Przekładnia zębata jest to przekładnia mechaniczna w której równomierny ruch obrotowy jest przenoszony z koła zębatego napędzającego(czynnego) na koło napędzane(bierne) na skutek ich bezpośredniego zazębienia lub za pomocą koła pośredniczącego.

Koło zębate składa się z : zębów, wieńca zębatego i piasty koła.

Ewolwenta – linia będąca torem dowolnego punktu związanego z prostą toczącą się po okręgu bez poślizgu. Okrąg po ktorym toczy się prosta nazywany jest okręgiem

zasadniczym.

Zalety:

Jest zarysem sprzężonym. Zachowuje tę cechę także przy zmianie odległości osi

Jest łatwy do wykonania. Uniwersalność narzędzi obróbkowych do wielu koł. Możliwość uzyskania dużych dokładności i małej chropowatości powierzchni styku. Siła międzyzębna zachowuje stały kierunek w czasie wspołpracy zębów . Uniwersalność koł. Praca koł o rożnych ilościach zębow i tych samych cechach geometrycznych.

Wady:

Mała powierzchnia styku (stykają się dwie powierzchnie wypukłe)

Duże naciski są przyczyną zmniejszenia trwałości

Duże prędkości poślizgow przy zazębianiu i wyzębianiu się koł.

Zwiększone zużycie głow i podstaw zębow.

Liczba przyporu jest wskaźnikiem zazębienia, mowiącym ile par zębow jest jednocześnie we wspołpracy (średnio dla całego obrotu koł)

Geometria koła zębatego walcowego.

moduł koła zębatego - jest główną cechą charakteryzującą koło zębate, od modułu zależy wielkość średnicy koła podziałowego oraz wymiary zęba

m = p/π gdzie:

p - to podziałka

podziałka – odległość między odpowiadającymi sobie punktami leżącymi na bocznych

powierzchniach sąsiednich zębów

Moduły są znormalizowane a ich zalecane wielkości to:

0,3; 0,4; 0,5; 0,6; 0,7; 0,8; 1; 1,25; 1,50; 2; 2,5; 3; 5; 6; 8; 10; 12; 16; 20;

wysokość zęba – odległość od wierzchołka zęba do stopy zęba, ząb w kole zębatym dzielimy na głowę zęba h_a, stopę zęba h_f,

1. wysokość głowy zęba jest równa modułowi h_a = 1 x m

2. wysokość stopy jest większa i wynosi h_f = 1,25 x m

3. całkowita wysokość zęba wynosi h = 2,25 x m

Najważniejsze elementy koła zębatego walcowego z zębami prostymi to;

1. średnica wierzchołkowa ( zewnętrzna) d_a = m(z+2) mm

2. średnica stóp (wewnętrzna) d_f =m(z-2,5) mm

3. średnica podziałowa d, (przy współpracy dwóch kół zębatych walcowych wyobrażalne

walce podziałowe toczące się po sobie) d =z x m [mm]

Jak wynika z tego wzoru, średnica koła podziałowego jest równa liczbie zębów pomnożonej

przez moduł wyrażony w milimetrach.

luz wierzchołkowy C - luz między wierzchołkiem jednego koła zębatego a dnem wrębu drugiego współpracującego koła zębatego i wynosi:

C = h_f – h_a

Sprężynami i resorami nazywa się elementy sprężyste między sztywnymi elementami umieszczone w celu tłumienia energii kinetycznej względnego przemieszczenia lub w celu wstępnego ustalenia z odpowiednim napięciem wstępnym. SPRĘŻYNA ELEMENT KONSTRUKCYJNY CHAREKTERYZUJĄCY SIĘ DUŻĄ POJEMNOŚĆIĄ ENERGEYCZNĄ(ODKSZTAŁCALNOŚĆIĄ). Zadania: gromadzenie energii, wykonywanie pracy, łagodzenie uderzeń, wzbudzanie lub przejmowanie drgań z określonym tłumieniem.

W zależności od kształtu sprężyna przenosić może normalne lub styczne naprężenia albo oba rodzaje naprężen równocześnie.

Materiały na sprężyny muszą spełaniać wysokie i różnorodne wymagania takie jak:

-duza wytrzymałość doraźna i zmęczeniowa

-duża granica plastyczności

-duża granica spręzystosci

Wymagane włąsnośći sprężyste i wytrzymałościowe może mieć materiał sprężyny przed rozpoczęciem jej wytwarzania ( stan wyjściowy twardy) lub mogą one być mu nadane przez odpowiednia obróbkę cieplną ukształtowanej sprężyny( stan wyjściowy miękki)

Sprężyna spiralna wytwarzana jest z materiału taśmowego, ukształtowanego i wstępnie obciążonego tak, by

utworzyć ciasny zwój. Sprężyny takie używane są jako napędowe w ruchu liniowym i w całym zakresie ugięcia

wywierają niemal stałą siłę. Sprężyny spiralne mogą być montowane na różne sposoby i rozwijać się częściowo

lub całkowicie

W przekładniach cięgnowych ruch i energia przenoszona jest za pomocą cięgna, które ma postać paska, linki lub podobnego elementu, np. łańcucha. Cięgno jest dość sztywne w kierunku wzdłużnym (na rozciąganie), natomiast jest wiotkie na zginanie.

Przekładnia cięgnowa składa się co najmniej z trzech elementów konstrukcyjnych: członu czynnego, członu biernego i cięgna. Te dwa pierwsze mogą wykonywać ruch obrotowy, wahadłowy lub posuwisto-zwrotny. W tym trzecim przypadku możliwe jest wprowadzenie koła pośredniego

Przekładnie cięgnowe dzielą się na:

1. przekładnie pasowe

2. przekładnie linowe

3. przekładnie łańcuchowe

Teoretyczne przełożenie przekładni pasowej wyraża się zależnością:i_t = d₂/d₁ Gdzie:
d₁ - średnica skuteczna koła napędzającego
d₂ - średnica skuteczna koła napędzanego

Przekładnia linowa - w budowie maszyn przekładnia mechaniczna cięgnowa, w której cięgnem jest lina.

Przekładnie linowe znalazły zastosowanie w przypadkach, gdy moc przenoszona jest na większą odległość (od kilku do kilkunastu metrów), przy dużych obciążeniach i stosunkowo niskich prędkościach.

Przekładnia łańcuchowa - przekładnia mechaniczna cięgnowa, w której cięgnem jest łańcuch. W takich przekładniach zęby kół łańcuchowych zazębiają się z elementami łańcucha przenosząc w ten sposób napęd.

W przekładniach łańcuchowych stosuje się dwa typu łańcuchów - pierścieniowy i drabinkowy. Ze względu na zasadnicze różnice w konstrukcji tych łańcuchów także koła tych przekładni mają odmienne konstrukcje.

Główne właściwości przekładni cięgnowych

Zalety przekładni cięgnowych (w porównaniu do zębatych) są następujące.

 Izolacja dynamiczna: gwałtowna zmiana momentu obciążenia (uderzeniowa zmiana momentu) jednego koła nie powoduje gwałtownej zmiany przyspieszenia drugiego koła;

 Przeniesienie ruchu na większą odległość 1;

 Brak luzów w przekładni;

 Łatwa realizacja konstrukcyjna zmiany płaszczyzny ruchu (jeśli kąt jest niewielki, to można nawet zrezygnować z koła pośredniego);

 Prostota konstrukcji, zatem mały koszt wykonania

Niedostatki przekładni cięgnowych są następujące.

 Mała sprawność, szczególnie w przypadku paska klinowego (o przekroju trapezowym);

 Przełożenie chwilowe zależy od wartości przenoszonego momentu – w przypadku pasków zębatych i łańcuchów ten wpływ jest jednak pomijalny