ANALIZA PIONOWA I POZIOMA

SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

ANALIZA ZMIAN WIELKOŚCI BILANSOWYCH

W CZASIE

Sporządzanie sprawozdań finansowych określa ustawa z dnia 29 września 1994 roku o

rachunkowości.
Sprawozdanie finansowe składa się z:

1. bilansu
2.

rachunku zysków i strat

3. sprawozdania z przepływu środków pieniężnych

4. informacji dodatkowej
Przedsiębiorstwa zgodnie z ustawą o rachunkowości, niezależnie od formy organizacyjnej,

prawnej i własnościowej, zobowiązane są do sporządzania sprawozdań finansowych na
dzień kończący rok obrotowy lub na inny dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych.

Sprawozdania z przepływu środków pieniężnych sporządzają tylko te jednostki, o których
mowa w art. 64 ust.1 ustawy o rachunkowości, tj:
-

banki oraz ubezpieczyciele

-

jednostki działające na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami

wartościowymi i funduszach powierniczych

-

spółki akcyjne

-

pozostałe jednostki, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono
sprawozdanie finansowe osiągnęły lub przekroczyły granicę dwóch z trzech

następujących wielkości:

•

średnioroczne zatrudnienie – 50 osób

•

suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego – równowartość w walucie
polskiej 1 000 000 ECU

•

przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za
rok

obrotowy

–

równowartość

w

walucie

polskiej

3 000 000 ECU

Sprawozdanie z działalności w roku obrotowym powinno zawierać

informacje o:
❖

ważniejszych wydarzeniach, w tym również inwestycjach, mających istotny wpływ na

działalność jednostki, które nastąpiły w roku obrotowym lub są przewidywane na lata
następne

❖

przewidywanym rozwoju jednostki

❖

ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju technicznego

❖

aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej

B I L A N S

Bilans zawiera informacje o stanie zasobów majątkowych przedsiębiorstwa i źródłach ich
finansowania.

Istota bilansu wyraża się w jego równowadze między majątkiem (aktywami) i źródłami
jego finansowania (pasywami).

A k t y w a

P a s y w a

A. Majątek trwały

I. Wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowy majątek trwały
III. Finansowy majątek trwały

IV. Należności długoterminowe

B. Majątek obrotowy

I. Zapasy

II. Należności i roszczenia
III. Papiery wartościowe

A. Kapitał własny

I.

Kapitał podstawowy

II.

Należne lecz nie wniesione

wkłady na poczet kapitału

podstawowego
III. Kapitał zapasowy

IV. Kapitał rezerwowy z aktualiza-cji

cen

V. Pozostałe kapitały rezerwowe
VI. Nie podzielony wynik

Przeznaczone do obrotu

IV. Środki pieniężne

C. Rozliczenia międzyokresowe

(czynne)

finansowy z lat ubiegłych

VII. Wynik finansowy netto roku
obrachunkowego

B. Rezerwy
C. Zobowiązania długoterminowe

D. Zobowiązania krótkoterminowe

i fundusze specjalne

I.

Zobowiązania krótkoterminowe



dotyczące kredytów i pożyczek



zobowiązania bieżące

II. Fundusze specjalne

E. Rozliczenia międzyokresowe

(bierne) i przychody przyszłych

okresów

Suma aktywów

Suma pasywów

Źródło: opr. na podst. zał. do Ustawy z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości

P i o n o w a a n a l i z a b i l a n s u

Pionowa analiza bilansu jest to porównanie stanów na koniec roku sprawozdawczego ze
stanami na początek roku. Porównanie ich pozwala na zaobserwowanie zmian jakie

nastąpiły w majątku przedsiębiorstwa i źródłach jego finansowania. Umożliwia tym
samym uchwycenie nieprawidłowości i zagrożeń w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa.

Celem analizy pionowej bilansu jest ocena struktury składników majątkowych (aktywów) i
funduszów przedsiębiorstwa (pasywów), tzn. udziału poszczególnych pozycji aktywów i

pasywów w sumie bilansowej.
Znaczenie struktury aktywów dla sytuacji finansowej przedsiębiorstwa wynika głównie z

faktu, że poszczególne składniki majątkowe różnią się między sobą:



Stopniem płynności



Skalą ryzyka, jakim jest obarczone ich wykorzystanie



Formą uczestnictwa w realizacji operacji gospodarczych

W bilansie aktywa są uszeregowane według stopnia płynności. Aktywa najbardziej
stabilne (najtrudniej wymienić je na gotówkę) są wykazywane na początku. Są to

składniki majątku trwałego, którego cykl obrotowy w przedsiębiorstwie jest dłuższy niż
rok. Następnie wykazuje się składniki majątku obrotowego, odtwarzane w jednym cyklu

operacyjnym.
Powszechnie przyjęte jest, że w normalnie rozwijającym się przedsiębiorstwie wartość

rzeczowego majątku trwałego powinna wzrastać w większym stopniu niż zapasy
rzeczowych składników majątku obrotowego, a one z kolei – w większym stopniu niż

należności i roszczenia.
W strukturze pionowej pasywów za zjawisko pozytywne uważa się szybszy wzrost

funduszów własnych w porównaniu ze wzrostem zobowiązań. Pewien wzrost stanu
zobowiązań można uzasadnić wzrostem produkcji, ale zbyt duży ich wzrost jest zwykle

objawem trudności finansowych firmy. Jednocześnie wysoki udział kapitału własnego w
przeciwieństwie do wysokiego udziału zobowiązań jest korzystnie oceniany przez

kredytodawców.
Dążenie do osiągnięcia takiej struktury kapitału, która byłaby pozytywnie postrzegana

zarówno kredytobiorców i kredytodawców jest nazywane optymalizacją poziomu
zadłużenia przedsiębiorstwa. Teoretycznie optymalny poziom zadłużenia występuje przy

50 % udziale kapitału własnego w kapitale łącznym. W praktyce optymalizacja poziomu
zadłużenia zależy od przyjętej przez przedsiębiorstwo strategii finansowej.

STRATEGIE FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA
Wyróżniamy trzy rodzaje strategii finansowania przedsiębiorstwa:

1.

Strategia umiarkowana – jest to strategia bezpieczna pod względem utrzymania

równowagi krótko- i długoterminowej. Zapewnia zyskowność zbliżoną do średniej w
branży. Podobnie stopień zadłużenia i koszt pozyskania kapitału obcego są zbliżone

do przeciętnych w branży, w której znajduje się przedsiębiorstwo. Jest pozytywnie
oceniana przez wierzycieli i kontrahentów przedsiębiorstwa oraz przez inwestorów.

2.

Strategia agresywna – występuje w niej relatywnie wysoki poziom zadłużenia, co

wiąże się z wysokim kosztem pozyskania kapitałów obcych. Zapewnia stosunkowo
wysoką zyskowność kapitałów własnych, natomiast zysk netto wyrażony w

wartościach bezwzględnych jest niższy w porównaniu ze strategią umiarkowaną, gdyż

przedsiębiorstwo musi dzielić się zyskiem z dawcami kapitału obcego poprzez
płacenie odsetek. Strategia ta jest raczej negatywnie oceniana przez wierzycieli i

kontrahentów, natomiast potencjalni inwestorzy i kredytodawcy oczekują wysokiej
stopy zwrotu z zaangażowanego kapitału.

3.

Strategia zachowawcza – zakłada bardzo wysoką bieżącą płynność finansową oraz

wysoki udział kapitałów własnych w finansowaniu majątku. Jest pozytywnie oceniana
przez wierzycieli i kredytodawców, gdyż ryzyko niewypłacalności jest niewielkie. Nie

zapewnia wysokiej zyskowności kapitału własnego, ale umożliwia osiągnięcie
wysokiego poziomu zysku netto z powodu stosunkowo niskich kosztów pozyskania

kapitałów obcych.

Wyszczególnienie

Strategie finansowania:

umiarkowana

agresywna

Zachowawcza

Bieżąca płynność finansowa

przeciętna

Niska

Wysoka

Ryzyko niewypłacalności

przeciętne

Wysokie

Niskie

Stopień zadłużenia

przeciętny

Wysoki

Niski

Koszt pozyskania kapitału obcego

przeciętny

Wysoki

Niski

Zyskowność bezwzględna

przeciętna

Niska

Wysoka

Zyskowność kapitału własnego

przeciętna

wysoka

niska

Do badania i oceny zmian aktywów i pasywów stosuje się:


wskaźniki struktury - wyrażają one procentowy stosunek poszczególnych pozycji

aktywów i pasywów do łącznej sumy bilansu. Stosuje się je przy porównaniach w
czasie (za kilka kolejnych okresów sprawozdawczych) i porównaniach między

przedsiębiorstwami. Zestawiając bilanse tego samego przedsiębiorstwa z kilku
kolejnych okresów sprawozdawczych, na podstawie wskaźników struktury można

określić, w jakim kierunku szły zmiany w majątku przedsiębiorstwa i źródłach jego
finansowania.



wskaźniki dynamiki – określają stopień i kierunek zmian poszczególnych elementów
bilansu w porównaniu do stanu początkowego lub ich poziomu w bilansach

wcześniejszych. Badanie dynamiki poszczególnych pozycji bilansowych aktywów i
pasywów umożliwia ustalenie kierunków rozwoju majątku przedsiębiorstwa oraz

wzrostu kapitałów finansujących ten rozwój. Zastosowanie tych wskaźników stanowi
uzupełnienie analizy przeprowadzonej z uwzględnieniem wskaźników struktury.

P o z i o m a a n a l i z a b i l a n s u

Poziomą analizą bilansu jest porównanie powiązań poziomych pomiędzy poszczególnymi

pozycjami aktywów i pasywów, co pozwala na ocenę struktury majątkowo – kapitałowej
firmy. Ma ona wysoki wpływ na poziom ryzyka finansowego, gdyż poszczególne składniki

majątkowe różnią się między sobą stopniem płynności. Szczególnie ryzykowne jest
angażowanie kapitałów w finansowanie składników majątku trwałego, bo łączy się z

zamrożeniem środków na długi czas. Dlatego:


składniki majątkowe o niskiej płynności powinny być finansowane ze źródeł stabilnych

(kapitał stały: kapitały własne, długoterminowe kredyty, pożyczki, obligacje).
Finansowanie majątku trwałego krótkoterminowymi kapitałami obcymi, nawet w

niewielkim zakresie, jest bardzo ryzykowne, gdyż wymaga częstego odnawiania
zobowiązań. W przypadku trudności w pozyskaniu środków przedsiębiorstwo może

stracić płynność finansową, co może doprowadzić do jego upadłości.



składniki majątkowe o wysokiej płynności mogą być finansowane przez kapitały

udostępniane przedsiębiorstwu na krótki okres.

Celem poziomej analizy bilansu jest ocena stopnia finansowania działalności

przedsiębiorstwa funduszami własnymi i środkami obcymi oraz ocena jego płynności
finansowej krótko- i długookresowej.

1. Wskaźniki odnoszące się do płynności długoterminowej:

Złota reguła finansowania

Jest relacją między wysokością kapitału stałego i wartością majątku trwałego, wyższą od
jedności. Jej przestrzeganie oznacza, że majątek trwały jest w pełni finansowany

kapitałem długoterminowym. Tę relację wyraża się przy pomocy wskaźnika pokrycia
majątku trwałego kapitałem stałym:

FMT

KS

= KS/MT = (KW + ZD)/ MT

FMT

KS

- wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym

KWWSQRWDWHNSODQDOL]DSLRQRZDLSR]LRPDVSUDZR]GDQILQD

QVRZ\FK"QRWDWND