Referat -

SPOŁECZNA INSPEKCJA PRACY

na podst. Ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r.


Zgodnie z art. 1 ustawy, społeczna inspekcja pracy jest służbą społeczną, pełnioną przez
pracowników. Ma na celu zapewnienie przez zakłady pracy bezpiecznych i higienicznych warunków
pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych określonych w przepisach.
Reprezentuje interesy wszystkich pracowników danego zakładu. Jest kierowana przez zakładowe
organizacje związkowe.

Społeczną inspekcję pracy tworzą:



zakładowy społeczny inspektor pracy – dla całego zakładu pracy



oddziałowi / wydziałowi społeczni inspektorzy pracy – dla poszczególnych oddziałów / wydziałów,



grupowi społeczni inspektorzy pracy – dla komórek organizacyjnych oddziałów / wydziałów.

W przedsiębiorstwach wielozakładowych najczęściej stosowana jest struktura dwupoziomowa, przy
czym zakładowy społeczny inspektor pracy umiejscowiony jest w siedzibie dyrekcji firmy, a
inspektorzy oddziałowi działają w poszczególnych zakładach czy filiach przedsiębiorstwa.
Rzadziej pojawia s

ię struktura trójstopniowa.

Art. 5 omawianej ustawy wymienia postulaty, które muszą być spełnione przez kandydata.
Społecznym inspektorem pracy może zostać pracownik danego zakładu, który nie zajmuje
stanowiska kierowniczego i jest członkiem związku zawodowego, jednak

zakładowe organizacje

związkowe mają prawo ustalić, że społecznym inspektorem pracy może być pracownik nienależący
do związku zawodowego.

Dodatkowe wymagania, które często stawiane są kandydatom na to stanowisko to:

-

znajomość zagadnień wchodzących w zakres działania inspektora;

- min.5-

letni staż pracy w branży, do której należy zakład i min. 2-letni staż pracy w danym

zakładzie;

-

natomiast w przypadku oddziałowego lub grupowego społecznego inspektora pracy.

min. 2-

letni staż pracy w branży i min. 1 rok pracy w zakładzie;

Społecznego inspektora pracy wybierają pracownicy zakładu na okres 4-letni.
W razie niewywiązywania się ze swoich obowiązków inspektor może zostać odwołany.

Zadania społecznego inspektora pracy określone są w art. 4 ustawy.

Społeczny inspektor pracy:

1. Sprawuje kontrolę stanu budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesów
technologicznych z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy;
2. Kontroluje przestrzeganie p

rzepisów prawa pracy, w tym postanowień układów zbiorowych i

regulaminów pracy, w szczególności w zakresie BHP, ochrony pracy kobiet, młodocianych i
niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy;
3. Uczestniczy w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów dotyczących ochrony środowiska
naturalnego;
4.

Bierze udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz zachorowań na choroby
zawodowe i inne schorzenia wywołane warunkami środowiska pracy;

5.

Kontroluje stosowanie przez zakład pracy właściwych środków zapobiegawczych;

6.

Uczestniczy w przeprowadzaniu społecznych przeglądów warunków pracy;

7.

Opiniuje projekty planów poprawy warunków bhp i planów rehabilitacji zawodowej,

Inne zadania społecznego inspektora pracy zwiększające jego uprawnienia mogą określać przepisy
wewnętrzne obowiązujące w danym zakładzie pracy.

Społeczny inspektor pracy ma prawo

wstępu w każdym czasie do pomieszczeń i urządzeń zakładu

pracy w celu przeprowadzenia kontroli,

żądania od pracodawcy i pracowników udzielenia informacji

oraz okazania dokumentów w sprawach wchodzących w zakres przeprowadzanej kontroli.

Po przeprowadzeniu kontroli społeczny inspektor pracy informuje kierownika zakładu o stwierdzonych
nieprawidłowościach oraz zapisuje swoje spostrzeżenia w księdze zaleceń i uwag, prowadzonej
przez zakład pracy. Kierownik zakładu powinien podjąć decyzję w sprawie usunięcia uchybień i
niezwłocznie poinformować o tym inspektora.

Środkiem prawnym, jakim dysponuje inspektor, jest zalecenie. Powinno ono być sporządzone w
f

ormie pisemnej. Prawo formułowania zaleceń przysługuje wyłącznie zakładowemu społecznemu

inspektorowi pracy. Oddziałowi i grupowi inspektorzy mogą być natomiast inicjatorami ich wydawania.

Jeśli pracodawca uzna zalecenie za niezasadne, wnosi sprzeciw do właściwego inspektora pracy
Państwowej Inspekcji Pracy. Ma na to 7 dni od dnia doręczenia zalecenia, a w przypadku zaleceń
wstrzymania pracy musi to zrobić niezwłocznie. W razie wniesienia sprzeciwu, inspektor PIP wydaje
decyzję lub podejmuje inne środki prawne przewidziane w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy.

Z

akład pracy jest obowiązany zapewnić inspektorowi odpowiednie warunki do realizacji zadań. Zakład

pracy ponosi także koszty związane z działalnością inspektora.
Społeczny inspektor pracy swoje zadania powinien wykonywać poza godzinami pracy. Niektóre
czynności, np. kontrola warunków pracy, narady, szkolenia, mogą być jednak wykonywane w
godzinach pracy. W tych przypadkach inspektor zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Ze względu na swoją działalność inspektor podlega szczególnej ochronie przed rozwiązaniem
stosunku pracy, o czym stanowi art. 13. W trakcie swojej 4-

letniej kadencji i rok po wygaśnięciu

mandatu nie może zostać zwolniony, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie
umowy

o pracę bez wypowiedzenia.

Społeczni inspektorzy pracy współdziałają z Państwową Inspekcją Pracy oraz innymi organami
nadzoru i kontroli warunków pracy.

Państwowa Inspekcja Pracy udziela pomocy poprzez poradnictwo prawne, szkolenia i
specjalistyczną prasę. Inspektorzy PIP przeprowadzają także kontrole wykonania zaleceń i uwag
społecznych inspektorów pracy.

Niewykonanie zalecenia społecznego inspektora pracy stanowi wykroczenie przeciwko prawom
pracownika i podlega karze grzywny, określonej w art. 22.