Zaburzenia zachowania i emocji u dzieci

chorych

na padaczkę

dr Jolanta Paruszkiewicz

Wielki smutek nie umie sam położyć sobie kresu.
(Seneka)

Rodzice każdego dziecka od samego początku stają przed problemem dobrego wychowania

swojej pociechy. W przypadku choroby dziecka często stają się bezradni, zagubieni, wystraszeni i

nierzadko próbują wynagrodzić niepełnosprawność większą troską i zaangażowaniem w rozwój

swojej pociechy. Podobnie dzieje się w przypadkach dzieci chorych na padaczkę.

Zaburzenia zachowania i emocji mogą tu wynikać z wielu powodów:

1. Sam przebieg choroby i jego następstwa

2. Sposób leczenia i wpływ podawanych leków

3. Nadopiekuńczość rodziców lub starania - za wszelką cenę - normalnego traktowania

dziecka i marginalizowanie problemu (udawanie, że nie istnieje)

4. Wpływ środowiska zewnętrznego

5. Inne problemy rodzinne np.: wzajemne obwinianie się.

6. I wiele, wiele innych.

1. Padaczka, jak Państwo zapewne wiecie, występuje w wielu postaciach. Od prawie

niezauważalnych napadów, aż do dużych napadów z drgawkami i utratą świadomości.

Napady mogą wystąpić zarówno u dzieci dotychczas zdrowych, rozwijających się prawidłowo jak i u

takich, które już chorują na inne przypadłości, u dzieci inteligentnych jak i w różnym stopniu

upośledzenia. W każdym przypadku wystąpienie napadów jest ogromnym przeżyciem dla rodziny i

dziecka. Trzeba zasięgnąć porady lekarza, stosować się, do leczenia, współpracować z lekarzem.

Problemy wychowawcze częstokroć stają na drugim miejscu, najważniejsza jest choroba i jej

leczenie. Sam rodzaj padaczki, wiek w jakim wystąpi oraz to czy współistnieje z innymi

schorzeniami ma duże znaczenie w podejściu do wychowania dziecka. Jeżeli jednak, do chwili

wystąpienia napadu nie było problemu wychowawczego z dzieckiem, to starajcie się Państwo

postępować tak jak do tej pory. Trzeba jednak wziąć pod uwagę to, iż w niektórych sytuacjach

napady padaczkowe mogą mieć wpływ na stan emocjonalny naszego syna czy córki. Może pojawić

się np. rozdrażnienie, chwiejność nastroju, agresja. Powodem tego może być sam proces chorobowy

jak również konfrontacja z chorobą.

Postępowanie będzie rożne. Jednak zalecam, aby starać się w miarę dojrzałości dziecka zawsze

wytłumaczyć co się dzieje, jakie są możliwości leczenia, jak sobie radzić. Pomocny w tym będzie

lekarz lub psycholog.

2. Gdy chore jest dziecko - chora jest cała rodzina. Gdy choroba jest przewlekła, trudna do leczenia

- pomocy wymaga cała rodzina. Dlatego nie unikajcie Państwo porady terapeutycznej u psychologa

czy lekarza psychiatry, gdyż Wasze zachowanie i emocje mają ogromny wpływ na zachowanie i

samopoczucie dziecka.

Rodzice w trosce o zdrowie dziecka zapominają o ważnych zasadach wychowawczych. Starają się

unikać zdenerwowania dziecka, ochronić go przed przykrościami, rezygnują z wymagań np.

utrzymywania porządku, dbania o czystość, nie stawiają granic (gdy dziecko jest małe wszystko mu

wolno). Stopniowo rodzice sami doprowadzają do tego, że nadmiernie chroniąc dziecko, pozwalają

mu rządzić sobą i stają się niewolnikami dziecka i jego choroby.

3. Uświadomienie sobie problemów wychowawczych następuje wówczas, gdy wreszcie ktoś stawia

małemu człowiekowi wymagania; często jest to moment pójścia do przedszkola lub rozpoczęcia

nauki w szkole. Nagle ktoś zaczyna czegoś wymagać. Dziecko musi dostosować się do innych dzieci,

jest traktowane jak inni, musi zrozumieć, że nie jest najważniejsze. Wtedy przychodzi

rozczarowanie.

Dotychczas najważniejsza osoba, chroniona przed wszelkimi przykrymi niespodziankami nagle

musi liczyć się z potrzebami innych. Jednocześnie okazuje się, że nie jest ani wyjątkowa, ani

najlepsza, czasem dowiaduje się przykrych rzeczy na swój temat. Takie dziecko, nieprzygotowane

do życia w gronie rówieśników przeżywa frustrację, nie otrzymuje od ludzi tego, co dotychczas mu

się należało, co z racji choroby było przywilejem - uwagi, pobłażania, wyręczania. Pojawia się u

dziecka agresja, bunt, opór, wybuchy złości, płaczu, niechęć uczęszczania do przedszkola czy szkoły.

Bywa też tak, ze dziecko zamyka się w sobie, milknie, unika kolegów, jest smutne, wstydzi się.

4. Możliwe, że jeśli choroba dziecka była w rodzinie tematem. wstydliwym, unikano rozmowy na

ten temat, to w gronie innych ludzi trudno będzie młodemu człowiekowi poradzić sobie z własnymi

emocjami: wstydem, lękiem przed ujawnieniem choroby i odrzuceniem przez otoczenie.

Pojawią się problemy emocjonalne, nierzadko o charakterze depresji.

Na podstawie długoletniej pracy w Poradni Zdrowia Psychicznego mogę z całą odpowiedzialnością

stwierdzić, iż w każdym przypadku przewlekłej choroby dziecka rodzicom i ich pociechom

potrzebna jest pomoc, nie tylko w zakresie leczenia schorzenia zasadniczego, lecz również w

radzeniu sobie z problemami dnia codziennego. Warto posłuchać rady psychologa, lekarza

psychiatry, brać pod uwagę komentarze pedagogów pracujących z dzieckiem.

5. Zauważyłam również pewną postawę rodziców polegająca na przekonaniu, ze oto nasze dziecko

jest jedyne, którego spotkało nieszczęście, wyjątkowe i to jemu należą się wszelkie względy.

Oczywiście, dziecko zawsze jest jedyne i wyjątkowe dla rodziców, i to oni muszą walczyć o dziecko w

każdej chwili jego życia, ale to nie znaczy, ze nie można wymagać i uczyć dziecka zwykłego,

normalnego stosunku do świata; wrażliwości na innych, tolerancji, empatii, przyjaźni, współczucia,

zrozumienia, szacunku do innych i samego siebie oraz wielu innych zalet, które są ludziom

potrzebne.

Człowiek otwarty i życzliwy zawsze znajdzie przyjaciół. Warto zatem czynić starania, wychowywać,

wymagać od naszych dzieci, uczyć je, aby w przyszłości mogły być szczęśliwe pomimo choroby.

Oducza się umysł powoli, czego się uczył długo.
(Seneka)