„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Agnieszka Wieczorek

Stosowanie metod diagnostycznych i terapeutycznych
w medycynie 322[18].Z2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Krystian Rudzki
mgr inż. Mirosława Stelengowska



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Beata Organ


Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą programu jednostki modułowej 322[18].Z2.03,

„Stosowanie metod diagnostycznych i terapeutycznych w medycynie”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik elektroniki medycznej.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

17

5.1. Podstawy ultrasonografii

17

5.1.1. Ćwiczenia

17

5.2. Rentgenodiagnostyka

19

5.2.1. Ćwiczenia

19

5.3. Podstawy tomografii komputerowej. Pozytonowa tomografia emisyjna

22

5.3.1. Ćwiczenia

22

5.4. Tomografia rezonansu magnetycznego. Medycyna nuklearna

25

5.4.1. Ćwiczenia

25

5.5. Lasery. Termografia. Materiały biomedyczne

27

5.5.1. Ćwiczenia

27

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

30

7. Literatura

44

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela „Stosowanie metod diagnostycznych

i terapeutycznych w medycynie” 322[18].Z2.03, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik elektroniki medycznej.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć,

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

metody tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

322[18].Z2.01

Analizowanie funkcjonowania

organizmu człowieka

322[18].Z2.02

Analizowanie praw i zjawisk fizyki

wykorzystywanych w medycynie

322[18].Z2

Podstawy diagnostyki

i terapii

322[18].Z2.03

Stosowanie metod diagnostycznych

i terapeutycznych

w medycynie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

analizować przebieg procesów i zjawisk fizycznych,

−

dokonywać analizy funkcjonowania organizmu człowieka,

−

korzystać z różnych źródeł informacji w tym również internetu,

−

czytać ze zrozumieniem,

−

rozwiązywać test wielokrotnego wyboru,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zastosować terminologię medyczną dotyczącą procesu diagnostyczno–terapeutycznego,

−

wyjaśnić zasady obrazowania przy użyciu promieniowania rentgenowskiego,

−

wyjaśnić zasady obrazowania przy użyciu ultradźwięków,

−

wyjaśnić zasady obrazowania przy użyciu fal radiowych,

−

wyjaśnić zasady obrazowania przy użyciu izotopów promieniotwórczych,

−

wyjaśnić zasady diagnostyki i terapii fotodynamicznej,

−

przedstawić oddziaływanie promieniowania laserowego na poziomie tkanki,

−

zastosować podstawowe metody pomiaru aktywności biologicznej organizmu człowieka,

−

przedstawić możliwości współczesnych metod diagnostyki obrazowej,

−

scharakteryzować różne metody terapii w medycynie,

−

wymienić zastosowanie różnych rodzajów promieniowania w lecznictwie,

−

zastosować przepisy prawa dotyczące ochrony radiologicznej,

−

scharakteryzować efekty biostymulacji,

−

zidentyfikować

fizyczne

właściwości

materiałów

syntetycznych

stosowanych

w biomedycynie,

−

dobrać materiały stosowane w biomedycynie do określonych zadań diagnostycznych
i zabiegów terapeutycznych,

−

rozróżnić mechaniczne właściwości tkanek, który materiał syntetyczny zastępuje lub
pozostaje z nimi w kontakcie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik elektroniki medycznej 322[18]

Moduł:

Podstawy diagnostyki i terapii 322[18].Z2

Jednostka modułowa:

Stosowanie metod diagnostycznych i terapeutycznych
w medycynie 322[18].Z2.03

Temat: Ultrasonografia

Cel ogólny: Wyjaśnienie zasad obrazowania przy użyciu ultradźwięków

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

zastosować terminologię medyczną dotyczącą procesu diagnostyczno-terapeutycznego,

−

wyjaśnić zasady obrazowania przy użyciu ultradźwięków,

−

przedstawić możliwości obrazowania za pomocą ultradźwięków,

−

poinformować pacjenta o przygotowaniu do planowego badania i wyjaśnić przebieg
badania.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

komunikacji interpersonalnej,

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia:

−

pogadanka wprowadzająca,

−

ćwiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

burza mózgów,

−

scenki.

Środki dydaktyczne:

−

arkusze papieru A3,

−

flamastry,

−

materiały pomocnicze.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w 4–5 osobowych zespołach.

Czas trwania zajęć:

−

90 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik elektroniki medycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:
1

Sprawy organizacyjne.

2

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć i sposobu wykonania ćwiczenia.
Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

3

Realizacja tematu

−

nauczyciel wyjaśnia krótko zasady działania ultrasonografu, rysując na dużym
arkuszu papieru schematycznie rodzaje głowic i wiązki przez nie wysyłane,
informując jednocześnie o zastosowaniu poszczególnych rodzajów głowic,

−

nauczyciel sygnalizuje istnienie różnych form obrazowania w ultrasonografii,

−

w celu zrozumienia, jak powstają poszczególne prezentacje nauczyciel dzieli
uczniów na trzy grupy i prosi każdą z grup o zapoznanie się z definicjami prezentacji
umieszczonymi
w poradniku,

−

następnie uczniowie otrzymują rysunek przedstawiający przekrój przez serce
(załącznik nr 2, część obrazka przedstawiająca prezentacje zostaje odcięta) i mają za
zadanie graficzne przedstawienie prezentacji A, B i M na dużym arkuszu papieru,

−

nauczyciel wyznacza czas na wykonanie rysunków, np. 8min,

−

po wykonaniu zadania uczniowie porównują obrazki wykonane przez poszczególne
grupy
i dyskutują o różnicach,

−

nauczyciel rozdaje uczniom rysunek przedstawiający prezentacje A, B i M,

−

podsumowując, nauczyciel wyjaśnia, na czym polegają trudności w obrazowaniu za
pomocą ultrasonografu, mówi o sposobach optymalizacji badania (przygotowanie
pacjenta) i o tym, w jaki sposób badający wykorzystuje struktury anatomiczne w celu
lepszej orientacji topograficznej,

−

nauczyciel dzieli uczniów na 4 grupy i rozdaje po jednym rysunku na grupę
przedstawiającym aortę lub żyłę główną (część rysunku w załączniku nr 3A i 3B),

−

następnie, nauczyciel prosi uczniów o narysowanie naczynia w przekroju bocznym
i poprzecznym (na różnych wysokościach naczynia),

−

po wykonaniu zadania, grupy, które otrzymały rysunek przedstawiający aortę pracują
z grupami, które otrzymały rysunek z żyłą główną, uczniowie mają za zadanie
zapoznanie się z wynikami drugiej grupy i porównanie wyników pracy
z rozwiązaniem podanym przez nauczyciela (części rysunków umieszczonych
w załączniku nr 3A i 3B),

−

po przerwie, na polecenie nauczyciela uczniowie w burzy mózgów wymyślają jak
najwięcej różnych wskazań do przeprowadzenia badania USG, nauczyciel zapisuje
pomysły na dużym arkuszu papieru lub tablicy,

−

podczas trwania ćwiczenia nauczyciel kontroluje, czy proponowane przez uczniów
wskazania są rzeczywiście stosowane,

−

w celu prześledzenia drogi pacjenta, od momentu wystąpienia dolegliwości,
nauczyciel proponuje przeprowadzenie kolejnego ćwiczenia,

−

uczniowie pracują w 4 grupach, każda z grup otrzymuje opis jednego przypadku,

−

uczniowie, na prośbę nauczyciela, mają przygotować na arkuszach papieru schemat,
w którym umieszczają kolejno: rodzaj zaleconego przez lekarza badania
ultrasonograficznego, wskazania do wykonania badania, rodzaj głowicy, która będzie
potrzebna przeprowadzającemu badanie oraz sposób, w jaki pacjent powinien
przygotować się do badania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

−

nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie scenek, w których pacjent zostanie
poinformowany o przygotowaniu się do badania i jego przebiegu,

−

na polecenie nauczyciela przedstawiciele poszczególnych grup prezentują na forum
opracowane przez poszczególne grupy przypadki, prezentując jednocześnie
wykonane schematy i odgrywając przygotowane scenki.

4

Zakończenie zajęć:

−

nauczyciel krótko podsumowuje zasady obrazowania przy użyciu ultradźwięków,
podkreślając szerokie zastosowanie tej metody diagnostycznej z powodu jej prostoty,
niskich kosztów i braku obciążenia dla pacjenta,

−

nauczyciel wyjaśnia uczniom rolę pełnioną przez technika w pracowni
ultrasonograficznej.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

Nauczyciel rozdaje uczniom po dwie małe karteczki i prosi, żeby anonimowo zapisali to,

co im się podobało i czego się nauczyli (na jednej), ale także to, co było niezrozumiałe lub
zbędne (na drugiej). Karteczki wrzucają do dużych kopert oznaczonych „+” i „–”.

Załącznik 1

Głowica liniowa

Głowica typu „convex”

Rodzaje głowic ultrasonograficznych [23]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Załącznik 2 – Formy obrazowania w ultrasonografii

Porównanie form obrazowania w ultrasonografii (prezentacja A, B, M) [1, s.13]

Załącznik 3A – Schematyczny rysunek Załącznik 3B – Schematyczny rysunek
aorty żyły głównej

Schematyczny rysunek aorty [1, s.24]

Schematyczny rysunek żyły głównej [1, s.26]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Załącznik 4

Przypadek 1:

Pacjentka, lat 45, zgłasza się z powodu nasilonych krwawień do ginekologa. Z zebranego
przez lekarza wywiadu wynika również, ze pacjentka cierpi na wzmożone parcie na mocz
oraz okresowe dolegliwości bólowe w podbrzuszu. Po zebraniu wywiadu i badaniu
fizykalnym lekarz wysuwa podejrzenie mięśniakowatości macicy. W celu potwierdzenia
diagnozy zleca przezpochwowe badanie USG.


Przypadek 2:

Pacjent, lat 71, zgłasza się do lekarza rodzinnego z powodu nasilających się od kilku miesięcy
zaparć. Z przyniesionych przez pacjenta wyników badań wynika, że cierpi on na anemię
mikrocytarną oraz wynik badania krwi utajonej w stolcu jest pozytywny. W zleconej przez
lekarza kolonoskopii został uwidoczniony guz w odległości ok. 10cm od ujścia odbytnicy. Na
podstawie pobranej podczas badania biopsji postawiono rozpoznanie: gruczolakoraka. W celu
uzupełnienia diagnostyki zlecono: USG jamy brzusznej (poszukiwanie możliwych przerzutów
do wątroby) i endosonografie (ocena stopnia rozprzestrzenienia guza)


Przypadek 3:

Pacjentka, lat 35, zgłasza się do lekarza z powodu powiększającej się w ciągu ostatnich kilku
lat tarczycy. Wg relacji pacjentki stała się ona w ostatnim czasie bardziej nerwowa i przytyła
w ciągu ostatnich 2 lat – 4 kg. W trakcie badania fizykalnego lekarz stwierdza powiększenie
obu płatów tarczycy. Z przyniesionych przez pacjentkę wyników laboratoryjnych wynika,
że poziom hormonów tarczycy: TSH i fT

3

i fT

4

utrzymuje się w normie. Lekarz zalecił

badanie ultrasonograficzne tarczycy w celu określenia objętości powiększonej tarczycy jak
i lokalizacji guzków.


Przypadek 4:

Pacjent, lat 65, zgłasza się do lekarza z powodu nasilającego się zmęczenia i duszności przy
wysiłku fizycznym. Poza tym, musi wstawać kilkakrotnie w ciągu nocy, żeby oddać mocz.
Z istniejących dolegliwości pacjent podaje leczone od lat nadciśnienie tętnicze. W trakcie
badania fizykalnego lekarz stwierdza z odchyleń od normy: ciśnienie 170/90; akcja serca ok.
100/min oraz szmer skurczowy 2/6 nad koniuszkiem serca. Osłuchowo nad polami płucnymi
bez zmian. Lekarz stawia rozpoznanie niewydolności serca (NYHA II) i zleca pacjentowi
wykonanie RTG klatki piersiowej, badania echokardiograficznego serca, próby wysiłkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik elektroniki medycznej 322[18]

Moduł:

Podstawy diagnostyki i terapii 322[18].Z2

Jednostka modułowa:

Stosowanie metod diagnostycznych i terapeutycznych
w medycynie 322[18].Z2.03

Temat: Ochrona radiologiczna.

Cel ogólny: Zapoznanie uczniów z ogólnymi zasadami ochrony radiologicznej i regulującymi

je przepisami.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

określić właściwości promieniowania jonizującego,

−

wyjaśnić, dlaczego konieczna jest ochrona przed promieniowaniem jonizującym,

−

wymienić jednostki, w jakich mierzy się dawki promieniowania pochłonięte przez
organizm,

−

zdefiniować pojęcia dotyczące ochrony radiologicznej,

−

zastosować przepisy prawa dotyczące ochrony radiologicznej.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

komunikacji interpersonalnej,

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia:

−

pogadanka wprowadzająca,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

aktywny opis.

Środki dydaktyczne:

−

arkusze papieru A3,

−

flamastry,

−

materiały pomocnicze.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach,

−

praca w parach.

Czas trwania zajęć:

−

45 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik elektroniki medycznej.

Przebieg zajęć:
1

Sprawy organizacyjne.

2

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć i sposobu wykonania ćwiczenia.

3

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

4

Realizacja tematu

−

nauczyciel dzieli uczniów na 4-osobowe grupy i prosi, w wyznaczonym czasie
np. 5 min,
o wypisanie na kartce cech promieniowania rentgenowskiego,

−

przedstawiciele poszczególnych grup odczytują na forum klasy swoje propozycje,
nauczyciel dokonuje ich weryfikacji i prawidłowe odpowiedzi zapisuje na dużym
arkuszu papieru,

−

nauczyciel odwołując się do wydarzeń historycznych przedstawia katastrofalne
skutki promieniowania jonizującego i wyjaśnia konieczność istnienia przepisów
prawnych dotyczących ochrony radiologicznej,

−

nauczyciel podczas krótkiej prezentacji omawia definicje różnych dawek
promieniowania, na które został narażony organizm żywy,

−

nauczyciel prosi uczniów o dobranie się w pary i rozdaje karteczki z pojęciami
dotyczącymi ochrony radiologicznej i ich definicjami (załącznik nr 1, karteczki
należy rozciąć wzdłuż linii),

−

następnie uczniowie przyporządkowują wyrażenia do definicji,

−

nauczyciel

prosi

kolejne

pary

o

odczytanie

pojedynczych

wyrażeń

z odpowiadającymi im definicjami; w razie potrzeby podaje prawidłowe odpowiedzi,

−

nauczyciel dzieli uczniów na 4 grupy i rozdaje każdej z nich opis projektu (załącznik
nr 2),

−

uczniowie dyskutują w grupach i odpowiadają na pytania zawarte w projekcie
korzystając
z tekstu ustawy „Prawo atomowe” z dnia 14 lutego 2007 r. (http://www.paa.gov.pl/),

−

po upływie wyznaczonego czasu wskazana przez nauczyciela grupa prezentuje
odpowiedzi na konkretne pytania projektu.

5. Zakończenie zajęć – nauczyciel podsumowuje zajęcia

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

Uczniowie oceniają zajęcia w skali od 0–6 biorąc pod uwagę czy były interesujące i czy

wiele się nauczyli. Wybraną cyfrę uczniowie zapisują anonimowo na karteczce, którą oddają
nauczycielowi na koniec zajęć.

Załącznik 1 – Definicje pojęć związanych z ochroną radiologiczną

[ http://www.paa.gov.pl/]

Dawka graniczna

wartość dawki promieniowania jonizującego,

wyrażonej jako dawka skuteczna lub równoważna, dla

określonych osób, pochodząca od kontrolowanej

działalności zawodowej, której – poza przypadkami

przewidzianymi w ustawie – nie wolno przekroczyć.

Dawka pochłonięta

energia promieniowania jonizującego przekazana

materii w elemencie objętości podzielona przez masę

tego elementu.

Medycyna nuklearna

wszelka działalność diagnostyczna związana

z podawaniem pacjentom produktów

radiofarmaceutycznych, a także z zabiegami

terapeutycznymi przy użyciu produktów

radiofarmaceutycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Promieniowanie jonizujące

promieniowanie składające się z cząstek bezpośrednio

lub pośrednio jonizujących albo

z obu rodzajów tych cząstek lub fal

elektromagnetycznych o długości do 100 nm

(nanometrów).

Promieniowanie naturalne

promieniowanie jonizujące emitowane ze źródeł

pochodzenia naturalnego ziemskiego

i kosmicznego.

Dawka równoważna

dawka pochłonięta w tkance lub narządzie wyznaczona

z uwzględnieniem rodzaju

i energii promieniowania jonizującego.

Dawka skuteczna (efektywna)

suma dawek równoważnych pochodzących od

zewnętrznego i wewnętrznego narażenia wyznaczona

z uwzględnieniem odpowiednich współczynników

wagowych narządów

i tkanek, obrazująca narażenie całego ciała.

Bezpieczeństwo jądrowe

stan osiągany przez całokształt przedsięwzięć

organizacyjnych i technicznych podejmowanych w celu

zapobiegania powstaniu niekontrolowanej

samopodtrzymującej się reakcji rozszczepienia

jądrowego związanej z działalnością

z materiałami jądrowymi oraz ograniczania jej

skutków.

Narażenie

proces, w którym organizm ludzki podlega działaniu

promieniowania jonizującego.

Narażenie wyjątkowe

narażenie osoby uczestniczącej w usuwaniu skutków

zdarzenia radiacyjnego

lub w działaniach interwencyjnych, w czasie których

może ona otrzymać dawkę przekraczającą wartość

rocznej dawki granicznej dla pracowników

Ogranicznik dawki (limit użytkowy dawki)

ograniczenie przewidywanych dawek indywidualnych,

które mogą pochodzić od określonego źródła

promieniowania jonizującego, uwzględnione podczas

planowania ochrony radiologicznej w celach

związanych z optymalizacją.

Skażenie promieniotwórcze

skażenie przedmiotów, pomieszczeń, środowiska lub

osób przez niepożądaną obecność substancji

promieniotwórczych, przy czym w szczególnym

przypadku ciała ludzkiego obejmuje zarówno skażenie

zewnętrzne, jak i skażenie wewnętrzne, niezależnie od

drogi wniknięcia substancji promieniotwórczej do

organizmu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Substancja promieniotwórcza

substancja zawierająca jeden lub więcej izotopów

promieniotwórczych o takiej aktywności lub stężeniu

promieniotwórczym, które nie mogą być pominięte

z punktu widzenia ochrony radiologicznej.

Załącznik 2 – Projekt

Wyobraź sobie, że dostałeś ogromny spadek i możesz otworzyć własną pracownię

radiologiczną. Ale oprócz znalezienia odpowiedniego lokum, kupienia potrzebnego sprzętu
i zatrudnienia pracowników, musisz pomyśleć jeszcze o wielu kwestiach prawnych…
Czytając umieszczone poniżej pytania dotyczące pracy w Twojej przyszłej pracowni, postaraj
się znaleźć regulujące wymienione sytuacje akty prawne. Przedyskutuj ich wybór w małej
grupie i uzasadnij podczas prezentacji na forum klasy.
1. Czy otwierając pracownię, w której będzie stosowane promieniowanie jonizujące musisz

złożyć wniosek o wydanie zezwolenia na prowadzenie tego typu działalności?

2. Kto wydaje podobne zezwolenia?
3. Jakie informacje powinien zawierać Twój wniosek?
4. Kto będzie odpowiadał za przestrzeganie wymagań bezpieczeństwa jądrowego

i ochrony radiologicznej? (zatrudnieni lekarze, fizycy medyczni, technicy elektroniki
medycznej, kierownik pracowni)

5. Czy będąc kierownikiem pracowni musisz się kierować zasadą optymalizacji

w stosunku do swoich pracowników? Wyjaśnij na przykładzie możliwe zastosowanie tej
zasady.

6. Czy jako kierownik pracowni jesteś zobowiązany do oceny narażenia pracowników na

promieniowanie jonizujące?

7. Jakie warunki musi spełniać przyjmowany przez Ciebie pracownik? Kto może wydać

orzeczenie o braku przeciwwskazań do pracy w Twojej placówce?

8. Czy wszyscy Twoi pracownicy podlegają takim samym sposobom oceny zagrożenia

promieniowaniem jonizującym? Wyjaśnij podając przykłady.

9. W jaki sposób dokonywany jest pomiar dawek indywidualnych otrzymywanych przez

pracowników prowadzonego przez Ciebie zakładu?

10. Twoja koleżanka, która właśnie zaszła w ciążę szuka pracy? Czy możesz ją zatrudnić?

Czy będzie mogła nadal pracować w czasie okresu karmienia piersią?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawy ultrasonografii

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe:

Zdanie:

prawda

fałsz

Badanie narządów jamy brzusznej najlepiej wykonywać na czczo, lub, jeśli to nie
możliwe 6 h po ostatnim posiłku.

Wystandaryzowane badanie USG, zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa
Ultrasonograficznego z 1998 r., nie musi zawierać opisu badania i jego dokumentacji
zdjęciowej.

W celu optymalizacji warunków badania narządów miednicy mniejszej (tj. gruczołu
krokowego u mężczyzn i macicy i jajników u kobiet) zalecane jest 0 dobre wypełnienie
pęcherza moczowego.

Nie jest konieczne pokrywanie skóry żelem przed badaniem ultrasonograficznym,
ponieważ dzięki specjalnym właściwościom głowicy przylega ona idealnie do skóry.

W przypadku wykonywania biopsji diagnostycznych lub leczniczych pod kontrolą
aparatu USG wykonuje się je zawsze przy użyciu sterylnych igieł po odkażeniu skóry
środkami do tego przeznaczonymi.

Płyn do odkażania skóry zwykle wystarcza jako substancja kontaktowa pomiędzy skórą
a głowicą.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracując indywidualnie decydują czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe.

Uczniowie, wybrani przez nauczyciela kolejno omawiają zdania, uzasadniając wybraną
odpowiedź. Czas wykonania zadania 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące ultrasonografii,
2) przeanalizować zdania decydując czy jest prawdziwe czy fałszywe,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ćwiczenie 2

Uzupełnij puste rubryki w tabelce pojęciami wymienionymi poniżej:

Przyczyna badania

Narząd

Głowica

Przygotowanie

Wątroba

Na czczo

Serce

Brak

Podejrzenie wodonercza

Głowica typu „convex”

Tarczyca

Ciąża

Głowica typu „convex”

Podejrzenie guzka tarczycy; Brak; Macica; Podejrzenie wady zastawki mitralnej; Głowica typu „convex”;
Głowica sektorowa; Podejrzenie marskości wątroby; Nerki; Głowica liniowa; Na czczo; Brak

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracując indywidualnie analizują treść tabelki i uzupełniają luki

sformułowaniami znajdującymi się pod tabelką. Uczniowie, wybrani przez nauczyciela
kolejno omawiają zdania, uzasadniając wybraną odpowiedź. Czas wykonania zadania
10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące ultrasonografii,
2) przeanalizować treść tabelki i wpisać w brakujące miejsca sformułowania znajdujące się

poniżej,

3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.2. Rentgenodiagnostyka

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Uzupełnij poniższą tabelkę:

Systemy

obrazowania w

rentgenodiagnostyce

Rodzaj użytego

detektora

Zastosowanie;

przykłady badań

Wady metody

Zalety metody

Konwencjonalne
zdjęcie rentgenowskie

Błona
rentgenowska
umieszczona w
…………….
rentgenowskiej

1.

……………….

2.

………….........

1.

………...……

..
2.

………..….....

.

1.

…………...…..

2.

………….........

Radiografia cyfrowa

Folia…………
…., odczytywana
jest za pomocą
czytnika
….……………
….. i zapisywana
w
…………...……

1.

……………….

2.

……………….

Duży koszt
niezbędnych
urządzeń i ich
eksploatacji

1. Zmniejszenie
…..………….………
.
w stosunku do zdjęć
konwencjonalnych
2. Korekcję obrazu
3.
……………………
archiwizacja
i możliwość
przesyłania na drodze
elektronicznej

Radiologiczne
badania
czynnościowe

W
…………………
… cyfrowej
angiografii
subtrakcyjnej:
…………………
…………………
…………………

1.Badania serca
(……………….;
wentrykulografia)
2. Badanie aktu
połykania
3. Badanie przełyku
4. Badanie odpływów
pęcherzowo–
moczowodowych
4. Badanie
……..…………

1.

……………..

2.

…………......

1.

………………..

2.

………………..

.

Tomografia
komputerowa

…………………
…………………
…………………
…………………
…………………

1. …………..

2. …………...

3. …………...

4. …...……...

5. …………..

1..Znacznie
………………..….
.
dawka promieni
jonizujących
w porównaniu
z rentgenodia–
gnostyką
konwencjonalną

1……………………
rozdzielczość
kontrastowa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracując w trzyosobowych grupach analizują treści zawarte w tabelce

i wspólnie decydują o treści wpisywanych w wolne miejsca sformułowań. Wskazani przez
nauczyciela przedstawiciele poszczególnych grup przedstawiają przygotowaną wypowiedź.
Pozostali uczniowie mogą zdecydować, która z przygotowanych wypowiedzi jest najbardziej
adekwatna. Czas wykonania zadania 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące rentgenodiagnostyki,
2) przeanalizować treść tabelki,

3) przedyskutować możliwe warianty odpowiedzi w trzyosobowej grupie,

4) wpisać brakujące informacje w wykropkowanych miejscach,

5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj zawartość tabelki i wpisz brakujące treści w pustych rubrykach:

Zmiana;

Przyczyna badania

Zalecany rodzaj badania

diagnostycznego

Radiologiczne metody

terapeutyczne

Pacjent z uraz głowy w wyniku

wypadku komunikacyjnego;

podejrzenie krwiaka

nadtwardówkowego

–––––––––––––––––––

Zaburzenia zachowania u pacjenta z
czerniakiem złośliwym; podejrzenie

przerzutów do centralnego systemu

nerwowego

Pacjent z wysoką gorączką,

zmianami osłuchowymi nad polami

płucnymi; podejrzenie zapalenia

płuc

––––––––––––––––––

Pacjent z krwiopluciem (nałogowy

palacz); podejrzenie raka płuca

1. Zdjęcie przeglądowe

2………………………

Podejrzenie wady wrodzonej serca

u 9–letniego chłopca

1.………………....

2. Echokardiografia
3. …………………

Pacjent z zaburzeniami połykania;

podejrzenie raka przełyku

1…………………..
2…………………..

Pacjentka z guzkiem piersi prawej

1. Mamografia rentgenowska

2. Aspiracyjna biopsja

cienkoigłowa (BAC) lub biopsja

gruboigłowa pod kontrolą

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

…………………

Pacjent z niedrożnością jelita

cienkiego

1. Zdjęcie przeglądowe jamy

brzusznej

––––––––––––––––––

Pacjent z urazem brzucha w wyniku

wypadku komunikacyjnego;

podejrzenie zmian

wielonarządowych w tym pęknięcia

wątroby

1. USG w trybie FAST

2. Tomografia komputerowa jamy

brzusznej

Pacjent z podejrzeniem złamania

trzonu kości promieniowej

1………………………..

––––––––––––––––––

Pacjentka z zakrzepowym

zapaleniem żył kończyn głębokich

1………………………..

a w przypadku trudności

diagnostycznych :

2……………………….

––––––––––––––––––

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracując w trzyosobowych grupach analizują treści zawarte w tabelce

i wspólnie decydują o treści wpisywanych w wolne miejsca sformułowań. Wskazani przez
nauczyciela przedstawiciele poszczególnych grup przedstawiają przygotowaną wypowiedź.
Pozostali uczniowie mogą zdecydować, która z przygotowanych wypowiedzi jest najbardziej
adekwatna. Czas wykonania zadania 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące rentgenodiagnostyki,
2) przeanalizować treść tabelki i uzupełnić wykropkowane miejsca,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.3. Podstawy tomografii komputerowej. Tomografia emisyjna

pozytonowa

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij poniższy schemat wpisując w puste miejsca kolejne etapy procesu

otrzymywania obrazu przy użyciu tomografii komputerowej:

Kolejne etapy tworzenia obrazu przy użyciu tomografii komputerowej:

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracując w małych grupach zastanawiają się jak schematycznie przedstawić

kolejne etapy tworzenia obrazu przy użyciu tomografii komputerowej i wspólnie decydują o
treści wpisywanych w wolne miejsca sformułowań.

Nauczyciel proponuje, by chętni

przedstawiciele poszczególnych grup wypowiedzieli się na forum klasy. Pozostali uczniowie
mogą zdecydować, który z przygotowanych schematów jest najbardziej precyzyjny. Czas
wykonania zadania 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące tworzenia obrazu przy użyciu

tomografii komputerowej,

2) zastanowić się jak schematycznie przedstawić kolejne etapy tworzenia obrazu przy użyciu

tomografii komputerowej,

3) przedyskutować swoje pomysły w małej grupie,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Po przeanalizowaniu poniższych przypadków, wybierz z podanych metod: optymalny,

dopasowany do podejrzewanego rodzaju schorzenia rodzaj diagnostyki obrazowej. Pamiętaj,
aby uwzględnić wskazania do wykonania tego typu badania, jego czas trwania, ciężkość stanu
klinicznego pacjenta a także przewidywane obciążenie promieniowaniem jonizującym.
Przypadek 1.

75-letnia, otyła, pacjentka zgłasza się do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR)

z powodu znacznej duszności i nieproduktywnego kaszlu. Duszność o tym nasileniu pojawiła
się po raz pierwszy w życiu, nagle – podczas wielogodzinnej jazy autobusem. Poza
obturacyjną chorobą płuc związaną z długoletnim uzależnieniem od papierosów, pacjentka na
nic się nie leczy. Profilaktycznie, w celu zapobieżenia osteoporozie, pacjentka przyjmuje
preparaty hormonalne. Podejrzenie zatorowości płucnej. Diagnostyka różnicowa: ostry zespół
wieńcowy; odma; zaostrzenie obturacyjnej choroby płuc.
Przypadek 2.

65-letni pacjent zgłasza się do swojego lekarza rodzinnego z powodu trwającego od wielu

tygodni produktywnego kaszlu, z odksztuszaniem ropnej, okresowo podbarwionej krwią
plwociny. Od lat pacjent leczy się z powodu przewlekłego zapalenia oskrzeli. Dodatkowo od
50 lat pali jedną paczkę papierosów dziennie. W ciągu ostatnich 4 miesięcy schudł 7 kg.
Lekarz rodzinny zlecił wykonanie przeglądowego zdjęcia klatki piersiowej. W zdjęciu
uwidoczniono 3 cm cień okrągły. Podejrzenie raka płuca.
Przypadek 3.

60-letni pacjent został przewieziony przez pogotowie do Szpitalnego Oddziału

Ratunkowego. Według relacji rodziny pacjent podczas spaceru zachwiał się i upadł, od tego
momentu nie może poruszać prawą częścią ciała i nie mówi w wyraźny, zrozumiały sposób.
Pacjent leczy się na nadciśnienie tętnicze i cukrzycę typu II. Podejrzenie udaru mózgu.
Przypadek 4.

25-letnia pacjentka skierowana przez lekarza rodzinnego do specjalisty endokrynologa

z powodu napadowych zawrotów głowy, którym towarzyszy kilkuminutowe zaczerwienienie
twarzy i szyi, nadmierne pocenie, wzrost akcji serca. Ponadto pacjentka skarży się na
występowanie masywnych biegunek po spożyciu nawet niewielkiej ilości alkoholu.
W ubiegłym miesiącu pacjentka trafiła na Ostry Dyżur Chirurgiczny z powodu ostrego bólu
brzucha i cechami niedrożności jelit. U matki pacjentki postawiono najprawdopodobniej
diagnozę MEN-1 (brak dokumentacji medycznej). Podejrzenie guza neuroendokrynnego
trzustki (zespołu rakowiaka)

Tomografia

komputerowa

HRCT

Spiralna

tomografia

komputerowa

Pozytonowa

tomografia

emisyjna

Przypadek…….

Przypadek…….

Przypadek…….

Przypadek…….

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracując w małych grupach analizują przedstawione przypadki, dyskutują nad

wyborem optymalnego badania uwzględniając jednocześnie: wskazania do wykonania tego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

typu badania, jego czas trwania, ciężkość stanu klinicznego pacjenta, a także przewidywane
obciążenie promieniowaniem jonizującym. Wskazani przez nauczyciela przedstawiciele
poszczególnych grup przedstawiają swój wybór odpowiednio go uzasadniając. Pozostali
uczniowie mogą zdecydować, która z przygotowanych wypowiedzi jest najbardziej
adekwatna. Czas wykonania zadania określa nauczyciel np. 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące tomografii komputerowej

i pozytonowej tomografii emisyjnej,

2) przedyskutować swoje pomysły w małej grupie,
3) dokonać wyboru optymalnej metody diagnostycznej,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

5.4. Tomografia rezonansu magnetycznego. Medycyna nuklearna.

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj zawartość tabelki i wpisz brakujące słowa w wykropkowane miejsca:

Tabela do ćwiczenia 1. Porównanie badań obrazowych [15, s. 472]

Tomografia komputerowa

Medycyna nuklearna

Tomografia rezonansu

magnetycznego

Nośnikiem informacji jest

promieniowanie………………,
emitowane przez………………

i przenikające ciało badanego

pacjenta

Nośnikiem informacji jest

promieniowanie……………,

emitowane przez ………….., który

został podany badanemu

Nośnikiem informacji jest

promieniowanie………………,
emitowane przez………………

ciała pacjenta

Obraz powstaje na postawie

mierzonej różnicy w ……………..

tkanek budujących dany narząd.

Ocenia się nagromadzenie

………………w obrębie badanego

narządu.

Obraz powstaje w wyniku różnic

w……………………………

emitowanych fal radiowych przez

różne części badanego narządu.

Cechy obrazu

1. ………………
2. ………………

Cechy obrazu

1. ………………….
2. ………………….
3. …………………

Cechy obrazu:

1. ……………….
2. ……………….

Badanie określa parametry

anatomiczne

Badanie określa parametry

czynnościowe

Badanie określa parametry

………………….

Pacjent jest narażony na

……………………………

Pacjent jest narażony na

promieniowanie jonizujące

Pacjent nie jest narażony na

……………………………

Koszty badania – wyższe niż w

technikach radioizotopowych,

natomiast niższe niż w MRT

Koszty badania – ………………

Koszty badania – ………………..

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Po przeanalizowaniu tabelki decydują jak uzupełnić

wykropkowane miejsca. Wskazani przez nauczyciela uczniowie prezentują wykonane
ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące medycyny nuklearnej, tomografii

rezonansu magnetycznego jak również z podstawami tomografii komputerowej,

2) przeanalizować tabelkę, decydując jak uzupełnić wykropkowane miejsca,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Ćwiczenie 2

Określ, jakie przepisy prawne regulują poniżej przedstawione sytuacje

:

Odpowiedni akt

prawny

Na podstawie jakich aktów prawnych lekarz ponosi odpowiedzialność za
wykonanie i przebieg badania medycznego związanych z narażeniem na
działanie promieniowania jonizującego?

Które rozporządzenie Rady Ministrów definiuje dawki graniczne
promieniowania jonizującego dla pracowników i ogółu ludności?

Jaki akt prawnych definiuje zakres uprawnień i obowiązków fizyka
medycznego?

Które z rozporządzeń Rady Ministrów mówi, że kobieta karmiąca piersią
nie może być zatrudniona w warunkach narażenia na skażenie
wewnętrzne i zewnętrzne?

Które z rozporządzeń Rady Ministrów określa wymagania techniczne
i wymagania ochrony radiologicznej dotyczące pracowni stosujących
źródła promieniotwórcze?

Który z aktów prawnych określa sposób prowadzenia kontroli źródeł
promieniowania jonizującego oraz ewidencji źródeł promieniotwórczych,
częstotliwość tych kontroli i sposób dokumentowania jej wyników?

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracując indywidualnie zapoznają się z wymienionymi w tabelce sytuacjami.

Po przeczytaniu wskazanych przez nauczyciela aktów prawnych, próbują wskazać te, które
regulują przedstawione sytuacje, swoje wnioski wpisują w tabeli. Na wykonanie ćwiczenia
mają ok. 20 min. Po upływie wyznaczonego czasu nauczyciel prosi wskazanych uczniów
o zaprezentowanie wykonanego zadania. Nauczyciel sprawdza czy poprawnie zostały
wskazane właściwe dokumenty prawne, na które należało się powołać.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące zagadnień związanych z ochroną

radiologiczną,

2) po zapoznaniu się z wskazanymi przez nauczyciela aktami prawnymi nazwać te, które

regulują przedstawione sytuacje,

3) wpisać dane w odpowiednie rubryki,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie cytując wybrane przepisy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

teksty dyrektyw, ustaw i rozporządzeń wskazane przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

5.5. Lasery. Termografia. Materiały biomedyczne

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dopasuj pojęcia do definicji:

LASER; ŚWIATŁO MONOCHROMATYCZNE; LITOTRYPSJA LASEROWA; ŚWIATŁO
SKOLIMOWANE; ŚWIATŁO KOHERENTNE; TERAPIA FOTODYNAMICZNA.

światło o jednej określonej częstotliwości fali

urządzenie wzmacniające lub generujące spójne promieniowanie
elektromagnetyczne w zakresie widmowym między daleką podczerwienią
a nadfioletem

światło utworzone przez wiązkę biegnących równolegle promieni

fotodynamiczna terapia, metoda diagnozowania i terapii nowotworów
wykorzystująca fotochemiczne reakcje sensybilizowane specjalnymi
barwnikami

zabieg urologiczny polegający na skruszeniu kamienia w pęcherzu
moczowym, moczowodzie lub w nerce przy użyciu promieniowania
laserowego

wiązka światła o tej samej częstotliwości i stałej w czasie różnicy faz

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracując indywidualnie analizują poszczególne definicje dotyczące laserów

i ich zastosowania i dopasowują je do wymienionych pojęć. Uczniowie, wybrani przez
nauczyciela kolejno omawiają zdania, uzasadniając wybraną odpowiedź. Czas wykonania
zadania 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące laserów i ich zastosowania

w medycynie,

2) przeanalizować zdania, dopasowując pojęcia do definicji,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj zawartość tabelki i wpisz brakujące treści w puste rubryki:

Produkt

wykonany

z

biomateriału

Przykładowy

produkt;

firma

Użyty

materiał

Właściwośc

i sąsiadują-

cych tkanek

Cechy

warunkujące

biozgodność

Cechy

warunkujące

biofunkcjonal

ność

Planowany

zabieg;

procedura

diagnostyczna

Proteza stawu

biodrowego

Alloplastyka

stawu

biodrowego

Pomost

naczyniowy

Dakron

Gwóźdź

śródszpikowy

Kanał

szpikowy:

1. bardzo

dobrze

ukrwiony

2…………

….

……………

.

Sztuczna
zastawka

mitralna

Stent

naczyniowy

Stent Palmaz

–Schanz

Rurka

intubacyjna

Wchłanialne

szwy

chirurgiczne

Siatka

chirurgiczna

Siatka

chirurgiczna

VICRYL

Mesh

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie lub w parach. Po zapoznaniu się z treścią tabelki szukają

potrzebnych do jej uzupełnienia informacji na stronach internetowych (w tym firm
wytwarzających produkty wykonane z biomateriałów). Po zapoznaniu się z właściwościami
oferowanych produktów uczniowie uzupełniają tabelkę. Nauczyciel określa czas na
wykonanie zadania np. 20 minut. Po upływie wyznaczonego czasu chętni uczniowie
prezentują wykonane ćwiczenie na forum. Pozostali uczniowie dyskutują nad poszczególnymi
odpowiedziami, których poprawność ostatecznie ocenia nauczyciel.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące, biomateriałów,
2) poszukać w internecie strony firm oferujących wymienione w tabelce produkty wykonane

z biomateriałów,

3) przeanalizować właściwości biofizyczne oferowanych produktów,
4) uzupełnić tabelkę,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

komputer z dostępem do internetu,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test

dwustopniowy

do

jednostki

modułowej

Stosowanie

metod

diagnostycznych i terapeutycznych w medycynie.

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.c, 2.b, 3.c, 4.d, 5.c, 6.d, 7.b, 8.c, 9.c, 10.c, 11.a, 12.b, 13.a,
14.d, 15.b, 16.c, 17.b, 18.d, 19.d, 20.b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Objaśnić proces generowania

ultradźwięków

A

P

c

2. Określić formy obrazowania

w ultrasonografii

B

P

b

3. Objaśnić zastosowanie zjawiska

Dopplera w badaniu USG

A

P

c

4. Scharakteryzować właściwości

promieniowania rentgenowskiego

A

P

d

5. Objaśnić reguły Bergone i Tribondeau

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

6. Określić środki cieniujące stosowane

w rentgenodiagnostyce

B

P

d

7. Określić zastosowania teleterapii

i brachyterapii

A

P

b

8. Porównać spiralną tomografię

komputerowej z klasyczną tomografią
rentgenowską

B

P

c

9. Określić właściwości izotopów

używanych w badaniu PET

A

P

c

10. Objaśnić zasady ALARA

A

P

c

11. Określić właściwości badania MRT w

porównaniu z innymi metodami
radiologicznymi

B

P

a

12. Objaśnić zastosowania termografii

A

P

b

13. Scharakteryzować właściwości

promieniowania laserowego

A

P

a

14. Określić pojęcia biozgodności

charakteryzującej materiały biomedyczne

B

P

d

15. Dobrać właściwe badania obrazujące

B

P

b

16. Znać zasady działania cyfrowej

angiografii subtrakcyjnej

C

PP

c

17. Określić zastosowania radioterapii

paliatywnej

B

PP

b

18. Określić wskazania do scyntygrafii

C

PP

d

19. Zastosować wiedzę z zakresu ochrony

radiologicznej w medycynie nuklearnej

C

PP

d

20. Określić właściwości biomateriałów

i przeciwwskazań do ich zastosowania.

C

PP

b

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań testowych, jakie będą

w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 16– 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe. Przeznacz na ich
rozwiązanie więcej czasu.

9. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Generowanie ultradźwięków w głowicy ultrasonograficznej jest możliwe dzięki

a) zjawisku piezoelektrycznemu.
b) zjawisku Dopplera.
c) odwróconemu zjawisku piezoelektrycznemu.
d) zjawisku rozpraszania.

2. Do form obrazowania w ultrasonografii należą

a) prezentacja A, prezentacja B, prezentacja C.
b) prezentacja A, prezentacja B, prezentacja M.
c) tylko prezentacja A i prezentacja B.
d) żadna z powyższych.

3. Zjawisko Dopplera znajduje w ultrasonografii zastosowanie podczas badania

a) pomiaru gęstości i sprężystości tkanek.
b) struktury płatków zastawek serca.
c) prędkości przepływu krwi w naczyniach.
d) ruchomości organów.

4. Do wzajemnych oddziaływań promieniowania rentgenowskiego z materią należą

a) rozpraszanie komptonowskie.
b) zjawisko fotoelektryczne.
c) rozpraszanie spójne.
d) wszystkie powyższe.

5. Reguła Bergone i Tribondeau mówi, że

a) wrażliwość komórek na promieniowanie jest wprost proporcjonalna do ich

aktywności proliferacyjnej.

b) wrażliwość komórek na promieniowanie jest odwrotnie proporcjonalna do stopnia

ich zróżnicowania.

c) odpowiedzi a i b są prawdziwe.
d) wszystkie odpowiedzi są błędne.

6. Używane powszechnie w rentgenodiagnostyce środki cieniujące pozytywne zawierają

a) tylko organiczne sole jodu.
b) tylko siarczan baru i powietrze.
c) tylko powietrze i dwutlenek węgla.
d) tylko sole jodu i zawiesinę siarczanu baru.

7. Teleterapia i brachyterapia to metody

a) rentgenodiagnostyczne.
b) rentgenoterapeutyczne.
c) rentgenodiagnostyczne i rentgenoterapeutyczne.
d) wszystkie odpowiedzi są błędne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

8. Spiralna tomografia komputerowa w porównaniu z klasyczną tomografią rentgenowską

a) jest badaniem trwającym znacznie krócej.
b) pozwala na uzyskanie objętościowego obrazu badanej struktury.
c) odpowiedzi a i b są prawdziwe.
d) wszystkie odpowiedzi są błędne.

9. W pozytonowej tomografii emisyjnej używane są – produkowane w cyklotronach,

izotopy
a) o długim czasie połowicznego rozpadu.
b) o bardzo długim czasie połowicznego rozpadu.
c) o krótkim czasie połowicznego rozpadu.
d) wszystkie odpowiedzi są błędne

10. Która z zasad mówi o konieczności zmniejszenia dawki, na którą narażony jest pacjent,

aż do granicy, poniżej której zaczyna się tracić z obrazu istotne informacje diagnostyczne
a) zasada ALARTA
b) zasada APERTA
c) zasada ALARA
d) żadna z powyższych

11. Tomografia rezonansu magnetycznego jest badaniem nieszkodliwym, ponieważ

w przeciwieństwie do innych badań radiologicznych, nie wykorzystuje promieniowania
rentgenowskiego, lecz pole magnetyczne i fale radiowe
a) obie części zdania są prawdziwe i pozostają w związku przyczynowo – skutkowym.
b) pierwsza część zdania jest fałszywa, druga część zdania jest prawdziwa.
c) pierwsza część zdania jest prawdziwa, druga część zdania jest fałszywa.
d) pbie części zdania są fałszywe.

12. Metoda opierająca się na rejestracji i zapisie promieniowania podczerwonego wysyłanego

przez ciało i przekształcaniu go na światło widzialne nosi nazwę
a) spektrografii.
b) termografii.
c) scyntygrafii.
d) pirografii.

13. Promieniowanie laserowe jest

a) monochromatyczne, koherentne i skolimowane.
b) tylko monochromatyczne i koherentne.
c) tylko monochromatyczne i skolimowane.
d) tylko monochromatyczne.

14. Biozgodność charakteryzująca materiały biomedyczne nie jest determinowana przez

a) zgodność tkankową.
b) zgodność antygenową.
c) zgodność w układzie Rh.
d) wszystkie powyższe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

15. Która z metod obrazowych powinna zostać zastosowana jako pierwsza w wypadku ostrej

zakrzepicy kończyn dolnych
a) tomografia spiralna.
b) ultrasonografia dopplerowska.
c) scyntygrafia.
d) angiografia.

16. W cyfrowej angiografii subtrakcyjnej odejmowane są od siebie obrazy przed i po podaniu

środka cieniującego, ponieważ dzięki temu dochodzi do redukcji artefaktów wywołanych
ruchami oddechowymi pacjenta
a) obie części zdania są prawdziwe i pozostają w związku przyczynowo-skutkowym.
b) pierwsza część zdania jest fałszywa, druga część zdania jest prawdziwa.
c) pierwsza część zdania jest prawdziwa, druga część zdania jest fałszywa.
d) obie części zdania są fałszywe.

17. Celem radioterapii paliatywnej jest

a) całkowite wyleczenie pacjenta.
b) zahamowanie rozwoju choroby nowotworowej i zmniejszenie dolegliwości.
c) pobudzenie komórek układu immunologicznego do walki z komórkami

nowotworowymi.

d) profilaktyczne zmniejszenie przepływu limfy w naczyniach limfatycznych, co

hamuje rozwój nowotworu.

18. Wskazaniami do scyntygraficznego badania kości są

a) złamania patologiczne.
b) zaburzenia w metabolizmie wapnia.
c) zapalenia kości i szpiku.
d) wszystkie powyższe.

19. W wypadku terapeutycznego użycia radiofarmaceutyku, jakim jest, 131J można

zrezygnować z typowych osłon używanych w medycynie nuklearnej, ponieważ

131

J

emituje tylko promieniowanie β
a) obie części zdania są prawdziwe i pozostają w związku przyczynowo-skutkowym.
b) obie części zdania są prawdziwe, bez związku przyczynowo-skutkowego.
c) pierwsza część zdania jest fałszywa, druga część zdania jest prawdziwa.
d) obie części zdania są fałszywe.

20. Wszczepienie endoprotezy wykonanej z stopu kobaltu, niklu lub chromu u pacjentki

z alergią kontaktową na te substancje z całą pewnością nie spowoduje wystąpienia
wyprysku kontaktowego, zapalenia kości czy szpiku, ponieważ endoproteza jest
wykonana z biomateriału
a) obie części zdania są prawdziwe i pozostają w związku przyczynowo-skutkowym.
b) pierwsza część zdania jest fałszywa, druga część zdania jest prawdziwa.
c) pierwsza część zdania jest prawdziwa, druga część zdania jest fałszywa.
d) obie części zdania są fałszywe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Stosowanie metod diagnostycznych i terapeutycznych w medycynie

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań,

-

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

-

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1.b, 2.b, 3.b, 4.a, 5.c, 6.d, 7.d, 8.b, 9.b, 10.d, 11.d, 12.b,
13.b, 14.d, 15.c, 16.d, 17.d, 18.d, 19.a, 20.a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Znać podstawy ultrasonografii

B

P

b

2.

Znać rodzaje głowic ultrasonograficznych

B

P

b

3.

Określić formę obrazowania: prezentacji B

A

P

b

4.

Określić właściwości promieniowania
rentgenowskiego

B

P

a

5.

Objaśnić zastosowania densytometrii

B

P

c

6.

Określić elementy wchodzące w skład lampy
rentgenowskiej

A

P

d

7.

Porównać tomografię komputerową
z rentgenodiagnostyką

B

P

d

8.

Porównać zastosowania różnych metod
diagnostyki obrazowej

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

9.

Określić zasadę działania pozytonowej
tomografii emisyjnej

B

P

b

10.

Stosować przepisy dotyczące ochrony
radiologicznej w odniesieniu do pracowników
narażonych na działanie promieniowania
jonizującego

B

P

d

11.

Określić radiologiczne badania czynnościowe

A

P

d

12. Określić skalę Hounsfielda

A

P

b

13.

Objaśnić podstawy terapii fotodynamicznej

B

P

b

14.

Określić zastosowanie termografii

A

P

d

15.

Wymienić najczęściej stosowane biomateriały

A

P

c

16.

Scharakteryzować koronarografię

B

PP

d

17.

Określić właściwości radioizotopów
stosowanych w medycynie nuklearnej

C

PP

d

18.

Porównać zastosowania różnych metod
obrazowania

C

PP

d

19.

Określić wskazania do wykonania scyntygrafii

B

PP

a

20.

Określić przyczyn powstawania artefaktów
podczas badania MRT

C

PP

a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe. Przeznacz na ich
rozwiązanie więcej czasu.

9. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część

1. Które z stwierdzeń dotyczących ultrasonografii jest nieprawdziwe

a) na granicy tkanek o dużej impedancji akustycznej (np. powietrze, mięśnie) dochodzi

do odbicia fal ultradźwiękowych.

b) fale dźwiękowe używane w celach diagnostycznych w ultrasonografii mają częstość

od 20–150 MHz.

c) w celu lepszej optymalizacji warunków badania ultrasonograficznego narządów

miednicy mniejszej zaleca się wypełnienie pęcherza moczowego.

d) jest mało prawdopodobne, by podczas badania USG mogłoby dojść do uszkodzenia

tkanek przez wygenerowane przez aparat ultradźwięki.

2. W ultrasonografii używane są głowice następujących typów

a) głowica liniowa i głowica sektorowa.
b) głowica liniowa, sektorowa i głowica typu „convex”.
c) tylko głowica uniwersalna.
d) wszystkie powyższe.

3. Jedna z prezentacji w badaniach ultrasonograficznych – polegająca na wizualizacji

dwuwymiarowego przekroju, w której wartość odbieranego sygnału (echo) zostaje
przedstawione w postaci punktu obrazu o określonej jasności nosi nazwę
a) prezentacji A.
b) prezentacji B.
c) prezentacji C.
d) prezentacji M.

4. Do właściwości promieniowania rentgenowskiego nie należy

a) zwiększenie natężenia wraz z kwadratem odległości.
b) osłabienie natężenia promieniowania w czasie przenikania przez materię.
c) jonizacja tkanek poddanych napromieniowaniu.
d) zdolność wywoływania zjawiska luminescencji.

5. Densytometria

to

metoda

wykorzystująca

podwójną

wiązkę

promieniowania

rentgenowskiego do zobrazowania
a) zmian o charakterze zapalnym.
b) zmian o charakterze nowotworowym.
c) gęstości kości.
d) gęstości unaczynienia.

6. W skład aparatu rentgenowskiego wchodzą

a) lampa rentgenowska i generator rentgenowski.
b) generator rentgenowski i stolik rozdzielczy.
c) lampa rentgenowska i stolik rozdzielczy.
d) wszystkie wyżej wymienione.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

7. Tomografia komputerowa w porównaniu z konwencjonalną rentgenodiagnostyką

a) ma znacznie większą kontrastową zdolność rozdzielczą.
b) pozwala na dokładniejsze obrazowanie urazów głowy.
c) niesie znacznie większą dawkę promieniowania jonizującego.
d) wszystkie powyższe są prawdziwe.

8. Która z metod umożliwia najdokładniejsze zobrazowanie rozległości nacieku

nowotworowego, złośliwego guza kości w obrębie kanału rdzenia kręgowego
a) konwencjonalne zdjęcie rentgenowskie.
b) spiralna tomografia komputerowa.
c) konwencjonalna tomografia komputerowa.
d) badanie ultrasonograficzne.

9. W badaniu PET (pozytonowa tomografia emisyjna) wykorzystuje się fakt, że określonym

zmianom chorobowym towarzyszy
a) obniżony metabolizm węglowodanów.
b) podwyższony metabolizm węglowodanów.
c) obniżony metabolizm białek.
d) podwyższony metabolizm białek.

10. Pracownicy (kategorii A) narażeni na działanie promieniowania jonizującego

a) podlegają indywidualnej kontroli pod kątem otrzymywanych dawek promieniowania.
b) nie

podlegają

kontroli

indywidualnej

pod

kątem

otrzymanych

dawek

promieniowania.

c) mierzą otrzymane dawki za pomocą dozymetrycznych błon filmowych.
d) odpowiedzi a i c są prawidłowe.

11. Do radiologicznych badań czynnościowych należy/ą

a) HRCT.
b) koronarografia i wentrykulografia.
c) badanie aktu połykania i odpływów moczowodowo-pęcherzowych.
d) odpowiedzi b i c są prawidłowe.

12. Skala wykorzystywana w tomografii komputerowej i służąca do zamiany

współczynników pochłaniania na liczby odpowiadające skali szarości to
a) skala Bovisa.
b) skala Hounsfielda.
c) skala Humboldta.
d) skala Baumanna.

13. Forma terapii wykorzystująca barwniki porfirynowe jako związki fotouczulające

i promieniowanie laserowe, które aktywuje fotouczulacz w celu zobrazowania zmian
o charakterze nowotworowym nosi nazwę
a) terapii fotostatycznej.
b) terapii fotodynamicznej.
c) terapii fotonowej.
d) żadna z odpowiedzi nie jest prawidłowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

14. Termografia jest wykorzystywana do

a) kontroli temperatury podczas operacji na otwartym sercu.
b) wykrywaniu i lokalizacja stanów zapalnych i reumatycznych.
c) diagnostyki nowotworów skóry.
d) wszystkie wyżej wymienione odpowiedzi są prawidłowe.

15. Do najczęściej stosowanych biomateriałów należą

a) polimery syntetyczne i półsyntetyczne.
b) stopy metali: tytanu, kobaltu, niklu.
c) odpowiedzi a i b są prawidłowe.
d) wszystkie odpowiedzi są błędne.

16. Koronarografia jest badaniem

a) służącym do obrazowania naczyń wieńcowych za pomocą promieniowania

rentgenowskiego.

b) podczas badania pacjentowi podaje się środek cieniujący przez cewnik, który zostaje

założony do tętnicy obwodowej.

c) podczas badania pacjentowi podaje się środek cieniujący przez cewnik, który zostaje

założony do żyły obwodowej.

d) odpowiedzi a i b są prawdziwe.

17. Dawniej szeroko stosowany w medycynie nuklearnej technet

99m

Tc jest obecnie

wycofywany z użycia, ze względu na bardzo długi okres połowicznego rozpadu.
a) obie części zdania są prawdziwe i pozostają w związku przyczynowo-skutkowym.
b) pierwsza część zdania jest fałszywa, druga część zdania jest prawdziwa.
c) pierwsza część zdania jest prawdziwa, druga część zdania jest fałszywa.
d) obie części zdania są fałszywe.

18. Podstawą rozpoznania nieczynnych hormonalnie guzów endokrynnych jest/są następujące

badania
a) pozytronowa tomografia emisyjna.
b) scyntygrafia.
c) tomografia komputerowa.
d) spiralna tomografia komputerowa i tomografia rezonansu magnetycznego.

19. Scyntygrafii układu kostnego nie wykonuje się w celu

a) oceny gęstości kości.
b) potwierdzenia diagnozy zapalenia kości.
c) określenia lokalizacji przerzutów nowotworowych do kości.
d) oceny kości przy współistniejących zaburzenia gospodarki wapniowej.

20. Podczas badania MRT u pacjentów z implantami może dochodzić do powstawania

artefaktów, ponieważ ferromagnetyki powodują zakłócenie jednorodności pola
magnetycznego
a) obie części zdania są prawdziwe i pozostają w związku przyczynowo-skutkowym.
b) pierwsza część zdania jest fałszywa, druga część zdania jest prawdziwa.
c) pierwsza część zdania jest prawdziwa, druga część zdania jest fałszywa.
d) obie części zdania są fałszywe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Stosowanie metod diagnostycznych i terapeutycznych w medycynie

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

7. LITERATURA

1

Block B.: Der Sono Trainer. Georg Thieme Verlag, Stuttgart 2003

2

Gołąb B., Traczyk W. Z.: Anatomia i fizjologia człowieka. Wydawnictwo PZWL,
Warszawa 1986.

3

Hames B. D., Hooper N. M., Haughton J. D., red.: Krótkie wykłady z biochemii.
Wydawnictwo PWN, Warszawa 1999

4

Hofer M., Sono Grundkurs: Georg Thieme Verlag, Stuttgart 2004

5

Hrynkiewicz A.: Człowiek i promieniowanie jonizujące. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2001

6

Hrynkiewicz A.: Dawki i działanie biologiczne promieniowania jonizującego. Państwowa
Agencja Atomistyki, Instytut Fizyki Jądrowej 1993

7

Hrynkiewicz A., Rokita E., red.: Fizyczne metody badań w biologii, medycynie
i ochronie środowiska. Wydawnictwo PWN Warszawa 1999

8

Hrynkiewicz A., Rokita E., red.: Fizyczne metody diagnostyki i terapii. Wydawnictwo
PWN, Warszawa 2000

9

Jaroszyk F.: Biofizyka. Podręcznik dla studentów. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2005

10 Karłow N. W.: Wykłady z fizyki laserów. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,

Warszawa 1989

11 Kauffmann G.W., Moser E., Sauer R.: Radiologie. Urban & Fischer Verlag, München 2001
12 Miękisz St., Hendrich A., red.: Wybrane zagadnienia z biofizyki. Wydawnictwo

Volumed, Wrocław 1998

13 Pawlicki G., Pałko T., Golonik N., Gwiazdowska B., Królicki L.: Fizyka medyczna.

Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit, Warszawa 2002

14 Pawlicki G.: Podstawy inżynierii medycznej. Wydawnictwo P.W., Warszawa 1997
15 Pruszyński B.: Diagnostyka obrazowa. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2000
16 Pruszyński B.: Radiologia. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2002
17 Reiser M., Kuhn F. P., Debus J.: Radiologie. Georg Thieme Verlag, Stuttgart 2004
18 Skrzypczak E., Szefliński Z.: Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząsteczek

elementarnych. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2002

19 Sylwanowicz i inni: Anatomia i fizjologia człowieka. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 1985
20 Traczyk W. Z.: Fizjologia człowieka w zarysie. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 1997

Literatura metodyczna

1. Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.

KOWEZiU, Warszawa 2003

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP 2004
3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998

4. Węglińska M.: Jak przygotować się do lekcji? Kraków 2005