Istota szczegółów

w wykonawstwie
protez ruchomych – cz. I

Od analizy modelu po modelowanie płyty protezy

W niniejszym artykule przedstawię problematykę prac niejednokrotnie spychanych

na margines działalności dużych pracowni, a mianowicie protez ruchomych.

Autor

tech. dent. Krzysztof Bloch

Hasła indeksowe:
protezy ruchome, metoda
wrocławska wykonywa-
nia uzupełnień ruchomych,
analiza modelu, wzorniki
zwarciowe, ustawianie zę-
bów sztucznych, modelo-
wanie płyty protezy

Z

aprezentuję Państwu kilka niezwy-
kle znaczących – moim zdaniem
– aspektów związanych z  proble-

mami, jakie napotykamy podczas wy-
konywania protez ruchomych. Na pew-
no są  one Państwu znane z  praktyki,
a  być może niekiedy pomijane, gdyż
zajmują nam cenny czas. Uważam jed-
nak, że warto poświęcić przysłowiowe
5 minut, aby zaoszczędzić podczas póź-
niejszych etapów pracy niejednokrotnie
znacznie więcej czasu.

Etapy przygotowania pracy

Wybór metody
W naszej pracowni uzupełnienia rucho-
me całkowite wykonujemy metodą wro-
cławską, przy użyciu artykulatorów firmy
Amann Girrbach. Często przyspieszamy
etapy metody wrocławskiej łącząc wyko-
nanie łyżki indywidualnej górnej i płyty
podstawowej, dolnej z etapem wykona-

nia wzorników oraz wycisku czynnościo-
wego dolnego („ekstensywnego”) na
etapie dwóch próbnych protez. Powód
przyspieszania: czas i koszty transportu z
naszej strony oraz dodatkowe wizyty pa-
cjenta w gabinecie.
Artykulator nie narzuca metody usta-
wiania zębów – metodę wybierają wy-
konujący. Można kierować się metodą
sferyczną, płaszczyzną (metoda Gyzje-
go). Metoda wrocławska wykorzystuje
płytę podstawową i wycisk czynnościo-
wy żuchwy przy gotowej protezie gór-
nej, nie narzuca ściśle konkretnej tech-
niki ustawiania zębów.

Analiza modelu
Każdy model jest analizowany pod ką-
tem „niedoskonałości”, jakie powstały
podczas postępowania klinicznego i la-
boratoryjnego. Analiza modelu po wy-
cisku anatomicznym polega na obry-
sowaniu zasięgu pola protetycznego.
Zwracamy szczególną uwagę na prze-
ciągnięcia śluzówki, jeżeli wystąpiły,
oraz zaznaczenie położenia wędzideł
i linii AH, przyczepów za guzami szczę-
ki (fot. 1a i 1b). Jest to bardzo ważny

fot. 1a i 1b. Zwraca-

my szczególną uwagę
na przeciągnięcia śluzów-
ki, jeżeli wystąpiły, oraz
zaznaczenie położenia
wędzideł i linii AH, przy-
czepów za guzami szczęki

fot. archiwum autora

fot. 1a

fot. 1b

48

dental labor · 4/2013 · www.dentalconnection.pl

Technika

dentystyczna

Protezy ruchome

fot. 2. Widoczna róż-

nica między położeniem
szczęki po artykulacji
do płaszczyzny pozio-
mej zwarcia a artykula-
cją po rejestracji łukiem
twarzowym

moment, często bagatelizowany, ale
błędy powstałe na tym etapie często mają
wpływ na ostateczną pracę, gdyż:

„

„

możemy mieć niewłaściwy zasięg
łyżki, co rzutuje na prawidłowe od-
wzorowanie granicy błony śluzowej
ruchomej,

„

„

przy zbyt długiej łyżce dochodzi do
naciągnięcia błony śluzowej, co po-
woduje „odstawanie” płyty protezy
od śluzówki,

„

„

łyżka indywidualna zbyt dokładnie
przylegająca do podłoża może do-
prowadzić do „przebicia” masy wy-
ciskowej, w następstwie do ucisku
błony śluzowej, a co za tym idzie do
dyskomfortu pacjenta („gniecenie”,
odleżyny, uwieranie itp.),

„

„

lekarz nie zawsze jest w stanie prawi-
dłowo ocenić wykonanie łyżki indywi-
dualnej, w szczególności zasięgu przed-
sionkowego (doświadczenie własne),

„

„

bagatelizowanie przebicia masy wy-
ciskowej (doświadczenie własne),
powoduje, że po wycisku czynno-
ściowym będziemy mieli nieprawi-
dłowy model roboczy.

Wykonana łyżka i  płyta podstawowa
są oczywiście testowane w jamie ustnej
pacjenta przed przystąpieniem do kolej-
nych etapów klinicznych. Nie trzeba pod-
kreślać, jak ważna jest komunikacja po-

między lekarzem a pracownią – lekarze
mają niełatwe zadanie przy opisywaniu
nam wszystkich „nietypowych” elemen-
tów, jakie zauważyliśmy na modelach.

Wzorniki zwarciowe
W  następnym etapie pracy na  prze-
analizowanych modelach roboczych,
odlanych z  gipsu III klasy w  miesza-
dle próżniowym, wykonujemy wzor-
niki zwarciowe oraz elementy służą-
ce do  rejestracji położenia szczęki.
Modele robocze wykonujemy z  gip-
su mieszanego próżniowo w celu uzy-
skania większej jednorodności i twar-
dości, a przede wszystkim po to, aby
pozbyć się powietrza z masy gipsowej,
które powoduje powstawanie „pere-
łek” w gotowej protezie. Brak „perełek”
to brak konieczności ingerencji w część
dośluzówkową. Nie wykonujemy peł-
nej analizy pacjenta przy użyciu centro-
fiksu; wystarczy rejestracja samego po-
łożenia i ustawienie wartości średnich
artykulatora, a uzyskane efekty okazują
się naprawdę zadowalające.
Sama rejestracja nie zajmuje więcej niż
5 minut pracy lekarza, naszego czasu
pochłania nieco więcej, jednak dzięki
temu można w pełni korzystać z do-
brodziejstw, jakie dają nam różnego
rodzaju metody ustawiania zębów

fot.3. Przygotowujemy

wcześniej przetestowaną
płytę dolną

fot. 2

fot. 3

49

dental labor · 4/2013 · www.dentalconnection.pl

Technika

dentystyczna

Protezy ruchome

Korespondencja:

tech. dent. Krzysztof Bloch
Silesia Dental Lab Bloch Krzysztof
e-mail:
[e-mail]
50-015 Wrocław
ul. Rejtana 8/1b

sztucznych w  protezach. Osobiście
uważam, że to właśnie połączenie róż-
nych sposobów i metod postępowania,
wykorzystanie ich w praktyce, przyno-
si nam najwięcej korzyści i satysfakcji.
Na fotografii 2 widoczna jest różnica
między położeniem szczęki po  arty-
kulacji do płaszczyzny poziomej zwar-
cia a artykulacją po rejestracji łukiem
twarzowym.

Ustawianie zębów sztucznych

i modelowanie płyty protezy
Po  przeniesieniu linii orientacyjnych
z wzorników zwarciowych przystępuje-
my do przygotowania podstawy naszych
przyszłych protez – bazy. Na tym etapie
przygotowujemy wcześniej przetestowa-
ną płytę dolną (fot. 3). Ułatwi to ustawia-
nie zębów, gdy jest „mało miejsca” oraz
modelowanie płyty protezy, a także –
co bardzo ważne – pobranie właściwe-
go wycisku czynnościowego (odpowied-
nie ukształtowanie płyty – fot. 4).
Kolejna część pracy to ustawianie zę-
bów sztucznych. Metoda może być
dowolna; liczy się efekt. Mamy tu za-
zwyczaj duże pole do manewrowania.
Jeśli jest taka możliwość, wykorzystuj-
my zęby Ivoclar Phonares i system BPS;
zęby Wiedent w wypadku prac refun-
dowanych przez NFZ też są odpowied-

nie, a metodę zawsze można zaadapto-
wać stosownie do potrzeb. Nie na tym
jednak chciałbym się skupić.
Po  ustawieniu zębów przystępuje-
my do  modelowania płyty protezy
(fot. 5, 6a i 6b). Może się to wydawać
niepotrzebne, skoro nie wiemy, czy usta-
wienie zębów jest prawidłowe, jednak-
że – powtarzam to często w pracowni
– sprzedajemy pracę od samego począt-
ku i zadowolenie odbiorcy kształtuje się
na każdym etapie pracy. Ponadto pamię-
tajmy, że pacjent ma zaakceptować całą
pracę – dla jednego pacjenta modela-
cja będzie satysfakcjonująca, innym pa-
cjentom może przeszkadzać. Modeluje-
my zatem łuki, girlandy dziąsłowe, fałdy
podniebienne, pobrzeże, wykonujemy
miejsce na język w protezie dolnej, wcię-
cia zatrzonowcowe. Są to z pozoru drob-
ne szczegóły, ale praktyka czyni mistrza.
Tak przygotowane próbne protezy odda-
jemy do przymiarki. Cdn...

„

fot. 4. Pobranie wła-

ściwego wycisku czynno-
ściowego

fot. 5, 6a i 6b. Po usta-

wieniu zębów przystę-
pujemy do modelowania
płyty protezy

fot. 4

fot. 5

fot. 6a

fot. 6b

50

dental labor · 4/2013 · www.dentalconnection.pl

Technika

dentystyczna

Protezy ruchome