WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII
T: Teoria stresu psychologicznego.
2 grupy:
a) zwrócenie uwagi na jednostkę (jej przeżycia) co dzieje się w jej życiu
b)grupa koncepcji wobec stresorów (czynniki wywołujące stres) Zimbardo – Kwestionariusz zdarzeń życiowych – jaki stresor z jakim zdarzeniem się wiąże.
Biorąc pod uwagę same stresory nie jesteśmy w stanie określić przeżyć i uczuć jednostki.
W jednej grupie mamy jednostkę w drugiej mamy stresory.
Hans Selye – stres jest niespecyficzna reakcja na wszelkie niedomagania.
Zespól Ogólnej Rekcji Adaptacyjnej
(WYKRES W PAINCIE + opis)
Lasarus/Folkamn – Transacyjna Teoria Stresu – stres psychologiczny jest subiektywny, wynika z interakcji pomiędzy warunkami środowiska a człowiekiem (wynika z transacji srod. z człowiekiem)
Zdarzenia gdzie występuje stres człowiek odbiera jak zagrażające, nie możliwe do przejścia, zagraża dobrostanowi.
Ocena subiektywna pierwotna – ocena danej sytuacji, rodzaj stresora. Dane wydarzenie może być ocenione pozytywnie, neutralnie i negatywnie (jako stresujące). Jeżeli oceniane jak stresujące: krzywda lub strata; wyzwanie (możliwość poradzenia sobie); zagrożenie (przekracza możliwość poradzenia sobie).
Ocena subiektywna wtórna – oceniam siebie, jestem w stanie sobie poradzic i uruchamiam odpowiednia strategie.
Stres wyróżnia się na:
-eustres (pozytywny)- mobilizujący
-dystres (negatywny) – paraliżuje, nie można nic zrobić
Stres jest potrzebny i nie należy go zwalczać, a przekształcać tak aby stres mobilizował. Czy wystąpi eu- czy dystres zależny od poziomu pobudzenia organizmu.
Yerkes/Dodson:
1 prawo:
WYKRES W PAINCIE
2 prawo:
WYKRES W PAINCIE
4 typy zachowań związane ze stresem:
typ A:
-Zachowanie które pretenduje do zawalu/chorób serca
-dotyczy pracoholików, nie potrafiących odpocząć, zrelaksować się, żyjący pod presja opływającego czasu, osoby agresywne, osoby postrzegające innych jako rywali/wrogów,
os. dążące do źle obranych celów.
Typ B:
-związany z choroba wrzodowa
-brak objawów stresu
Typ C:
-związane z choroba nowotworowa
-osoby grzeczne, ułożone, przestrzegające norm, osoby zamartwiające się przeszłością i przyszłością, biorą rzeczy do siebie choć nie są winne, przejmują się za bardzo, nadwrażliwe
Typ D:
-właściwe radzenie sobie ze stresem:
-duże poczucie koherencji (spójności wewnętrznej)
-osoby dla których wszystko w życiu jest zrozumiale, widza sens życia, zdarzenia postrzegają jak wyzwania, z którymi można sobie poradzić.
-mechanizmy obronne powodują, ze stres się zmniejsza;
+doraźnie mogą to być używki
+Katharsis (cieszymy się ze inni mają gorzej :D )
+EGZORCYZMY :D:D:D:D:D:D:D:D
Radzenie sobie ze stresem:
Strategie:
nastawienie na zadanie: wiem ze mam egzamin i muszę go zdać więc nastawiam się ze mogę zdać i ustalam plan działania
nastawienie na emocje: jak poradzić sobie z emocjami? Włączam muzykę relaksująca, ide na spacer itd.
unikanie: unikam sytuacji stresowej. Nie idę na egzamin.
NAJLEPIEJ KORZYSTAC Z POLACZENIA 3 POWYZSZYCH
myślenie magiczne: uważana za psychologów za strategie zła :) (np. włożenie książki pod poduszkę przed egzaminem ;p , „wszystko w rekach Boga”, zdawanie się tylko na siły nadprzyrodzone)
JAKO JEDYNA JEST Z GRUNTU ZLA, JEDNAK W POLACZENIU Z INNYMI może POMOC, gdyż zrzuca odpowiedzialność na siły nadprzyrodzone.
Odżywianie się.
Picie dużej ilości kawy, palenie wielkiej ilości papierosów i marihuany :) oraz innych używek źle wpływa.
Ćwiczenia.
Np. boks wzmaga agresje, walki wschodu obniżają stres, ćwiczenia obniżające poziom stresu to tzw. ćwiczenia aerobowe np. aerobik, pływanie, jazda rowerem, jogging ale nie na czas i bez ścigania, gdyż zwiększają zapotrzebowanie organizmu w tlen; nie powinny odnosić się do ego; występuje w nich powtarzanie, energiczność, również:
-joga
-medytacja
-wizualizacja
-relaksacja:
Jacobson relaksacja neuromięśniowa fizycznie aktywna; polega na napinaniu i rozluźnianiu naprzemiennym mięśni,
Schultz relaksacja neuromiesniowa fizycznie bierna; ręka robi się ciężka, noga robi się ciężka itd.
-autosugestia – sugerowanie sobie czegoś w stanie transu (książka pod red. Sieka „Twoja odpowiedź na stres”; Faning „Wizualizacja ...”), wprowadzanie do podświadomości haseł typu: jestem zdolny :) jestem przystojny :)
-bodźcowanie podświadomości pozytywnymi hasłami (afirmacje);
-wizualizacja (sportowcy np.; pierwsza wizualizacja – zadanie jako trudne, robie błędy, nie daję rady, druga – wprowadzanie elementu „pomocnika”, dla sportowca np. skrzydła pomagające szybko biegać, kolejna wizualizacja – wykonanie czynności bez zarzutu); powtarzanie przez kilka miesięcy daje bardzo dobre wyniki np. łucznicy japońscy lepiej strzelali gdy robili wizualizacje
Mechanizmy Obronne:
Humor – strategia dojrzała, nie oszukujemy siebie, nie wmawiamy sobie nieprawdy, pomaga osiągnąć dystans do rzeczy, które nas ograniczają, zmniejsza stężenie adrenaliny, dopaminy, hormonu wzrostu, kortyzolu; zwiększa B-endorfiny (hormony szczęścia); większa odporność na ból, lepszy układ immunologiczny, pozytywne emocje znoszą zły wpływ stresu na kardiologię; ochrona JA przed negatywnymi emocjami, pozwala spojrzeć z innej perspektywy (np. groteskowej), prowadzi do katharsis, pozwala odsunąć emocje negatywne co zwiększa realność sytuacji; przyśpiesza leczenie; pomaga w zapobieganiu wypalenia np. zawodowego; pomaga w reagowaniu na bodźce stresowe; uczucie jedności z grupą, scala ją, grupa czuje się silniejsza; osoba stosująca humor jest postrzegana jako lepsza w modelowaniu zachowań innych; humor może być fasadą do wyrażenia złych wiadomości w sposób akceptowalny społecznie (np. 60 min / 60 pytań to nie loteria na wykładzie dr Kosiol :)) ) ||| Negatywny humor (agresywny, poniżający) nie daje pozytywnych skutków, jest destrukcyjny dla grupy
-------------------------
Skutkiem stresu może być WYPALENIE
najbardziej podatne to zawody „służebne” - np. nauczyciel, lekarz, psycholog, pedagog, policjant, ksiądz; podatne osoby to: perfekcjoniści, całkowite poświęcenie się jakiejś dyscyplinie, niskie poczucie kontroli, nastawienie na efektywność, silne utożsamiające się z rolą, nieasertywne, którym zależy na akceptacji innych; objawy: przestaje się angażować, wycofuje się z aktywności, staje się apatyczna, mało kontaktowa, wszystko staje się obojętne; symptomy psychologiczne: utrata snu, apatia, brak pewności siebie, kłótliwość, brak równowagi emocjonalnej, depresja, agresja, zaburzenie odżywiania; somatyczne: zwiększony metabolizm, podniesienie temperatury ciała, utrata wagi, przyspieszony oddech, ; zapobieganie: zapewnienie odskoczni, innej aktywności (np. wolontariat, sprzątanie ;) ), hobby, realistyczne i konkretne formułowanie celów w życiu, uzyskiwanie pozytywnych reakcji zwrotnych, umiarkowany poziom zaangażowania; gdy już się wypalimy: całkowite odstawienie danej aktywności (np. wyjazd), przeprogramowanie celów na krótkoterminowe, dające szybko satysfakcję, cele łatwe do zweryfikowania, skupiamy się na działaniu nie na wyniku, działanie należy uczynić celem, słuchać osób dających pozytywne reakcje zwrotne, stosowanie treningu relaksacyjnego, stosowanie treningu mentalnego (podświadomości), stosowanie wyobrażeń, dbanie o dobre relacje z pracownikami,
5 kroków zapobiegania wypaleniu Henschena
Znalezienie w planie dnia czas na aktywność inną niż zawodowa
Pozwolenie członkom oraz osobom na podejmowanie decyzji przez ich samych
Dbanie by członek grupy miał wpływ na osiągany przez siebie wynik
Praca nad wzrostem zainteresowania i motywacją (trening mentalny)
Regulowanie emocji po porażce
TEMPERAMENT.
Psychologiczne koncepcje:
Hipokrates i jego pomysły :) „O naturze ludzkiej” - 4 żywioły Ogień, Woda, Powietrze, Ziemia;
soki – humory: żółta żółć, czarna żółć, krew, flegma
600 lat później Galem- flegma – flegmatyk, żółta żółć – choleryk, czarna żółć – melancholik, krew – sangwinik
Brak związku między tymi nazwami a zachowaniem.
Koncepcje konstytucjonalne temperamentu – dopatrujące związku wł. temperamentu a budową ciała:
-Kretschmer:
leptosomatyk - „wieszak” :), rozwinięty ukł. Nerwowy, zdystansowany
pyknik – zadowolony, z dużym brzuchem przed TV z piwkiem i chipsami, rozwinięte silnie trzewia, przyjazny ludziom
atletyk – Arnie Szwarceneger – kark, dres :), „karkonosz” (mały mózg duży biceps ;p)
dysplastyk – np. wygląda jak mężczyzna a jest kobietą :p
Każdy typ ma tendencję do chorób:
schizofrenii
ch. dwubiegunowa
padaczka
Typ temperamentu:
schizotynik
cyklitynik
iksotynik
-Sheldon:
Odnosi rozwój listków zarodkowych do typów budowy ciała:
leptosomatyk – ektomorfia (ektoderma – rozwój ukł. nerw. i kośćca)
pyknik – endomorfia (endoderma – rozwój trzewii i tkanki tłuszczowej)
atletyk – mezomorfia (mezoderma – rozwój mięśni i ukł. mięśniowego)
Stworzył atlasy budowy ciała – zdjęcia określające typ budowy ciała na podstawie przewagi nasilenia danych cech
Oczywiście obalono to co wcześniej... :)
NIE ujmowali oni wszystkich zmiennych jak wiek, płeć, sposób życia, oburzające było łączenie choroby psychicznej z budową ciała. Koncepcje Kons. Temp. były podstawą do usprawiedliwienia rasizmu.
Książka na wakacje :)))
„Rozwój psychiczny dziecka 0-10” Ilg, Baker i jakiś tam – są elementy z Sheldona mające wskazać dorosłym wskazówki odnośnie temperamentu dzieci na podstawie budowy ciała
Teoria Ivana Pawłowa
każdy pies inaczej reagował, inaczej przejawiał agresję itd. przyjrzał się ich różnicom i doszedł, że to typ układu nerwowego. Zwraca takie uwagi na temat jego właściwości:
- silny i słaby
równowaga ( procesy pobudzenia i hamowania w ukł. nerwowym)
ruchliwość
Silna – adekwatnie reaguje na bodźce silne, efektywnie na bodźce długotrwałe
(wykres jak na Psychologii Różnic Indywidualnych odnośnie typów temperamentu)
Melancholik- słaby typ ukł. nerwowego; w sytuacji stresowej działa poniżej swoich możliwości, stosuje strategie typu zając (szybciej dostrzega zagrożenie i unika go), nie lubi nowości, sytuacji nieznanych, fizjologia bierze górę – np. egzamin: uczy się, wie wszystko, przeżywa, boli go brzuch, wchodzi na egzamin „BARDZO DOBRZE! 3+ :)” bo nie j est w stanie się zaprezentować.
Jest wrażliwy, widzi i czuje więcej.
Przykład: Chopin
Choleryk – silny, niezrównoważony typ układu nerwowego (przewaga pobudzenia nad hamowaniem); podejmuje strategie typu bokser – walczy, dostaje w łeb ale brnie dalej, jest bardzo dobrym kierasem, przywódcą, lubi błyszczeć na tle innych, raczej nielubiany, głośny, lubi być w centrum, skłonność do nerwicy, w syt. stresowych można na nim polegać, sytuacja taka go mobilizuje
Flegmatyk – silny, zrównoważony ale powolny typ układu nerwowego. Uważany za osobę zimnokrwistą, nie przejawia emocji, reaguje spokojnie, oszczędnie, powoli, na początku nauki nowych rzeczy wypada słabo ale nie przeszkadza mu praca monotonna, jest w stanie doprowadzić swoje działanie do perfekcji. Przykład: księgowa, która się podnieca wpisywaniem non stop cyferek :), postrzegany jako FLEGMUŚ :))
Sangwinik – silny, zrównoważony, ruchliwy; najlepiej przystosowany do sytuacji nerwowych. W sytuacji stresu działa z pełną mocą umiejętności, odważna, reprezentacyjna, nie lubi monotonii, szerokie ale płytkie zainteresowania, skacze z kwiatka na kwiatek, lubi zmiany, nowości, najlepiej przystosowany do działań sportowych, płytkość zainteresowań powoduje, że często rezygnuje ze sportu, na początku uczenia się nowych rzeczy idzie mu bardzo dobrze ale później odpuszcza.
Monika Lichmanska, Kamila Walczak