Pionowa i pozioma analiza aktywów i pasywów

Tabela nr. 1.

Bilans analityczny spółki akcyjnej "X"
Wyszczególnienie
AKTYWA
Majątek trwały netto
-Wartości niematerialne i prawne
-Rzeczowy majątek trwały
-Finansowy majątek trwały
-Należności długoterminowe
Majątek obrotowy
-Zapasy
-Należności i roszczenia
-Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
-Środki pieniężne
-Rozliczenia międzyokresowe
RAZEM AKTYWA
PASYWA
Kapitał własny
-Kapitał podstawowy (akcyjny)
-Rezerwy kapitałowe
-Rezerwy z zysku
Zobowiązania długoterminowe
Zobowiązania któtkoterminowe
-Kredyty
-Zobowiązania, fundusze specjalne
-Zobowiązania wynikające z podziału zysku
RAZEM PASYWA

Tabela nr. 2. Analityczne zestawienie wyniku finansowego spółki akcyjnej "X"
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

Tabela nr 3. Dane uzupełniające do analizy spółki akcyjnej „X”

Lp.	Wyszczególnienie	Rok poprzedni	Rok bieżący
1.	Umorzenie składników majątku trwałego (w tyś. zł)	3.800	4.500
2.	Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych (w tyś. zł)	-	15
3.	Amortyzacja (w tyś. zł)	560	610
4.	Majątek ogółem na początku okresu (w tyś. zł)	43.000	-
5.	Rzeczowe i niematerialne składniki majątku trwałego na początku okresu (w tyś. zł)	19.500	-
6.	Zapasy na początku okresu (w tyś. zł)	9.000	-
7.	Należności na początek okresu (w tyś. zł)	6.500	-
8.	Należności z tytułu dostaw robót i usług na początek okresu (w tyś. zł)	5.950	-
9.	Kapitał własny na początek okresu (w tyś. zł)	20.800	-
10.	Kapitał obcy na początek okresu (w tyś. zł)	24.200	-
11.	Zobowiązania z tytułu dostaw robót i usług na początek okresu (w tyś. zł)	3.800	-
12.	Zużycie materiałów (w tyś. zł)	6.200	6.500
13.	Wydatki inwestycyjne (w tyś. zł)	2.300	2.600
14.	Inwestycje netto w rzeczowym majątku trwałym (w tyś. zł)	940	1.020
15.	Cena rynkowa akcji 70 (w tyś. zł)	200	150
16.	Liczba akcji zwykłych o wartości nominalnej 100 zł. (w tyś. zł)	180.000	180.000
17.	Oprocentowanie kapitałów obcych (w %)	10,25	17,45
18.	Zatrudnienie	130	135
19.	Dywidenda (w tyś. zł)	500	550
20.	Zysk pozostający w spółce (w tyś. zł)	300	350
21.	Naliczony podatek VAT (w tyś. zł)	2.050	2.200

I. WSKAŹNIKI ANALIZY AKTYWÓW BILANSU I ICH INTERPRETACJA.

1. Wskaźnik udziału majątku trwałego w majątku całkowitym.

Wyszczególnienie	Rok poprzedni	%	Rok bieżący	%
Majątek trwały Majątek obrotowy	27.000 21.000	56,25 43,75	32.000 23.000	58,18 41,82
Razem	48.000	100,0	55.000	100,0

1. Podstawowy wskaźnik struktury majątku – aktywów (Pwsa).

Wskaźnik ten wynosi:

Rok bieżący	Rok poprzedni

Relacja majątku trwałego do majątku obrotowego świadczy o dużym stopniu unieruchomienia środków w przedsiębiorstwie. Jak wynika z obliczeń oba rodzaje zaprezentowanych wskaźników wskazują na rosnący udział majątku trwałego w majątku całkowitym i w stosunku do majątku obrotowego. Zaangażowanie majątku trwałego w stosunku do majątku obrotowego uległo w ciągu roku zwiększeniu o 10,56%. Wysoki udział środków trwałych w całkowitym majątku świadczy o nieelastyczności przedsiębiorstwa. Aby dokładnie wskazać kondycję firmy należy dokonać dodatkowych obliczeń, dlatego też do oceny wyposażenia w maszyny i urządzenia stosuje się dodatkowo bardziej szczegółowe wskaźniki:

1)

2)

Aby analiza była bardziej szczegółowa, w zależności od specyfiki działalności badanego przedsiębiorstwa konieczna jest dodatkowa wnikliwa analiza zmian wskaźników i porównanie z danymi innych przedsiębiorstw i średnimi wielkościami branżowymi

Tabela: Struktura środków obrotowych i jej zmiany.

Wyszczególnienie	Rok bieżący	Rok poprzedni	Różnica
	w mln. zł	w %	w mln. zł
Zapasy Należności Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu Środki pieniężne	12.500 5.000 2.500 3.000	54,35 21,74 10,87 13,04	11.500 6.000 1.500 2.000
Majątek obrotowy	23.000	100,00	21.000

Wielkość poszczególnych składników środków obrotowych jest uzależniona od szybkiego ich obrotu. W pionowej analizie aktywów uwzględnia się najczęściej:

1. Wskaźnik obrotowości zapasów.

2. Wskaźnik obrotowości zapasów (w dniach)

lub

obliczenia:

Rok bieżący	Rok poprzedni
Woz =	Woz =
Woz = dni	Woz = dni

Z uzyskanych obliczeń wynika, że w przedsiębiorstwie nastąpiło nieznaczne pogorszenie efektywności gospodarowania zapasami. Pogorszenie wynosi o 23.6 dni lub o 0,19% w stosunku do roku poprzedniego.

1. Wskaźnik obrotowości należności od odbiorców.

a)

b)

c)

Jeśli za podstawę weźmiemy dane liczbowe z tabeli 2 i 3 to wskaźniki obrotowości należności przedstawiają się następująco:

Rok bieżący	Rok poprzedni
dni	dni

W uzyskanych wskaźnikach widać poprawę w cyklu inkasowania należności w badanym przedsiębiorstwie, na co wpływ ma efektywność działania działu księgowości finansowej. Powyższe wskaźniki uwidaczniają nam że czas inkasowania należności został skrócony o 4,63 dni. Uzyskany wynik nie jest rewelacyjny gdyż i tak cykl inkasowy w przedsiębiorstwie wynosi ponad kwartał.

II. ANALIZA PASYWÓW BILANSU.

W analizie tej zmierza się do zbadania ich struktury, i obejmuje ona przede wszystkim:

1. wskaźnik zadłużenia (Wz)

Rok bieżący	Rok poprzedni

1. wskaźnik źródeł finansowania (podstawowy wskaźnik struktury pasywów Pwsp)

Rok bieżący	Rok poprzedni

1. wskaźnik udziału kapitału obcego w kapitale całkowitym (Wuko)

Rok bieżący	Rok poprzedni

1. wskaźnik udziału kapitału własnego w kapitale całkowitym (Wukw)

Rok bieżący	Rok poprzedni

Uzyskane wskaźniki jednoznacznie dowodzą, że nastąpiło niewielkie zwiększenie udziału kapitału obcego w kapitale całkowitym, co tym samym oznacza niewielkie zmniejszenie własnych źródeł finansowania. Jak wynika z uzyskanych wskaźników, udział kapitału własnego do kapitału obcego zbliża się do idealnego stosunku w relacji 1:1 co stanowi ideał finansowania.

Wskaźniki uwzględniające terminowość kapitału, a więc czas jego pozostawania w obrocie.

1. Wskaźnik udziału kapitału długoterminowego (Wukd)

Rok bieżący	Rok poprzedni

1. Wskaźnik udziału kapitału krótkoterminowego (Wukk)

Rok bieżący	Rok poprzedni

Z uzyskanych wskaźników wynika, że terminowość udziału kapitałów krótko i długoterminowych pozostaje bez zmian.

Stopień samofinansowania przedsiębiorstwa wynika z zestawienia kapitału zakładowego z rezerwami kapitałowymi. Do pomiaru i analizy stopnia samofinansowania służy wskaźnik samofinansowania, który ma postać:

Rok bieżący	Rok poprzedni

Obliczone wskaźniki wskazują na występowanie pozytywnych tendencji w zakresie wzrostu stopnia samofinansowania, nastąpiło bowiem dalsze wzmocnienie podstaw kapitałowych przedsiębiorstwa, co stanowi poprawę relacji rezerw kapitałowych do kapitału zakładowego.

Analiza zgodności (pewności i wiarygodności) kredytowej.

1. Wskaźnik zdolności (pewności) kredytowej ustala się według wzoru:

Rok bieżący
Rok poprzedni

Wskaźnik zdolności kredytowej w ujęciu relatywnym wskazuje na zdolność przedsiębiorstwa do pokrywania zobowiązań efektywnych z wygospodarowanych nadwyżek środków. Dają one obraz możliwości zadłużenia się firmy, a przy odwróceniu wzoru pozwalają sprawdzić ile lat trwałaby spłata długów.

Rok bieżący
Rok poprzedni

Malejący poziom wskaźników obliczonych w pierwszej wersji może świadczyć o negatywnych tendencjach w kształtowaniu się zdolności kredytowej. Występujący okres spłaty zobowiązań jest bardzo długi.

1. Wskaźnik wiarygodności kredytowej ustala się według wzoru:

Rok bieżący
Rok poprzedni

Rosnąca tendencja w kształtowaniu tego wskaźnika świadczy o stabilnej sytuacji finansowej i zwiększeniu możliwości spłaty rat kapitałowych i odsetek od pozyskiwanego kapitału.

III. POZIOME POWIĄZANIA W BILANSIE A ZASADY FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ PRZEDSIĘBIORSTWA.

Prawidłowy układ bilansu polega więc, na takim powiązaniu aktywów z pasywami, by płynność środków w aktywach odpowiadała terminowości kapitałów w pasywach. Wynika z tego, że termin użytkowania kapitałów powinien być równy terminowi związania kapitałów. Takie założenia przyjęto w złotej zasadzie finansowania, według której kapitał nie może być dłużej związany czasowo z danym składnikiem majątku, aniżeli wynosi okres pozostawania tego kapitału w przedsiębiorstwie.

1)

Rok bieżący
Rok poprzedni

2)

Rok bieżący
Rok poprzedni

Z powyższych obliczeń wynika, że wszystkie wskaźniki mają wartości prawidłowe.

Złota zasada bilansowa.

Rok bieżący
Rok poprzedni

Z obliczeń wynika, że i te wskaźniki mają wartości prawidłowe.

Złota zasada bilansowa w szerszym znaczeniu

Przestrzeganie obu złotych zasad stwarza warunki do zapewnienia przedsiębiorstwu płynności środków – zdolności płatniczej przy założeniu dalszego funkcjonowania firmy.

Szczegółowa analiza wzajemnego powiązania pasywów i aktywów zmierza przede wszystkim do zbadania:

1. sposobu pokrycia majątku trwałego,

2. stopnia płynności majątku obrotowego i wypłacalności,

3. wielkości zmian kapitału w obrocie, zwanego kapitałem pracującym.

IV. ANALIZA POKRYCIA FINANSOWEGO MAJĄTKU TRWAŁEGO.

W analizie źródeł finansowania majątku trwałego uwzględnia się trzy warianty relacji lub trzy stopnie pokrycia:

1. I-szy stopień pokrycia.

Rok bieżący
Rok poprzedni

1. II-gi stopień pokrycia.

Rok bieżący
Rok poprzedni

1. III-ci stopień pokrycia.

Tego stopnia nie obliczono z uwagi na brak danych.

Wskaźniki związane z analizą finansową majątku trwałego można także obliczyć za pomocą zestawienia:

Lp.	Wyszczególnienie	Rok bieżący	Rok poprzedni
1.	Kapitał własny	26.500	23.900
2.	Majątek trwały	32.000	27.000
3.	Majątek trwały sfinansowany kapitałem obcym (1 – 2)	-5.500	-3.100
4.	Długoterminowy kapitał obcy	10.400	8.400
5.	Kapitał długoterminowy stały (1 + 4)	36.900	32.300
6.	Długoterminowy kapitał obcy zaangażowany w majątku obrotowym (kapitale pracującym) (5 – 2)	4.900	5.300
7.	Wskaźnik sfinansowania majątku trwałego I-szego stopnia (1 : 2)	82,8%	88,5%
8.	Wskaźnik sfinansowania majątku trwałego II-giego stopnia (5 : 2)	115,3%	119,6%

Z uzyskanych obliczeń wynika, że w przedsiębiorstwie istnieją dobre podstawy finansowe, pomimo tego, że finansowanie majątku nieznacznie spadło do poziomu 82,8%, w porównaniu do 88,5% w roku poprzednim.

V. ANALIZA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ.

Do pomiaru i analizy płynności finansowej służą w gospodarce rynkowej trzy wskaźniki płynności.

1)

Rok bieżący
Rok poprzedni

2)

Rok bieżący
Rok poprzedni

3)

Rok bieżący
Rok poprzedni

Środki obrotowe ujęte w licznikach wymienionych wzorów obejmują następujące składniki:

I-szy stopień płynności	-	kasa, czeki, rachunki bankowe,
II-gi stopień płynności	-	płynne środki obrotowe minus zapasy i przedpłaty odbiorców,
II-gi stopień płynności	-	Środki obrotowe ogółem minus części środków obrotowych, które nie mogą być upłynnione w ciągu jednego roku, a także zapasy sfinansowane przedpłatami odbiorców.

VI. ANALIZA KAPITAŁU PRACUJĄCEGO.

Wielkość kapitału pracującego jest to różnica między majątkiem obrotowym (tylko krótkoterminowym) a zobowiązaniami bieżącymi.

1. Pierwszy sposób obliczania

	Rok bieżący		Rok poprzedni
1) majątek obrotowy	23.000		21.000
2) zobowiązania bieżące	- 18.100		- 15.700
Kapitał pracujący		4.900

2) Drugi sposób obliczania

	Rok bieżący		Rok poprzedni
1) Kapitał długookresowy (własny i obcy)
a) Kapitał własny	26.500		23.900
b) Kapitał obcy	+ 10.400		+ 8.400
Razem kapitał długookresowy		36.900
c) Wartość majątku trwałego	- 32.000		- 27.000
Kapitał pracujący		4.900

Kapitał pracujący, ilustruje tę część wartości majątku obrotowego, która pozostałaby w przedsiębiorstwie po uregulowaniu wszystkich zobowiązań bieżących. Z powyższych obliczeń wynika, że kondycja finansowa uległa pogorszeniu o 7,55% czyli, zmniejszenie kapitału pracującego o 400 jednostek.

W zasadzie wartość poznawcza kapitału pracującego pokrywa się ze wskaźnikiem III stopnia płynności, chociaż nie jest on wymierny i porównywalny. Wystarczy jednak obliczyć relację kapitału pracującego do zobowiązań bieżących, a otrzymany wynik będzie równy wskaźnikowi III-ciego stopnia (plus 1)

Rok bieżący
Rok poprzedni

Związek zachodzący między wielkością kapitału a relatywnymi wskaźnikami płynności pozwala na stwierdzenie, że przy całkowitym zmniejszeniu się kapitału pracującego, wielkość kapitału III-ciego stopnia płynności będzie wynosić 1.

w takiej sytuacji bowiem środki obrotowe wystarczają tylko do pokrycia zobowiązań bieżących – obie wielkości są równe.

Rozpatrując kapitał pracujący z pozycji źródeł finansowania środków, można uznać, że kapitał pracujący oznacza nadwyżkę majątku obrotowego krótkoterminowego związanego nad poziomem krótkoterminowego kapitału obcego (zobowiązaniami bieżącymi).

Na wielkość kapitału pracującego nie ma bowiem wpływu zewnętrzne zasilanie finansowe, co ilustruje uproszczony przykład.

1. Dane wyjściowe

- środki obrotowe 850

- krótkoterminowe zobowiązania bieżące 400

- kapitał pracujący (850 – 400) 450

- wskaźnik płynności III stopnia

1. Zaciągnięto kredyt bankowy w wysokości 200, który zasili rachunek bankowy

- wskaźnik płynności III stopnia

- kapitał pracujący (1.050 – 600) 450

Z powyższych obliczeń wynika, że kapitał pracujący nie uległ więc żadnej zmianie, a wskaźnik względny pogorszył się o 27,5 punktów (212,5 – 175)

W drugim ujęciu kapitał pracujący odzwierciedla składniki środków obrotowych długoterminowo finansowanych. Jeżeli analiza wykazuje, że część środków obrotowych może być finansowana krótkoterminowo, to w wysokości kapitału pracującego może posiadać potencjał długookresowych możliwości finansowania. Odmienna sytuacja zachodzi, gdy kapitał pracujący jest ujemny. Taka sytuacja oznacza istotną niezgodność w stosunku do założeń złotej zasady finansowania i złotej zasady bilansowania.