Czym jest islam?
dobrowolne poddanie się woli boga
VII w. naszej ery
Półwysep Arabski - Mekka /dzisiaj Arabia Saudyjska/
„Założyciel” islamu: Muhammad Ibn Abd Allah (Mahomet)- znaczenie: Kochany syn Boga
Archanioł Dżibrila- pośrednik jak w chrzescijaństwie
Religia monoteistyczna
Politeizm- wielożeństwo
Dżahilijja - czasy ciemności - to co było przed pojawieniem się proroka
Al.-Kaaba- meczet w centrum Mekki, święte miejsce dla muzułmanów, symboliczny dom Bog
Podstawowe pojecia:
Islam- dobrowolne poddanie się woli Boga
Allah- słowo Bóg, oddaje znaczenie monoteizmu
Muslim/ Muzułmanin- osoba dobrowolnie akceptująca islamski sposób życia
Koran /Al- Qur’an- recytacja/- objawione, święte pismo muzułmanów, sury- rozdzały, aje- wersety. Posługują się tekstem staroarabskim, niezależnie od miejsca zamieszkania.
Czym jest judaizm?
Definicja ogólna: wierzenia, rytuały i instytucje związane z istnieniem Świątyni Jerozolimskiej do 70 r.n.e. a po jej zburzeniu z narodem żydowskim
Żydowska literatura religijna stanowiąca podstawy judaizmu: Biblia Hebrajska, Miszna, Talmud Jerozolimski i Babiloński, literatura midraszowa, komentarze biblijne, egzegeza, homiletyka, komentarze prawne do Talmudu, responsy i kodeksy
TRADYCYJNIE – BYŁ TO ZBIÓR NAUK I PRZYKAZAŃ JAKO KONSEKWENCJA ZAWARCIA PRZYMIERZA POMIĘDZY Bogiem a Abrahamem (ofiarowanie Izaaka – aqeda), potwierdzona przyjęciem Tory na górze Synaj (rola Mojżesza w przekształcaniu społeczności nomadycznej w grupę etniczno-narodową z wykształconym pojęciem tożsamości)
Co oznacza określenie konfucjanizm
zapoczątkowany przez Konfucjusza system filozoficzno-religijny głosi zbudowanie idealnego społeczeństwa i osiągnięcie pokoju na świecie jest możliwe pod warunkiem przestrzegania obowiązków wynikających z hierarchii społecznej oraz zachowywania tradycji, czystości, ładu i porządku.
Jako system etyczny: wskazania zachowały się do dzisiaj (m.in.: wychowanie dzieci, relacje międzypokoleniowe, relacje władzy)
Jako nauka: klucz do zrozumienia społeczeństw Dalekiego Wschodu
Wpływy w Korei i Japonii
model hierarchicznego społeczeństwa o skodyfikowanym prawie i rytuałach, racjonalistycznym podejściu do spraw społecznych dominował przez 2 tys. lat. W zasadzie poprawnie funkcjonujący system miał jedną podstawową wadę - pozostawiał niewiele miejsca inicjatywie jednostki.
Prawdy wiary islamu (wymienić, omówić)
Trzy podstawowe prawdy wiary- dogmaty
TAUHID- jest tylko jeden Bóg
RISALA- Mahomet był ostatnim prorokiem i wysłannikiem Boga
AKHIRA- wiara w istnienie życia po śmierci - raj i kara po śmierci, raj podzielony jest na kręgi, gdzie człowiek się dostanie zależy od tego co robi na ziemi
Filary islamu (wymienić, omówić)
SZAHADA- wyznanie wiary, element modlitwy, zdanie które muzułmanie wypowiadają w jakiejś ważnej chwili, np. witanie swojego potomka na swiecie.
SALAD- modlitwa, omawiana 5 razy w ciągu doby: przed zachodem słonca, w południe, po południu, po zachodzie słońca i w pierwszej połowie nocy. Raz w tygodniu publiczne odmawianie modlitwy- nie ma obowiazku, nie ma grzechu za nie uczestniczenie w publicznej modlitwie.
SAUM- post w miesiącu, RAMADAN, próba zapanowania nad potrzebami własnego ciała - od wschodu do zachodu słońca nie spożywa się jedzenia ani napojów, żadnych używek. Tego postu nie muszą obchodzić osoby stare, chore, dzieci do 7. roku życia, kobiety w ciąży. Koniec postu jest uroczystym świętem, zaczyna się od rodzinnego śniadania, uczty. MUHARRAN- nazwa pierwszego miesiąca kalendarza muzułmańskiego.
ZAKAT- jałmużna, dobroczynność, koncepcja pomocy socjalnej, np. udzielanie wsparcia na ulicy, fundowanie stypendiów, finansowanie przedsięwzięć religijnych itp.
HADŻDŻ- pielgrzymka do Mekki- nie ma nakazu, robią to ci którzy chcą i mogą.
Czym jest szariat
Szaria’t- prawo religijne /koraniczne/
Podział na:
HALLAL (to co dozwolone)
HARAM (to co zabronione)- prywatna cześć domu do którego nie mogą wejść goście- np. sypialnia.
prawo kierujące życiem wyznawców zarówno sunnickiej, jak i szyickiej odmiany islamu. Islam nie uznaje rozdziału życia świeckiego od religijnego i dlatego reguluje zarówno zwyczaje religijne, organizację władzy religijnej oraz codzienne życie muzułmanina. Przeciwstawia się prawu do wolności religijnej. Szariat opiera się na założeniu, że prawo musi dostarczać wszystkiego, co potrzebne dla duchowego i fizycznego rozwoju jednostki. Wszystkie czyny muzułmanina są podzielone na pięć kategorii – konieczne, chwalebne, dozwolone, naganne oraz zakazane. Podstawą określenia czynów koniecznych jest pięć filarów islamu.
Czym jest Halacha
Halacha – część nauki żydowskiej dotyczącej rytuału i norm postępowania, prawna strona judaizmu, zawiera 613 nakazów i zakazów (w tłumaczeniu: żydowska droga)
Dwa główne nurty islamu – czym się charakteryzują
1. Islam sunnicki- Sunna- tradycja, Wielka księga która opisuje życie Mahometa i jego rodziny- jak traktował swoje żony; w jaki sposób prowadzić dom i rozwiązywać konflikty.
2. Islam szyicki- Szyi’a- stronnictwo, które uformowało się w obronie męża córki Mahometa- Ali Al Kabi, uważają siebie za męczenników islamu- szare, czarne stroje.
Kim był Mahomet, jaką rolę odegrał w kontekście islamu
„Założyciel” islamu: Muhammad Ibn Abd Allah (Mahomet)- znaczenie: Kochany syn Boga
Czym jest Koran,
Koran /Al- Qur’an- recytacja/- objawione, święte pismo muzułmanów, sury- rozdzały, aje- wersety. Posługują się tekstem staroarabskim, niezależnie od miejsca zamieszkania.
Gdzie leży Mekka
Półwysep Arabski – Mekka (dzisiaj: Arabia Saudyjska)
Kim był Mojżesz, jaką rolę odegrał w kontekście judaizmu
rola Mojżesza w przekształcaniu społeczności nomadycznej w grupę etniczno-narodową z wykształconym pojęciem tożsamości
Za założyciela religii judaistycznej, uznającej za jedynego Boga Jahwe (przy czym imienia Jahwe Żydzi nie wymawiają), uważa się Mojżesza (Mose). Od jego imienia judaizm jest także nazywany religią mojżeszową lub "mozaizmem".
Podziały etniczne społeczności żydowskiej
Sefardyjczyc
Aszkenazyjczycy
Mizrachim
Podziały religijne w ramach judaizmu
społeczność zlaicyzowana
ortodoksyjna
ultraortodoksyjna
Czym jest Talmud
Talmud jedna z podstawowych (choć nie jest uznawana za świętą) ksiąg judaizmu. Został napisany językiem judeo-aramejskim. Talmud jest komentarzem do biblijnej Tory, w którym wyjaśniono, jak przestrzegać prawa zawartego w Torze w warunkach, jakie zapanowały wśród Żydów wypędzonych z Palestyny w II w. Można powiedzieć, że Talmud jest czymś w rodzaju katechizmu obowiązującego wyznawców tradycyjnego judaizmu.
Czym jest Biblia hebrajska
o krót określający Biblię hebrajską, utworzony od początkowych liter trzech części Pisma: Tora („Prawo”), Newiim („Prorocy”), Ketuwim („Pisma”)
Żydowska literatura religijna stanowiąca podstawy judaizmu
• Biblia Hebrajska,
• Miszna,
• Talmud Jerozolimski i Babiloński,
• literatura midraszowa,
• komentarze bibilijne,
• egzegoza,
• homiletyka,
• komentarze prawne do Talmudu,
• responsy i kodeksy.
Kto był autorem „Szulchan aruch” i jakie znaczenie miała ta publikacja dla środowisk diaspory żydowskiej
Szulchan Aruch – komentarz rabina Józefa Karo z XVI wieku – kształtowało życie wszystkich gmin żydowskich poza jemeńskimi
Która grupa diaspory żydowskiej posługiwała się językiem jidysz a która językiem ladino
Sefardyjczycy -ladino
Aszkenazyjczycy - jidysz
Jaki język pełni rolę języka urzędowego we współczesnym Izraelu?
Hebrajski
Arabski
Czym jest synagoga?
żydowski dom modlitwy. W judaizmie miejsce modlitw i zgromadzeń religijnych, również miejsce zebrań społecznych gminy żydowskiej.
Jaka była rola Świątyni Jerozolimskiej?
Świątynia Jerozolimska, która była dla Żydów jedyną świątynią i jedynym miejscem, w którym można było składać ofiary ze zwierząt. Poza tym funkcjonariuszami Świątyni byli kapłani na czele z arcykapłanem, a w synagogach główną rolę odgrywają rabini, którzy wcale nie muszą pochodzić z rodu kapłańskiego.
Od czego pochodzi nazwa „konfucjanizm”?
Od Konfucjusza
Co jest istotą konfucjanizmu?
Prawość
Humanitaryzm
Organizacja społeczeństwa konfucjańskiego.
o model hierarchicznego społeczeństwa o skodyfikowanym prawie i rytuałach, racjonalistycznym podejściu do spraw społecznych dominował przez 2 tys. lat. W zasadzie poprawnie funkcjonujący system miał jedną podstawową wadę - pozostawiał niewiele miejsca inicjatywie jednostki.
Czym jest buddyzm i jakie jest podejście buddystów do innych wyznań i wierzeń?
Buddyzm jest religią bardzo otwartą. Wyznawcy buddyzmu szanują wiarę nawet w zjawiska bardzo odległe od zasadniczych wytycznych własnej religii, stąd duża tolerancja dla zachowań właściwych dla odmiennego kręgu kulturowego.
Nurty współczesnych szkół buddyjskich.
hinajana (mały wóz) – elitarna, duży nacisk na naukę i medytację,
mahajana (wielki wóz) – charakter popularny,
mantrajana (wóz formuł magicznych) – wyodrębniła się z mahajany, powstała pod wpływem tantryzmu. Rozwinięty kult śakti (pierwiastka żeńskiego) i bodhisattów.
Kim jest bodhisatwa?
osoba, która kieruje się w swoim życiu współczuciem (porównywalnie z chrześcijańskimi świętymi)
Klasztory buddyjskie – czy również dla kobiet?
Są klasztory dla mężczyzn i dla kobiet.
Mężczyzn obowiązuje 250 reguł, kobiety 10 reguł. Mnichem można zostać tymczasowo
Co oznacza określenie „nirwana”?
unicestwienie cierpienia – ostateczny cel buddyzmu. Osiąga się ją poprzez gromadzenie zasług, dobrych uczynków w długim cyklu życia i odradzania ( inkarnacja). To czym/kim odrodzi się człowiek w kolejnym życiu zależy od karmy, czyli naszych uczynków.W klasycznym buddyzmie uważa się że drogą do nirwany jest stan mnisi oraz ofiary składane na zakon mnichów. Nirwanę można osiągnąć bez pomocy sił nadprzyrodzonych
Wymienić podstawowe kasty hinduizmu - czy system kastowy jest obecny w systemie prawa współczesnych Indii?
1) bramini – kapłani,
2) kszatrije – rycerze, władcy, ziemiaństwo,
3) wajsowie – handel, rzemiosło,
4) siudrowie – rolnicy, chłopi.
Oficjalnie system kastowy został w Indiach zdelegalizowany, w praktyce jednak nadal obowiązuje
Wpływ hinduskiej rodziny na życie jednostki.
Wielka rodzina zamieszkuje pod jednym dachem, zarobione pieniądze oddawane są do wspólnego budżetu, o którego podziale decydują najstarsi. Do normalnych należy sytuacja, że małżonka świetnie zarabiającego biznesmena nie może od lat doczekać nowej sukni, a jej szwagierki, których mężowie zarabiają znacznie gorzej, korzystają z dobrodziejstw pensji jej męża. O podziale decyduje teściowa.
Wymienić 3 najważniejszych bogów hinduizmu.
BRAHMA
WISZNU
SZIWA
Podstawowe teksty taoizmu.
Dao De Jing* (Tao-te-cing), nazywany Księgą Lao Zi (Lao-tsy).
Podstawowe idee rozwinął Zhuang Zi (Czuang-tsy), mędrzec żyjący w IV-III wieku p.n.e. Jego wpływ na myśl taoistyczną był tak znaczący, że często nazywa się ją nauką Lao i Zhuanga.
Trzecim głównym dziełem jest traktat Lie Zi, który żył nieco później od Zhuang Zi i był pod jego wyraźnym wplywem.
Kim byli: LAO-ZI i ZHUANG-ZY?
Podstawowym tekstem taoizmu jest Dao De Jing /Tao-te-cing/ zwany też z imienia autora Księcia Lao Zi /Lao-tsy/. Lao Zi jest właściwie postacią mityczną. Miał być nieco starszy od konfucjusza. Wg legendy, opuszczając kraj, napisał te książkę (ok. 5 tysięcy znaków- słów) w darze, jako pouczenie dla strażnika granicznego.
Podstawowe idee rozwinął Zhuang Zi (Czuang-tsy), mędrzec żyjący w IV-III wieku p.n.e. Jego wpływ na myśl taoistyczną był tak znaczący, że często nazywa się ją nauką Lao i Zhuanga.
Pojęcia: DAO, DE – co oznaczają w TAOIZMIE?
dao (tao) - to dosłownie "droga", oznaczało powszechne prawo natury, ale też zasadę bytu, istotę świata.
de (te) - znaczy "cnota" i jest cechą, sposobem przejawiania się dao.
Czym jest taoistyczna zasada: WU WEI?
o działanie zgodne z naturą (Człowiek może być dowolnie aktywny, jeśli nie przeciwstawia się naturze.)
o może oznaczać też niechęć do włączania się w życie społeczne
o aspekt polityczny. Oznacza formę rządów, gdzie każdy robi swoje, bez konieczności dozoru i regulacji. Interwencja władzy jest minimalna, w sytuacji idealnej - zerowa.
Definicja dziedzictwa kultury i podstawa prawna ochrony światowego dziedzictwa kultury
Dziedzictwo kulturowe – wszystkie rzeczy materialne danej kultury, ale również zasób niematerialny związany z wartościami postrzegane przez daną grupę jako ważne na tyle, że są one przekazywane następnym pokoleniom.
dziedzictwo materialne: nieruchomości materialne i ruchomości materialne,
dziedzictwo niematerialne – aspekty niefizyczne kultury: sposoby zachowań, zasady formalne działające w określonym kontekście (np. język).
Dziedzictwo kulturowe podlega ochronie prawnej – Konwencja o Ochronie Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego, Konferencja Generalna UNESCO, 1972 r.
Luzotropikalizm i fado jako elementy portugalskiej tożsamości kulturowo-narodowej Luzotropikalizm – przekonanie Portugalczyków o ich otwartości wobec imigrantów
Fado- specyficzna muzyka Portugalczyków
Tożsamość narodowa a tożsamość kulturowa
Tożsamość narodowa – poczucie odrębności narodowej. W skład jej definicji wchodzą:
a) symbole narodowe,
b) świadomość historyczna,
c) stosunek do dziedzictwa narodowego.
Tożsamość kulturowa – poczucie odrębności wobec innej kultury. W skład jej definicji wchodzą:
a) symbole kulturowe,
b) język, c) świadomość dziedzictwa kulturowego.