00 Program nauki Technik papiernictwa 311 27

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA

TECHNIK PAPIERNICTWA

311[27]

Zatwierdzam

Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2008

311[27]/T,SP/MEN/2008

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Autorzy:

mgr in

. Marek Olsza

mgr Teresa Górny
mgr in

. Jolanta Gajda

Recenzenci:
dr in

. Krzysztof Presz

mgr in

. Robert Wanic

Opracowanie redakcyjne:
mgr in

. Jolanta Podłowska

Korekta merytoryczna
mgr Teresa Górny

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Spis tre

Wprowadzenie

Zało

enia

programowo-organizacyjne

kształcenia

w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

2. Zalecenia dotycz

ce organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego

II.

Plany nauczania

III. Moduły kształcenia w zawodzie

Techniczne podstawy zawodu

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy,

ochrony

przeciwpo

arowej

oraz

ochrony

rodowiska

Posługiwanie

dokumentacj

techniczn

i technologiczn

Stosowanie materiałów konstrukcyjnych

Stosowanie maszyn i urz

dze

transportowych oraz

energetycznych

Układy regulacji i sterowania

ytkowanie aparatury kontrolno-pomiarowej

Analizowanie układów automatycznej regulacji

Chemia stosowana

Analizowanie procesów chemicznych

Wykonywanie bada

laboratoryjnych

Technologia produkcji mas włóknistych

Planowanie i organizowanie produkcji mas włóknistych

Wytwarzanie mas włóknistych

Technologia produkcji wyrobów papierniczych

Organizowanie produkcji papieru i tektury

Wytwarzanie wyrobów papierniczych

Uszlachetnianie i wyko

czanie wyrobów

papierniczych

Wykonywanie obróbki wyrobów papierniczych

Praktyka zawodowa

Planowanie,

wytwarzanie

kontrola

wyrobów

papierniczych

Gospodarowanie

wod

przedsi

biorstwie

papierniczym

Technologia przetwórstwa papierniczego

Pozyskiwanie papierniczych surowców wtórnych

Przetwarzanie wyrobów papierniczych

101

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wprowadzenie

Celem kształcenia w szkole zawodowej jest przygotowanie aktywnego,

mobilnego i skutecznie działaj

cego pracownika gospodarki. Efektywne

funkcjonowanie na rynku pracy wymaga przygotowania ogólnego,
opanowania podstawowych umiej

tno

ci zawodowych oraz kształcenia

ustawicznego.

Absolwent

współczesnej

szkoły

powinien

charakteryzowa

otwarto

wyobra

zdolno

głego

kształcenia

doskonalenia

oraz

umiej

tno

oceny

własnych

liwo

ci.

Wprowadzenie do systemu szkolnego programów modułowych ułatwia
osi

gni

cie tych zamierze

Kształcenie według modułowego programu nauczania charakteryzuje

tym,

–

cele kształcenia i materiał nauczania wynikaj

z przyszłych zada

zawodowych,

–

przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu odbywa si

głównie

poprzez realizacj

zada

zbli

onych do tych, które s

wykonywane

na stanowisku pracy,

–

nie ma w nim podziału na zaj

cia teoretyczne i praktyczne,

–

wyst

puje w nim prymat umiej

tno

ci praktycznych nad wiedz

teoretyczn

–

jednostki modułowe integruj

tre

ci kształcenia z ró

nych dyscyplin

wiedzy,

–

w szerokim zakresie wykorzystuje si

zasad

transferu wiedzy

i umiej

tno

ci,

–

proces uczenia si

dominuje nad procesem nauczania,

–

programy nauczania s

elastyczne, poszczególne jednostki mo

wymienia

, modyfikowa

, uzupełnia

oraz dostosowywa

do poziomu

wymaganych umiej

tno

ci, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku

pracy,

–

umiej

tno

ci opanowane w ramach poszczególnych modułów daj

liwo

ść

wykonywania okre

lonego zakresu pracy.

Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie

przez uczniów umiej

tno

ci okre

lonych w podstawie programowej

kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego.

Modułowy program nauczania składa si

z modułów kształcenia

w zawodzie i odpowiadaj

cych im jednostek modułowych, umo

liwiaj

cych

zdobywanie wiadomo

ci oraz kształtowanie umiej

tno

ci i postaw

wła

ciwych dla zawodu.

Jednostka

modułowa

stanowi

element

modułu

kształcenia

w zawodzie obejmuj

cy logiczny i mo

liwy do wykonania wycinek pracy,

o wyra

nie okre

lonym pocz

tku i zako

czeniu, który nie podlega dalszym

podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna decyzja.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W strukturze modułowego programu nauczania wyró

niono:

–

zało

enia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,

–

plany nauczania,

–

programy modułów i jednostek modułowych.

Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz

jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych, literatur

Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał

nauczania,

wiczenia,

rodki dydaktyczne, wskazania metodyczne do

realizacji programu jednostki, propozycje metod sprawdzania i oceny
osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia.

Dydaktyczna

mapa

programu

nauczania,

zamieszczona

zało

eniach

programowo-organizacyjnych,

przedstawia

schemat

powi

dzy modułami i jednostkami modułowymi oraz okre

kolejno

ść

ich realizacji. Ma ona ułatwi

dyrekcji szkół i nauczycielom

organizowanie procesu kształcenia.

W programie został przyj

ty system kodowania modułów i jednostek

modułowych zawieraj

cy nast

puj

ce elementy:

–

symbol cyfrowy zawodu według klasyfikacji zawodów szkolnictwa

zawodowego,

–

symbol literowy oznaczaj

cy kategori

modułów:

O – dla modułów ogólnozawodowych,
Z – dla modułów zawodowych,
S – dla modułów specjalizacyjnych.

–

cyfra arabska dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej

wyodr

bnionej w module jednostki modułowej.

Przykładowy zapis kodowania modułu:
311[27].O1
311[27] – symbol cyfrowy zawodu: technik papiernictwa
O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy

Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej:
311[27].Z2.02
311[27] – symbol cyfrowy zawodu: technik papiernictwa
Z2 – drugi moduł zawodowy: Technologia produkcji mas włóknistych
02 – druga jednostka modułowa w module Z2: Wytwarzanie mas

włóknistych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

I. Zało

enia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie

Opis pracy w zawodzie

Zadania zawodowe
Absolwent szkoły kształc

cej w zawodzie technik papiernictwa powinien

przygotowany do wykonywania nast

puj

cych zada

zawodowych:

−

przygotowywania

surowców,

półproduktów

oraz

materiałów

pomocniczych

produkcji

mas

włóknistych

oraz

wyrobów

papierniczych,

−

ytkowania maszyn i urz

dze

stosowanych w przemy

le celulozowo-

papierniczym,

−

organizowania i nadzorowania przebiegu procesów wytwórstwa

i przetwórstwa papierniczego,

−

oceniania jako

ci gotowych wyrobów papierniczych.

Umiej

tno

ci zawodowe

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umie

−

okre

fizyczne i chemiczne wła

ciwo

ci surowców, półproduktów oraz

materiałów pomocniczych,

−

ocenia

jako

ść

surowców i półproduktów,

−

składowa

i zabezpiecza

surowce i materiały pomocnicze przed

szkodliwym wpływem czynników atmosferycznych,

−

czyta

i sporz

dza

proste rysunki techniczne oraz schematy

technologiczne,

−

posługiwa

dokumentacj

technologiczn

−

dobiera

maszyny i narz

dzia do okre

lonych zada

technologicznych,

−

okre

wpływ budowy i wła

ciwo

ci surowców włóknistych na przebieg

procesów technologicznych i jako

ść

gotowych wyrobów,

−

przygotowywa

surowce, materiały pomocnicze i półprodukty zgodnie

z receptur

−

pobiera

próbki substancji stałych, ciekłych i gazowych do bada

laboratoryjnych,

−

sporz

dza

proste bilanse wodne, materiałowe i energetyczne procesów

technologicznych,

−

kontrolowa

parametry procesu technologicznego,

−

ytkowa

narz

dzia, maszyny i urz

dzenia stosowane w przemy

celulozowo-papierniczym oraz dokonywa

ich konserwacji,

−

okre

zagro

enia korozyjne aparatury,

−

dobiera

techniki uszlachetniania i wyko

czania wyrobów papierniczych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

kontrolowa

oraz regulowa

parametry technologiczne procesów

produkcyjnych,

−

ocenia

jako

ść

gotowych wyrobów papierniczych,

−

okre

sposoby znakowania, pakowania i przechowywania wyrobów

gotowych,

−

wykorzystywa

techniki komputerowe w procesach wytwarzania

wyrobów, sterowania produkcj

oraz ewidencjonowania danych

technologicznych,

−

sporz

dza

dokumentacj

produkcyjn

−

okre

wpływ przemysłu celulozowo–papierniczego na

rodowisko

oraz podejmowa

działania zwi

zane z jego ochron

−

posługiwa

instrukcjami i normami dotycz

cymi przebiegu procesów

technologicznych,

−

posługiwa

zykiem obcym w zakresie niezb

dnym do wykonywania

zada

zawodowych,

−

stosowa

przepisy prawa dotycz

ce wykonywanych zada

zawodowych,

−

przestrzega

przepisów i zasad bezpiecze

stwa i higieny pracy,

przepisów ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska,

−

organizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

kierowa

zespołem pracowników,

−

stosowa

przepisy Kodeksu pracy, dotycz

ce praw i obowi

zków

pracownika i pracodawcy,

−

udziela

pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,

−

korzysta

z ró

nych

ródeł informacji oraz doradztwa specjalistycznego,

−

planowa

działalno

ść

gospodarcz

Technik papiernictwa mo

e by

zatrudniony w zakładach produkuj

cych

masy

włókniste

ró

nego

rodzaju

wyroby

papiernicze

oraz

w przedsi

biorstwach przetwórstwa papierniczego

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Zalecenia dotycz

ce organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego

Proces kształcenia, według modułowego programu nauczania dla

zawodu technik papiernictwa, mo

e by

realizowany w czteroletnim

technikum dla młodzie

y i dorosłych w formie stacjonarnej lub zaocznej

oraz w dwuletniej szkole policealnej, dla młodzie

y i dorosłych w formie

stacjonarnej lub zaocznej.

Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe, zawodowe

i specjalizacyjne. Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia orientacj

w zawodzie oraz ułatwia ewentualn

zmian

zawodu. Kształcenie

zawodowe ma przygotowa

absolwenta szkoły do realizacji zada

typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Ogólne i szczegółowe cele
kształcenia wynikaj

z podstawy programowej kształcenia w zawodzie.

Tre

ci programowe zawarte s

w siedmiu modułach: dwóch

ogólnozawodowych,

czterech

zawodowych

oraz

jednym

specjalizacyjnym. Kształcenie specjalizacyjne ma na celu dostosowanie
kwalifikacji absolwenta do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy
i mo

e odbywa

z wykorzystaniem zamieszczonego w programie

przykładowego modułu specjalizacyjnego.

Moduły podzielone s

na jednostki modułowe. Ka

da jednostka

modułowa zawiera tre

ci stanowi

ce pewn

logiczn

cało

ść

. Realizacja

celów

kształcenia

jednostek

modułowych

umo

liwia

opanowanie

umiej

tno

ci pozwalaj

cych na wykonywanie okre

lonego zakresu pracy.

Czynnikiem sprzyjaj

cym nabywaniu umiej

tno

ci zawodowych jest

wykonywanie

wicze

zaproponowanych w programach jednostek

modułowych.

Moduł 311[27].O1 - Techniczne podstawy zawodu - składa si

z czterech jednostek modułowych. Zawiera ogólnozawodowe tre

kształcenia i powinien by

realizowany w pierwszej kolejno

ci.

Moduł 311[27].O2 - Układy regulacji i sterowania - składa si

z dwóch

jednostek modułowych. Zawiera ogólnozawodowe tre

ci kształcenia

dotycz

ce u

ytkowania i obsługi aparatury kontrolno-pomiarowej oraz

analizowania układów elektrycznych i elektronicznych.

Moduł 311[27].Z1 - Chemia stosowana - składa si

z dwóch jednostek

modułowych i obejmuje tre

ci z zakresu chemii organicznej, nieorganicznej

i fizycznej oraz wykonywania bada

laboratoryjnych.

Moduł 311[27].Z2 - Technologia produkcji mas włóknistych - składa si

z dwóch jednostek modułowych i obejmuje tre

ci dotycz

ce planowania,

organizacji oraz produkcji mas włóknistych.

Moduł 311[27].Z3 - Technologia produkcji wyrobów papierniczych -

składa si

z czterech jednostek modułowych. Zawiera tre

ci dotycz

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

projektowania procesów produkcji wyrobów papierniczych oraz ich
obróbki, wyko

czania i uszlachetniania.

Moduł 311[27].Z4 - Praktyka zawodowa - składa si

z dwóch jednostek

modułowych i obejmuje tre

ci z zakresu planowania, wytwarzania i kontroli

wyrobów papierniczych oraz gospodarowania wod

w zakładzie

papierniczym.
Moduł 311[27].S1 - Technologia przetwórstwa papierniczego - składa
si

z dwóch jednostek modułowych i obejmuje tre

ci dotycz

pozyskiwania papierniczych surowców wtórnych oraz przetwarzanie
wyrobów papierniczych.
Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli.

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Zestawienie modułów i jednostek modułowych

Orientacyjna
liczba godzin
na realizacj

Moduł 311[27].O1

Techniczne podstawy zawodu

324

311[27].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

311[27].O1.02

Posługiwanie

dokumentacj

techniczn

i technologiczn

311[27].O1.03 Stosowanie materiałów konstrukcyjnych

311[27].O1.04

Stosowanie maszyn i urz

dze

transportowych oraz

energetycznych

114

Moduł 311[27].O2

Układy regulacji i sterowania

180

311[27].O2.01 U

ytkowanie aparatury kontrolno-pomiarowej

108

311[27].O2.02 Analizowanie układów automatycznej regulacji

Moduł 311[27].Z1

Chemia stosowana

324

311[27].Z1.01 Analizowanie procesów chemicznych

162

311[27].Z1.02

Wykonywanie bada

laboratoryjnych

162

Moduł 311[27].Z2

Technologia produkcji mas włóknistych

232

311[27].Z2.01

Planowanie

organizowanie

produkcji

mas

włóknistych

311[27].Z2.02

Wytwarzanie mas włóknistych

154

Moduł 311[27].Z3

Technologia produkcji wyrobów papierniczych

460

311[27].Z3.01

Organizowanie produkcji papieru i tektury

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

311[27].Z3.02

Wytwarzanie wyrobów papierniczych

142

311[27].Z3.03

Uszlachetnianie

wyko

czanie

wyrobów

papierniczych

104

311[27].Z3.04

Wykonywanie obróbki wyrobów papierniczych

142

Moduł 311[27].Z4

Praktyka zawodowa

140

311[27].Z4.01

Planowanie,

wytwarzanie

kontrola

wyrobów

papierniczych

105

311[27].Z4.02

Gospodarowanie

wod

przedsi

biorstwie

papierniczym

Moduł 311[27].S1

Technologia przetwórstwa papierniczego

140

311[27].S1.01

Pozyskiwanie papierniczych surowców wtórnych

311[27].S1.02

Przetwarzanie wyrobów papierniczych

Razem

1800

Na podstawie wykazu modułów i jednostek modułowych sporz

dzono

dydaktyczn

map

programu nauczania dla zawodu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dydaktyczna mapa programu nauczania

311[27].Z1.02

311[27].Z1.01

311[27].O2

311[27].O1.01

311[27].O1.02

311[27].Z3.01

311[27].Z3.02

311[27].Z2

311[27].O1

311[27].Z3

311[27].Z2.02

311[27].Z3.04

311[27].Z3.03

311[27].Z2.01

311[27].Z1

311[27].O2.02

311[27].O1.04

311[27].O2.01

311[27].O1.03

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dydaktyczna mapa modułowego programu nauczania stanowi schemat

powi

dzy modułami i jednostkami modułowymi oraz okre

kolejno

ść

ich realizacji.

Nauczyciel realizuj

cy modułowy program nauczania powinien

posiada

przygotowanie

zakresu

kształcenia

modułowego,

aktywizuj

cych metod nauczania oraz pomiaru dydaktycznego. Nauczyciel

kieruj

cy procesem nabywania umiej

tno

ci przez uczniów powinien

udziela

pomocy w rozwi

zywaniu problemów, kształtowa

umiej

tno

zawodowe uczniów uwzgl

dniaj

c ich indywidualne predyspozycje,

liwo

ci i do

wiadczenie. Ponadto, powinien rozwija

zainteresowania

zawodem, wskazywa

na mo

liwo

ci dalszego kształcenia i zdobywania

nowych umiej

tno

ci zawodowych. Powinien równie

kształtowa

takie

cechy

uczniów,

jak:

dokładno

ść

systematyczno

ść

rzetelno

ść

i odpowiedzialno

ść

za prac

, dbało

ść

o jej jako

ść

, sprawne komunikowanie

, twórcze rozwi

zywanie problemów oraz umiej

tno

ść

współdziałania

w zespole.

Wskazane jest, aby podczas zaj

ęć

edukacyjnych stosowane były

aktywizuj

ce i praktyczne metody nauczania, takie jak: dyskusja

dydaktyczna,

metoda

przypadków,

metoda

projektów,

metoda

przewodniego tekstu oraz

wiczenia praktyczne. Wskazane jest

prezentowanie

filmów

dydaktycznych

oraz

wykorzystywanie

komputerowych programów symulacyjnych, jak równie

organizowanie

wycieczek dydaktycznych w celu zapoznania si

z rzeczywistymi

warunkami pracy.

W procesie realizacji programu nale

y wdra

uczniów do

samokształcenia

oraz

korzystania

ró

nych

ródeł

informacji:

podr

czników, literatury zawodowej, poradników, norm, instrukcji,

katalogów, czasopism technicznych, zasobów Internetu.

W realizacji tre

ci programowych nale

y uwzgl

dnia

współczesne

technologie, sprz

t, narz

dzia i materiały.

Prowadzenie zaj

ęć

aktywizuj

cymi metodami nauczania wymaga

przygotowania materiałów dydaktycznych, takich jak: teksty przewodnie,

311[27].S1.01

311[27]. S1.02

311[27].S1

311[27].Z4

311[27].Z4.02

311[27].Z4.01

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

instrukcje do metody projektów i wykonywania

wicze

, instrukcje

stanowiskowe, przewodniki do samokształcenia.

Istotnym

elementem

organizacji

procesu

dydaktycznego

jest

sprawdzanie i ocenianie edukacyjnych osi

gni

ęć

uczniów. Wskazane jest

prowadzenie bada

diagnostycznych, kształtuj

cych i sumuj

cych.

Badania diagnostyczne maj

na celu dokonanie oceny poziomu wiedzy

i umiej

tno

ci uczniów w pocz

tkowej fazie kształcenia.

Badania kształtuj

ce, prowadzone w trakcie realizacji programu, maj

na celu dostarczenie bie

żą

cych informacji o efektywno

ci procesu

nauczania-uczenia si

Badania sumuj

ce powinny by

prowadzone po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej.
Informacje uzyskane w wyniku bada

pozwalaj

na dokonywanie

ewaluacji procesu nauczania.

Ocenianie powinno u

wiadamia

uczniowi poziom jego osi

gni

ęć

w stosunku do wymaga

edukacyjnych, jak równie

powinno wdra

systematycznej pracy, samokontroli i samooceny.

Ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno by

realizowane za pomoc

sprawdzianów ustnych, pisemnych i praktycznych oraz obserwacji pracy
ucznia podczas wykonywania

wicze

i testów osi

gni

ęć

szkolnych.

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

szkolnych wymaga od nauczyciela

okre

lenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osi

gni

ęć

szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny post

pów.

W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału

na zaj

cia teoretyczne i praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów

powinny by

dostosowane do tre

ci i metod kształcenia.

Podana w tabelach wykazu jednostek modułowych orientacyjna liczba

godzin przewidziana na realizacj

programu mo

e ulega

zmianie

w zale

ci od stosowanych przez nauczyciela metod nauczania

rodków dydaktycznych.

Zaleca si

, aby zaj

cia prowadzone były w grupach do 15 osób.

Proponowane formy organizacyjne prowadzenia zaj

ęć

, to: praca

w zespołach 2-3 osobowych oraz praca indywidualna.

Szkoła podejmuj

ca kształcenie systemem modułowym powinna

posiada

odpowiednie warunki lokalowe wraz z wyposa

eniem.

Do realizacji tre

ci kształcenia w zawodzie technik papiernictwa

niezb

dne s

nast

puj

ce pomieszczenia dydaktyczne:

–

laboratorium chemiczne,

–

pracownia technologiczna,

–

pracownia elektrotechniki i pomiarów technicznych,

–

pracownia rysunku technicznego,

–

pracownia informatyki,

–

warsztaty szkolne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pracownie, w których b

prowadzone

wiczenia praktyczne, powinny

spełnia

wymagania wynikaj

ce z przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska.

Pracownie i warsztaty szkolne powinny by

wyposa

one w techniczne

rodki kształcenia, pomoce i materiały dydaktyczne. Wskazane jest, aby

wyposa

enie pracowni i warsztatów szkolnych umo

liwiało symulowanie

rzeczywistych warunków pracy technika papiernictwa. W przeciwnym
wypadku cz

ęść

zaj

ęć

nale

y realizowa

rzeczywistych miejscach pracy

lub w placówkach dysponuj

cych odpowiedni

baz

techniczn

i dydaktyczn

, takich jak centra kształcenia praktycznego i centra

kształcenia ustawicznego.

W trosce o jako

ść

kształcenia konieczne jest prowadzenie

systematycznych działa

szkoły polegaj

cych na:

–

współpracy z przedsi

biorstwami przetwórstwa papierniczego w regionie

w celu aktualizacji tre

ci kształcenia zawodowego,

–

doskonaleniu nauczycieli w zakresie kształcenia modułowego,

aktywizuj

cych metod nauczania oraz pomiaru dydaktycznego,

–

pozyskiwaniu nowych

rodków kształcenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

II. Plany nauczania

PLAN NAUCZANIA

Czteroletnie technikum

Zawód: technik papiernictwa 311[27]

Podbudowa programowa: gimnazjum

Lp.

Moduły kształcenia

w zawodzie

Dla młodzie

Dla dorosłych

Liczba godzin

tygodniowo

w czteroletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo

w czteroletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

w czteroletnim

okresie

nauczania

Klasy I – IV

Semestr I-VIII

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Techniczne podstawy zawodu

113

2. Układy regulacji i sterowania

3. Chemia stosowana

113

Technologia produkcji mas
włóknistych

Technologia produkcji
wyrobów papierniczych

189

Technologia przetwórstwa
papierniczego

Razem

630

Praktyka zawodowa 4 tygodnie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

PLAN NAUCZANIA

Szkoła policealna

Zawód: technik papiernictwa 311[27]

Podbudowa programowa: szkoła daj

ca wykształcenie

rednie

Lp.

Moduły kształcenia

w zawodzie

Dla młodzie

Dla dorosłych

Liczba godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

w dwuletnim

okresie

nauczania

Klasy I – II

Semestry I-IV

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Techniczne podstawy zawodu

123

2. Układy regulacji i sterowania

3. Chemia stosowana

123

Technologia produkcji mas
włóknistych

Technologia produkcji
wyrobów papierniczych

205

Technologia przetwórstwa
papierniczego

Razem

682

Praktyka zawodowa 4 tygodnie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

III. Moduły kształcenia w zawodzie

Moduł 311[27].O1
Techniczne podstawy zawodu

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

stosowa

przepisy prawa pracy,

–

organizowa

stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpiecze

stwa

i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii,

–

przewidywa

zagro

enia dla zdrowia i

ycia podczas wykonywania

czynno

ci zawodowych,

–

przewidywa

konsekwencje wynikaj

ce z nieprzestrzegania przepisów

bezpiecze

stwa i higieny pracy w trakcie realizacji zada

zawodowych,

–

dobiera

odzie

robocz

rodki ochrony indywidualnej w zale

ci od

zagro

wyst

puj

cych na stanowiskach pracy,

–

udziela

pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,

–

posługiwa

dokumentacj

techniczn

–

wykonywa

rysunki techniczne prostych cz

ęś

ci maszyn,

–

posługiwa

normami, instrukcjami, przepisami bezpiecze

stwa

i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo

arowej dotycz

cymi procesów

technologicznych,

–

okre

wła

ciwo

ci materiałów stosowanych do budowy maszyn,

–

posługiwa

poj

ciami z zakresu wytrzymało

ci materiałów,

–

rozró

nia

konstrukcje oraz wyja

nia

zasady działania: sprz

gieł,

hamulców, przekładni mechanicznych i prostych mechanizmów,

–

charakteryzowa

urz

dzenia stosowane do transportu wewn

trznego,

–

charakteryzowa

pompy i spr

ęż

arki,

–

wyja

nia

budow

i okre

zastosowanie ruroci

gów w zakładach

papierniczych,

–

posługiwa

podstawowymi poj

ciami z zakresu techniki cieplnej,

–

charakteryzowa

typowe konstrukcje kotłów parowych,

–

klasyfikowa

paliwa stosowane w ró

nych rodzajach kotłów,

–

charakteryzowa

maszyny tłokowe i przepływowe,

–

wyja

nia

budow

i zasad

działania turbiny parowej,

–

stosowa

przepisy

bezpiecze

stwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska podczas u

ytkowania maszyn

i urz

dze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna
liczba godzin
na realizacj

311[27].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

311[27].O1.02

Posługiwanie si

dokumentacj

techniczn

i technologiczn

311[27].O1.03 Stosowanie materiałów konstrukcyjnych

311[27].O1.04

Stosowanie maszyn i urz

dze

transportowych oraz

energetycznych

114

Razem

324

3. Schemat układu jednostek modułowych

311[27].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

311[27].O1

Techniczne podstawy zawodu

311[27].O1.02

Posługiwanie si

dokumentacj

techniczn

i technologiczn

311[27].O1.03

Stosowanie materiałów

konstrukcyjnych

311[27].O1.04

Stosowanie maszyn i urz

dze

transportowych oraz energetycznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Literatura

Górecki A.: Technologia ogólna -

Podstawy technologii mechanicznych.

WSiP, Warszawa 2005
Górecki A., Grzegórski Z: Monta

, naprawa i eksploatacja maszyn

i urz

dze

. WSiP, Warszawa 2000

Hansen A.: Bezpiecze

stwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1993

Kijewski J., Miller A., Pawlicki K.: Maszynoznawstwo. WSiP, Warszawa
1993
Mac S., Leowski J.: Bezpiecze

stwo i higiena pracy. Podr

cznik dla szkół

zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
Miller A: Maszyny i urz

dzenia cieplne i energetyczne. WSiP, Warszawa

1994
Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1996
Okoniewski S.: Materiały konstrukcyjne. WSiP, Warszawa 1991
Paprocki K.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1999
Pawlicki K.: Transport w przedsi

biorstwie. WSiP, Warszawa 2000

Poty

ski A. : Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych. WSiP,

Warszawa 1999
Rutkowski A.: Cz

ęś

ci maszyn. WSiP, Warszawa 1994

Rutkowski A., St

pniewska A.: Zbiór zada

z cz

ęś

ci maszyn. WSiP,

Warszawa 2000
Wasilewski Z.: Rysunek zawodowy. Instalacje sanitarne, ruroci

przemysłowe. WSiP, Warszawa 1999
Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

zinterpretowa

podstawowe przepisy prawa dotycz

ce bezpiecze

stwa

i higieny pracy,

–

okre

podstawowe obowi

zki pracodawcy w zakresie zapewnienia

bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

–

okre

prawa i obowi

zki pracownika w zakresie bezpiecze

stwa

i higieny pracy,

–

zorganizowa

stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpiecze

stwa

i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii,

–

przewidzie

konsekwencje wynikaj

ce z nieprzestrzegania przepisów

bezpiecze

stwa i higieny pracy w trakcie realizacji zada

zawodowych,

–

rozró

czynniki szkodliwe dla zdrowia oraz uci

ąż

liwe i niebezpieczne,

–

wyeliminowa

zagro

enia dla

ycia i zdrowia wyst

puj

ce w trakcie

realizacji zada

zawodowych,

–

oceni

przyczyny zm

czenia fizycznego i psychicznego spowodowane

wykonywan

prac

–

zastosowa

zasady ochrony przeciwpo

arowej,

–

dobra

odzie

robocz

rodki ochrony indywidualnej w zale

ci od

rodzaju wykonywanej pracy,

–

udzieli

pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,

–

okre

sposoby wykorzystania i neutralizacji produktów ubocznych

i odpadów przemysłowych,

–

zagospodarowa

opakowania,

–

scharakteryzowa

sposoby ograniczenia zanieczyszcze

emitowanych

do atmosfery,

–

wyja

zale

ść

pomi

dzy zu

yciem surowców, wody oraz energii

w procesie produkcyjnym, a ochron

rodowiska naturalnego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Materiał nauczania

Prawna ochrona pracy.
Wymagania bezpiecze

stwa dotycz

ce procesów pracy.

Wymagania bezpiecze

stwa i higieny dotycz

ce pomieszcze

pracy.

Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uci

ąż

liwe i niebezpieczne wyst

puj

w procesie pracy.

rodki ochrony przeciwpora

eniowej i ochrony indywidualnej.

Udzielanie pierwszej pomocy w wypadkach przy pracy.

Zanieczyszczenia

rodowiska.

Gospodarka opakowaniami.
Post

powanie z odpadami.

Ochrona powietrza.
Metody ochrony

rodowiska.

wiczenia

•

Analizowanie przepisów dotycz

cych prawnej ochrony pracy.

•

Analizowanie przepisów z zakresu bezpiecze

stwa i higieny pracy.

•

Analizowanie przepisów ochrony przeciwpo

arowej.

•

Rozpoznawanie zagro

wypadkowych wyst

puj

cych na stanowisku

pracy.

•

Planowanie

sposobów

likwidacji

lub

ograniczenia

zagro

wynikaj

cych z obsługi maszyn i urz

dze

oraz stosowanych substancji

chemicznych.

•

Ocenianie

stanowiska

pracy

pod

wzgl

dem

bezpiecze

stwa

i wymaga

ergonomii.

•

Dobieranie sprz

tu i

rodków ga

niczych w zale

ci od rodzaju

aru.

•

Udzielanie pierwszej pomocy – symulacja.

•

Opracowywanie instrukcji gospodarki odpadami.

rodki dydaktyczne

Kodeks pracy.

Polskie Normy dotycz

ce bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ergonomii.

Wydawnictwa z zakresu bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska.

Ustawy i rozporz

dzenia dotycz

ce bezpiecze

stwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska.

Zestawy do udzielania pierwszej pomocy.

Sprz

t ga

niczy.

Formularze dotycz

ce prowadzenia spraw zwi

zanych z ochron

rodowiska.

Instrukcje oraz teksty przewodnie do wykonywania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas wykonywania zada

zawodowych

okre

lonych

stanowiskach

pracy

oraz

ochrony

rodowiska

w przedsi

biorstwie produkcyjnym.

Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na: obowi

zki

pracownika i pracodawcy w zakresie bezpiecze

stwa i higieny pracy,

znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej, ochron

przeciwpo

arow

oraz nieprawidłowo

ci, które mog

wyst

podczas wykonywania

czynno

ci zawodowych. Bardzo wa

ne jest opanowanie umiej

tno

planowania produkcji w przedsi

biorstwie zgodnie z przepisami ochrony

rodowiska.

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu nauczania stosowa

aktywizuj

ce i praktyczne metody nauczania, takie jak: dyskusj

dydaktyczn

, metod

przypadków, metod

przewodniego tekstu oraz

wiczenia praktyczne.

Podczas

wicze

ucze

powinien opanowa

umiej

tno

ci stosowania

sprz

tu i

rodków ga

niczych oraz wykonywania okre

lonych czynno

zwi

zanych z udzielaniem pierwszej pomocy osobom poszkodowanym

w wypadkach przy pracy. Konieczne jest równie

wiadomienie uczniom,

e ochrona człowieka w

rodowisku pracy jest zagadnieniem nadrz

dnym.

Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z ró

nych

ródeł informacji.

Zaleca si

zorganizowanie wycieczek dydaktycznych do przedsi

biorstw

przetwórstwa papierniczego umo

liwiaj

cych uczniom zapoznanie si

z rzeczywistymi warunkami pracy oraz działaniami podejmowanymi na
rzecz ochrony

rodowiska.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pomieszczeniu

dydaktycznym wyposa

onym w

rodki niezb

dne do jej realizacji. Zaj

cia

nale

y prowadzi

w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2-3 osobowe

zespoły.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

pów uczniów powinno odbywa

przez

cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie kryteriów
przedstawionych na pocz

tku zaj

ęć

. W kryteriach oceniania nale

uwzgl

dni

poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomo

i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Osi

gni

cia edukacyjne uczniów nale

y ocenia

na podstawie:

–

ustnych sprawdzianów poziomu opanowania wiadomo

ci i umiej

tno

ci,

–

testów osi

gni

ęć

szkolnych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania

wicze

Wiadomo

ci teoretyczne niezb

dne do realizacji

wicze

praktycznych

mog

sprawdzane za pomoc

sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz

testów dydaktycznych. Zadania w te

cie mog

otwarte (krótkiej

odpowiedzi, z luk

) lub zamkni

te (wyboru wielokrotnego, na dobieranie,

typu prawda-fałsz).

Umiej

tno

ci praktyczne uczniów nale

y ocenia

podczas obserwacji

wykonywanych

wicze

oraz

poprzez

stosowanie

sprawdzianów

praktycznych z zadaniami typu próba pracy.

Obserwuj

czynno

ucznia

podczas

wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny jego pracy, nale

y zwróci

uwag

na:

–

wykonywanie zada

zgodnie z przepisami bezpiecze

stwa i higieny

pracy,

–

udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

–

dobieranie i stosowanie sprz

tu przeciwpo

arowego i

rodków

niczych,

–

prac

w zespole.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].O1.02
Posługiwanie

dokumentacj

techniczn

i technologiczn

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

wyja

cel i znaczenie normalizacji w rysunku technicznym,

–

dobra

przyrz

dy i materiały rysunkowe do rodzaju wykonywanych

rysunków,

–

scharakteryzowa

rodzaj podziałek, linii i formatów rysunkowych,

–

rozró

rodzaje rysunków technicznych,

–

zastosowa

zasady geometrii wykre

lnej,

–

wykona

rysunki przedmiotów w rzutach prostok

tnych,

–

wykona

szkice przedmiotów w rzutach aksonometrycznych,

–

wykona

przekroje cz

ęś

ci maszyn,

–

wykona

szkice cz

ęś

ci maszyn odwzorowuj

ce kształty zewn

trzne

i wewn

trzne z zachowaniem proporcji, z oznaczeniem: materiałów,

wymiarów, tolerancji, pasowania, odchyłek kształtu i poło

enia,

chropowato

powierzchni,

zbie

pochylenia

zgodnie

z normami rysunku technicznego,

–

wykona

rysunki techniczne prostych cz

ęś

ci maszyn papierniczych,

–

zwymiarowa

i opisa

rysunki,

–

rozró

rysunki techniczne: wykonawcze, zło

eniowe, zestawieniowe,

monta

owe, zabiegowe, operacyjne,

–

odczyta

Dokumentacj

Techniczno–Ruchow

konstrukcyjn

technologiczn

i warsztatow

–

odczyta

schematy kinematyczne maszyn,

–

scharakteryzowa

obieg dokumentacji technicznej,

–

skorzysta

z PN, ISO,

–

sporz

dzi

proste rysunki i schematy z wykorzystaniem programu

komputerowego CAD,

–

zastosowa

technik

komputerow

do powielania i archiwizowania

informacji rysunkowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Materiał nauczania

Normalizacja w rysunku technicznym.
Przybory i materiały rysunkowe.
Klasyfikacja rysunków technicznych.
Rysunki i uproszczenia cz

ęś

ci maszynowych.

Rodzaje pisma technicznego.
Konstrukcje geometryczne.
Zasady szkicowania.
Odwzorowywanie obiektów na płaszczy

nie.

Odwzorowywanie zewn

trznych i wewn

trznych zarysów przedmiotów.

Wymiarowanie.
Zapis: wymiarów tolerowanych, pasowania, tolerancji kształtu i poło

enia

powierzchni.
Oznaczanie: chropowato

ci i kierunkowo

ci struktury powierzchni, rodzaju

obróbki cieplnej, cieplno-chemicznej.
Rysunki zło

eniowe, wykonawcze i monta

owe.

Rysunki schematyczne.
Dokumentacja

Techniczno-Ruchowa,

dokumentacja

konstrukcyjna,

technologiczna i warsztatowa.
Programy komputerowe wspomagaj

ce projektowanie.

Archiwizacja dokumentacji technicznej.

wiczenia

•

Dobieranie materiałów i przyborów rysunkowych do wykonywania

rysunków odr

cznych i technicznych.

•

Dobieranie, zgodnie z PN, linii rysunkowych do wykre

lania osi

przedmiotów, przekrojów, linii wymiarowych.

•

Szkicowanie

płaskich

figur

geometrycznych

uwzgl

dnieniem

poprawno

ci kształtów, proporcji i wymiarów.

•

Szkicowanie bryły zło

onej w układzie na trzy rzutnie na podstawie rzutu

aksonometrycznego dimetrii uko

nej.

•

Szkicowanie przekroju i kładu przedmiotu.

•

Odczytywanie

Dokumentacji

Techniczno-Ruchowej,

dokumentacji

technologicznej, warsztatowej oraz instrukcji obsługi maszyn i urz

dze

•

Wykonywanie rysunku technicznego cz

ęś

ci maszyny papierniczej.

•

Wykonywanie szkiców poł

cze

spawanych, zgrzewanych, gwintowych

i kształtowych w ró

nych stopniach uproszczenia.

•

Czytanie schematów kinematycznych maszyn.

•

Sporz

dzanie rysunku z wykorzystaniem programu komputerowego do

wspomagania projektowania.

•

Modyfikowanie i składanie rysunków.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Sporz

dzanie prostego rysunku lub schematu z wykorzystaniem

programu CAD.

•

Archiwizowanie dokumentacji technicznej.

rodki dydaktyczne

Normy rysunkowe.
Materiały i przybory rysunkowe.
Model rzutni prostok

tnej.

Modele brył geometrycznych i zło

onych.

ęś

ci maszyn papierniczych.

Komplet dokumentacji technicznej przygotowanej i wykorzystywanej
w zakładzie papierniczym.
Schematy kinematyczne mechanizmów oraz maszyn i urz

dze

papierniczych.
Przykłady rysunków maszyn papierniczych.
Programy komputerowe CAD.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie

umiej

tno

ci wykonywania rysunków, szkiców oraz czytania dokumentacji

technicznej.
Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na opanowanie

umiej

tno

ci odwzorowywania zewn

trznych i wewn

trznych kształtów

przedmiotów oraz na wykonywanie rysunków technicznych prostych cz

ęś

maszyn papierniczych.

Zaleca si

, aby podczas realizacji

programu nauczania stosowa

nast

puj

ce metody nauczania: pokaz z obja

nieniem, dyskusj

dydaktyczn

, metod

projektów oraz

wiczenia praktyczne.

Do pokazów nale

y wykorzysta

modele i eksponaty cz

ęś

ci maszyn

oraz dokumentacj

konstrukcyjn

i technologiczn

Uczniowie powinni samodzielnie wykonywa

szkice i rysunki cz

ęś

maszyn, zgodnie z zasadami rysunku technicznego, wymiarowa

wykonane szkice i rysunki, oznacza

tolerancj

wymiaru, kształtu

i chropowato

ść

powierzchni. Podczas wykonywania

wicze

nauczyciel

powinien obserwowa

prac

uczniów oraz udziela

dodatkowych wyja

nie

i wskazówek.

Zamieszczone w programie jednostki modułowej

wiczenia stanowi

propozycj

, któr

nauczyciel mo

e wykorzysta

w czasie zaj

ęć

lub

opracowa

inne

wiczenia wspomagaj

ce realizacj

programu jednostki

modułowej.

Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z ró

nych

ródeł informacji

takich, jak: normy, dokumentacje techniczne, poradniki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni rysunku

technicznego i pracowni informatyki. Zaj

cia nale

y prowadzi

w grupach

do 15 osób podzielonych na 2-3 osobowe zespoły.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez

cały czas realizacji programu nauczania na podstawie okre

lonych

kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze

szczegółowych celów kształcenia.

Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny post

pów uczniów

umo

liwia korygowanie stosowanych metod nauczania oraz form

organizacyjnych pracy uczniów.
Do sprawdzenia osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów mo

na zastosowa

sprawdziany ustne i pisemne, testy osi

gni

ęć

szkolnych oraz obserwacj

czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

praktycznych.

Podczas kontroli i oceny przeprowadzanej w formie ustnej nale

sprawdza

umiej

tno

ci uczniów w zakresie operowania zdobyt

wiedz

zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, wła

ciwe stosowanie

poj

ęć

technicznych, poprawno

ść

wnioskowania.

Umiej

tno

ci praktyczne proponuje si

sprawdza

przez obserwacj

czynno

ci uczniów wykonywanych w trakcie

wicze

Podczas sprawdzania i oceny wykonanych szkiców i rysunków nale

uwzgl

dni

poprawno

ść

rozmieszczenia widoków i przekrojów na formacie

rysunkowym, oznaczenie odchyłek wymiarów, kształtu, poło

enia,

chropowato

ci powierzchni, wymiarowanie oraz staranno

ść

i dokładno

ść

wykonania.

zako

czenie

realizacji

programu

jednostki

proponuje

przeprowadzi

test dydaktyczny z zadaniami otwartymi lub test praktyczny

z zadaniami typu próba pracy. Do testu praktycznego nale

y doł

czy

kryteria oceny.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].O1.03
Stosowanie materiałów konstrukcyjnych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

sklasyfikowa

materiały konstrukcyjne,

−

okre

wła

ciwo

ci oraz zastosowanie metali i stopów,

−

okre

wła

ciwo

ci oraz zastosowanie tworzyw sztucznych,

−

okre

wła

ciwo

ci oraz zastosowanie materiałów uszczelniaj

cych,

termoizolacyjnych i d

kochłonnych,

−

dobra

materiały na typowe cz

ęś

ci maszyn papierniczych,

−

scharakteryzowa

sposoby ochrony maszyn papierniczych przed

korozj

−

rozró

rodzaje wi

zów i ich reakcje,

−

wykona

działania na siłach płaskiego układu zbie

nego, metod

wykre

i analityczn

−

wyznaczy

warunki równowagi płaskiego i przestrzennego układu sił,

−

wyja

poj

cie

rodka ci

ęż

ci ciała,

−

wyznaczy

sił

i moment tarcia,

−

posłu

podstawowymi poj

ciami z zakresu wytrzymało

materiałów,

−

wyja

prawo Hooke’a i okre

jego praktyczne zastosowanie,

−

rozró

podstawowe przypadki obci

ąż

elementów konstrukcyjnych,

−

wykona

obliczenia wytrzymało

ciowe dla prostych przypadków

obci

ąż

ęś

ci maszyn i urz

dze

mechanicznych,

−

wyja

poj

cie wytrzymało

ci zło

onej,

−

rozró

poł

czenia: kształtowe, gwintowe, podatne i rurowe,

−

rozró

konstrukcje osi, wałów i ło

ysk,

−

dobra

wielko

ść

ło

yska do okre

lonych warunków pracy,

−

rozró

konstrukcje i wyja

zasady działania: sprz

gieł, hamulców,

przekładni mechanicznych i prostych mechanizmów,

−

skorzysta

z Polskich Norm, poradników i katalogów.

2. Materiał nauczania

Klasyfikacja materiałów konstrukcyjnych.
Podział metali.
Wła

ciwo

ci i zastosowanie stopów

elaza z w

glem.

Wła

ciwo

ci oraz zastosowanie metali nie

elaznych i ich stopów.

Klasyfikacja, wła

ciwo

ci i zastosowanie tworzyw sztucznych.

Materiały pomocnicze stosowane do budowy maszyn papierniczych oraz

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podczas ich eksploatacji.
Rodzaje korozji. Ochrona wyrobów metalowych przed korozj

Wektory i siły.
Płaski i przestrzenny układ sił.

rodek ci

ęż

ci.

Tarcie.

Podstawowe poj

cia z zakresu wytrzymało

ci materiałów.

Odkształcenia ciał pod wpływem obci

ąż

. Prawo Hooke’a.

Przypadki wytrzymało

ci zło

onej.

Rozci

ganie i

ciskanie.

Zginanie. Wska

nik wytrzymało

ci na zginanie.

Wyboczenia. Siła krytyczna.

cinanie. Napr

ęż

enia styczne.

Skr

canie. Moment skr

caj

cy.

Poł

czenia: kształtowe, gwintowe, podatne i rurowe.

Osie, wały i ło

yska.

Konstrukcja i zasady działania: sprz

gieł, hamulców, przekładni

mechanicznych oraz prostych mechanizmów.

wiczenia

•

Okre

lanie składu stopów na podstawie ich oznacze

•

Okre

lanie na podstawie wła

ciwo

ci mechanicznych materiałów

konstrukcyjnych stosowanych w budowie maszyn papierniczych.

•

Rozpoznawanie rodzaju korozji na podstawie skorodowanych próbek

metali.

•

Wyznaczanie reakcji w wi

zach.

•

Wyznaczanie warunków równowagi dowolnego płaskiego układu sił.

•

Wyznaczanie warunków równowagi przestrzennego układu sił.

•

Wyznaczanie równowagi ciała sztywnego z uwzgl

dnieniem sił

bezwładno

ci.

•

Obliczanie wydłu

enia bezwzgl

dnego i wzgl

dnego elementów

rozci

ganych.

•

Obliczanie

momentów

cych

belek

dwupodporowych

i wspornikowych.

•

Obliczanie wska

nika wytrzymało

ci na zginanie belek o ró

nym

przekroju.

•

Wykonywanie wykresu sił tn

cych i momentów gn

cych.

•

Wykonywanie oblicze

wytrzymało

ciowych osi i wałów maszyn.

•

Dobieranie ło

ysk do okre

lonych warunków pracy.

•

Obliczanie przeło

enia przekładni z

batych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne

Zestaw próbek materiałów konstrukcyjnych i pomocniczych.
Próbki skorodowanych metali oraz zabezpieczonych ró

nymi powłokami

ochronnymi.
Tabele zawieraj

ce podstawowe wła

ciwo

ci metali i stopów metali.

Katalogi i materiały reklamowe ró

nych materiałów konstrukcyjnych.

Rysunki elementów obci

ąż

anych (zał

czniki do

wicze

Filmy dydaktyczne przedstawiaj

ce skutki korozji metali oraz obrazuj

skutki niewła

ciwych oblicze

wytrzymało

ciowych.

Modele (okazy naturalne) elementów maszyn.
Szkice cz

ęś

ci maszyn.

Katalogi znormalizowanych cz

ęś

ci maszyn.

Polskie Normy.
Poradnik mechanika.
Zbiór zada

z mechaniki technicznej.

Teksty przewodnie do

wicze

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

eksploatacji maszyn i urz

dze

stosowanych w papiernictwie. Przed

rozpocz

ciem realizacji programu zaleca si

sprawdzi

wiadomo

i umiej

tno

ci uczniów z zakresu geometrii, trygonometrii i fizyki (statyka

i kinematyka) w zakresie niezb

dnym do realizacji programu jednostki,

a w przypadku niedostatecznego przygotowania, potrzebne tre

ci nale

uzupełni

Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na wykonywanie

podstawowych oblicze

wytrzymało

ciowych oraz poznanie zasad

działania sprz

gieł, hamulców, przekładni mechanicznych.

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu nauczania stosowa

nast

puj

metody

nauczania:

wykład

problemowy,

pokaz

z obja

nieniem, dyskusj

dydaktyczn

, metod

przewodniego tekstu oraz

wiczenia praktyczne.

Wskazane jest, aby nauczyciel przygotował materiały niezb

dne do

wykonania

wicze

, takie jak: teksty przewodnie, instrukcje do

wicze

poradniki, Polskie Normy. Zaleca si

, aby w trakcie

wicze

nauczyciel

obserwował prac

uczniów, udzielał wskazówek oraz korygował

popełnione bł

dy. Po zako

czeniu

wiczenia ucze

powinien przedstawi

uzyskane wyniki oraz dokona

ich interpretacji.

Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z ró

nych

ródeł informacji.

Osi

gni

cie zało

onych celów ułatwi wzbogacenie procesu dydaktycznego

filmami dydaktycznymi dotycz

cymi ochrony wyrobów metalowych przed

korozj

oraz przedstawiaj

ce skutki korozji metali.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni rysunku

technicznego w grupach do 15 uczniów, z podziałem na zespoły 2-3
osobowe. Praca w grupie

pozwala na kształtowanie umiej

tno

ci, takich

jak: komunikowanie si

, zespołowe podejmowanie decyzji, prezentowanie

wykonanych prac.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez

cały czas realizacji programu nauczania na podstawie okre

lonych

kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze

szczegółowych celów kształcenia.

Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny post

pów uczniów

umo

liwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych

form pracy oraz

rodków dydaktycznych do predyspozycji uczniów.

W trakcie realizacji programu jednostki nale

y ocenia

osi

gni

cia

uczniów na podstawie:

–

sprawdzianów ustnych,

–

sprawdzianów pisemnych,

–

ukierunkowanej obserwacji czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

Obserwuj

czynno

ucznia

podczas

wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny jego pracy, nale

y zwraca

uwag

na:

–

okre

lanie wła

ciwo

ci metali, stopów, tworzyw sztucznych oraz

materiałów uszczelniaj

cych, termoizolacyjnych, d

kochłonnych,

–

dobieranie materiałów konstrukcyjnych na typowe cz

ęś

ci maszyn

papierniczych,

–

wykonywanie oblicze

wytrzymało

ciowych,

–

poprawno

ść

wykonanych

wicze

–

korzystanie z katalogów, poradników oraz Polskich Norm,

–

interpretacj

wyników.

Na zako

czenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje si

zastosowanie testu dydaktycznego z zadaniami otwartymi.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].O1.04
Stosowanie maszyn i urz

dze

transportowych

oraz energetycznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

wyja

podstawowe poj

cia dotycz

ce transportu wewn

trznego,

–

scharakteryzowa

typowe urz

dzenia transportowe,

–

scharakteryzowa

urz

dzenia stosowane do transportu wewn

trznego,

–

okre

zastosowanie

urz

dze

transportowych

zakładach

papierniczych,

–

okre

zastosowanie pomp i spr

ęż

arek w transporcie cieczy i gazów,

–

sklasyfikowa

pompy i spr

ęż

arki,

–

wyja

budow

i okre

zastosowanie ruroci

gów w zakładach

papierniczych,

–

rozpozna

poł

czenia rurowe, kompensatory, podpory i zawieszenia

rurowe,

–

posłu

podstawowymi poj

ciami z zakresu techniki cieplnej,

–

okre

zastosowanie pary wodnej jako czynnika termodynamicznego,

–

scharakteryzowa

typowe konstrukcje kotłów parowych,

–

okre

zasady u

ytkowania urz

dze

kotłowych,

–

okre

zastosowanie

kotłów

odzysknicowych

gach

technologicznych,

–

sklasyfikowa

paleniska,

–

rozró

rodzaje paliw technicznych,

–

wyja

procesy zachodz

ce podczas spalania paliw,

–

scharakteryzowa

maszyny tłokowe i przepływowe oraz ich nap

dy,

–

wyja

budow

i zasad

działania turbiny parowej,

–

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska obowi

zuj

ce podczas

ytkowania maszyn i urz

dze

transportowych oraz energetycznych.

2. Materiał nauczania

Urz

dzenia transportu wewn

trznego.

Transport cieczy i gazów.
Elementy budowy ruroci

gów: rury, uszczelnienia, zawory, kompensatory,

podpory i zawieszenia.
Podstawy

techniki

cieplnej:

procesy

spalania,

ciepło

spalania,

przenoszenie i wymiana ciepła, rodzaje pary wodnej.
Kotły parowe.
Paleniska – klasyfikacja i rodzaje.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Paliwa techniczne.
Procesy spalania.
Maszyny tłokowe i przepływowe.
Turbiny parowe i ich zastosowanie.

wiczenia

•

Dobieranie urz

dze

do transportu okre

lonych substancji stałych.

•

Rozró

nianie przeno

ników stosowanych w transporcie wewn

trznym.

•

Rozpoznawanie pomp i spr

ęż

arek stosowanych podczas transportu

cieczy i gazów.

•

Okre

lanie rodzajów cieczy i gazów w ruroci

gach przemysłowych na

podstawie ich oznacze

•

Dobieranie materiału uszczelniaj

cego elementy ruroci

gu w zale

od rodzaju i parametrów transportowanego czynnika.

•

Rozpoznawanie na podstawie modeli i schematów elementów urz

dze

kotłowych.

•

Rozpoznawanie palenisk.

•

Dobieranie maszyny tłokowej do okre

lonego zadania.

•

Wykonywanie uproszczonego schematu turbiny parowej.

rodki dydaktyczne

Modele urz

dze

transportowych.

Modele pomp i spr

ęż

arek.

Modele ruroci

gów.

Elementy ruroci

gów.

Modele palenisk i kotłów.
Modele turbin.
Modele maszyn tłokowych i przepływowych.
Foliogramy, fazogramy i plansze dotycz

ce parametrów mediów

energetycznych.
Filmy dydaktyczne dotycz

ce transportu wewn

trznego.

Instrukcje, teksty przewodnie do

wicze

Regulaminy i instrukcje obsługi urz

dze

Polskie Normy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje podstawowe

zagadnienia

zakresu

stosowania

urz

dze

transportowych

i energetycznych. Podczas realizacji programu jednostki modułowej nale

wykorzysta

wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów z fizyki i chemii, dotycz

techniki cieplnej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Szczególnie wa

ne jest opanowanie przez uczniów umiej

tno

rozró

niania

dobierania

maszyn

urz

dze

transportowych,

klasyfikowania palenisk i kotłów do wytwarzania pary oraz rozpoznawania
elementów ruroci

gów.

W procesie nauczania-uczenia si

powinny znale

źć

zastosowanie

nast

puj

metody

nauczania:

pokaz

obja

nieniem,

pokaz

z instrukta

em, dyskusja dydaktyczna, metoda przewodniego tekstu oraz

wiczenia praktyczne.

Metoda przewodniego tekstu wymaga przygotowania materiałów do

wykonania

wicze

, tj. pyta

prowadz

cych i formularzy do wypełniania.

Nauczyciel powinien przygotowa

materiały potrzebne do wykonywania

wicze

, takie jak: teksty przewodnie, instrukcje, dokumentacj

techniczn

normy, poradniki. Wskazane jest, aby w trakcie

wicze

praktycznych

nauczyciel obserwował prac

ucznia, udzielał wskazówek i korygował

popełnione bł

dy.

Dla ułatwienia zrozumienia realizowanych tre

ci kształcenia wskazane

jest prezentowanie filmów dydaktycznych dotycz

cych transportu

wewn

trznego w przedsi

biorstwach przetwórstwa papierniczego.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w warsztatach

szkolnych w grupie do 15 uczniów. Zaleca si

prowadzenie

wicze

indywidualnie i w zespołach 2 -3 osobowych.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez

cały czas realizacji programu nauczania na podstawie okre

lonych

kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze

szczegółowych celów kształcenia.

Do sprawdzenia osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów mo

na zastosowa

sprawdziany ustne i pisemne, testy osi

gni

ęć

szkolnych oraz obserwacj

czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

praktycznych.

Wiadomo

ci teoretyczne niezb

dne do realizacji

wicze

praktycznych

mog

sprawdzane za pomoc

testów osi

gni

ęć

szkolnych. Zadania

w te

cie mog

otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luk

) lub zamkni

(wyboru wielokrotnego, na dobieranie, prawda-fałsz).

Umiej

tno

ci praktyczne uczniów nale

y ocenia

podczas obserwacji

wykonywanych

wicze

oraz

poprzez

stosowanie

sprawdzianów

praktycznych z zadaniami typu próba pracy.

Obserwuj

czynno

ucznia

podczas

wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny jego pracy, nale

y zwraca

uwag

na:

–

posługiwanie si

terminologi

z zakresu techniki cieplnej,

–

czytanie schematów maszyn i urz

dze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

korzystanie z ró

nych

ródeł informacji.

Po zako

czeniu realizacji programu nauczania proponuje si

zastosowa

test dydaktyczny z zadaniami wielokrotnego wyboru.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[27].O2
Układy regulacji i sterowania

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

wykonywa

pomiary warsztatowe,

−

rozró

nia

rodzaje wymiarów liniowych,

−

wykonywa

pomiary cz

ęś

ci maszyn o ró

nych kształtach,

−

charakteryzowa

elementy obwodów pr

du stałego i przemiennego,

−

analizowa

schematy elektryczne,

−

wykonywa

pomiary

podstawowych

wielko

elektrycznych

w obwodach pr

du stałego i przemiennego,

−

analizowa

proste schematy instalacji elektrycznej,

−

charakteryzowa

maszyny i urz

dzenia elektryczne pr

du stałego

i przemiennego,

−

identyfikowa

elementy zabezpieczaj

ce obwody elektryczne,

−

klasyfikowa

elementy półprzewodnikowe (diody, tranzystory, tyrystory

układy scalone),

−

odczytywa

schematy podstawowych układów elektronicznych,

−

stosowa

przyrz

dy do pomiaru parametrów papierniczych procesów

technologicznych: ci

nienia, temperatury, lepko

ci, wilgotno

ci,

−

okre

zadania i funkcje systemów sterowania stosowanych

w papiernictwie,

−

klasyfikowa

i charakteryzowa

układy i elementy automatycznej

regulacji,

−

odczytywa

schematy

układów

sterowania,

sygnalizacji

i zabezpiecze

−

analizowa

prac

układów sterowania i automatyki stosowanych

w procesach technologicznych,

−

dobiera

do zadanych warunków proste układy sterowania, sygnalizacji

i zabezpiecze

−

projektowa

proste układy sterowania maszyn papierniczych,

−

stosowa

urz

dzenia pomiarowe i regulacyjne w obwodach automatyki,

−

dobiera

metody

sterowania

procesami

technologicznymi

z zastosowaniem specjalistycznego oprogramowania,

−

stosowa

przepisy

bezpiecze

stwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpo

arowej, ochrony od pora

dem elektrycznym oraz

ochrony

rodowiska.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

311[27].O2.01 U

ytkowanie aparatury kontrolno-pomiarowej

108

311[27].O2.02 Analizowanie układów automatycznej regulacji

Razem

180

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Bolkowski S.: Elektrotechnika. WSiP, Warszawa 2005
Jabło

ski W.: Elektrotechnika i automatyka. WSiP, Warszawa 1992

Jastrz

bska M: Elektrotechnika i automatyka przemysłowa. WSiP,

Warszawa 1989
Kostro J.: Urz

dzenia automatyki. WSiP, Warszawa 1989

Kotlarski W., Grad J.: Aparaty i urz

dzenia elektryczne. WSiP,

Warszawa 1995
Olszewski M.: Mechatronika. REA, Warszawa 2001
Parcha

ski J.: Miernictwo elektryczne i elektroniczne. WSiP, Warszawa

1995
Pióro B. i M.: Podstawy elektroniki. WSiP, Warszawa 1996
Praca zbiorowa: Aparatura kontrolno-pomiarowa w przemy

le chemicznym.

WSiP, Warszawa 1993
Pułaczewski J.: Podstawy regulacji automatycznej. WSiP, Warszawa 1985
Siemieniako F., Gawrysiak M.: Automatyka i robotyka. WSiP, Warszawa
1996
Tuszy

ski K.: Pomiary i automatyka w przemy

le chemicznym. WSiP,

Warszawa 1995

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

311[27].O2

Układy regulacji i sterowania

311[27].O2.01

ytkowanie aparatury kontrolno-

pomiarowej

311[27].O2.02

Analizowanie układów

automatycznej regulacji

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].O2.01

ytkowanie aparatury kontrolno-pomiarowej

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

rozró

przyrz

dy i urz

dzenia pomiarowe stosowane w produkcji

papierniczej,

–

wykona

pomiary cz

ęś

ci maszyn o ró

nych kształtach,

–

wykona

pomiary podstawowych wielko

ci elektrycznych,

–

rozró

elementy obwodu elektrycznego pr

du stałego i pr

elektrycznego,

–

rozró

osprz

t elektroinstalacyjny: przewody, gniazda natynkowe,

podtynkowe, ł

czniki przemysłowe i instalacyjne,

–

scharakteryzowa

maszyny i urz

dzenia elektryczne pr

du stałego

i przemiennego,

–

odczyta

schematy prostych układów elektronicznych,

–

scharakteryzowa

nagrzewanie oporowe, indukcyjne, pojemno

ciowe,

promiennikowe, mikrofalowe, plazmowe,

–

wyja

znaczenie aparatury kontrolno-pomiarowej w produkcji

wyrobów papierniczych,

–

rozró

rodzaje oraz wyja

działanie przyrz

dów do pomiaru

temperatury, ci

nienia, wilgotno

ci, nat

ęż

enia przepływu gazów i cieczy,

lepko

ci i poziomu cieczy,

–

dobra

przyrz

oraz

wykona

pomiary

nienia

mediów

energetycznych stosowanych w papiernictwie,

–

dobra

przyrz

dy oraz wykona

pomiary temperatury mediów

energetycznych,

–

wykona

pomiary temperatury za pomoc

pirometru,

–

dobra

przyrz

dy oraz wykona

pomiary lepko

ci cieczy,

–

dobra

przyrz

dy oraz wykona

pomiary wilgotno

ci drewna,

–

dobra

przyrz

dy oraz wykona

pomiary poziomu cieczy,

–

dobra

rodki ochrony od pora

dem elektrycznym,

–

okre

cel bada

diagnostycznych w eksploatacji maszyn i urz

dze

–

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas

ytkowania urz

dze

elektrycznych oraz aparatury kontrolno-

pomiarowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Materiał nauczania

Przyrz

dy pomiarowe.

Zasady wykonywania pomiarów za pomoc

suwmiarki i mikrometru.

Obwody elektryczne.
Zasady wykonywania pomiarów podstawowych wielko

ci elektrycznych

w obwodach pr

du stałego i przemiennego,

Instalacje elektryczne.
Odbiorniki energii elektrycznej w zakładach przemysłowych.
Elementy półprzewodnikowe.
Układy elektroniczne.
Przyrz

dy do pomiaru temperatury.

Przyrz

dy do pomiaru ci

nienia.

Przyrz

dy do pomiaru wilgotno

ci.

Przyrz

dy do pomiaru nat

ęż

enia przepływu gazów i cieczy.

Przyrz

dy do pomiaru lepko

ci cieczy.

Przyrz

dy wskazuj

ce poziom cieczy.

Zasady u

ytkowania przyrz

dów pomiarowych.

rodki podstawowej i dodatkowej ochrony od pora

dem

elektrycznym.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz

ochrony

rodowiska obowi

zuj

ce podczas u

ytkowania urz

dze

elektrycznych i aparatury kontrolno-pomiarowej.

wiczenia

•

Wykonywanie pomiarów cz

ęś

ci maszyn o ró

nych kształtach za pomoc

przyrz

dów suwmiarkowych i mikrometrycznych.

•

Rozró

nianie elementów obwodów elektrycznych pr

du stałego

i pr

du przemiennego na podstawie schematów.

•

Mierzenie warto

ci nat

ęż

enia pr

du płyn

cego w obwodzie pr

stałego.

•

Dobieranie przyrz

dów pomiarowych i dokonanie pomiaru rezystancji,

mocy obwodu pr

du stałego.

•

Montowanie

prostych

układów

elektronicznych

podstawie

schematów.

•

Wykonywanie pomiarów ci

nienia ró

nymi manometrami.

•

Wykonywanie

pomiaru

temperatury

termometrami

rozszerzalno

ciowymi.

•

Wykonywanie pomiarów cieczy o wysokich temperaturach.

•

Wykonywanie pomiarów lepko

ci cieczy.

•

Wykonywanie pomiarów nat

ęż

enia przepływu gazu i cieczy zw

ęż

pomiarow

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Wykonywanie pomiarów wilgotno

ci drewna wilgotno

ciomierzem

elektrycznym.

•

Sprawdzanie poprawno

ci wskaza

czujnika temperatury.

rodki dydaktyczne

Zestaw przyrz

dów pomiarowych.

Stanowiska laboratoryjne zasilane napi

ciem stałym i przemiennym

jednofazowym z regulacj

od 0 do 250V oraz napi

ciem trójfazowym

z regulacj

od 0 do 400V.

Podstawowe mierniki elektryczne.
Przyrz

dy do pomiaru temperatur.

Przyrz

dy do pomiaru ci

nienia.

Przyrz

dy do pomiaru wilgotno

ci.

Przyrz

dy do pomiaru lepko

ci.

Poziomowskazy.
Przepływomierze.
Instrukcje u

ytkowania przyrz

dów i sprawdzianów.

Dokumentacja Techniczno-Ruchowa.
Foliogramy i filmy dydaktyczne dotycz

ce bada

diagnostycznych.

Polskie Normy.
Poradniki.
Katalogi przyrz

dów pomiarowych.

Teksty przewodnie i instrukcje do

wicze

Instrukcje bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz

ochrony

rodowiska.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje podstawow

wiedz

z zakresu

ytkowania aparatury kontrolno-pomiarowej.

Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na poprawne

odczytywanie

schematów

podstawowych

układów

elektrycznych

i elektronicznych oraz kształtowanie umiej

tno

ci wykonywania pomiarów

wielko

ci elektrycznych ró

nymi przyrz

dami.

W osi

gni

ciu zało

onych celów kształcenia du

e znaczenie ma dobór

metod nauczania oraz

rodków dydaktycznych. Program jednostki

modułowej proponuje si

realizowa

z zastosowaniem nast

puj

cych

metod nauczania:

pokazu z obja

nieniem, metody przewodniego tekstu

oraz

wicze

praktycznych.

W celu kształtowania umiej

tno

ci, takich jak: stosowanie aparatury

kontrolno-pomiarowej do wykonywania ró

nych pomiarów, zaleca si

stosowanie metody przewodniego tekstu. Metoda przewodniego tekstu
wymaga przygotowania materiałów do wykonania

wicze

, tj. pyta

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

prowadz

cych i formularzy do wypełniania oraz przyrz

dów pomiarowych,

poradników, katalogów, norm.

Przed rozpocz

ciem

wicze

praktycznych nauczyciel powinien

przeprowadzi

pokaz czynno

ci z obja

nieniem, na podstawie którego

uczniowie opracowuj

plan działania, przygotowuj

niezb

dne materiały,

nast

pnie zgłaszaj

gotowo

ść

wykonania zadania. Powinien równie

zapozna

uczniów z przepisami bezpiecze

stwa i higieny pracy, zasadami

organizacji stanowiska pomiarowego oraz instrukcjami u

ytkowania

przyrz

dów i sprawdzianów.

Uczniowie wykonuj

pomiar zadanej wielko

ci po sprawdzeniu przez

nauczyciela poprawno

ci przygotowania zestawów do

wicze

. Podczas

monta

u układów pomiarowych nauczyciel powinien obserwowa

czynno

ci uczniów i udziela

im dodatkowych wskazówek i wyja

nie

Dla ułatwienia zrozumienia realizowanych tre

ci, wskazane jest

prezentowanie filmów dydaktycznych.

Program

jednostki

modułowej

nale

realizowa

pracowni

elektrotechniki i pomiarów technicznych, w grupach do 15 uczniów,
z podziałem na zespoły 2-3 osobowe.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez

cały czas realizacji programu nauczania na podstawie okre

lonych

kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze

szczegółowych celów kształcenia.

W trakcie realizacji programu jednostki nale

y ocenia

osi

gni

cia

uczniów na podstawie:

sprawdzianów ustnych,

sprawdzianów pisemnych,

ukierunkowanej obserwacji czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

oraz testów osi

gni

ęć

szkolnych.

Wiadomo

ci teoretyczne niezb

dne do realizacji

wicze

praktycznych

proponuje si

sprawdza

z zastosowaniem testu osi

gni

ęć

szkolnych.

Warunkiem dopuszczenia do wykonywania

wiczenia powinna by

pozytywna ocena testu.

Umiej

tno

ci praktyczne powinny by

sprawdzane na podstawie

obserwacji czynno

ci uczniów w trakcie wykonywania

wicze

. Podczas

obserwacji nale

y zwróci

uwag

na:

–

organizacj

stanowiska pracy,

–

dobieranie przyrz

dów pomiarowych,

–

monta

i demonta

elementów układów zgodnie ze schematem,

–

wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów, takich jak:

nienie, temperatura, nat

ęż

enie przepływu gazów i cieczy, lepko

ść

–

wykonywanie pomiarów podstawowych wielko

ci elektrycznych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

prac

w zespole,

–

korzystanie z ró

nych

ródeł informacji,

–

przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Kontrol

poprawno

ci wykonania

wiczenia nale

y przeprowadzi

w trakcie i po jego wykonaniu. Ucze

powinien samodzielnie sprawdzi

wyniki swojej pracy według opracowanego przez nauczyciela arkusza
samooceny. Nast

pnie, według tego samego arkusza, nauczyciel ocenia

poprawno

ść

i jako

ść

wykonanego zadania.

Na zako

czenie realizacji programu jednostki modułowej wskazane jest

przeprowadzenie testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy lub
zadaniami nisko symulowanymi. Do zada

nale

y opracowa

kryteria

oceniania i schemat punktowania.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].O2.02
Analizowanie układów automatycznej regulacji

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

wyja

podstawowe poj

cia z zakresu automatyki przemysłowej,

–

sklasyfikowa

urz

dzenia i układy automatyki,

–

okre

funkcje, konstrukcje i zasad

działania typowych układów

i urz

dze

automatyki,

–

okre

cechy charakterystyczne układów automatycznej regulacji,

–

scharakteryzowa

wska

niki słu

żą

ce do oceny jako

ci regulacji,

–

rozró

urz

dzenia pomiarowe i regulacyjne w obwodach automatyki,

–

scharakteryzowa

regulatory,

–

sklasyfikowa

serwomechanizmy,

–

odczyta

schematy funkcjonalne blokowe i ideowe prostych układów

automatycznej regulacji,

–

okre

zadania zaworów nastawczych i siłowników w układach

automatycznej regulacji,

–

odczyta

schemat blokowy typowego układu automatycznej regulacji,

–

dobra

zadanych

warunków

proste

układy

sygnalizacji

i zabezpiecze

–

wyja

budow

i zasad

działania nap

dów hydraulicznych

i pneumatycznych,

–

odczyta

schematy

układów

sterowania

hydraulicznego

i pneumatycznego,

–

okre

zastosowanie robotów przemysłowych w papiernictwie,

–

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska podczas u

ytkowania urz

dze

automatycznej regulacji.

2. Materiał nauczania

Podstawowe poj

cia z zakresu automatyki.

Urz

dzenia automatyki: pomiarowe, nastawcze, wykonawcze, regulatory

i serwomechanizmy.
Układy automatyki: sterowania, blokady i sygnalizacji.
Nap

dy hydrauliczne i pneumatyczne.

Urz

dzenia cyfrowe automatyki.

Roboty przemysłowe.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

i ochrony

rodowiska.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Rozró

nianie urz

dze

stosowanych w układach automatyki oraz ich

elementów.

•

Rozró

nianie czujników stosowanych w obwodach automatycznej

regulacji.

•

Dobieranie zaworów regulacyjnych do obiektu regulacji i systemu

sterowania.

•

Dobieranie regulatora do obiektu regulacji.

•

Rozpoznawanie elementów składowych serwomechanizmów.

•

Odczytywanie schematów działania prostych układów automatycznej

regulacji.

•

Montowanie prostych układów automatycznej regulacji na podstawie

schematów.

•

Rozpoznawanie na schematach prostych układów sterowania, blokad

i elementów zabezpiecze

•

Dobieranie układów sterowania, sygnalizacji i zabezpiecze

zadanych warunków.

•

Odczytywanie

schematów

blokowych

układów

sterowania

hydraulicznego i pneumatycznego.

•

Rozró

nianie poszczególnych układów manipulatora i okre

lenie ich

funkcji w układzie robota przemysłowego.

rodki dydaktyczne

Regulaminy i instrukcje obsługi urz

dze

Modele prostych układów automatycznej regulacji.
Zestawy do

wicze

i pokazów umo

liwiaj

ce monta

układów sterowania

i automatycznej regulacji.
Zawory regulacyjne, serwomechanizmy i siłowniki.
Podstawowe

ródła zasilania systemów sterowania.

Manipulatory i roboty.
Katalogi elementów sterowania.
Filmy dydaktyczne, foliogramy, fazogramy i plansze dotycz

ce układów

automatycznej regulacji.
Programy komputerowe do symulacji pracy układów sterowania
i automatycznej regulacji.
Polskie Normy.
Instrukcje lub przewodnie teksty do

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje zagadnienia

dotycz

ce układów automatycznej regulacji stosowanych do sterowania

procesami produkcji mas włóknistych i papieru.

Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na kształtowanie

umiej

tno

ci rozró

niania urz

dze

automatyki i ich elementów oraz

czytania schematów podstawowych układów automatycznej regulacji.

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu nauczania stosowa

metody nauczania, takie jak: pokaz z obja

nieniem, pokaz z instrukta

em,

metoda przypadków, dyskusja dydaktyczna oraz

wiczenia praktyczne.

Realizacja tre

ci programowych wspomaganych

wiczeniami umo

liwia

kształtowanie umiej

tno

ci wa

nych w zawodzie, takich jak: ł

czenie ze

sob

ró

nych elementów wiedzy, dostrzeganie zale

ci mi

dzy nimi,

rozwi

zywanie

problemów,

wnioskowanie,

uzasadnianie

przyj

tych

rozwi

oraz doskonalenie umiej

tno

ci samokształcenia.

Nauczyciel powinien przygotowa

materiały potrzebne do wykonywania

wicze

, takie jak: teksty przewodnie, instrukcje, dokumentacj

techniczn

normy, poradniki.

Wskazane jest, aby w trakcie

wicze

nauczyciel obserwował prac

ucznia, wskazywał popełniane bł

dy oraz udzielał wskazówek.

Przykładowe

wiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej

stanowi

propozycj

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

wicze

e by

rozszerzony w zale

ci od potrzeb edukacyjnych i mo

liwo

szkoły. W trakcie realizacji programu wskazane jest, aby uczniowie
korzystali z programów komputerowych do symulacji pracy układów
sterowania i automatycznej regulacji.

Zaj

cia powinny odbywa

w pracowni elektrotechniki i pomiarów

technicznych w grupie do 15 uczniów. Zaleca si

prowadzenie

wicze

indywidualnie i w zespołach 2 -3 osobowych.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie

okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Do sprawdzenia osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów mo

na zastosowa

sprawdziany ustne i pisemne, testy osi

gni

ęć

szkolnych oraz obserwacj

czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

Przed przyst

pieniem ucznia do wykonywania

wicze

praktycznych,

nauczyciel powinien sprawdzi

jego wiedz

stosuj

c sprawdzian pisemny

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

lub sprawdzian ustny. Warunkiem dopuszczenia do wykonywania

wiczenia powinna by

pozytywna ocena sprawdzianu.

Umiej

tno

ci praktyczne powinny by

sprawdzane na podstawie

obserwacji czynno

ci uczniów w trakcie wykonywania

wicze

Podczas obserwacji nale

y zwróci

uwag

na:

–

posługiwanie si

terminologi

techniczn

z zakresu automatyki,

–

rozpoznawanie urz

dze

pomiarowych i regulacyjnych w obwodach

automatyki,

–

czytanie schematów układów sterowania,

–

montowanie prostych układów regulacji,

–

przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Po zako

czeniu realizacji programu nauczania proponuje si

zastosowa

test dydaktyczny z zadaniami wielokrotnego wyboru.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[27].Z1
Chemia stosowana

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

opisywa

struktur

materii na poziomie mikro i makro,

–

okre

wła

ciwo

ci pierwiastków na podstawie ich poło

enia

w układzie okresowym,

–

stosowa

praktyce

nomenklatur

zwi

zków

chemicznych

nieorganicznych i organicznych,

–

charakteryzowa

ró

ne wi

zania chemiczne i ich wpływ na wła

ciwo

zwi

zków chemicznych,

–

okre

struktur

, wła

ciwo

ci i sposoby otrzymywania głównych grup

zwi

zków nieorganicznych i organicznych,

–

charakteryzowa

układy wieloskładnikowe, mieszaniny i roztwory,

–

okre

zastosowanie elektrochemii i optyki chemicznej w procesie

kontroli procesów technologicznych,

–

charakteryzowa

procesy fizyczne stosowane do wyodr

bniania

i oczyszczania zwi

zków organicznych,

–

stosowa

sprz

t i aparatur

laboratoryjn

, odczynniki oraz czynniki

energetyczne,

–

wykonywa

podstawowe czynno

ci laboratoryjne podczas otrzymywania

i oczyszczania zwi

zków chemicznych,

–

pobiera

próbki substancji do bada

laboratoryjnych,

–

sporz

dza

roztwory i mieszaniny o okre

lonych st

ęż

eniach dla celów

laboratoryjnych i produkcyjnych,

–

wykorzystywa

charakterystyczne wła

ciwo

ci pierwiastków oraz

podstawowych zwi

zków nieorganicznych i organicznych w badaniach

laboratoryjnych oraz procesach technologicznych wytwarzania celulozy i
papieru oraz przetwórstwa papierniczego,

–

wykonywa

pomiary

podstawowych

wielko

fizycznych

charakteryzuj

cych substancje,

–

rozpoznawa

i ocenia

zagro

enia wynikaj

ce ze stosowania substancji

palnych, wybuchowych, truj

cych, szkodliwych dla zdrowia oraz

spr

ęż

onych gazów i przeciwdziała

tym zagro

eniom,

–

prowadzi

dokumentacj

prac laboratoryjnych,

–

opracowywa

i interpretowa

wyniki bada

oraz przedstawia

w formie

tabelarycznej lub graficznej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

311[27].Z1.01 Analizowanie procesów chemicznych

162

311[27].Z1.02 Wykonywanie bada

laboratoryjnych

162

Razem

324

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Arni A.: Repetytorium z chemii. Chemia ogólna i nieorganiczna. WSiP,
Warszawa 1995
Arni A.: Repetytorium z chemii. Chemia organiczna. WSiP, Warszawa 1995
Baran E., Bogda

ska Zarembina A., Danilkiewicz W., Pazdro K.M.: Chemia

nieorganiczna. WSiP, Warszawa 1993
Bogda

ska Zarembina A.: Chemia nie jest trudna. WSiP, Warszawa 1991

Bogda

ska Zarembina A., Matusewicz E., Matusewicz J.: Chemia dla szkół

rednich, T1 i T2. WSiP, Warszawa 1997

Bogda

ska Zarembina A.: Chemia dla szkół

rednich. Ksi

ąż

ka nauczyciela,

WSiP, Warszawa 1996
Buchowski H., Ufnalski W.: Gazy, ciecze, płyny, WNT, Warszawa 1994
Buchowski H., Ufnalski W.: Podstawy termodynamiki, WNT, Warszawa
1994
Buchowski H., Ufnalski W.: Roztwory , WNT, Warszawa 1995
Burewicz A., Guli

ska H., Miranowicz N.: Od probówki do multimediów

czyli jak stosowa

komputery w kształceniu chemicznym , WSiP,

Warszawa 1995
Cotton F. A., Wilkinson G., Gaus P. L: Chemia nieorganiczna. , PWN,
Warszawa 1995

ipera J.: Podstawy chemii ogólnej. WSiP, Warszawa 1992

Danilkiewicz W.: Chemia organiczna. WSiP, Warszawa 1995
Dobkowska Z., Pazdro K.M.: Szkolny poradnik chemiczny. WSiP,
Warszawa 1990

311[27].Z1

Chemia stosowana

311[27].Z1.02

Wykonywanie bada

laboratoryjnych

311[27].Z1.01

Analizowanie procesów chemicznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Emsley J.: Przewodnik po chemii

ycia codziennego. Wyd. Prószy

ski

i S-ka, Warszawa 1996
Kabzi

ska K.: Chemia organiczna dla techników chemicznych. WSiP,

Warszawa 1994
Karpi

ski W.: Chemia fizyczna dla techników. WSiP, Warszawa 1994

cki Z.: Podstawy spektroskopii molekularnej. PWN, Warszawa 1992

Kluba R.: Testy z chemii dla uczniów szkół

rednich i kandydatów na

sze uczelnie. WSiP, Warszawa 1994

Kluz Z., Pó

niczek M., Patriak A., Knap M.A.: Co zobaczyłem mog

zapami

. WSiP, Warszawa 1996

Kluz Z., Pó

niczek M., Kania J., Lechocka A.: Pytania i zadania z chemii

dla szkół

rednich. WSiP, Warszawa 1994

Konieczna M.: Zasady dydaktyczne w kształceniu chemicznym. WSiP,
Warszawa 1991
Koszmider M., Kozanecka G.: Zielone zadania. Ochrona

rodowiska

w zadaniach chemicznych , WSiP, Warszawa 1995
Koszmider M.: Chemia dla szkół

rednich w zadaniach. WSiP,

Kozłowski Z., Gutowski R.: Chemia nieorganiczna dla techników
chemicznych. WSiP, Warszawa 1996
Łopata K.: Chemia a

rodowisko. WSiP, Warszawa 1994

Matysikowa Z., Karczy

ski F., Zimowska J.: Zbiór zada

z chemii

organicznej dla szkół

rednich , WSiP, Warszawa 1992

Modzelewski

M.,

Woli

ski

J.,

Pracownia

chemiczna.

Technika

laboratoryjna. WSiP, Warszawa 1996
N

dzy

ski L.:

wiczenia z chemii fizycznej dla techników chemicznych.

WSiP, Warszawa 1990
Pazdro K.M.: Zbiór zada

z chemii dla szkół

rednich. OE, Warszawa 1994

Pazdro K.M., Danikiewicz W.: Chemia dla licealistów. Cz 1 i 2, OE,
Warszawa 1996
Persona A., Dymara J., Reszko Zygmunt J.: Chemia dla szkół

rednich

w testach WSiP, Warszawa .1997
Sienko M. J., Plane R.A.: Chemia - Podstawy i wła

ciwo

ci. WNT,

Warszawa 1995
Ufnalski W.: Równowagi chemiczne. WNT, Warszawa 1995
Ufnalski W.: Obliczenia fizykochemiczne. Oficyna Wydawnicza PW,
Warszawa 1995
Skinder N.W.: Chemia a ochrona

rodowiska. WSiP, Warszawa 1995

Soczewka J., Wojciechowski T.: Metoda wdra

ania uczniów do

racjonalnego u

ytkowania paliw i energii. WSiP, Warszawa 1990

liwa W., Zalichowicz N.: Nowe nazewnictwo w chemii zwi

zków

nieorganicznych i organicznych. WSiP, Warszawa 1995
Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].Z1.01
Analizowanie procesów chemicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

wyja

poj

cie materii,

–

okre

wła

ciwo

ci pierwiastków na podstawie ich poło

enia

w układzie okresowym,

–

wyja

ró

nice

dzy

zjawiskami

fizycznymi

reakcjami

chemicznymi,

–

rozró

rodzaje reakcji chemicznych i okre

ich efekty

energetyczne,

–

wskaza

czynniki wpływaj

ce na stan równowagi i szybko

ść

reakcji

chemicznych,

–

okre

wpływ ró

nych parametrów na wydajno

ść

reakcji chemicznych,

oraz przebieg procesu technologicznego,

–

ustali

wzór sumaryczny zwi

zku chemicznego na podstawie jego

składu elementarnego,

–

scharakteryzowa

zania chemiczne i ich wpływ na wła

ciwo

zwi

zków chemicznych,

–

wyszczególni

podstawowe grupy funkcyjne wyst

puj

ce w zwi

zkach

organicznych,

–

scharakteryzowa

grupy jednofunkcyjnych zwi

zków organicznych

oraz metody ich otrzymywania,

–

scharakteryzowa

grupy wielofunkcyjnych zwi

zków organicznych

oraz ich wła

ciwo

ci i zastosowanie,

–

scharakteryzowa

reakcje

otrzymywania

wielkocz

steczkowych

zwi

zków organicznych,

–

okre

wła

ciwo

ci oraz metody otrzymywania podstawowych grup

zwi

zków nieorganicznych,

–

wyja

poj

cia: ciepło wła

ciwe substancji, znormalizowane ciepło

reakcji chemicznych, stała równowagi chemicznej,

–

scharakteryzowa

podstawowe równowagi chemiczne wyst

puj

w roztworach,

–

wyja

zjawiska zachodz

ce w procesach krystalizacji, dyfuzji

i osmozy,

–

opisa

równowagi na granicy faz i scharakteryzowa

ich zastosowanie

w analizie chemicznej (chromatografia, adsorpcja, ultrafiltracja, kataliza),

–

scharakteryzowa

stany skupienia i przej

cia mi

dzy nimi jako istotne

procesy w rozdzielaniu i oczyszczaniu substancji,

–

scharakteryzowa

wpływ promieniowania elektromagnetycznego na

substancje i okre

jego zastosowanie do okre

lania budowy

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i czysto

ci substancji,

–

okre

wpływ procesów chemicznych na

rodowisko przyrodnicze,

–

skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji technicznej.

2. Materiał nauczania

Poj

cie i struktura materii.

Układ okresowy pierwiastków.
Wi

zania chemiczne.

Zjawiska fizyczne.
Reakcje chemiczne – stechiometria reakcji chemicznych.
Wła

ciwo

ci, metody otrzymywania oraz zastosowanie wa

niejszych

zwi

zków chemicznych.

Skład pierwiastkowy zwi

zków organicznych.

glowodory.

Jednofunkcyjne zwi

zki organiczne.

Wielofunkcyjne zwi

zki organiczne, zwi

zki heterocykliczne.

Wielkocz

steczkowe zwi

zki naturalne i syntetyczne.

Układy wieloskładnikowe, mieszaniny i roztwory.
Roztwory, reakcje w roztworach wodnych.
Stany skupienia materii.
Termodynamika chemiczna.
Termochemia.
Statyka chemiczna.
Kinetyka chemiczna.
Równowagi na granicy faz.
Zastosowanie elektrochemii i optyki chemicznej w procesach kontroli
procesów technologicznych.
Procesy chemiczne jako przyczyna zagro

ekologicznych.

wiczenia

•

Obliczanie

redniej masy atomowej pierwiastka na podstawie

procentowego udziału izotopów.

•

Obliczanie liczby cz

stek elementarnych w atomie pierwiastka na

podstawie liczby atomowej i masowej.

•

Porównywanie wła

ciwo

ci pierwiastków tej samej grupy (litowce,

berylowce, fluorowce, tlenowce).

•

Okre

lanie wzoru sumarycznego zwi

zku chemicznego na podstawie

jego składu elementarnego.

•

Przeliczanie liczby moli substancji na liczb

atomów lub gramy.

•

Wykonywanie stechiometrycznych oblicze

chemicznych.

•

Interpretowanie ilo

ciowe przemiany chemicznej.

•

Rysowanie modeli cz

steczek tlenków, kwasów, wodorotlenków i soli.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Bilansowanie równa

reakcji chemicznych.

•

Okre

lanie wpływu ró

nych parametrów na wydajno

ść

reakcji

chemicznych.

•

Rozpoznawanie zjawisk: krystalizacji, dyfuzji, osmozy.

rodki dydaktyczne

Plansze, foliogramy charakteryzuj

ce reakcje chemiczne.

Zestaw prze

roczy dotycz

cy metody otrzymywania grup zwi

zków

nieorganicznych.
Prezentacje multimedialne przedstawiaj

ce wła

ciwo

ci pierwiastków.

Filmy

dydaktyczne

dotycz

wykorzystania

promieniowania

elektromagnetycznego w badaniu czysto

ci substancji.

Programy komputerowe do symulacji przebiegu reakcji chemicznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

modułowej

obejmuje

tre

dotycz

wykorzystywania zjawisk chemicznych i fizycznych w procesach
technologicznych.

Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na wła

ciwo

zastosowanie

jednofunkcyjnych

wielofunkcyjnych

zwi

zków

organicznych oraz na wpływ ró

nych parametrów na wydajno

ść

reakcji

chemicznych i przebieg procesu technologicznego.

W trakcie realizacji programu nale

y ł

czy

teori

z praktyk

poprzez

odpowiedni dobór metod nauczania. W procesie nauczania-uczenia si

zaleca si

stosowa

nast

puj

ce metody nauczania: pogadank

, pokaz

z obja

nieniem, dyskusj

dydaktyczn

oraz

wiczenia praktyczne.

Nauczyciel powinien przygotowa

materiały potrzebne do wykonywania

wicze

, takie jak: instrukcje do

wicze

, poradniki. Wskazane jest, aby

w trakcie

wicze

nauczyciel obserwował prac

ucznia, wskazywał

popełniane bł

dy oraz udzielał wskazówek.

Zamieszczone w programie

wiczenia stanowi

propozycj

, któr

nauczyciel mo

e wykorzysta

w czasie zaj

ęć

lub opracowa

inne

wiczenia

wspomagaj

ce realizacj

programu jednostki modułowej.

Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z ró

nych

ródeł informacji

takich, jak: teksty przewodnie, instrukcje, poradniki, multimedialne
encyklopedie z zakresu chemii ogólnej i fizycznej, programy komputerowe
do symulacji przebiegu reakcji chemicznych oraz filmy dydaktyczne.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni informatyki,

w pracowni technologicznej oraz w laboratorium chemicznym. Uczniowie
powinni pracowa

w grupie do 15 osób, indywidualnie lub w zespołach 2-3

osobowych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie

okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

oraz

zakres

opanowania

przez

uczniów

wiadomo

i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny post

pów uczniów

umo

liwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, form pracy oraz

rodków dydaktycznych do predyspozycji uczniów.

W trakcie realizacji programu jednostki modułowej nale

y ocenia

osi

gni

cia uczniów na podstawie:

sprawdzianów ustnych,

sprawdzianów

pisemnych,

ukierunkowanej obserwacji czynno

ci uczniów podczas

wykonywania

wicze

oraz testów osi

gni

ęć

szkolnych.

Przed przyst

pieniem ucznia do wykonywania

wicze

praktycznych,

nauczyciel powinien sprawdzi

jego wiedz

stosuj

c test pisemny lub

sprawdzian ustny. Warunkiem dopuszczenia do wykonywania

wiczenia

powinna by

pozytywna ocena sprawdzianu.

Umiej

tno

ci praktyczne powinny by

sprawdzane na podstawie

obserwacji czynno

ci uczniów w trakcie wykonywania

wicze

Podczas obserwacji nale

y zwróci

uwag

na:

–

posługiwanie si

terminologi

z zakresu chemii fizycznej,

–

charakteryzowanie przebiegu reakcji,

–

wykonywanie oblicze

stechiometrycznych.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje si

zastosowa

test dydaktyczny z zadaniami wielokrotnego wyboru.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].Z1.02
Wykonywanie bada

laboratoryjnych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

dobra

sprz

t i aparatur

laboratoryjn

oraz odczynniki i czynniki

energetyczne do wykonywania bada

laboratoryjnych,

−

wykona

podstawowe czynno

ci laboratoryjne dotycz

ce procesu

otrzymywania i oczyszczania zwi

zków chemicznych: tlenków,

wodorotlenków, kwasów, soli oraz substancji gazowych,

−

wykona

podstawowe

czynno

laboratoryjne

zwi

zane

z otrzymywaniem zwi

zków organicznych,

−

zmierzy

i obliczy

ciepło reakcji chemicznych,

−

okre

wpływ katalizatorów na szybko

ść

reakcji chemicznych,

−

pobra

próbki substancji chemicznych do bada

laboratoryjnych,

−

sporz

dzi

roztwory i mieszaniny o okre

lonych st

ęż

eniach dla celów

laboratoryjnych i produkcyjnych,

−

wyja

budow

i zasad

działania aparatury pomiarowej, takiej jak:

refraktometry,

interferometry,

polarymetry,

spektrofotometry,

spektrometry, pehametry, potencjometry, konduktometry, polarografy,
chromatografy,

−

wykona

pomiary

podstawowych

wielko

fizycznych

charakteryzuj

cych substancje chemiczne,

−

opracowa

dokumentacj

prac laboratoryjnych oraz zinterpretowa

wyniki bada

−

rozpozna

i zapobiec zagro

eniom wynikaj

cym ze stosowania

substancji palnych, wybuchowych, truj

cych oraz spr

ęż

onych gazów,

−

wykorzysta

substancje, sprz

t, aparatur

laboratoryjn

oraz czynniki

energetyczne,

−

zastosowa

zasady bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas wykonywania bada

laboratoryjnych.

2. Materiał nauczania

Sprz

t, aparatura laboratoryjna.

Odczynniki

czynniki

energetyczne

stosowane

podczas

bada

chemicznych.
Podstawowe czynno

ci wykonywane w laboratorium analitycznym.

Otrzymywanie tlenków, wodorotlenków, kwasów i soli oraz substancji
gazowych.
Analiza jako

ciowa zwi

zków nieorganicznych.

Laboratoryjne procesy chemiczne otrzymywania zwi

zków organicznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Klasyczna analiza ilo

ciowa.

Elementy analizy jako

ciowej okre

lonych zwi

zków organicznych.

Elementy analizy ilo

ciowej zwi

zków organicznych.

Pomiar ciepła reakcji chemicznych.
Zastosowanie elektrochemii i optyki chemicznej w procesie kontroli
procesów technologicznych.
Laboratoryjne

procesy

fizyczne

stosowane

wyodr

bniania

i oczyszczania zwi

zków organicznych.

Wybrane metody analizy instrumentalnej.

wiczenia

•

Odwa

anie próbek zawieraj

cych jeden mol substancji.

•

Badanie zachowania si

tlenków metali w wodzie.

•

Otrzymywanie tlenków w

gla i badanie ich wła

ciwo

ci.

•

Badanie utleniaj

cych wła

ciwo

ci kwasu azotowego.

•

Spalanie wybranych metali i niemetali w tlenie.

•

Badanie wła

ciwo

ci fizycznych i chemicznych w

glanu wapnia

i w

glanu magnezu.

•

Badanie

wła

ciwo

kwasów

organicznych:

rozpuszczalno

ci,

odczynu roztworów wodnych, reakcji ze st

ęż

onym kwasem siarkowym,

wodorow

glanem sodu, manganianem potasu, odczynnikiem Tollensa,

solami

elaza (lll).

•

Badanie wła

ciwo

ci sacharozy: rozkład termiczny, reakcje wodnego

roztworu z mlekiem wapiennym i kwasem solnym.

•

Badanie wła

ciwo

ci skrobi: p

cznienie, reakcja z jodem.

•

Badanie rozpuszczalno

ci celulozy w odczynniku Schweitzera.

•

Sporz

dzanie roztworu o okre

lonym st

ęż

eniu dla celów laboratoryjnych

i produkcyjnych.

•

Sporz

dzanie

mieszaniny

okre

lonym

ęż

eniu

dla

celów

laboratoryjnych i produkcyjnych.

•

Wyznaczanie ciepła reakcji chemicznej.

•

Rozdzielanie substancji metod

chromatografii kolumnowej.

•

Rozdzielanie i identyfikacja mieszaniny w

glowodorów alifatycznych

metod

chromatografii gazowej.

•

Okre

lanie składu roztworu na podstawie pomiaru współczynnika

załamania

wiatła i refrakcji.

•

Badanie budowy zwi

zku kompleksowego metod

spektofotometryczn

•

Rozpoznawanie zagro

wynikaj

cych ze stosowania substancji

palnych, wybuchowych, truj

cych oraz spr

ęż

onych gazów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne

Eksponaty minerałów krzemianowych.
Zestaw odczynników.
Podstawowy

sprz

laboratoryjny

dla

przeprowadzenia

prostych

wiadcze

(typowe naczynia laboratoryjne, palnik).

Sprz

specjalistyczny:

polarymetry,

refraktometry,

pehametry,

konduktometry.
Plansze, foliogramy, rysunki sieci krystalicznych.
Prezentacje multimedialne, prze

rocza.

Filmy dydaktyczne dotycz

ce podstawowych bada

wykonywanych

w laboratorium analitycznym.
Programy komputerowe do opracowania wyników bada

Normy.
Instrukcje bezpiecze

stwa i higieny pracy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

W czasie realizacji programu jednostki modułowej, nale

y korzysta

z wiedzy uczniów zdobytej w trakcie realizacji jednostki modułowej
311[27].Z1.01 - Analizowanie procesów chemicznych.

Realizuj

program

nale

zwróci

uwag

kształtowanie

umiej

tno

ci wykonywania bada

laboratoryjnych dotycz

cych procesu

otrzymywania

oczyszczania

zwi

zków

chemicznych:

tlenków,

wodorotlenków, kwasów, soli, substancji gazowych oraz sporz

dzania

roztworów i mieszanin o okre

lonych st

ęż

eniach dla celów laboratoryjnych

i produkcyjnych.

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu nauczania stosowa

aktywizuj

ce i praktyczne metody nauczania, takie jak: metoda

przewodniego tekstu oraz

wiczenia praktyczne.

Metoda przewodniego tekstu wymaga przygotowania materiałów do

wykonania

wicze

, tj. pyta

prowadz

cych i formularzy do wypełniania.

Podczas

wykonywania

wicze

nale

zwraca

uwag

wykorzystywanie przez uczniów sprz

tu, aparatury laboratoryjnej,

substancji oraz czynników energetycznych zgodnie z przeznaczeniem.
Ka

dorazowo przed rozpocz

ciem

wicze

nauczyciel ma obowi

zek

przypomnie

uczniom

konieczno

przestrzegania

przepisów

bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska obowi

zuj

cych podczas wykonywania bada

laboratoryjnych.

Zaleca si

, aby uczniowie sporz

dzali sprawozdania z

wicze

, które

powinny obejmowa

: wykaz sprz

tu laboratoryjnego do wykonywania

bada

, zapisy równa

reakcji chemicznych, opis przebiegu

wiczenia,

obliczenia, wykresy, analiz

wyników i wnioski.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W trakcie zaj

ęć

uczniowie powinni mie

liwo

ść

korzystania

z ró

nych

ródeł informacji jak: instrukcje, poradniki, materiały informacyjne

producentów, normy, zasoby Internetu.
Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w laboratorium

chemicznym oraz pracowni technologicznej wyposa

onej w instalacj

wyci

gow

, stoły laboratoryjne z instalacj

: wodn

, gazow

, elektryczn

oraz podstawowy sprz

t laboratoryjny i odczynniki. Zaj

cia nale

prowadzi

w grupach do 15 osób podzielonych na 2-3 osobowe zespoły.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie

okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

oraz

zakres

opanowania

przez

uczniów

wiadomo

i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Do sprawdzenia osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów mo

na zastosowa

sprawdziany ustne i pisemne, testy osi

gni

ęć

szkolnych oraz obserwacj

czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

Wiadomo

ci teoretyczne niezb

dne do realizacji

wicze

praktycznych

mog

sprawdzane za pomoc

testów osi

gni

ęć

szkolnych. Zadania

w te

cie mog

otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luk

) lub zamkni

(wyboru wielokrotnego, na dobieranie, prawda-fałsz).

Umiej

tno

ci praktyczne uczniów nale

y ocenia

podczas obserwacji

wykonywanych

wicze

oraz

poprzez

stosowanie

sprawdzianów

praktycznych z zadaniami typu próba pracy.

Obserwuj

czynno

ucznia

podczas

wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny jego pracy, nale

y zwraca

uwag

na:

−

wła

ciwy dobór sprz

tu i aparatury laboratoryjnej do wykonywanych

bada

laboratoryjnych,

−

wykonywanie

pomiarów

podstawowych

wielko

fizycznych

charakteryzuj

cych substancje chemiczne,

−

wła

ciw

interpretacj

wyników bada

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[27].Z2
Technologia produkcji mas włóknistych

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

organizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

okre

wła

ciwo

ci podstawowych surowców do produkcji mas

włóknistych oraz sposoby ich pozyskiwania,

−

okre

wpływ budowy i wła

ciwo

ci podstawowych surowców

włóknistych na przebieg procesów technologicznych i jako

ść

gotowych

wyrobów,

−

okre

sposoby przygotowywania półproduktów włóknistych,

−

charakteryzowa

metody produkcji, bielenia i uszlachetniania mas

włóknistych,

−

odczytywa

i rysowa

schematy ideowe, wst

pne i techniczne procesów

technologicznych,

−

posługiwa

instrukcj

technologiczn

−

posługiwa

normami przedmiotowymi stosowanymi w wytwórstwie

i przetwórstwie celulozy,

−

oblicza

parametry technologiczne celulozy,

−

planowa

proces produkcji mas włóknistych,

−

okre

zasady kontroli wst

pnej, mi

dzyoperacyjnej oraz ostatecznej

stosowanej w czasie wytwarzania i przetwarzania celulozy,

−

stosowa

zasady magazynowania surowców włóknistych i innych

stosowanych w produkcji papieru,

−

okre

efekty mielenia mas włóknistych,

−

planowa

gospodark

wodno-

ciekow

w przemy

le celulozowym,

−

charakteryzowa

budow

oraz wyja

nia

zasady działania maszyn

i urz

dze

stosowanych do przygotowania półproduktów włóknistych,

−

stosowa

zasady eksploatacji maszyn i urz

dze

produkcyjnych,

−

korzysta

z ró

nych

ródeł informacji technicznej,

−

stosowa

zasady bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas produkcji mas włóknistych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna
liczba godzin
na realizacj

311[27].Z2.01

Planowanie

organizowanie

produkcji

mas

włóknistych

311[27].Z2.02 Wytwarzanie mas włóknistych

154

Razem

232

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Borowiecki S.: Maszyny i urz

dzenia celulozowo-papiernicze. WSiP,

Warszawa 1990
Bartkowski T.,: Kształtowanie i ochrona

rodowiska. PWN, Warszawa

1981
Dojlido J., Zerbe J.: Instrumentalne metody badania wody i

cieków.

Arkady, Warszawa 1997
Gayer R., Matysikowa Z.: Zbiór zada

z technologii chemicznej. WSiP,

Warszawa 1978
Gromadzki J., Poskropka W.: Technologia drewna. Cz. I. PWRiL,
Warszawa 1980
Gromadzki J.: Technologia drewna. Cz. II. PWRiL, Warszawa 1980
Hansen J.: Bezpiecze

stwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1982

Koch R., Noworyta A.: Procesy mechaniczne w in

ynierii chemicznej.

WNT, Warszawa 1995
Łapi

ski J.: Kikiewicz Z.: Technologia

cieru drzewnego. WNT,

Warszawa 1977
Modrzejewski K., Olszewski J., Rutkowski J.: Metody bada

w przemy

celulozowo-papierniczym. Skrypt Politechniki Łódzkiej, Łód

1985

Molenda J.: Technologia chemiczna. WSiP, Warszawa 1988
Molenda J.: Chemia techniczna. WNT, Warszawa 1985
Surewicz W.: Podstawy technologii mas włóknistych. WNT, Warszawa
1977

311[27] Z2

Technologia produkcji mas włóknistych

311[27].Z2.01

Planowanie i organizowanie produkcji mas włóknistych

311[27].Z2.02

Wytwarzanie mas włóknistych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Szwarcsztajn S.: Przygotowanie masy papierniczej. WNT, Warszawa 1991
Wandelt P.: Technologia celulozy i papieru. Cz. I, Technologia mas
włóknistych. WSiP, Warszawa 1996

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].Z2.01
Planowanie i organizowanie produkcji mas
włóknistych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

okre

wła

ciwo

ci surowców włóknistych i niewłóknistych,

−

okre

metody pozyskiwania i przygotowywania do produkcji

podstawowych surowców włóknistych,

−

okre

wła

ciwo

półproduktów

produktów

stosowanych

w przetwórstwie mas włóknistych i niewłóknistych,

−

dobra

metody magazynowania surowców stosowanych do produkcji

papieru,

−

posłu

dokumentacj

techniczn

i technologiczn

−

dobra

metody i techniki produkcji masy włóknistej: długowłóknistej,

celulozowej, półchemicznej,

cieru i masy makulaturowej,

−

dobra

surowce, maszyny i urz

dzenia do produkcji mas włóknistych

w okre

lonej technologii,

−

zaplanowa

proces technologiczny przerobu makulatury, odbarwiania

i dyspersji,

−

zaplanowa

i zorganizowa

proces produkcyjny mas włóknistych,

−

zaprojektowa

lini

technologiczn

wytwarzania mas włóknistych,

−

zaplanowa

rozmieszczenie maszyn i urz

dze

niezb

dnych do

produkcji mas włóknistych,

−

zaplanowa

czynno

ci zwi

zane z obsług

maszyn i urz

dze

stosowanych podczas produkcji mas włóknistych,

−

sporz

dzi

bilans materiałowy procesów mycia i sortowania masy

celulozowej,

−

dobra

metody bielenia mas włóknistych,

−

dobra

metody uszlachetniania mas włóknistych,

−

zaplanowa

kontrol

procesu wytwarzania mas włóknistych na

poszczególnych etapach produkcji,

−

dobra

metody oczyszczania wody obiegowej,

−

zaplanowa

optymalizacj

procesu technologicznego pod wzgl

dem

minimalizacji odpadów,

−

skalkulowa

koszty produkcji mas włóknistych,

−

dobra

rodki transportu wewn

trznego,

−

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska podczas produkcji mas

włóknistych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Materiał nauczania

Surowce włókniste - ro

linne i niero

linne.

Metody pozyskiwania surowców włóknistych.
Anatomiczna, morfologiczna i chemiczna budowa drewna.
Surowce niewłókniste.
Wła

ciwo

ci półproduktów i produktów przetwórstwa mas włóknistych.

Technologia produkcji mas włóknistych.
Procesy wytwarzania masy długowłóknistej.
Produkcja masy celulozowej.
Produkcja masy półchemicznej.
Produkcja

cieru.

Magazynowanie surowców włóknistych i innych stosowanych w produkcji
papieru.
Maszyny i urz

dzenia do produkcji mas włóknistych.

Bilans materiałowy procesów mycia i sortowania masy celulozowej.
Produkcja masy makulaturowej.
Metody bielenia mas włóknistych.
Metody uszlachetniania mas włóknistych.
Kontrola procesu wytwarzania mas włóknistych na poszczególnych
etapach produkcji.
Gospodarka wodno-

ciekowa celulozowni.

Odpady produkcyjne.
Transport surowców oraz mas włóknistych.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska

obowi

zuj

ce podczas produkcji mas włóknistych.

wiczenia

•

Rozpoznawanie surowców włóknistych i niewłóknistych na podstawie

próbek.

•

Dobieranie maszyn i urz

dze

do produkcji mas włóknistych.

•

Dobieranie metod wytwarzania mas włóknistych.

•

Analizowanie procesu technologicznego przerobu makulatury na

podstawie dokumentacji.

•

Czytanie schematów urz

dze

myj

cych i sortuj

cych masy celulozowe.

•

Sporz

dzanie bilansu materiałowego mycia i sortowania masy

celulozowej oraz sporz

dzanie wykresu Sankeya.

•

Opracowywanie projektu procesowego mycia i sortowania masy

celulozowej oraz sporz

dzanie wykresu Gantha.

•

Rysowanie schematu ideowego linii technologicznej do produkcji mas

włóknistych.

•

Dobieranie sposobów oczyszczania wody obiegowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne

Próbki surowców stosowanych do produkcji mas włóknistych.
Schematy technologiczne.
Dokumentacja Techniczno-Ruchowa.
Plansze bilansowe materiałowego mycia i sortowania masy celulozowej.
Materiały informacyjne i reklamowe dotycz

ce nowoczesnych urz

dze

stosowanych do produkcji mas włóknistych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji materiału nauczania

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

pozyskiwania i przygotowywania surowców do produkcji mas włóknistych,
metod i technik produkcji mas włóknistych oraz metod ich uszlachetniania.

Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na zasady

wykonywania bilansu materiałowego procesów mycia i sortowania masy
celulozowej oraz okre

lanie wpływu budowy i wła

ciwo

ci podstawowych

surowców włóknistych na przebieg procesów technologicznych. Ze
wzgl

du na obowi

zek ochrony

rodowiska szczególnie wa

ne jest

doskonalenie umiej

tno

ci uczniów w obszarze odpowiedniego planowania

gospodarki wodno-

ciekowej w zakładzie produkuj

cym masy włókniste.

W trakcie realizacji programu nale

y ł

czy

teori

z praktyk

poprzez

odpowiedni dobór metod nauczania z uwzgl

dnieniem aktywizuj

cych

metod nauczania. Wskazane jest stosowanie takich metod jak: wykład
konwersatoryjny,

pogadanka,

pokaz

obja

nieniem,

dyskusja

dydaktyczna, metoda projektów oraz

wiczenia praktyczne.

Szczególnej uwadze poleca si

metod

projektów, która daje mo

liwo

ść

doskonalenia i pogł

biania wiedzy, a tak

e planowania, rozwi

zywania

problemów, korzystania z ró

nych

ródeł informacji oraz współpracy

w zespole.
Proponuje si

, aby uczniowie opracowali projekt linii technologicznej

wytwarzania mas włóknistych. Projekt powinien zawiera

−

opis metody produkcji masy włóknistej,

−

bilans materiałowy procesów produkcji,

−

stosowane maszyny i urz

dzenia,

−

schemat ideowy linii technologicznej.

Podczas omawiania poszczególnych procesów wytwarzania mas

włóknistych nale

y zwróci

uwag

na zagadnienia bezpiecze

stwa

i higieny pracy oraz problemy ochrony

rodowiska.

Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z ró

nych

ródeł informacji,

takich jak: instrukcje, poradniki, materiały informacyjne dotycz

nowoczesnych urz

dze

przemysłu papierniczego, zasoby Internetu.

Program

jednostki

modułowej

nale

realizowa

pracowni

technologicznej wyposa

onej w nowoczesne

rodki dydaktyczne. Zaj

cia

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nale

y prowadzi

w grupach do 15 osób podzielonych na 2-3 osobowe

zespoły.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie

okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny post

pów uczniów

umo

liwia korygowanie stosowanych metod nauczania oraz form

organizacyjnych pracy uczniów.

Do sprawdzenia osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów mo

na zastosowa

sprawdziany ustne i pisemne, testy osi

gni

ęć

szkolnych oraz obserwacj

czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

Wiadomo

teoretyczne

niezb

dne

wykonywania

wicze

praktycznych mog

sprawdzane za pomoc

testów osi

gni

ęć

szkolnych. Zadania w te

cie dydaktycznym mog

otwarte (krótkiej

odpowiedzi, z luk

) lub zamkni

te (wyboru wielokrotnego, na dobieranie,

prawda-fałsz).

Umiej

tno

ci praktyczne uczniów nale

y ocenia

podczas obserwacji

wykonywanych

wicze

oraz

poprzez

stosowanie

sprawdzianów

praktycznych z zadaniami typu próba pracy.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela, poziom
wykonania

wicze

oraz wykonanie i prezentacj

projektu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].Z2.02

Wytwarzanie mas włóknistych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

okre

wpływ budowy i wła

ciwo

ci podstawowych surowców

włóknistych na przebieg procesów technologicznych i wła

ciwo

gotowych wytworów,

−

oceni

jako

ść

surowców i półproduktów przeznaczonych do produkcji

mas włóknistych,

−

zorganizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

przygotowa

surowce, materiały pomocnicze i półprodukty do

wytwarzania mas włóknistych,

−

przygotowa

mas

makulaturow

−

posłu

instrukcjami obsługi maszyn, urz

dze

oraz instalacji

stosowanych w procesie produkcji,

−

obsłu

maszyny i urz

dzenia podczas produkcji mas włóknistych,

−

wykona

czynno

ci zwi

zane z konserwacj

maszyn i urz

dze

stosowanych podczas produkcji mas włóknistych,

−

posłu

aparatur

procesow

stosowan

przemy

przetwórczym,

−

wykona

badania wła

ciwo

ci mas włóknistych,

−

skontrolowa

parametry procesu technologicznego,

−

posłu

normami dotycz

cymi wytwarzania i przetwórstwa

celulozy,

−

przeprowadzi

dzyoperacyjn

i ostateczn

kontrol

procesu

wytwarzania i przetwarzania celulozy,

−

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska,

−

skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji technicznej.

2. Materiał nauczania

Jako

ść

surowców, materiałów pomocniczych i półproduktów stosowanych

do wytwarzania mas włóknistych.
Zasady

przygotowywania

surowców,

materiałów

pomocniczych

i półproduktów do produkcji mas włóknistych.
Przetwórstwo makulatury.
Maszyny i urz

dzenia na placu drzewnym.

Maszyny i urz

dzenia r

balni.

Maszyny i urz

dzenia warzelni.

Maszyny i urz

dzenia do mycia i sortowania mas.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Maszyny i urz

dzenia stosowane w produkcji mas włóknistych.

Aparatura do kontroli jako

ci surowców, kontroli mi

dzyoperacyjnej

i ostatecznej w czasie wytwarzania i przetwarzania mas włóknistych.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz

ochrony

rodowiska obowi

zuj

ce podczas wytwarzania mas włóknistych.

wiczenia

•

Ocenianie jako

ci surowców i półproduktów do wyrobu mas włóknistych.

•

Przygotowywanie surowców, materiałów pomocniczych i półproduktów

do wytwarzania mas włóknistych.

•

Obliczanie parametrów technologicznych produkcji celulozy.

•

Planowanie prac zwi

zanych z przygotowaniem masy makulaturowej do

produkcji mas włóknistych.

•

Czytanie schematów maszyn i urz

dze

balni.

•

Czytanie schematów technologicznych warzelni siarczanowej.

•

Dobieranie urz

dze

i maszyn do produkcji mas włóknistych.

•

Dobieranie urz

dze

do rozwłókniania mas.

•

Dobieranie metod zapobiegania korozji aparatury procesowej.

•

Przeprowadzanie kontroli procesów produkcyjnych.

rodki dydaktyczne

Schematy technologiczne.
Sprz

t laboratoryjny do badania wła

ciwo

ci mas włóknistych.

Modele maszyn i urz

dze

do przygotowania mas włóknistych.

Filmy dydaktyczne, foliogramy, plansze dotycz

ce procesu

technologicznego wytwarzania mas włóknistych.
Dokumentacja Techniczno-Ruchowa.
Materiały informacyjne i reklamowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji materiału nauczania

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce oceny jako

przygotowania surowców i półproduktów do wytwarzania mas włóknistych
oraz kontroli procesu technologicznego.

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu nauczania stosowa

nast

puj

ce metody nauczania: pokaz z obja

nieniem, metod

sytuacyjn

projektów oraz

wiczenia praktyczne.

W trakcie realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na kształtowanie

postaw zawodowych, takich jak: utrzymanie porz

dku na stanowisku pracy,

prowadzenie racjonalnej gospodarki materiałowej, staranne wykonywanie
zada

, przestrzeganie zasad bezpiecze

stwa i higieny pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykładowe

wiczenia zamieszczone w programie stanowi

propozycj

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

wicze

e by

rozszerzony w zale

ci od potrzeb edukacyjnych i mo

liwo

ci szkoły.

W trakcie

wicze

nauczyciel powinien obserwowa

prac

ucznia,

zwraca

uwag

na popełniane bł

dy oraz udziela

wskazówek.

Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z ró

nych

ródeł informacji

takich, jak: schematy i instrukcje, dokumentacje techniczne, materiały
informacyjne dotycz

ce nowoczesnych urz

dze

przemysłu papierniczego,

modele, plansze, foliogramy, filmy dydaktyczne, zasoby Internetu.

Zaleca

równie

organizowanie

wycieczek

zakładów

produkuj

cych masy włókniste w celu poznania procesu technologicznego

wytwarzania mas włóknistych oraz zapoznania si

z rzeczywistymi

warunkami pracy.

Program

jednostki

modułowej

nale

realizowa

pracowni

technologicznej i w warsztatach szkolnych wyposa

onych w nowoczesne

rodki dydaktyczne. Uczniowie powinni pracowa

w grupie do 15 osób,

indywidualnie lub w zespołach 2-3 osobowych.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie

okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

oraz

zakres

opanowania

przez

uczniów

wiadomo

i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

na podstawie:

−

ustnych sprawdzianów poziomu wiadomo

ci i umiej

tno

ci,

−

testów osi

gni

ęć

szkolnych,

−

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania

wicze

−

wykonanego projektu,

−

prezentacji projektu.

Obserwuj

c ucznia podczas wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny

pracy nale

y zwróci

uwag

na umiej

tno

ci:

−

przygotowywania

surowców,

materiałów

pomocniczych

i półproduktów zgodnie z receptur

−

wyja

niania zasady działania podstawowych maszyn i urz

dze

stosowanych do produkcji mas włóknistych,

−

obliczania parametrów technologicznych celulozy,

−

korzystania z ró

nych

ródeł informacji,

−

prezentowania pracy własnej lub zespołu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na zako

czenie realizacji programu jednostki modułowej wskazane jest

przeprowadzenie testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy lub
zadaniami nisko symulowanymi. Do zada

nale

y opracowa

kryteria

oceniania i zasady punktowania.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[27].Z3
Technologia produkcji wyrobów papierniczych

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

organizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

przygotowywa

dokumentacj

produkcyjn

−

odczytywa

i rysowa

schematy ideowe, wst

pne i techniczne procesów

technologicznych produkcji papieru i tektury,

−

posługiwa

dokumentacj

technologiczn

−

charakteryzowa

metody produkcji powlekanych i niepowlekanych

papierów drukowych oraz tektury falistej,

−

charakteryzowa

metody produkcji powlekanych i niepowlekanych

papierów do pisania, papierów tissue i papierów specjalnych,

−

prowadzi

kontrol

wst

dzyoperacyjn

ostateczn

podczas wytwarzania i przetwarzania papieru i tektury,

−

okre

parametry technologiczne produkcji papieru i tektury,

−

okre

wpływ

parametrów

procesowych

oraz

surowców

pomocniczych na przebieg procesów technologicznych i wła

ciwo

gotowych wytworów papierniczych,

−

charakteryzowa

technologi

formowania papieru i tektury,

−

wyja

nia

budow

i zasad

działania maszyn i urz

dze

do produkcji

papieru,

−

stosowa

zasady eksploatacji maszyn i urz

dze

w procesie produkcji

papieru i tektury,

−

charakteryzowa

obiegi wody w procesach przygotowania masy

papierniczej i wytwarzania papieru,

−

planowa

gospodark

wodno-

ciekow

w przemy

le papierniczym,

−

dokonywa

oceny zagro

enia

rodowiska oraz podejmowa

działania

zwi

zane z jego ochron

−

dobiera

techniki

uszlachetniania

wyko

czania

produktów

papierniczych,

−

okre

wła

ciwo

ci techniczne papieru i tektury jako surowców do

wyrobu przetworów papierniczych,

−

charakteryzowa

procesy technologiczne przetwarzania papieru i tektury

metodami mechanicznymi,

−

posługiwa

normami materiałowymi stosowanymi w wytwórstwie

i przetwórstwie papierniczym,

−

ocenia

jako

ść

wyrobów gotowych,

−

okre

sposoby oznakowywania, pakowania i przechowywania

wyrobów gotowych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przestrzega

przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas produkcji wyrobów papierniczych.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna
liczba godzin
na realizacj

311[27].Z3.01 Organizowanie produkcji papieru i tektury

311[27].Z3.02 Wytwarzanie wyrobów papierniczych

142

311[27].Z3.03

Uszlachetnianie i wyko

czanie wyrobów

papierniczych

104

311[27].Z3.04 Wykonywanie obróbki wyrobów papierniczych

142

Razem

460

3. Schemat układu jednostek modułowych

311[27].Z3

Technologia produkcji wyrobów papierniczych

311[27].Z3.01

Organizowanie produkcji papieru

i tektury

311[27].Z3.02

Wytwarzanie wyrobów

papierniczych

311[27].Z3.04

Wykonywanie obróbki wyrobów

papierniczych

311[27].Z3.03

Uszlachetnianie i wyko

czanie

wyrobów papierniczych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Literatura

Błasi

ski H., Młodzi

ski B.: Aparatura przemysłu chemicznego. WNT,

Warszawa 1983
Borowiecki S.: Maszyny i urz

dzenia celulozowo-papiernicze. WSiP,

Warszawa 1990
Bartkowski T.,: Kształtowanie i ochrona

rodowiska. PWN, Warszawa

1981
Dojlido J., Zerbe J.: Instrumentalne metody badania wody i

cieków.

Arkady, Warszawa 1997
Drzewi

ska E., Rogaczewski Z.: Technologia celulozy i papieru. Cz. III

Powierzchniowe uszlachetnianie papieru. WSiP, Warszawa 1997
Gayer R., Matysikowa Z.: Zbiór zada

z technologii chemicznej. WSiP,

Warszawa 1978
Gruszczy

ski Cz.: Farby graficzne. WSiP, Warszawa 1984

Jakucewicz S.: Papier w poligrafii. Wyd. Inicjał, Warszawa 1999
Jakucewicz S.: Farby drukowe. Korab, Wrocław 2001
Kikiewicz Z., Kawka W.: Teoria i budowa maszyn papierniczych. Cz. I i II
WNT, Warszawa 1977
Koch R., Noworyta A.: Procesy mechaniczne w in

ynierii chemicznej.

WNT, Warszawa 1995
Molenda J.: Technologia chemiczna. WSiP, Warszawa 1988
Molenda J.: Chemia techniczna. WNT, Warszawa 1985
Przybysz K.: Technologia celulozy i papieru. Cz. II. Technologia papieru.
WSiP, Warszawa 1997
Stera S.: Konsolidacja i wyko

czanie wst

gi papieru. Skrypt Politechniki

Łódzkiej, Łód

1988

Szwarcsztajn E.: Konsolidacja i wyko

czanie wst

gi papieru. WNT,

Warszawa 1983
Szwarcsztajn E.: Przygotowanie masy papierniczej. WNT, Warszawa 1991
Wojtczak A., Szwarcsztajn E.: Współczesne polskie introligatorstwo
i papiernictwo. Ossolineum, Warszawa 1986

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].Z3.01
Organizowanie produkcji papieru i tektury

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

rozpozna

rodzaje wytworów papierniczych oraz okre

ich cechy

ytkowe i zastosowanie,

−

posłu

dokumentacj

technologiczn

produkcji papieru i tektury,

−

skorzysta

z norm, prospektów i ofert firmowych oraz atestów

dotycz

cych surowców i materiałów papierniczych,

−

zorganizowa

stanowisko pracy do produkcji wyrobów papierniczych,

−

dobra

surowce papiernicze, chemikalia i półprodukty do wyrobu

okre

lonych produktów przemysłu papierniczego.

−

okre

wpływ podstawowych parametrów produkcji oraz dodanych

surowców pomocniczych na przebieg procesów technologicznych
i wła

ciwo

ci gotowych wytworów papierniczych,

−

dobra

maszyny i urz

dzenia do przygotowania półproduktów na mas

papiernicz

−

odczyta

schematy układów przygotowania masy, obiegów wody do

celów produkcyjnych i energetycznych,

−

obliczy

koszty produkcji wytworów papierniczych,

−

okre

wymagania dotycz

ce wody produkcyjnej i energetycznej,

−

dobra

sposoby przygotowania wody produkcyjnej i energetycznej,

−

obliczy

ycie wody do produkcji okre

lonych półproduktów

i wytworów papierniczych,

−

dobra

operacje jednostkowe ci

gu technologicznego produkcji papieru

pod k

tem wytwarzania okre

lonego asortymentu,

−

okre

rodzaje tektury oraz jej zastosowanie,

−

zaplanowa

proces wytwarzania tektury,

−

odczyta

schematy ci

gów technologicznych produkcji tektury,

−

porówna

przebieg produkcji ró

nych wyrobów tekturowych,

−

dobra

metody produkcji wyrobów tekturowych,

−

zaplanowa

produkcj

okre

lonego wyrobu papierniczego,

−

zaprojektowa

poszczególne w

zły produkcyjne,

−

okre

zagro

enia dla

rodowiska wynikaj

ce z działalno

ci zakładów

bran

y papierniczej,

−

zastosowa

zasady bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas produkcji wyrobów papierniczych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Materiał nauczania

Produkty przemysłu papierniczego.
Surowce papiernicze.
Gospodarka energetyczna w przedsi

biorstwach przemysłu celulozowo-

papierniczego, wytwarzanie pary i energii, uzdatnianie wody surowej,
oczyszczanie

cieków.

Gospodarka wodna, pobór wody i jej uzdatnianie.
Gospodarka

ciekami, ich neutralizacja i odprowadzanie.

Wytwarzanie pary produkcyjnej, jej obiegi, gospodarka kondensatem.
Zagro

enia dla

rodowiska wynikaj

ce z produkcji celulozowo-papierniczej.

Surowce do produkcji papieru.
Rodzaje tektury.
Metody wytwarzania tektury.
Dobór urz

dze

do przygotowania półproduktów do papieru i tektury.

Parametry produkcji papieru i tektury.
Operacje jednostkowe w ci

gu technologicznym produkcji papieru

i tektury.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy obowi

zuj

ce podczas produkcji

wyrobów papierniczych.

wiczenia

•

Dobieranie i przygotowanie surowców do produkcji papieru.

•

Dobieranie chemikaliów, dodatków oraz półproduktów do produkcji

okre

lonych wyrobów papierniczych.

•

Odczytywanie atestów surowców i materiałów papierniczych.

•

Rysowanie schematów uj

ęć

wody produkcyjnej i energetycznej.

•

Rysowanie

schematów

uzdatniania

wody

produkcyjnej

i energetycznej.

•

Obsługiwanie instalacji uzdatniania wody.

•

Obliczanie zapotrzebowania na wod

do procesu przygotowania

półproduktów do produkcji papieru i tektury.

•

Planowanie działa

zwi

zanych z ograniczeniem zu

ycia

wie

ej wody

w przemy

le papierniczym.

•

Obliczanie kosztów produkcji wyrobów papierniczych.

•

Rozpoznawanie

technologii

produkcji

papieru

podstawie

dokumentacji technicznej.

•

Opracowywanie projektu wytwarzania papieru w formie graficznej

i opisowej.

•

Dobieranie maszyn i urz

dze

do produkcji papieru i tektury.

•

Obliczanie wydajno

ci wybranych w

złów produkcyjnych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Rysowanie

schematu

linii

technologicznej

produkcji

wyrobów

papierniczych.

rodki dydaktyczne

Próbki wyrobów papierniczych.
Dokumentacja technologiczna.
Schematy procesów technologicznych.
Plansze, foliogramy, prezentacje multimedialne oraz filmy dydaktyczne
dotycz

ce procesu technologicznego produkcji papieru i tektury.

Teksty przewodnie i instrukcje do

wicze

Normy.
Poradniki.
Czasopisma specjalistyczne.
Katalogi wyrobów gotowych.
Materiały reklamowe.
Instrukcje bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu przygotowanie

uczniów do planowania oraz organizacji procesu produkcji papieru
i tektury.

Podczas

procesu

nauczania–uczenia

nale

wykorzysta

wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów uzyskane w trakcie realizacji programu

modułu 311[27].Z1 - Chemia stosowana oraz 311[27].Z2 - Technologia
produkcji mas włóknistych.

W osi

gni

ciu celów kształcenia istotne znaczenie ma dobór metod

nauczania oraz

rodków dydaktycznych. Podczas realizacji programu

jednostki modułowej wskazane jest stosowanie nast

puj

cych metod

nauczania: wykład konwersatoryjny, pokaz z obja

nieniem, dyskusja

dydaktyczna, metoda projektów oraz

wiczenia praktyczne.

Realizacja tre

ci programowych wspomaganych

wiczeniami umo

liwia

kształtowanie umiej

tno

ci wa

nych w zawodzie, takich jak: ł

czenie ze

sob

ró

nych elementów wiedzy, dostrzeganie zale

ci mi

dzy nimi,

rozwi

zywanie

problemów,

wnioskowanie,

uzasadnianie

przyj

tych

rozwi

oraz doskonalenie umiej

tno

ci samokształcenia.

Podczas omawiania poszczególnych procesów wytwarzania wyrobów

papierniczych nale

y zwróci

szczególn

uwag

na zagadnienia

bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz problemy ochrony

rodowiska.

W trakcie zaj

ęć

uczniowie powinni mie

liwo

ść

korzystania z ró

nych

ródeł informacji, jak: instrukcje, poradniki, materiały informacyjne

dotycz

ce nowoczesnych urz

dze

przemysłu papierniczego, normy,

czasopisma specjalistyczne, katalogi wyrobów gotowych, zasoby Internetu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Program

jednostki

modułowej

nale

realizowa

pracowni

technologicznej. Uczniowie powinni pracowa

w grupie do 15 osób,

w zespołach 2-3 osobowych. Praca grupowa uczy współpracy z zespołem
oraz wspólnego podejmowania decyzji i rozwi

zywania problemów.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie

okre

lonych kryteriów. Proces oceniania powinien obejmowa

diagnoz

stanu wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów w odniesieniu do celów

kształcenia. Nale

y rejestrowa

post

py uczniów w toku realizacji

programu nauczania oraz rozpoznawa

trudno

ci w osi

ganiu zało

onych

celów.

Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny post

pów uczniów

umo

liwia korygowanie stosowanych metod nauczania oraz form

organizacyjnych pracy uczniów.

Do sprawdzenia osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów mo

na zastosowa

sprawdziany ustne i pisemne, testy osi

gni

ęć

szkolnych oraz obserwacj

czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

Przed przyst

pieniem ucznia do wykonywania

wicze

praktycznych,

nauczyciel sprawdza jego wiedz

stosuj

c test pisemny lub sprawdzian

ustny z zakresu organizowania produkcji wyrobów papierniczych.
Warunkiem dopuszczenia do wykonywania

wiczenia powinna by

pozytywna ocena sprawdzianu.

Umiej

tno

ci praktyczne sprawdzane s

poprzez obserwacj

czynno

uczniów w trakcie wykonywania

wicze

. Podczas obserwacji nale

zwróci

uwag

na:

–

posługiwanie si

dokumentacj

techniczn

i technologiczn

–

kalkulacj

kosztów produkcji wyrobów papierniczych,

–

organizacj

stanowiska pracy,

–

korzystanie z ró

nych

ródeł informacji,

–

prac

w zespole.

Kontrol

poprawno

ci wykonania

wiczenia nale

y przeprowadzi

w trakcie i po jego wykonaniu. Ucze

powinien samodzielnie sprawdzi

wyniki swojej pracy według opracowanego przez nauczyciela arkusza
samooceny. Nast

pnie, według tego samego arkusza, nauczyciel ocenia

poprawno

ść

i jako

ść

wykonanego zadania.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje si

zastosowanie testu pisemnego. Zadania w te

cie mog

otwarte

(krótkie odpowiedzi z luk

) lub zamkni

te wielokrotnego wyboru.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].Z3.02
Wytwarzanie wyrobów papierniczych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

zorganizowa

stanowisko pracy do produkcji wyrobów papierniczych,

−

dobra

i przygotowa

surowce odpowiednio do ich wła

ciwo

technologicznych,

−

dobra

sposoby magazynowania surowców włóknistych oraz innych

surowców stosowanych w produkcji wyrobów papierniczych,

−

przewidzie

liwe

wyst

pienia

problemy

technologiczne

wynikaj

ce z bł

dów w przygotowaniu masy papierniczej,

−

dobra

dodatki i wypełniacze do produkcji wyrobów papierniczych,

−

dobra

maszyny i urz

dzenia do wykonania okre

lonego wyrobu

papierniczego,

−

zlokalizowa

poszczególne obiegi wodno-masowe w maszynie

papierniczej,

−

rozró

rodzaje kadzi wyst

puj

cych w ci

gu technologicznym,

−

wykona

podstawowe obliczenia bilansu materiałowego procesu

technologicznego,

−

zaplanowa

proces formowania wst

gi papierniczej,

−

zapobiec nieprawidłowo

ciom procesu formowania wst

gi papierniczej,

−

zaplanowa

proces technologiczny prasowania wst

gi papierniczej,

−

dobra

prasy papiernicze do rodzaju produkowanych wyrobów,

−

wyja

rol

sit papierniczych, filców prasowych i suszników

w procesie technologicznym,

−

dobra

sposoby zakładania sit papierniczych, filców prasowych

i suszników,

−

zaplanowa

proces suszenia wst

gi papierniczej,

−

skontrolowa

parametry procesu produkcji papieru i tektury,

−

wyja

działanie tekturnicy,

−

dobra

maszyny do zwijania papieru,

−

zaplanowa

produkcj

wyrobów papierniczych przez wytłaczanie

i spil

nianie formowe,

−

okre

zasady przygotowywania masy papierniczej do wytwarzania

wyrobów przez wytłaczanie i spil

nianie formowe,

−

zorganizowa

magazynowanie, składowanie oraz transport wyrobów,

−

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas obsługi

maszyn i urz

dze

stosowanych do produkcji wyrobów papierniczych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Materiał nauczania

Zasady organizacji stanowiska pracy do produkcji wyrobów papierniczych.
Przygotowanie do produkcji wyrobów papierniczych.
Dodatki i wypełniacze stosowane do produkcji wyrobów papierniczych.
Sposoby magazynowania surowców włóknistych.
Technologia produkcji wyrobów papierniczych.
Operacje jednostkowe procesu produkcji papieru i tektury.
Obiegi wodno-masowe papierni.
Kadzie papiernicze.
Bilans materiałowy.
Maszyny i urz

dzenia do wytwarzania wst

gi papierniczej.

Suszenie wst

gi papierniczej.

Prasy papiernicze, sita papiernicze, filce prasowe, suszniki.
Budowa i zasada działania tekturnicy.
Kontrola i sterowanie procesem produkcji papieru i tektury.
Zasady eksploatacji maszyn i urz

dze

stosowanych do produkcji wyrobów

papierniczych.
Zwijanie papieru.
Otrzymywanie wyrobów papierniczych przez wytłaczanie i spil

nianie

formowe.
Magazynowanie, składowanie i transport gotowych wyrobów papierniczych.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn

i urz

dze

stosowanych do produkcji wyrobów papierniczych.

wiczenia

•

Dobieranie dodatków masowych oraz okre

lanie ich wpływu na

wła

ciwo

ci produkowanego papieru.

•

Rozpoznawanie elementów budowy maszyny papierniczej.

•

Sporz

dzanie krzywych suszenia dla ró

nych odmian papieru.

•

Obliczanie wydajno

ci maszyny papierniczej.

•

Okre

lanie wpływu czynników technologicznych formowania prasowania

i suszenia na wła

ciwo

ci gotowego wyrobu.

•

Planowanie kompozycji masy włóknistej do spil

niania formowego.

•

Planowanie produkcji masy papierniczej do wytłaczania kubków

i pojemników.

•

Obsługiwanie automatu do formowania kubków i pojemników.

•

Dobieranie patrycy i matrycy dla okre

lonego rozmiaru wytłaczarki do

jaj.

•

Formowanie wytłaczanek na prasie hydraulicznej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne

Masy papiernicze.
Próbki klejów i barwników stosowanych w papiernictwie.
Modele urz

dze

i maszyn papierniczych.

Schematy technologiczne i rysunki urz

dze

maszyn papierniczych.

Instrukcje obsługi maszyn i urz

dze

papierniczych.

Dokumentacja Techniczno-Ruchowa wybranych maszyn i urz

dze

papierniczych.
Foliogramy dotycz

ce procesów wytwarzania wyrobów papierniczych.

Katalogi maszyn papierniczych i urz

dze

Materiały informacyjne, reklamowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

ce procesu

technologicznego wytwarzania wyrobów papierniczych.

Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na podstawowe

parametry technologiczne, budow

urz

dze

oraz zasady obsługi maszyn

i urz

dze

do produkcji papieru i tektury.

W procesie nauczania-uczenia si

zaleca si

stosowa

metody

nauczania, takie jak: pokaz z obja

nieniem, metod

projektów,

przewodniego tekstu oraz

wiczenia praktyczne.

Metoda przewodniego tekstu wymaga przygotowania materiałów do

wykonania

wicze

, tj. pyta

prowadz

cych i formularzy do wypełniania.

Zamieszczone w programie

wiczenia stanowi

propozycj

, któr

nauczyciel mo

e wykorzysta

w czasie zaj

ęć

lub opracowa

inne

wiczenia

wspomagaj

ce realizacj

programu jednostki modułowej. Podczas

wicze

nauczyciel powinien obserwowa

prac

ucznia, wskazywa

popełniane

bł

dy oraz udziela

wskazówek.

Uczniowie powinni mie

liwo

ść

korzystania z ró

nych

ródeł

informacji takich, jak: schematy, plansze, foliogramy, modele linii
produkcyjnych przedsi

biorstwa wytwarzaj

cego wyroby papiernicze,

zasoby Internetu.

W trakcie realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na kształtowanie

postaw zawodowych, takich jak: utrzymanie porz

dku na stanowisku pracy,

prowadzenie racjonalnej gospodarki materiałowej, staranne wykonywanie
zada

, przestrzeganie zasad bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Realizacj

programu jednostki modułowej mo

e ułatwi

zorganizowanie

wycieczki do przedsi

biorstwa przetwórstwa papierniczego w celu

obserwacji przebiegu procesów wytwarzania wyrobów papierniczych oraz
poznania rzeczywistych warunków pracy.

Program

jednostki

modułowej

nale

realizowa

pracowni

technologicznej i w warsztatach szkolnych. Uczniowie powinni pracowa

w grupie do 15 osób, w zespołach 2-3 osobowych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie

okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

na podstawie:

−

ustnych sprawdzianów poziomu wiadomo

ci i umiej

tno

ci,

−

testów osi

gni

ęć

szkolnych,

−

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania

wicze

−

wykonanego projektu,

−

prezentacji projektu.

Obserwuj

c ucznia podczas wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny

pracy nale

y zwróci

uwag

na umiej

tno

ci:

−

przygotowywania surowców, materiałów pomocniczych i półproduktów
zgodnie z dokumentacj

−

wyja

niania zasady działania oraz obsługi maszyn i urz

dze

stosowanych do produkcji papieru i tektury,

−

korzystania z ró

nych

ródeł informacji,

−

prezentowania pracy własnej lub zespołu.

Na zako

czenie realizacji programu jednostki modułowej wskazane jest

przeprowadzenie testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy lub
zadaniami nisko symulowanymi. Do zada

nale

y opracowa

kryteria

oceniania i zasady punktowania.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].Z3.03

Uszlachetnianie i wyko

czanie wyrobów

papierniczych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

uzasadni

potrzeb

cel

uszlachetniania

papieru

i wyrobów

papierniczych,

−

dobra

metody uszlachetniania powierzchniowego papieru i tektur,

−

dobra

urz

dzenia gładz

ce,

−

okre

sposoby zaklejania powierzchniowego papieru,

−

zaplanowa

proces

technologiczny

przygotowania

mieszanek

pigmentowo-klejowych do powlekania papieru,

−

zaplanowa

proces technologiczny powierzchniowego zaklejania

papieru,

−

obsłu

maszyny i urz

dzenia stosowane do uszlachetniania

powierzchniowego papieru i tektur,

−

dobra

rodki wi

ążą

ce do zaklejania powierzchniowego i powlekania

papieru,

−

okre

zasady obsługi pras zaklejaj

cych, powlekaj

cych i kalandrów,

−

dobra

technologie wytwarzania papierów specjalnych: do kopiowania

metodami chemicznymi, papierów rejestracyjnych oraz papierów
o wła

ciwo

ciach barierowych,

−

dobra

technologie wytwarzania tektury falistej,

−

okre

zasady obsługi maszyn do produkcji tektury falistej,

−

obsłu

maszyn

do produkcji tektury falistej,

−

dobra

kleje do sklejania warstw tektury falistej,

−

skorzysta

z literatury zawodowej i innych

ródeł informacji,

−

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa, higieny pracy i ochrony

przeciwpo

arowej.

2. Materiał nauczania

Metody uszlachetniania powierzchniowego papieru i tektur.
Proces technologiczny powierzchniowego zaklejania papieru.
Technologia wytwarzania papieru i tektury z powłokami pigmentowymi.
Proces technologiczny przygotowania mieszanek pigmentowo-klejowych
do powlekania papieru.
Kalandrowanie wyrobów papierniczych.
Budowa oraz zasady działania pras zaklejaj

cych, powlekaj

cych

i kalandrów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Technologie wytwarzania papierów specjalnych: do kopiowania metodami
chemicznymi, papierów rejestracyjnych oraz papierów o wła

ciwo

ciach

barierowych.
Proces technologiczny wytwarzania tektury falistej.
Budowa i zasada działania maszyn do produkcji tektury falistej.
Zasady bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska

stosowane podczas uszlachetniania i wyko

czania wyrobów papierniczych.

wiczenia

•

Rozpoznawanie powlekanych papierów drukowych.

•

Przygotowanie

rodków wi

ążą

cych stosowanych do uszlachetniania

papieru.

•

Dobieranie maszyn i urz

dze

do wytwarzania papieru zaklejanego

powierzchniowo.

•

Rozpoznawanie

wyrobów

papierniczych

uszlachetnionych

powierzchniowo na podstawie próbek oraz katalogów.

•

Rozró

nianie papierów do kopiowania oraz papierów rejestracyjnych

i barierowych.

•

Rozró

nianie rodzajów tektury falistej.

•

Przygotowywanie klejów do produkcji tektury falistej.

•

Rozpoznawanie elementów maszyn stosowanych do produkcji tektury

falistej.

•

Posługiwanie si

instrukcjami obsługi maszyn do produkcji tektury

falistej.

rodki dydaktyczne

Materiały eksploatacyjne:

rodki wi

ążą

ce, kleje, mieszanki pigmentowo-

klejowe.
Próbki wyrobów papierniczych uszlachetnionych powierzchniowo.
Plansze ze schematami technologicznymi.
Filmy dydaktyczne, foliogramy dotycz

ce technologicznego procesu

uszlachetniania wyrobów papierniczych.
Polskie Normy.
Katalogi wyrobów gotowych.
Katalogi maszyn papierniczych.
Czasopisma specjalistyczne.
Materiały reklamowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce uszlachetniania

i wyko

czania wyrobów papierniczych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na technologi

wytwarzania tektury falistej oraz na technologie uszlachetniania
powierzchniowego wyrobów papierniczych, zarówno podczas nanoszenia
ró

nego rodzaju powłok (zaklejanie powierzchniowe, powlekanie) jak

i obróbki mechanicznej (kalandrowanie).

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu nauczania stosowa

aktywizuj

ce i praktyczne metody nauczania, takie jak: dyskusja

dydaktyczna, metoda projektów, pokaz z obja

nieniem,

wiczenia

praktyczne.

Realizacja tre

ci programowych wspomaganych

wiczeniami umo

liwia

kształtowanie umiej

tno

ci wa

nych w zawodzie, takich jak: ł

czenie ze

sob

ró

nych elementów wiedzy, dostrzeganie zale

ci mi

dzy nimi,

rozwi

zywanie

problemów,

wnioskowanie,

uzasadnianie

przyj

tych

rozwi

oraz doskonalenie umiej

tno

ci samokształcenia.

Podczas

wicze

praktycznych nauczyciel powinien obserwowa

prac

ucznia, wskazywa

popełniane bł

dy i udziela

wskazówek.

Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z ró

nych

ródeł informacji,

takich jak: normy, dokumentacja technologiczna, instrukcje, katalogi,
poradniki, materiały informacyjne dotycz

ce nowoczesnych technologii

oraz zasoby Internetu.

Dla ułatwienia zrozumienia realizowanych tre

ci kształcenia wskazane

jest prezentowanie filmów dydaktycznych.

Zaleca si

równie

organizowanie wycieczek do przedsi

biorstw

przetwórstwa papierniczego w celu obserwacji przebiegu procesów
uszlachetniania wyrobów papierniczych oraz gdzie uczniowie b

mogli

zapozna

z rzeczywistymi warunkami pracy.

Program

jednostki

modułowej

nale

realizowa

pracowni

technologicznej i w warsztatach szkolnych. Uczniowie powinni pracowa

w grupie do 15 osób, indywidualnie lub w zespołach 2-3 osobowych.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie

okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny post

pów uczniów

umo

liwia korygowanie stosowanych metod nauczania oraz form

organizacyjnych pracy uczniów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podczas kontroli i oceny osi

gni

ęć

uczniów nale

y zwraca

uwag

umiej

tno

ść

operowania zdobyt

wiedz

, merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi,

stosowanie poj

ęć

technicznych i wnioskowanie.

Do sprawdzenia osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów mo

na zastosowa

−

ustne sprawdziany poziomu wiadomo

ci i umiej

tno

ci,

−

testy osi

gni

ęć

szkolnych,

−

praktyczne sprawdziany,

−

ukierunkowana obserwacja czynno

ci ucznia w trakcie wykonywania

wicze

Kontrol

poprawno

ci wykonania

wiczenia nale

y przeprowadzi

w trakcie i po jego wykonaniu. Ucze

powinien samodzielnie sprawdzi

wyniki swojej pracy według opracowanego przez nauczyciela arkusza
samooceny. Nast

pnie, według tego samego arkusza, nauczyciel ocenia

poprawno

ść

i jako

ść

wykonanego zadania.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje si

zastosowanie testu dydaktycznego. Zadania w te

cie mog

otwarte

(krótkie odpowiedzi z luk

) lub zamkni

te wielokrotnego wyboru.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].Z3.04

Wykonywanie obróbki wyrobów papierniczych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

zorganizowa

stanowisko pracy do obróbki wyrobów papierniczych,

−

posłu

dokumentacj

techniczn

dotycz

obróbki wyrobów

papierniczych,

−

dobra

metody obróbki wyrobów papierniczych,

−

dobra

maszyny i urz

dzenia do wyko

czania papieru i tektury,

−

dobra

maszyny i urz

dzenia do ci

cia papieru,

−

dobra

maszyny i urz

dzenia do przewijania papieru,

−

dobra

metody formowania wyrobów papierniczych,

−

dobra

maszyny i urz

dzenia do krojenia papieru,

−

wykona

czynno

ci zwi

zane z r

cznym krojeniem wyrobów

papierniczych,

−

dobra

urz

dzenia do zgniatania i składania papieru,

−

dobra

urz

dzenia do zwijania papieru,

−

wykona

formowanie wyrobów papierniczych poprzez zwijanie,

−

dobra

urz

dzenia do sklejania i zszywania papieru,

−

wykona

czynno

ci zwi

zane z zszywaniem i sklejaniem wyrobów

papierniczych,

−

rozró

techniki drukowania,

−

dobra

papier do okre

lonej techniki drukowania,

−

okre

zasady druku fleksograficznego, offsetowego, wypukłego

i wkl

słego,

−

dobra

farby drukarskie i

rodki pomocnicze do ró

nych technik

drukowania,

−

obsłu

urz

dzenia drukarskie,

−

przygotowa

fotoskłady,

−

oceni

jako

ść

druku,

−

skorzysta

z norm, katalogów, literatury zawodowej oraz innych

ródeł

informacji,

−

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Metody obróbki wyrobów papierniczych.
Formowanie papieru przez krojenie.
Narz

dzia i maszyny do krojenia papieru i tektury.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Formowanie papieru przez składanie i sklejanie.
Narz

dzia, maszyny i kleje do wyrobu przetworów papierniczych przez

składanie i sklejanie.
Formowanie papieru przez zwijanie.
Narz

dzia i maszyny do wyrobu przetworów papierniczych przez zwijanie.

Formowanie papieru przez zszywanie.
Narz

dzia i maszyny do zszywania przetworów papierniczych.

Podstawowe techniki drukowania.
Wyroby papiernicze stosowane w poligrafii.
Materiały drukarskie do liniowania i drukowania na papierze, kartonie
i tekturze.
Sprz

t, narz

dzia i maszyny do liniowania i drukowania.

Zasady bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska

stosowane podczas obróbki wyrobów papierniczych.

wiczenia

•

cie r

czne no

em płaskim papieru i tektury.

•

cie r

czne no

em okr

głym papieru i tektury.

•

cie papieru i tektury no

ycami introligatorskimi.

•

Krojenie papieru i tektury krajark

jednono

•

Wycinanie z papieru i tektury wycinark

ró

nych wzorów.

•

Wykonywanie półproduktów przez r

czne zginanie i przegniatanie

papieru oraz tektury.

•

Przygotowywanie klejów do klejenia wyrobów.

•

Przygotowywanie półproduktów do zszywania i sklejania.

•

Sklejanie półproduktów ró

nymi technikami.

•

Wykonywanie tulei z papieru i kartonu i ich przekrawanie poprzeczne.

•

Wykonywanie pudełek przez zwijanie sposobem r

cznym.

•

Wykonywanie wybranych opraw introligatorskich.

•

Wykonywanie pudełek jednostkowych i zbiorczych z tektury litej i falistej.

•

Dobieranie narz

dzi i materiałów do liniowania wybranych przetworów

papieru w lini

i kratk

•

Wybieranie kaszty zecerskiej, narz

dzi, czcionek oraz układanie

prostego zestawu tekstu.

•

Przygotowywanie fotoskładu, formy drukarskiej, maszyny dociskowej

oraz wykonywanie druku, sprawdzanie jako

ci i dokonywanie korekty.

•

Ocenianie jako

ci druku.

•

Wykonywanie

nadruków

offsetowych

okre

lonym

wyrobie

papierniczym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne

Materiały do klejenia i drukowania.
Schematy technologiczne.
Narz

dzia do obróbki wyrobów papierniczych: no

e płaskie i okr

głe,

yce introligatorskie.

Maszyny do obróbki wyrobów papierniczych: wycinarki, gilotyny, bobiniarki,
zszywarki, koperciarki.
Urz

dzenia i narz

dzia do drukowania: kaszty zecerskie, maszyny do

druku offsetowego, drukarki atramentowe i laserowe.
Filmy dydaktyczne, prezentacje multimedialne oraz foliogramy dotycz

narz

dzi, maszyn i urz

dze

do obróbki wyrobów papierniczych.

Polskie Normy.
Czasopisma specjalistyczne.
Katalogi wyrobów gotowych.
Materiały reklamowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce stosowania

ró

nych metod obróbki wyrobów papierniczych - ci

cia, zgniatania,

składania, zwijania, drukowania oraz formowania.

Istotn

rol

w osi

ganiu celów kształcenia ma dobór metod nauczania

oraz

rodków dydaktycznych. Wskazane jest stosowanie takich metod

nauczania, jak: pokaz z obja

nieniem, metoda przypadków, projektów oraz

wiczenia praktyczne.

W trakcie

wicze

nauczyciel powinien obserwowa

prac

ucznia,

wskazywa

popełniane bł

dy oraz naprowadza

na wła

ciwy tok pracy.

Zamieszczone w programie jednostki modułowej

wiczenia stanowi

propozycj

, któr

nauczyciel mo

e wykorzysta

w czasie zaj

ęć

lub

opracowa

inne

wiczenia wspomagaj

ce realizacj

programu jednostki

modułowej.

W procesie dydaktycznym nale

y zwróci

uwag

na kształtowanie

postaw zawodowych, takich jak: staranne wykonywanie zada

, utrzymanie

porz

dku na stanowisku pracy, prowadzenie racjonalnej gospodarki

materiałowej oraz przestrzeganie zasad bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Dla ułatwienia zrozumienia realizowanych tre

ci kształcenia wskazane

jest prezentowanie filmów dydaktycznych, korzystanie z modeli maszyn
i urz

dze

, plansz i foliogramów, a tak

e zorganizowanie wycieczki

dydaktycznej do zakładu papierniczego.

W trakcie zaj

ęć

nale

y umo

liwi

uczniom korzystanie z ró

nych

ródeł

informacji dotycz

cych nowoczesnych technologii, takich jak: normy,

instrukcje, literatura fachowa, czasopisma specjalistyczne, poradniki,
katalogi, materiały reklamowe, zasoby Internetu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Program

jednostki

modułowej

nale

realizowa

pracowni

technologicznej i w warsztatach szkolnych

wyposa

onych w nowoczesne

rodki dydaktyczne. Zaj

cia nale

y prowadzi

w grupach do 15 osób,

indywidualnie lub w zespołach 2-3 osobowych.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie

okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

oraz

zakres

opanowania

przez

uczniów

wiadomo

i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny post

pów uczniów

umo

liwia korygowanie stosowanych metod nauczania oraz form

organizacyjnych pracy uczniów.

Podczas kontroli i oceny osi

gni

ęć

uczniów nale

y zwraca

uwag

umiej

tno

ść

operowania zdobyt

wiedz

, merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi,

stosowanie poj

ęć

technicznych i wnioskowanie.

Ocena osi

gni

ęć

szkolnych ma aktywizowa

i mobilizowa

do pracy

zarówno ucznia jak i nauczyciela. Nale

y jej dokonywa

na podstawie:

−

ustnych sprawdzianów wiadomo

ci i umiej

tno

ci,

−

pisemnych sprawdzianów (testy osi

gni

ęć

szkolnych),

−

ukierunkowanej obserwacji czynno

ci ucznia w trakcie wykonywania

wicze

zako

czenie

realizacji

programu

jednostki

proponuje

przeprowadzi

test pisemny z zadaniami otwartymi lub test praktyczny

z zadaniami typu próba pracy. Test praktyczny nale

y zaopatrzy

w kryteria oceny i schemat punktowania.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[27].Z4
Praktyka zawodowa

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

charakteryzowa

struktur

organizacyjn

wydziałów produkcyjnych oraz

zakres zada

, obowi

zków i odpowiedzialno

ci pracowników,

–

współpracowa

przy planowaniu i realizacji zada

produkcyjnych,

–

charakteryzowa

struktur

organizacyjn

wydziału utrzymania ruchu

oraz zakres zada

, obowi

zków i odpowiedzialno

ci pracowników,

–

współpracowa

przy planowaniu i realizacji zada

z zakresu utrzymania

ruchu,

–

współpracowa

przy planowaniu i realizacji zada

z zakresu kontroli

jako

ci,

–

wykonywa

prace

wybranych

stanowiskach

zgodnie

z obowi

zuj

cymi procedurami,

–

analizowa

schematy obiegów wody do celów produkcyjnych

i energetycznych,

–

obsługiwa

instalacje uzdatniania wody,

–

okre

zagro

enia dla

rodowiska wynikaj

ce z działalno

ci zakładów

bran

y celulozowo-papierniczej,

–

posługiwa

Dokumentacj

Techniczno-Ruchow

maszyn

i urz

dze

, normami, literatur

techniczn

–

stosowa

zalecenia

Urz

Dozoru

Technicznego,

przepisy

bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska podczas wykonywania pracy.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Zestawienie jednostek modułowych

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

311[27].Z4.01 Planowanie, wytwarzanie i kontrola wyrobów

papierniczych

105

311[27].Z4.02 Gospodarowanie

wod

przedsi

biorstwie

papierniczym

Razem

140

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

Zaleca

aby

uczniowie

odbyli

praktyk

zawodow

w przedsi

biorstwach stanowi

cych ich potencjalnie miejsca pracy.

Praktyka zawodowa powinna by

tak zorganizowana, aby umo

liwi

uczniom zastosowanie i pogł

bienie zdobytej wiedzy i umiej

tno

zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy.

Nale

y stwarza

uczniom mo

liwo

ść

odbycia praktyki zawodowej

w przedsi

biorstwach przemysłu papierniczego o pełnym cyklu produkcji.

Program praktyki zawodowej nale

y traktowa

w sposób elastyczny. Ze

wzgl

dów organizacyjnych, dopuszcza si

pewne zmiany zwi

zane

ze specyfik

przedsi

biorstwa, w którym ucze

odbywa praktyk

311[27].Z4.01

Planowanie, wytwarzanie i kontrola

wyrobów papierniczych

311[27].Z4.02

Gospodarowanie wod

w przedsi

biorstwie papierniczym

311[27].Z4

Praktyka zawodowa

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].Z4.01
Planowanie,

wytwarzanie

kontrola

wyrobów

papierniczych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

wyja

struktur

organizacyjn

wydziałów produkcyjnych,

–

scharakteryzowa

struktur

organizacyjn

wydziału przygotowania mas

papierniczych,

–

scharakteryzowa

struktur

organizacyjn

wydziału produkcji papieru,

–

scharakteryzowa

struktur

organizacyjn

wydziału produkcji tektury

oraz okre

zakres zada

i odpowiedzialno

ci pracowników,

–

scharakteryzowa

struktur

organizacyjn

wydziału uszlachetniania

i wyko

czania papieru oraz okre

zakres zada

i odpowiedzialno

pracowników,

–

zastosowa

zasady współpracy podczas planowania i realizacji zada

produkcyjnych,

–

zaplanowa

procesy produkcyjne,

–

scharakteryzowa

struktur

organizacyjn

wydziału kontroli jako

ci oraz

okre

zakres zada

i odpowiedzialno

ci pracowników,

–

wykona

prace na wybranych stanowiskach zgodnie z obowi

zuj

cymi

procedurami,

–

scharakteryzowa

obieg dokumentów zwi

zanych z planowaniem,

wytwarzaniem i kontrol

produktów,

–

sprawdzi

zgodno

ść

przebiegu procesu produkcji oraz kontroli wyrobów

z przyj

tymi zało

eniami,

–

posłu

dokumentacj

technologiczn

, normami, literatur

techniczn

–

zastosowa

zalecenia Urz

du Dozoru Technicznego, przepisy

bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska podczas wykonywania pracy.

2. Materiał nauczania

Organizacja pracy w wydziałach produkcyjnych celulozy i papieru.
Poznanie dokumentacji wydziałów.
Udział w pracy na wybranych stanowiskach produkcyjnych.
Poznanie zasad planowania i technologicznego opracowywania zamówie

na wyroby papiernicze.
Przygotowanie dokumentacji produkcyjnej.
Organizacja kontroli jako

ci.

Udział w odbiorze jako

ciowym wyrobów papierniczych.

Organizacja pracy w laboratorium.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Poznanie prowadzonych w laboratorium bada

oraz sposoby pobierania

i znakowania prób.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja

praktyki

zawodowej

powinna

umo

liwi

uczniom

zastosowanie i pogł

bienie zdobytej wiedzy i umiej

tno

ci zawodowych

w rzeczywistych warunkach pracy.

Podczas

odbywania

praktyki

ucze

powinien

zapozna

z organizacj

wydziałów produkcyjnych przedsi

biorstw celulozowo-

papierniczych oraz uczestniczy

w wykonywaniu zada

obejmuj

cych

planowanie i przygotowanie produkcji, jak równie

wytwarzanie i kontrol

gotowych wyrobów.

W trakcie realizacji programu jednostki modułowej nale

y wykorzysta

wiadomo

ci i umiej

tno

ci opanowane w module 311[27].Z2 - Technologia

produkcji mas włóknistych oraz 311[27].Z3 - Technologia produkcji
wyrobów papierniczych.

Przed

rozpocz

ciem

zaj

ęć

nale

udzieli

uczniom

instrukta

u w zakresie przestrzegania przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska. Zaleca si

zapozna

uczniów z programem oraz szczegółowym harmonogramem

praktyki oraz z zasadami obsługi urz

dze

i sprz

tu technicznego.

Program

jednostki

modułowej

powinien

realizowany

w wydziałach: produkcji mas włóknistych, produkcji papieru, wyko

czania

i uszlachetniania papieru.

Praktyki organizowane w przedsi

biorstwach przemysłu papierniczego

uczniowie powinni odbywa

pod kierunkiem pracowników posiadaj

cych

odpowiednie kwalifikacje i do

wiadczenie zawodowe. Podczas praktyki

nale

y obserwowa

prac

uczniów i udziela

pomocy w rozwi

zywaniu

problemów zawodowych.

Zaleca si

równie

udział uczniów w spotkaniach i szkoleniach

prowadzonych

przez

specjalistów

przedsi

biorstwa

przemysłu

papierniczego.

Ucze

zobowi

zany jest do prowadzenia dzienniczka praktyki

zawodowej, w którym dokumentuje jej przebieg opisuj

c codziennie

wykonywane czynno

i spostrze

enia.

4. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie osi

gni

ęć

edukacyjnych powinno odbywa

podstawie znanych uczniom kryteriów przez cały czas realizacji programu
jednostki modułowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dokonuj

c oceny pracy uczniów nale

y uwzgl

dni

równie

–

zdyscyplinowanie i punktualno

ść

–

pracowito

ść

, dokładno

ść

i rzetelno

ść

w wykonywaniu powierzonych

zada

–

umiej

tno

ść

organizowania własnej pracy,

–

jako

ść

wykonanej pracy,

–

przestrzeganie regulaminów obowi

zuj

cych w przedsi

biorstwie

przemysłu

papierniczego

oraz

przestrzeganie

przepisów

bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej opiekun

praktyki zawodowej powinien wpisa

w dzienniczku praktyki opini

o pracy

i post

pach ucznia oraz ocen

cow

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].Z4.02
Gospodarowanie

wod

przedsi

biorstwie

papierniczym

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

wyja

obieg

wody

stosowanej

celów

produkcyjnych

i energetycznych,

−

okre

ródła poboru wody i sposoby jej uzdatniania,

−

narysowa

schematy uj

ęć

wody produkcyjnej i energetycznej,

−

odczyta

schematy technologiczne uzdatniania wody do celów

produkcyjnych i energetycznych,

−

obsłu

urz

dzenia do uzdatniania wody,

−

okre

ycie wody do produkcji okre

lonych półproduktów

i wytworów papierniczych,

−

wyja

proces wytwarzania pary wodnej oraz obiegu kondensatu,

−

obsłu

urz

dzenia chłodnicze,

−

okre

zagro

enia dla

rodowiska wynikaj

ce z działalno

przedsi

biorstw bran

y celulozowo-papierniczej,

−

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Poznanie gospodarki wodnej w przedsi

biorstwach przemysłu celulozowo-

papierniczego, wytwarzanie pary, uzdatnianie wody surowej, oczyszczanie

cieków.

Poznanie wielko

ci poboru wody i jej uzdatniania.

Poznanie gospodarki

ciekami, ich neutralizacji i odprowadzania.

Poznanie wytwarzania pary produkcyjnej, jej obiegu i gospodarowania
kondensatem.
Poznanie

urz

dze

chłodniczych

oraz

stosowanych

czynników

chłodniczych.
Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy przy obsłudze

urz

dze

wodno-

ciekowych.

Rozpoznawanie zagro

dla

rodowiska wynikaj

cych z działalno

przedsi

biorstw bran

y celulozowo-papierniczej.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest doskonalenie

nabytych w procesie kształcenia wiadomo

ci i umiej

tno

ci zawodowych

w rzeczywistych warunkach pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podczas

odbywania

praktyki

ucze

powinien

zapozna

z zasadami gospodarki wodnej w przedsi

biorstwie oraz uczestniczy

w wykonywaniu zada

zwi

zanych z wytwarzaniem pary, obsługi urz

dze

chłodniczych oraz odprowadzaniem i neutralizacj

cieków.

W trakcie realizacji programu jednostki modułowej nale

y wykorzysta

wiadomo

ci i umiej

tno

ci ucznia opanowane w module 311[27].Z2 -

Technologia produkcji mas włóknistych oraz 311[27].Z3 - Technologia
produkcji wyrobów papierniczych.

Wykonywanie zada

podczas praktyki zawodowej powinno umo

liwi

uczniom zastosowanie i pogł

bienie zdobytej wiedzy i umiej

tno

zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy.

Przed rozpocz

ciem praktyki zawodowej nale

y zapozna

uczniów

z programem oraz szczegółowym harmonogramem praktyki, zasadami
i instrukcjami obsługi urz

dze

i sprz

tu technicznego, przepisami

bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska, a tak

e zwróci

uwag

na obowi

zek przestrzegania

regulaminu obowi

zuj

cego w przedsi

biorstwie papierniczym.

Program

jednostki

modułowej

powinien

realizowany

w wydziałach: planowania i organizacji produkcji.

Uczniowie pod nadzorem instruktora powinni wykonywa

samodzielnie

okre

lone zadania zawodowe. Proces realizacji programu praktyk

i przygotowania uczniów do ich przyszłej pracy zawodowej powinien
kształtowa

cechy

osobowo

ciowe,

takie

jak:

obowi

zkowo

ść

zdyscyplinowanie, poczucie współodpowiedzialno

ci za wykonywane

zadanie zawodowe.

Ucze

zobowi

zany jest do prowadzenia dzienniczka praktyki

zawodowej, w którym dokumentuje jej przebieg opisuj

c codziennie

wykonywane czynno

i spostrze

enia.

4. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie osi

gni

ęć

edukacyjnych powinno odbywa

podstawie znanych uczniom kryteriów przez cały czas realizacji programu
jednostki modułowej.

Umiej

tno

ci uczniów nale

y ocenia

obserwuj

c ich prac

podczas

wykonywania zada

zawodowych.

W procesie sprawdzania i oceniania nale

y zwraca

uwag

na:

–

analizowanie schematów technologicznych uzdatniania wody do celów

produkcyjnych i energetycznych,

–

planowanie gospodarki wod

w przedsi

biorstwach papierniczych,

–

okre

lanie

ródeł

poboru

wody

celów

produkcyjnych

i energetycznych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

dobieranie metod uzdatniania wody do celów produkcyjnych

i energetycznych,

–

obliczanie zu

ycia wody do produkcji okre

lonych półproduktów

i wyrobów papierniczych,

–

okre

lanie zagro

enia dla

rodowiska wynikaj

cego z działalno

przedsi

biorstw bran

y celulozowo-papierniczej.

Dokonuj

c oceny pracy uczniów nale

y uwzgl

dni

równie

–

zdyscyplinowanie i punktualno

ść

–

pracowito

ść

, dokładno

ść

i rzetelno

ść

w wykonywaniu powierzonych

zada

–

umiej

tno

ść

organizowania własnej pracy,

–

jako

ść

wykonanej pracy,

–

przestrzeganie regulaminów obowi

zuj

cych w przedsi

biorstwie

przemysłu

papierniczego

oraz

przestrzeganie

przepisów

bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej opiekun

praktyki zawodowej powinien wpisa

w dzienniczku praktyki opini

o pracy

i post

pach ucznia oraz ocen

cow

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[27].S1
Technologia przetwórstwa papierniczego

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

okre

kierunki zagospodarowania wyselekcjonowanych papierniczych

surowców wtórnych,

−

przeprowadzi

badania ankietowe w

ród potencjalnych dostawców

odpadów papierniczych,

−

planowa

strategie zagospodarowywania surowców wtórnych,

−

okre

zadania marketingowe odbiorców papierniczych surowców

wtórnych,

−

planowa

badania i sonda

e rynku obrotu surowcami wtórnymi,

−

analizowa

i opracowywa

wyniki bada

i sonda

−

rozró

nia

techniki przetwórstwa makulatury,

−

wskazywa

nowoczesne urz

dzenia recyklingu makulatury,

−

rozpoznawa

poszczególne rodzaje maszyn i urz

dze

przetwórczych,

−

wskazywa

zadania kontroli jako

ci produkcji,

−

wytwarza

wyroby w sposób ekologiczny.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

311[27].S1.01 Pozyskiwanie papierniczych surowców

wtórnych

311[27].S1.02 Przetwarzanie wyrobów papierniczych

Razem 140

3. Schemat układu jednostek modułowych

311[27].S1

Technologia przetwórstwa

papierniczego

311[27].S1.02

Przetwarzanie wyrobów

papierniczych

311[27].S1.01

Pozyskiwanie papierniczych

surowców wtórnych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Literatura

Borowiecki S.: Maszyny i urz

dzenia papiernicze. WSiP, Warszawa 1979

Gromadzki J.: Poskropka W.,: Technologia drewna. Cz. I. PWRiL,
Warszawa 1980
Przybysz K.: Technologia celulozy i papieru. Cz. II. Technologia papieru.
WSiP, Warszawa 1997
Szwarcsztajn E.: Przygotowanie masy papierniczej. WNT, Warszawa 1991
Wojciechowski T.: Marketing na rynku

rodków produkcji

Polskie.

Wydawnictwo Ekonomiczne S.A. Warszawa 2003

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[27].S1.01
Pozyskiwanie papierniczych surowców wtórnych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

wyja

poj

cia zwi

zane z recyklingiem i odzyskiem wyrobów

papierniczych,

–

okre

kierunki zagospodarowania wyselekcjonowanych papierniczych

surowców wtórnych,

–

zaplanowa

badania okre

laj

ce rynek papierniczych surowców

wtórnych,

–

sporz

dzi

ankiet

dotycz

pozyskiwania papierniczego surowca

wtórnego na rynku odpadów,

–

przeprowadzi

badania ankietowe w

ród potencjalnych dostawców

odpadów papierniczych,

–

opracowa

strategie

rozwoju

przedsi

biorstwa

pozyskuj

cego

papiernicze surowce wtórne,

–

opracowa

plan działa

marketingowych firmy pozyskuj

cej papiernicze

surowce wtórne,

–

sformułowa

zadania dla poszczególnych działów przedsi

biorstwa

zajmuj

cego si

obrotem surowcami wtórnymi,

–

zaplanowa

akcj

promuj

pozyskiwanie odpadów papierniczych.

2. Materiał nauczania

Recykling i odzysk wyrobów papierniczych.
Badania ankietowe rynku surowców wtórnych.
Strategie rozwoju firm pozyskuj

cych papiernicze surowce wtórne.

Marketingowe zarz

dzanie przedsi

biorstwem.

Zadania działów: reklamy, marketingu, logistyki oraz analiz finansowych
w obrocie papierniczymi surowcami wtórnymi.

wiczenia

•

Planowanie działa

zwi

zanych z recyklingiem i odzyskiem wyrobów

papierniczych w regionie.

•

Okre

lanie

sposobów

zagospodarowania

wyselekcjonowanych

papierniczych surowców wtórnych.

•

Opracowywanie planu bada

okre

laj

cych rynek papierniczych

surowców wtórnych.

•

Opracowywanie ankiety pod k

tem mo

liwo

ci pozyskania okre

lonego

papierniczego surowca wtórnego na rynku odpadów.

•

Opracowywanie planu działalno

ci marketingowej firmy pozyskuj

cej

papiernicze surowce wtórne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Formułowanie zada

dla poszczególnych działów współczesnego

przedsi

biorstwa

zajmuj

cego si

obrotem surowcami wtórnymi.

•

Planowanie akcji promuj

cej pozyskiwanie odpadów papierniczych.

rodki dydaktyczne

Dokumentacja bada

i sonda

y marketingowych.

Opracowania wyników bada

i sonda

Plany marketingowe firm.
Filmy dydaktyczne dotycz

ce metod badania rynku.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

pozyskiwania papierniczych surowców wtórnych oraz opracowywania
strategii rozwoju firm zajmuj

cych si

papierniczymi surowcami wtórnymi.

Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na umiej

tno

ść

okre

lania

kierunków

zagospodarowywania

wyselekcjonowanych

papierniczych surowców wtórnych oraz prowadzenia analizy bada

rynkowych

umo

liwiaj

cych

podejmowanie

działa

zwi

zanych

z recyklingiem odpadów papierniczych.

W procesie nauczania-uczenia si

zaleca si

stosowa

metody

nauczania, takie jak: dyskusja dydaktyczna, metoda przypadków, projektów
oraz

wiczenia praktyczne.

Metoda projektów daje mo

liwo

ść

doskonalenia i pogł

biania wiedzy,

planowania, rozwi

zywania problemów i korzystania z ró

nych

ródeł

informacji.

Tematyka projektów mo

e dotyczy

badania rynku papierniczych

surowców wtórnych, planowania gospodarki surowcami wtórnymi, badania
korzy

ci wynikaj

cych z recyklingu i odzysku wyrobów papierniczych.

Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z ró

nych

ródeł informacji.

Osi

gni

cie zało

onych celów ułatwi wzbogacenie procesu dydaktycznego

filmami dydaktycznymi.

Program

jednostki

modułowej

nale

realizowa

pracowni

technologicznej oraz w pracowni informatyki. Zaj

cia nale

y prowadzi

w grupach do 15 osób, uczniowie powinni pracowa

indywidualnie lub

w zespołach 2-3 osobowych.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie

okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

100

oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny post

pów uczniów

umo

liwia korygowanie stosowanych metod nauczania oraz form

organizacyjnych pracy uczniów.

Do sprawdzenia osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów mo

na zastosowa

sprawdziany ustne i pisemne, testy osi

gni

ęć

szkolnych oraz obserwacj

czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje si

zwróci

uwag

na:

–

trafno

ść

koncepcji projektu,

–

dobór materiałów

ródłowych,

–

plan projektu,

–

podział

zada

oraz

stopie

zaanga

owania

uczestników

w realizacj

projektu,

–

stopie

realizacji zamierzonych celów,

–

wykonanie i prezentacj

projektu.

Umiej

tno

ci praktyczne uczniów nale

y ocenia

podczas obserwacji

wykonywanych

wicze

oraz

poprzez

stosowanie

sprawdzianów

praktycznych z zadaniami typu próba pracy.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela, poziom
wykonania

wicze

oraz wykonanie i prezentacj

projektu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

101

Jednostka modułowa 311[27].S1.02
Przetwarzanie wyrobów papierniczych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

scharakteryzowa

recykling wyrobów papierniczych,

–

sklasyfikowa

makulaturowe surowce papiernicze,

–

okre

wykorzystanie substancji włóknistych zawartych w makulaturze

do okre

lonego wyrobu papierniczego,

–

rozró

metody przetwórstwa makulatury,

–

scharakteryzowa

chemiczne metody uzdatniania makulatury,

–

wyja

zasady działania i eksploatacji maszyn i urz

dze

do ponownego rozwłókniania i mielenia półproduktów włóknistych,

–

obsłu

maszyny i urz

dzenia do ponownego rozwłókniania i mielenia

półproduktów włóknistych,

–

skontrolowa

przebieg procesów ponownego rozwłókniania i mielenia,

–

oceni

jako

ść

wyrobu papierniczego wytworzonego z makulatury,

–

posłu

dokumentacj

technologiczn

oraz Dokumentacj

Techniczno-Ruchow

maszyn i urz

dze

–

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska podczas przerobu wyrobów

papierniczych.

2. Materiał nauczania

Techniki przetwórstwa makulatury.
Maszyny i urz

dzenia do przygotowania rozwłókniania, oczyszczania,

sortowania, mielenia makulatury i półproduktów włóknistych - obsługa
i eksploatacja.
Kontrola procesów, parametry procesowe.
Kontrola jako

ci produkcji.

Wyroby papiernicze otrzymywane z makulatury.

wiczenia

•

Klasyfikowanie makulaturowych surowców papierniczych.

•

Okre

lanie mo

liwo

ci wykorzystania substancji włóknistych zawartych

w makulaturze do okre

lonego wyrobu papierniczego.

•

Rozró

nianie metod przetwórstwa makulatury.

•

Rysowanie schematów maszyn i urz

dze

do rozwłókniania i mielenia

półproduktów włóknistych.

•

Obsługiwanie maszyn i urz

dze

do rozwłókniania i mielenia

półproduktów włóknistych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

102

•

Kontrolowanie przebiegu procesów rozwłókniania i mielenia.

•

Badanie jako

ci wyrobu papierniczego wytworzonego z makulatury.

rodki dydaktyczne

Schematy technologiczne.
Dokumentacja techniczno-technologiczna.
Foliogramy, ilustracje.
Polskie Normy.
Czasopisma specjalistyczne.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

nowoczesnych

technologii

produkcji

wyrobów

papierniczych

z wykorzystaniem surowców wtórnych.

Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na kształtowanie

umiej

tno

ci dobierania metod ponownego rozwłókniania i mielenia

włóknistych surowców wtórnych oraz badania jako

ci uzyskanego wyrobu

papierniczego.

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu nauczania stosowa

nast

puj

metody

nauczania:

wykład

problemowy,

pokaz

z obja

nieniem, pokaz z instrukta

em, metoda przewodniego tekstu,

metoda projektów

oraz

wiczenia praktyczne.

Realizacja tre

ci programowych wspomaganych

wiczeniami umo

liwia

kształtowanie umiej

tno

ci wa

nych w zawodzie, takich jak: ł

czenie ze

sob

ró

nych elementów wiedzy, dostrzeganie zale

ci mi

dzy nimi,

rozwi

zywanie

problemów,

wnioskowanie,

uzasadnianie

przyj

tych

rozwi

oraz doskonalenie umiej

tno

ci samokształcenia.

Dla ułatwienia zrozumienia realizowanych tre

ci kształcenia wskazane

jest

organizowanie

wycieczek

dydaktycznych

celu

poznania

stosowanych metod i technologii podczas przetwarzania wyrobów
papierniczych oraz zapoznania si

z rzeczywistymi warunkami pracy.

Program

jednostki

modułowej

nale

realizowa

pracowni

technologicznej. Zaj

cia nale

y prowadzi

w grupach do 15 osób

podzielonych na 2-3 osobowe zespoły.

Praca grupowa uczy współpracy

z zespołem oraz wspólnego podejmowania decyzji i rozwi

zywania

problemów.

6. Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie

okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

103

oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Do sprawdzenia osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów mo

na zastosowa

sprawdziany ustne i pisemne, testy osi

gni

ęć

szkolnych oraz obserwacj

czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

Wiadomo

ci teoretyczne niezb

dne do realizacji

wicze

praktycznych

mog

sprawdzane za pomoc

testów osi

gni

ęć

szkolnych. Zadania

w te

cie mog

otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luk

) lub zamkni

(wyboru wielokrotnego, na dobieranie, prawda-fałsz).

Umiej

tno

ci praktyczne uczniów nale

y ocenia

podczas obserwacji

wykonywanych

wicze

oraz

poprzez

stosowanie

sprawdzianów

praktycznych z zadaniami typu próba pracy.
W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze