Rola gier i zabaw w nauczaniu ortografii Data: 14-11-2004 o godz. 10:00:00 Temat: Inne publikacje Zabawa jest podstawową formą aktywności dzieci, wykonywaną głównie dla przyjemności. Pomaga w poznawaniu rzeczywistości, a także zaspakaja indywidualne i społeczne potrzeby dziecka. Rolę zabawy mocno podkreśliła G. Kapica twierdząc za E. Claparedem: "Dla dziecka zabawa jest pracą, dobrem, obowiązkiem, ideałem życia. Jest to jedyna atmosfera, w której może ono psychicznie oddychać, a zatem i działać". Pośród wielu rodzajów zabaw wyróżnia się również te, które wymagają od dziecka większego wysiłku umysłowego. Zabawy te nazwano zabawami dydaktycznymi. W okresie wczesnoszkolnym, obok zabaw, pojawiają się również gry dydaktyczne. Każda gra zawiera pewne normy, które w czasie jej trwania muszą być przestrzegane. Uczy ona współdziałania i współzawodnictwa. Chociaż gra jest pewną formą zabawy, zachowuje właściwe sobie cechy, głównie przez obowiązujące w niej reguły.      Zabawy i gry dydaktyczne wykorzystują, a zarazem rozwijają procesy poznawcze i operacje myślowe (spostrzegawczość, pamięć, uwagę, wyobraźnię, myślenie, porównywanie, kojarzenie, rozumowanie itp.).       Gry i zabawy dydaktyczne nie tylko więc bawią dzieci i sprawiają im przyjemność, ale umożliwiają im również poznawanie, utrwalanie i rozszerzanie wiadomości.      W procesie nauczania ortografii najistotniejszym zadaniem jest wyrobienie tzw. czujności ortograficznej czyli umiejętności dostrzeżenia i zastosowania danej reguły ortograficznej.      Aby skutecznie nauczyć ortografii należy wielokrotnie powtarzać. Owo powtarzanie nie może być nudne, ale powinno być urozmaicone.      Stosowanie różnorakich gier i zabaw dydaktycznych w nauczaniu ortografii powoduje, że uczniowie wielokrotnie obcują z danym wyrazem ( z określoną trudnością ortograficzną), ale zawsze w inny sposób. Nauka ortografii oparta jest w ten sposób na wszystkich rodzajach pamięci: wzrokowej, słuchowej, ruchowej i emocjonalnej. Warto podkreślić, że wszelkie ćwiczenia wykonywane mechanicznie, bez wysiłku i uczuciowego zaangażowania, sprzyjają utrwalaniu błędów.      Gry i zabawy dydaktyczne oprócz aktywności emocjonalnej, własnych zainteresowań, koncentracji uwagi, uczą także dokładności i wytrwałości w pokonywaniu trudności, dbałości o poprawność pisania oraz zmuszają do indywidualnej, samodzielnej pracy.      Wiadomości, które uczeń wykorzystuje do rozwiązywania zagadek, krzyżówek, rebusów itp. zostają utrwalane, a wiedza staje się bardziej operatywną. Poznawane reguły i normy ortograficzne nie są już wtedy pustymi formułami.      Gry i zabawy dydaktyczne powinny zatem wspierać, wspomagać i wzbogacać tradycyjne ćwiczenia ortograficzne. Do najczęściej spotykanych gier i zabaw dydaktycznych stosowanych w nauczaniu ortografii należą: rebusy zagadki logogramy eliminatki plątaninki mini PUS-y rozsypanki literowe i sylabowe rozsypanki obrazkowo-wyrazowe wyszukiwanie w podanych wyrazach innych wyrazów układanie krótszych wyrazów z dłuższego, poprzez przestawianie liter inscenizacje ortograficzne rymowanki odczytywanie zaszyfrowanych wyrazów labirynty z hasłami przeskakiwanki teksty z lukami domina ortograficzne suwaki ortograficzne Stosując rebusy należy pamiętać, aby wykonywane w nich rysunki były proste i jednoznaczne.   Zagadki powinny być związane z aktualnie opracowywaną tematyką. Przygotowują one uczniów do rozwiązywania problemów, do udzielania trafnych odpowiedzi. Rozwijają wyobraźnię dzieci i urozmaicają lekcje. Aby zagadka spełniała swoją rolę musi zawierać trzy elementy: wiedzę, pytanie i odpowiedź ukrytą w zadaniu. Nie chodzą, lecz skaczą nad stawem, po łące. Gdy wieczór zapadnie, dają ładny koncert. (żaby) Gdy po ziemią leżała, była twarda jak skała. Gdy jej w domu brak, obiad traci smak. (sól) Mają mnie strażacy, kiedy dom się pali. Abym chronił głowę, gdy belka się wali. (hełm)   Logogramy łączą w sobie umiejętność pisania i czytania. Większą wartość mają te , które nie tylko w rozwiązaniu końcowym, ale także we wszystkich wyrazach pomocniczych "ukrywają" trudności ortograficzne. A. Nosisz w nim kapcie. Oświetla mieszkanie. Uwielbia go mysz. W zoo i na ulicy. Myjesz nim ręce. Daje ludziom mleko. Może być 1 a, 2 c, VII b       B. Nosi na głowie koronę. Wydobywa węgiel. Leżą na nich książki. Zamarznięta woda. Masz w nim ołówek i kredki. Główka wypełniona makiem. Eliminatki są zadaniami złożonymi z zespołu liter. W każdym rzędzie należy skreślić litery, które tworzą dany wyraz. Wyraz ten może być podany w formie rysunku czy hasła. Pozostałe litery, czytane kolejno, dają właściwe rozwiązanie. W P I R Ó Ó R K Ż K O A W O R G Ó Ó B R E E L K O Ł G Ó Ó R W N I E K K (piórko, wróbel ołówek) 1. Pomogła Kopciuszkowi zdobyć suknię balową 2. Jest zielony i kiszony. 3. Wydobywa węgiel. Przykład "plątaninki", w której należy odczytać hasło, nawlekając na nitkę kolejne koraliki. Jedną z najbardziej lubianych przez dzieci gier są tak zwane "Mini PUS-y". Obejmują one i rozwijają wiadomości i umiejętności z różnych dziedzin. Nauce ortografii poświęcone są Zeszyty nr 41 (pisownia ó – u) oraz nr 49 (zmiękczenia). W przystępny sposób przybliżają one dzieciom trudne zagadnienia wymowy i pisowni. Pomagają zrozumieć różnicę pomiędzy brzmieniem głoski, a jej graficznym znakiem. Właściwie dobrane ćwiczenia i zabawy językowe, wzbogacone krótkimi zdaniami, służą utrwalaniu pisowni, a także wzbogacają słownictwo i ogólną wiedzę uczniów. Ćennym walorem tych ćwiczeń jest barwna i bogata szata graficzna. Gra ta łączy naukę z zabawą i działaniem. System edukacyjny PUS zapewnia dziecku możliwość samodzielnego i natychmiastowego sprawdzania poprawności wykonanego ćwiczenia. W dominach ortograficznych można dokładać do siebie kolejno obrazek + wyraz lub też same wyrazy, które mają tę samą trudność ortograficzną. Przykłady "suwaków ortograficznych": ż arówka aba mija ona ółw yto ch omik oinka ata leb usta aber Przedstawione przeze mnie przykłady zabaw i gier dydaktycznych na pewno urozmaicą trudną sztukę przyswajania reguł poprawnej pisowni. Hanka Gałązka nauczyciel nauczania zintegrowanego w Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 13 w Rudzie Śląskiej  Czytanie i pisanie – nowy język dziecka. red. A. Brzezińska, Warszawa 1987.  Hemmerling W.: Zabawy w nauczaniu początkowym. Warszawa 1984.  Kaleta – Sawicka M., Skalska I.: Vademecum nauczania ortografii w klasach początkowych. Kielce 1996.  Kapica G.: Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym Warszawa 1986.  Kowalczyk K.: Rozrywki umysłowe w nauczaniu ortografii. “Życie szkoły” 1991, nr 2.  Kulpa J. Więckowski R.: Metodyka nauczania języka polskiego w klasach początkowych. Warszawa 1983.  Polański E.: Dydaktyka ortografii i interpunkcji. Warszawa 1995.  Strzelczyk W.: Możliwości zastosowania algorytmów w początkowym nauczaniu ortografii. Katowice 1989. Serwis Literka.pl jest własnością firmy Wydawnictwo Forum sp z o.o.. Wszystkie artykuły i publikacje znajdujące sie na naszych stronach są chronione prawem autorskim. Kopiowanie,publikowanie i rozpowszechnianie bez naszej zgodny jest zabronione. Prawa autorskie do publikacji posiadają autorzy artykułów.