Myśl polityczna XXw do 1945r. - ćwiczenia

11.10.2011

„Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza.” - J. M. Keynes

Refrat: „Postawa Kościoła wobec ideologii totalitarnych (komunizm, faszyzm, nazizm).

Myśl Keynes'a powstała w latach '30, w czasach wielkiego kryzysu.

Ludwig von Misses urodził się we Lwowie, zmarł w Nowym Jorku. Określany jest mianem

ekonomisty austriackiego.

Dopiero w latach kryzysu zapoczątkowany został liberalizm socjalny, w miejsce istniejącego

wcześniej klasycznego liberalizmu XIX – wiecznego.

Benedetto Croce, po śmierci jego rodziców opiekował się nim jego wuj, filozof-heglista, po

którym mógł „nabyć” swój światopogląd. Współpracował przez jakiś czas z Gentile (późniejszym

drugim ideologie faszyzmu, obok Mussoliniego)

Zapoznać się z tym, co Sobolewski pisze o Croce.

Keynes próbował spojrzeć na gospodarkę z punktu makroekonomicznego. Jego

najważniejszym celem była polityka makroekonomiczna, zapobiegająca bezrobociu. Chciał on

„państwowego kapitalizmu”. Interwencja państwa w gospodarkę miała ją ustabilizować i znieść,

bądź chociaż zmniejszyć bezrobocie. Oszczędności wcale nie muszą być reinwestowane. Keynes

chciał „uzdrowić” gospodarkę i doprowadzić ją do ładu, a później znów zostawić samej sobie.

Działanie państwa miało bowiem pobudzać inwestycje i inwestorów.

Liberalizm był również reakcją na faszyzm i komunizm w tamtych czasach.

Przy wolnym rynku w liberalizmie wartością i regulatorem tego rynku są pieniądze.

„Demokracja konsumentów” - mamy tyle głosu, ile mamy pieniędzy.

25.10.2011

Enzo Traverso „Europejskie korzenie przemocy nazistowskiej.”

Hans Kelsen (1881 – 1873) – dla niego w demokracji zgadzali się burżuazja i proletariat.

Wg niego komuniści stworzyli autokrację, której formą była dyktatura proletariatu. W demokracji

istnieją dwa nierozłączne duchy – wolność i równość, ale żeby je zachować musi istnieć władza.

Powrót do natury jest zerwanie społecznych więzów, wolność społeczna. Jeśli chodzi o dem

bezposr to jednostka korzysta z wolnosci, ale tylko na chwile i wtedy, kiedy glosowala razem z

większościa. Istnieje konflikt wolnosci idnywidualnej z wolnoscia spoleczna. Nie znaczy to, ze ktos

po stronie większości ma wolna wolę. Przeciwnicy demokracji mowia, ze jej bledem jest

wyprowadzenie zasady większości, która wynika z rownosci. Konflikt pomiedzy wola jednostki i

wola powszechna powinien być sprowadzony do minimum. Wlnosc indywidualna jest wypiarana

przez wolnosc spoleczenstwa. Wolna powinna być osoba panstwa, a nie poszczegolny obywatel.

Demokracja zlewa wielosc w jednosc, narod jest podiotem,a nie przedmiotem. Jeśli narod to wola

jednostek, to wola narodu jest wola większości. Narod nie jest zlepkiem dzialanosci

indywidualnych, ale dzialanosc uregulowana przez porządek panstwowy. Podmiotem są ci którzy

uczestnicza w ksztaltowaniu porzadku panstwowego. Wg Kelsena dzieki partiom politycznym

demokracja w ogole jest mozliwa. Stronnictwa polit zawsze kieruja się pewnym interesem, co

czasem jest sprzeczne z interesami panstwa. Wrogami demokracji są te stronnictwa, które mysla

tylko o swoich interesach. Demokracja pragnie by wola zbiorowa skladala się z wypadkowej dazen

poszczegolnych stronnictw. Demkracja bezposr jest niemozliwa do zastosowania, bo skrajna

prawica i skrajna lewica glosza zupelnie odrebne o siebie hasla. Parlamentaryzm i dem

przedstawicielska jest jedyna, która może zapewnic lad i porządek prawny. Walka o

parlamentaryzm była walka o wolnosc polityczna. Wolnosc u Kelsena przedstawia się dwojako.

Panstwa nie tworzy bezposrednio narod, ale wybrany parlament. Parlament powinien być prawnie

niezalezny od narodu. System musi się caly czas reformowac, zeby polepszyc prace parlamentu.

Kelsen jest za rozwijaniem referendow, w których udzial nie będzie obowiazkowy. Zwraca tez

uwage, ze ludzie mogą wykorzystac inicjatywe ludowa, ale nie zawsze to dziala – lud faktycznie

nie może udzielic intsrukcji parlamentarnych, to przez inicjatywe ludowa pokaze swoje dazenia.

Dobry wyjsciem byłoby ograniczenie albo zniesienie immunitetu. Do egzekwowania

odpowiedzialnosci od poslow nadaja się niezawisle sądy. Zasada większości zapobiega rzadom

klasowym. Zasada większości zaklada jednak istnienie mniejszosci. Uwazal jednak, ze większość

może się pomylic. Kelsen twierdzil, ze niezbedna jest wolnosc slowa, by dac mozliwosc

wypowiedzeniu się wszystkim. Mniejszosc tez może zastosowac pewne narzedza, dzieki ktorym

„utemperuje” (wtf) większość. Jednym z nich jest obstrukcja, jej wykorzystanie powinno kierowac

się na kompromis. Wg Kelsena marksisci przeciwstawiaja demokracje burzuazyjna, demokracji

spolecznej. W swiatopolgladzie demokratycznym to nie rownosc, ale wol osc jest wykladnia.

Formalna rownosc wolnosci (praw politycznych) – w tym zawiera się cala idea demokracji. W

demokracji będzie lepiej powodzic się ludziom materialnie. Rownosc wg marksistow to

sprawiedliwosc, na miejsce ideologii rownosci chca ideologii sprawiedliwosci. Uzywanie tego

pojecia wg kelsena jest czysta manipulacja. Dyktatura opiera się na skrzywionej zasadzie

sprawiedliwosci. Nie chodzi o to jak stanowic prawa, ale co stanowic. Nie mowi się jaki porządek

praw ma stanowic, kapital czy socjalistyczny. Porządek panstwowy muszą ksztaltowac ci, którzy

mu podlegaja. Jaka wartosc narod powinien dac swoim prawom, by moc to pozniej zamienic w

tresc panstwa, czyli porządek. Demokracja nie jawi się jako mozliwosc poznania albsolutnej

prawdy czy wartosci. Wg Kelsena nie istnieje cos takiego jak absolutna prawda. Walka demokracji

z autokracja to walka o wartosc absolutna. W kazdej chwili stare wartosci powinny ustapic nowym

pogladom. Relatywizm w demokracji ksztaltuje wole kazdego czlowieka, wiare, slowo etc. kazdy

przymus musi być usprawiedliwony. Pozyskujac większość, ktorym porządek spoleczny ma

zapewnic szczescie, a najwazniejsze jest to, by pewnego dnia mniejszosc stala się większością.

Norma prawna ma tylko wskazywać powinności bez naleciałości politycznych. Normy mają mieć

charakter kompetencyjny.

Karol Schmidt. Urodził się 1888r. Konserwatywny rewolucjonizm. Wyróżniał on wiele

mankamentow systemu parlamentarnego, zwaracal uwage na to ze trudno zdefiniowac czym jest

interes publiczny a co dopiero jak go realizowac. Jeśli chodzi o demokracje liberalna to za dużo w

niej czystej polityki, stad ciagle konflikty i walki. Wg niego demokracja lib nie mogla trwac dlugo,

suwerenem dla schmidta była jednostka która miala mozliwosc wprowadzenia stanu wyjatkowego,

miala ona tez mozliwosc roztrzygania sporow które powstaja przy pluralizmie parlamentarnym i w

sytuacji kiedy mysl polityczna nowozytna jest kompleetnie rozna od starozytnej, gdzie tworzy się

jakiś cel czlowieka a dopiero pozniej organizacje polityczna. W parlamentaryzmie trudno byloby

znalezc takie suwerena, dla takiego polityka to ciagle rozroznianie na my i oni. Twierdzil, ze

konflikty mogą być wywołane tylko przez jakieś grupy i pojawiaja się konflikty między roznymi

grupami które staraja się legitymizowac je za pomoca roznych idei. Zwracal uwage na to ze wojny

wystepuja nie dlatego, ze istnieje polityka, ale dlatego, ze polityka nie jest neutralizowana. Caly

system Schmidta to jedna wielka analogia. Panstwo, które wchodzi w stan wyjatkowe, jest jak bóg.

Jeżeli o suwerennosc czy decyzjonizm, to ten co decyduje o stanie wyjatkowym jest suwerenny.

Stan ten nie jest okreslony ani przez ogolne normy prawne, ani nic, nie ma wyjasnienia co się musi

stac, by 'ten' stan uznac za wyjatkowy, nie da się tez okreslic warunkow czy dzialan, które należy

podjac, by ze stanu wyjatkowego wyjsc. Ogolna norma prawna nie jest w stanie tego okreslic. Stan

wyjatkowy wiaze suwerena z porzadkiem prawa. Dlatego, ze w momencie podjecia decyzji prawo

uwgzlednia istnienie stanu wyjatkowego. Suweren staje się porzadkiem ale nie jest już prawem.

Mamy porządek prawa stanowione i prawo odwieczne, tradycyjne, wynikajace z pewnej

swiadomosci i ducha narodowego. Schmidt twierdzi, ze stan (stan wyjatkowy) nieograniczonej

władzy nie jest tak naprawdę stanem anarchii. Każda forma porządku jest zawsze zrodzona przez

decyzje, ale już w momencie rodzenia rodzi się norma, która ogranicza ta decyzje. W sytuacji

naturalnej jest tak, ze ta decyzja ulega maksymalnemu ograniczeniu. Suweren, który ma możność

podejmowania decyzji odsuwa się w cień, nie ma takiej mocy sprawczej, jest ona minimalizowana.

Odwrotnie w sytuacji wyjątkowej, kiedy to decyzja jest najbardziej istotna a norma ulega

maksymalnemu ograniczeniu. W sytuacji wyjątkowej porządek prawa zostaje rozbity na porządek i

prawo, które stoją do siebie w opozycji. Według Schmidta decyzja jest niezależna od normy

prawnej. Decyzja bierze się z niczego. Istnienie państwa ma większą wartość, aniżeli norma

prawna. Państwo istnieje przez prawem i to ono podejmuje wszechwładne decyzje, dla Schmidta

realnie istnieją grupy, grupy społeczne.

15.10.2011

Konserwatyzm.

Maurras. Żadne z jego dzieł nie zostało przetłumaczone na język polski. Urodził się we

Francji niedaleko Marsylii, został wychowany przez matkę, gorliwą katoliczkę. Przewidywał

karierę jako oficer marynarki, jednak jego głuchota w wieku 14 lat mu to uniemożliwiła. Z czasem

zauważyła wzrost potęgi Niemiec. Do 1923 roku szło mu całkiem nieźle, zyskał osłuch w całej

Europie, sam premier francuski konsultował z nim swoje decyzje dyplomatyczne. Od 1929r.

wszystko zaczęło się łamać, zaczęły się akcje przeciw Marasowi i jego „Akcji Francuskiej”.

Twierdził, że „Akcja Francuska” jest szkołą francuskiej polityki narodowej. Jego doktryna była

antyliberalna, ale musiał uznawać Orleanów jako prawowitych dzierżawców tronu.

Rewolucyjny konserwatyzm w myśli Charlesa Maurrasa. Nie chce on powrotu w całości w

stanie takim i takiej formie, jaka była przed 1789 rokiem. Koncepcja władzy była decyzjonistyczna.

Wiktor Pradera. Karlizm (synonimem może być tradycjonalizm).

Nurt nowego humanizmu. Elliot.

22.11.2011

C.D.

Wspólnota chrześcijańska miała być elitą wyznaczająca ogólny charakter społeczeństwa,

swego rodzaju elita etyczna kontrolująca politykę. Miało to być zastąpienie Kościoła, która nie

miała mieć wymiaru instytucjonalnego. Cleris jest elitą specjalnego rodzaju. Eliot mówi, że elita

wciąż potrzebuje dopływu świeżej krwi, jest różnorodna wewnętrznie i na tym polega jej siła. To co

spaja cleris jest to, że jest tak różnorodna.

Relacje między państwem a Kościołem. Zgadzał się na rozdział i nie chciał państwa

wyznaniowego, ale widział udział Kościoła jako instytucję, która się kontaktuje ze społeczeństwem

za pomocą wybitnych jednostek. Kościół powinien mieć pierwszeństwo i ostateczne zdanie jeśli

chodzi o kwestię edukacji. W każdych innych Kościół może mówić głosem innych, poszczególnych

osób Kościoła, a nie jako cała instytucja. Oddzielenie państwa od Kościoła jest ważne. Elementem

twórczym dla społeczeństwa jest napięcie między państwem a Kościołem. Dostrzega istnienie tej

podwójnej podległości – posłuszeństwa wobec państwa i wobec Kościoła. Kunsztowność Ellita i

jego koncepcji polega na konstrukcji jego wywodu, która była antydemokratyczna w pojęciu XX

lecia międzywojennego, ale usprawiedliwiano to kwestią obrony demokracji. Pomimo krytyki

demokracji stwarzał obraz jako jej obrońca. W tej krytyce nie popadał jednak w skrajności czy

pryncypializm. Po drugie czytanie jego dzieła to obcowanie z niezależnym myślicielem.

Włoski faszyzm.

Nazwy faszyzm użyto pierwszy raz w 1892 roku. Ruchy faszystowskie pojawiły się po I wś

niemal we wszystkich krajach Europy. Partie te miały program nowy i reprezentowały potrzeby

narodu. Ludzie byli niezadowoleni z traktatu wersalskiego, sytuacji gospodarczej, efektów I wojny

światowej, kryzys państwa liberalnego, upadek wartości moralnych. Mussolini urodził się w 1883

roku. Jego poglądy były silnie ukształtowane przez ojca. Zajmował się dziennikarstwem. W

wyborach 1921 roku zdobyli 36 mandatów. Mussolini był arogantem i osobą pewną siebie co

spowodowało, że zaufało mu i jego ruchowi faszystowskiemu wielu ludzi. W 1926 roku ruch

przekształcono w partię faszystowską. Faszyzm łączył wszystko. Podkreślał, że jest filozofią życia

a nie tylko program politycznym, przede wszystkim działaniem. Był nastawiony na negowanie

ideologii, które były do tej pory. Faszyzm uważał, że masy na których się opierał nie są zdolne do

odpowiedniego pojęcia dobra i powinna masy te wychować partia. Najważniejszy był wódz.

Faszyzm rolny opierał się na wsiach. Inne były działania dotyczące wsi i ludzi żyjących tam,

a inne wobec ludzi których chciano zwerbować z miast. Faszyści wiedzieli jaki i wiedzieli że różne

środki trzeba podjąć by zwerbować różnych ludzi. Faszyzm rolny pozyskiwał chłopów terrorem i

przemocą, ale i propagandą. Opanowując wieś faszyzm narzucił swój system gospodarczy.

Mussolini i faszyzm nie darzył zaufaniem ruchów zawodowych, które tworzyły się bez jego udziału

stworzono więc takie, które mogli kontrolować. Najważniejszymi osoby były te zarządzające

konkretnymi okręgami. Mussolini bardziej cenił osoby, które miały jakiś wpływ i mogły

bezpośrednio wykonywać jego polecenia. Szybki rozwój profaszystowskiego ruchu zawodowego

wiązał się z mocną ingerencją w sprawy wsi. Organizatorzy związków chłopskich, które nie były

związane z faszystami, byli rozstrzeliwani. W połowie 1921 roku faszyzm rolny był dużo silniejszy

niż faszyzm miejski. Jedną ze strategii działania faszystowskich grup bojowych było

prześladowanie niefaszystowskich grup i niszczenie ich, a w ich miejsce wbudowywanie swoich.

Ruch syndykalny winien mieć charakter narodowy, realizować powszechny interes i zapewniać

odpowiedni zysk gospodarczy indywidualny i ogólny. Partia ingerowała tak w życie publiczne, jak i

prywatne. Z czasem próbowali dotrzeć do jak najszerszej masy ludzi, tak do robotników jak i do

tych, którzy posiadają środki produkcji.

Mussolini nawiązywał do korzeni by umocnić swoją władzę, np. święto pracy przeniesiono

na 21 kwietnia, jako dzień założenia Rzymu.

Korporacjonizm faszystowski a korporacjonizm kościelny. U podstaw korporacjonizmu

kościelnego leży filozofia personalizmu, zaś w przypadku korporacjonizmu włoskiego inicjatywą, u

podstaw leży zwykła, polityczna aksjologia czy ideologia.

Krytycy faszyzmu. Pierwszym krytykiem jest Luigi Salvatorelli, był włoskim politykiem i

historykiem, jego zdaniem faszyzm był wyrazem walki klasowej drobnomieszczaństwa. Wg niego

decydującą rolę w procesie kształtowania faszyzmu odegrał czynnik ideologiczny. Faszyści

pojmowali naród abstrakcyjnie, jako wartość samą w sobie, to z tego mitu stworzyli centralny punkt

swojego ruchu. Według Salvatorellego dwie podstawowe cechy faszyzmu to antyliberalizm i

antysocjalizm. Nie ma tam miejsca na wolność, a socjalizm dąży do nadania świadomości

proletariatowi, faszyzm zaś neguje go na równi z burżuazją. Drobnomieszczańska mentalność była

przyczyną do powstania i rozwoju ruchu faszystowskiego. Drobnomieszczaństwo demokratyczne

było bliskie socjalizmowi i demokracji, dopóki wierzyło że walczą o swój cel. według

Salvatorelego bardzo ważny był wątek historyczny, kryzysogenny charakter I wojny światowej

sprzyjał powstawaniu postaw patologicznych na podstawie których wyrósł faszyzm. Drugi krytyk

to Benedetto Croche. Przez jakiś czas współpracował z Gentile, później ich drogi rozeszły się.

Początkowo tolerował faszyzm. Później jednak stał się antyfaszystowski. Nie musiał jednak

emigrować z Włoch, bo system zostawił go na wolności w obawie przed międzynarodową

kompromitacją, Croche był zbyt znany by go uwięzić. Faszyzm przyniósł zdradę ideałów w postaci

absolutystycznej formy rządów. Według niego walka z faszyzmem miała doprowadzić do

zrozumienia celów liberalizmu, a idea wolności miała święcić triumfy. Croche odrzucał ideę

państwa jako związku zawodowego. Krytykował również korporacjonizm argumentując.

Korporacjonizm był negacją zasad państwa liberalnego. Kolejnym krytykiem był Francesco Nitti,

który występował w obronie wartości liberalnych. Wzorem dla niego były angielskiej liberalnej

szkoły filozoficznej, a wolność była dla niego wartością absolutna. Według niego kryzys wolności

był głównym następstwem I wojny światowej. Nitti wziął pod uwagę systemy Rosji i Włoszech i

określił je jako rządy mniejszości upatrując w nich pewnych podobieństw. Co więcej do państw bez

wolności zaliczał prawie wszystkie państwa które powstały na gruzach monarchii austro -

węgierskiej. Według niego liberał nie mógł być ani reakcjonistą, ani rewolucjonistą. System

faszystowski to dla niego dyktatura oparta na przemocy. Według faszystów wszyscy antyfaszyści

uważani są za element pozanarodowy.

Korzeni faszyzmu należy szukać w rasizmie, koncepcjach darwinistycznych. Wartością

pozytywną w faszyzmie jest państwo i naród. Charakter totalny państwa faszystowskiego przejawia

się głównie w gospodarce, ale i całej reszcie. Mussoliniemu chodziło o demokrację nieograniczoną,

nie liczba rządziła państwem, tworzyła ona wielu królów etc. Był za demokracją jakościową, to

elita miała znać wolę narodu – a elitą była partia. Podział istniał nie na klasy, ale na wodza, elitę i

resztę społeczeństwa.

6.12.2011

Po I wś Niemcy byli dość rozczarowani, m.in. traktatem wersalskim. Na południu działały

ruchy odwołujące się do Volk - narodu niemieckiego. Wiele z nich miało charakter antysemicki.

Źródła upadku Niemiec upatrywały w wypełnianiu założeń traktatu wersalskiego, widziały

zagrożenie w rewolucji komunistycznej, powstawały teorie wielkiego spisku żydowskiego.

Freikorps. Jedną z partii w tym nurcie była niemiecka partia robotnicza (DAP). Początkowo

ideologia tej partii odwoływała się do socjalizmu, ale był to socjalizm narodowy, bardziej jednak

jako solidaryzm w ramach narodu niemieckiego. Społeczeństwo pojmowane było jako wspólnota

połączona jednym celem, uważano ze wszyscy obywatele winni być równi w kwestii prawnej,

jednak od razu było tu widać niechęć do ludności nie – niemieckiej. Pojawiały się hasła Niemcy dla

Niemców. Zarząd tej partii liczył kilka osób, sama partia skladals ei z kilkudziesięciu osób. Podczas

zebrania 12.101919 udział w takim zebraniu wziął Adolf Hitler, który był oddelegowany przez

Reichswerę. Podczas ego zebrania jeden z członków partii mówił o środkach obalenia kapitalizmu,

co spodobało się Hitlerowi. Inny członek domagał się oddzieleniu Bawarii od Niemiec, co

zdenerwowało Hitlera b był temu przeciwny. Postanowił po tym, jak dostał broszurę, stwierdził ze

ten program mu odpowiada i postanowił przystąpić do partii. Zajmował się werbowaniem nowych

członków, największe znaczenie miała dla niego propaganda, uważał ze trzeba działać na

wyobraźnię tłumów, argumenty są mniej istotne. Był dość specyficznie charyzmatyczna osobą.

Zabawiał się emocjami tłumu. Od jesieni zaczął odnosić większe sukcesy. Wojskowi wprowadzali

dyscyplinę i autorytet władzy zwierzchniej. Program NSDAP (nazwę zmieniono już wcześniej)

bazował na elementach antysemickich, wprowadzeniu narodowej prasy niemieckiej, walka z prasa

której właścicielami byli Żydzi, zwalczanie modernizmu, wszystko było nastawione niemal na anty

– wszystko. Te akcje werbowania zaczęły odnosić pewien sukces już w I pol 1920r partia liczyła

690 osób (wcześniej było ich tylko kilkadziesiąt). Wiosna zaczęto tworzyć komórki NSDAP poza

Monachium. We wrześnio 1920 powołano organizacja, która została wpisana do rejestru

stowarzyszeń i walczyła o wolność gospodarcza i niezależność Niemiec. Jeśli chodzi o konkurencje

to na terenie Bawarii było sporo małych partii, ale nie konkurencja ta nie była dość poważna. Partia

DSP w 1920 NSDAP i DSP podzieliły się wpływami, południowa część Niemiec należała do

NSDAP a północna do DSP. Następnie DSP zostało wchłonięte przez NSDAP, całkowicie pod

koniec lat '20. były organizowane również międzynarodowe zjazdy – Niemcy z różnych państw

(Austria, Czechosłowacja), już w 1922 taki zjazd odbył się w Wiedniu. Na tych zjazdach głoszono

potrzebę moralnej odnowy. 1923R to przygotowania do zamachu stanu i puczu, który się nie udał.

Od lutego 1920 do stycznia 1921 odbyło się 46 zebrań NSDAP, wcześniej była to partia

„knajpiana”. Pod koniec 1921 partia liczyła 6 tys członków. W drugie połowie 1922 do partii

napłynęła kolejna fala nowych członków. Najważniejsze znaczenie w tym propagowaniu swojej

idei miały wiece, pochody, przemówienia etc. Do maja 1922 roku już 80 ugrupować lokalnych

działało na obszarze całych Niemiec. Uzyskiwali pieniądze od zamożnych sponsorów by się

utrzymać. W marcu 1922 zostało powołany zalążek Hitlerjugend (Hitlerjugend lablab...). Hasłami

były walka z międzynarodowym kapitałem, kapitalizmem, socjalizmem i tak dalej. Początkowo

antysemityzm nie był mocno akcentowany, został się wysuwać naprzód dopiero pod wpływem

Hitlera – nakierowanie tłumu na wroga. Już w 1920 powstała pierwsza bojówka NSDAP, która była

przeznaczona do wszczynania zamieszek i terroryzowania przeciwników. Widziano nadzieje w

porozumieniu z Anglią, nie chciał rozprawiać się z Francja w czasie oblężenia zagłębia Ruhry

dopóki nie objąłby rządu. Od 1921, od lipca Hitler został I przewodniczącym partii i wtedy zaczęła

się tworzyć zasada wodzowska. Po I wojnie światowej zaczęto utożsamiać partię z wodzem. Ta

charyzma wodza wysunęła się na prowadzenie i pod koniec '20 roku Hitler został nazwany

niemieckim Mussolinim. W 1923 roku miał miejsce nieudany pucz monachijski. Po wyjściu Hitlera

z wiezienia w 1924 partia NSDAP powróciła do polityki, na dobre w 1925 roku.

Adolf Hitler doszedł do władzy w 1933 roku. Dostała 43,9% głosów w wyborach. 23 marca

1933 uchwalono ustawę o”o pełnomocnictwach” - uznaje się ja za pomoc między starym a nowym

państwem. Nadal działały rządy kanclerskie, nie było sformułowanej zasady wodzostwa. Adolf

Hitler w ciągu 2 miesięcy od wyborów zdobył niemal całkowitą władzę w państwie. W praktyce

prezydent Niemiec nie chciał Hitlera osuwać, zaś Hitler potrzebował prezydenta by wyrobić sobie

autorytet wśród wojskowych. Chciał doprowadzać do coraz większej centralizacji państwa i

rozszerzać wpływy NSDAP. Namiestnicy krajów niemieckich mieli 4 – letnią kadencje. 30.1. 1934

doszło do przegłosowania ustawy o przebudowie rzeszy. Proces ratyfikacyjny był posunięty już

bardzo daleko. Kilka miesięcy później wprowadzono ustawę przeciwko tworzeniu nowych partii,

rzesza stała się krajem monopartyjnym. W październiku rozwiązano Reichstag, miesiąc później

przeprowadzono wybory (plebiscyty), przy 95% frekwencji 92% otrzymało NSDAP. Był to rodzaj

potwierdzenia swojej słuszności. Mając coraz większe poparcie w armii Hitler w 1934r

przeprowadził czystkę wśród członków są – przeszło to do historii jako Noc Długich Noży.

Oficjalna ilość zabitych to 77 osób, nieoficjalnie zaś mówi się o ponad 400 osobach. W Hitlerze

widziano tego, kto doprowadzi do wielkich, silnych Niemiec. Hindenburg desygnował na łożu

śmierci Adolfa na swego następcę. Rząd postanowił wtedy połączyć urząd kanclerza i prezydenta w

jeden, co dało Hitlerowi już całkowicie nieograniczona władzę. W 1924 Hitler założył w swojej

partii instytucje sadową NSDAP, która dzięki ustawie z 2.12.1933 została wyniesiona do instytucji

państwowej. Dzięki temu członkowie NSDAP byli sądzeni nie przez sady krajowe, ale przez sad

wewnątrzpartyjny. Na zjeździe w 1935 Hitler jasno określił zadania NSDAP. Rozbudowa

organizacji wewnętrznej, wychowanie narodu w idei narodowo socjalistycznej i przekazywanie

jednostek wyszkolonych państwo. Wszelkie organizacje samorządowe, kulturalne etc przestały nimi

być. Miały spełniać funkcje propagandowe. Najbardziej znane jest publiczne palenie książek w

1933 roku. W marcu 1933 niemieckie zrzeszenie studentów zainicjowało kampanie przeciw

nieniemieckiemu duchowi. W jej myśl biblioteki miały być oczyszczane z książek nieprzystających

do nazistowskiej propagandy. Dla Hitlera ważne było kształtowanie młodzieży, dlatego tez

powołano Hitlerjugend.

Podłoże ideologiczne można zawrzeć – volk, wiara germańska i starożytni germanie jako

źródło Niemców którzy żyli na pocz wieku XX. Volk może być traktowany jako słowo klucz, w

niemieckim pojęciu oznacza więcej niż naród. Wiara germańska, Hitler i przedstawiciele ruchu

nazistowskiego nie byli przychyli kościołowi i chrześcijaństwu. Wiara germańska miała być

oddalona od chrześcijańskiej. Butiche był jej głównym teoretykiem który mówił ze człowiek

powinien czerpać inspiracje i radość z głosu przyrody. Słońce było symbolem kultu w

nazistowskich Niemczech, jak swastyka. Według niego historia jest wyrazem ducha religijnego.

Starożytni germanie jako wzór dzisiejszych Niemiec – Niemcy szukali podłoża ideologicznego w

kulturze, muzyce, literaturze. Głównym źródłem może być Germania Tacyta. Współcześni Niemcy

powinni kultywować cnoty wypracowane przez swoich przodków. Antysemityzm i rasizm

zajmował jedno z głównych miejsc w ideologii nazistowskiej. Myśliciele nazistowscy używali

również idei Kanta w odniesieniu do rasy.

Zasada wodzowska – w III rzeszy główny urząd sprawował fuhrer. Wódz miał panować nad

rządem. Ważnym aspektem jest kult wodza. Propaganda starała się pokazać Hitlera w jak

najlepszym świetle. Struktura społeczeństwa niemieckiego dzieliła się na lepszych, średnich i

gorszych.

03.1.2012r.

Główne założenia marksizmu.

Leninizm. Leninowska koncepcja partii – proletariat sam z siebie nie był w stanie

wytworzyć świadomości proletariackiej, mógł się zorganizować najwyżej na poziomie związków

zawodowych. Pojawia się tu miejsce dla partii robotniczej – pierwsza różnica między marksizmem

a leninizmem. Partia ta mieć scentralizowana strukturę. Zasady nie mogą się opierać na demokracji,

ale na dyscyplinie. Partia miała realizować swój program i uświadamiać robotników. Lenina

cechował zmysł praktyczny i zdolność podporządkowania taktyki i teorii nadrzędnemu celowi,

jakim była rewolucja oraz zdobycie władzy. Był mniej doktrynerem, a bardziej zwierzęciem

politycznym. Lenin postulował rozszerzenie rewolucji na kraje rozwinięte.

Dyktatura proletariatu miała być okresem przejściowym między kapitalizmem a

komunizmem. Okres ten miał wykorzystać proletariat do obalania obecnego systemu. Dyktatura ta

miała być polityką ucisku, teraz uciskana miała być mniejszość przez większość, okres dyktatury

miał trwać aż do obalenia kapitalizmu. Komunizm miał dzielić się na dwie fazy, wyższą i niższą.

Państwo jest wytworem nieprzejednanych przeciwieństw klasowych. Przeciwieństwa klasowe nie

mogą być pogodzone, na co dowodem jest istnienie państwa. Po przewrocie bolszewickim

dokonano zmian w systemie prawnym, pozbawiono mocy prawnej ustaw wydanych przez

październikiem 1917 roku. Prawo nie może przeszkadzać władzy, ma jej służyć. Komunizm nie

zgadzał się z żadną religią. Religia była opium usypiającym lud. Komunizm wierzył tylko w

racjonalność i dobra doczesne. Komunizm chciał zniesienie podziału społeczeństwa na klasy,

zniesienia własności prywatnej, znacjonalizowania ziem, lasów i wód oraz wszystkich środków

produkcji, gospodarstw rolnych, banków, kopalń, komunikacji.

Stalinizm. Był to bardziej system propagandy aniżeli jakichkolwiek idei. Ideologia

stalinizmu to leninizm przekształcony w system powszechnej propagandy. Wszystko łączone było z

kultem wodza. Wyraźny był tu element wroga, jak w doktrynie nazistowskiej był nim Żyd, tak w

tym przypadku był to „wróg ludu”, którego obarczano odpowiedzialnością za wszelkie

niepowodzenia systemu komunistycznego.

Trocki urodził się w dość zamożnej rodzinie chłopskiej, jego rodzice byli Żydami, ale i

ateistami. W 1902 roku uciekł z Syberii, wyjechał do Europy Zachodniej gdzie poznał Lenina. Ten

dostrzegł w nim już wtedy wybitnego działacza politycznego. Trockiemu nie podobała się jednak

leninowska koncepcja monopartii. Trocki przez wiele lat przebywał w Szwajcarii, z której toczył z

Leninem polemikę publicystyczną. W czasie I wojny światowej przebywał we Francji. Trocki

należał do frakcji międzydzielnicowców, która powstała w Piotrogrodzie. Jej działacze uważali, że

w pewnych etapach możliwe jest dokonywanie zmian drogą parlamentarną. Później Trocki stał się

jednym z działaczy frakcji bolszewickiej. Po śmierci Lenina, Trocki pozostawał na urlopie

zdrowotnym. Pogrzeb Lenina odbył się bez obecności Trockiego, co Stalin później wykorzystywał

do jego krytyki. Trocki został odsunięty z biura politycznego w 1926 roku. W 1927 roku Trocki

przewodził manifestacjom, które się wówczas odbyły, były to największe manifestacje

organizowane przez skupioną wokół Trockiego lewicową opozycję. Manifestacje te nie przyniosły

jednak żadnego pożytku, a Trocki w 1928 roku został skazany na przymusowe wygnanie, w 1929

roku zaś całkowite wygnanie z ZSRR. Ostatecznie udał się do Turcji, mieszkał również w Norwegii

i Francji, by na końcu zostać w Meksyku. Trocki był nieustannie ścigany przez NKWD. W 1938

roku Troki utworzył opozycyjną IV Międzynarodówkę, starał się tworzyć jej sekcje w różnych

krajach świata, która miała być opozycją do stalinowskich frontów ludowych. 21. sierpnia 1940

roku Trocki został zamordowany w Meksyku, w swoim domu przez agenta NKWD nasłanego przez

Stalina. Na pogrzebie zgromadziło się 300 tys. osób.

Trocki twierdził że w ZSRR powstała narośl, czy też kasta. Wynikiem przerośniętej

biurokracji w ZSRR jest postać Józefa Stalina, ponadto biurokracja przejada idee rewolucji.

Urzędnik bowiem zarabia 15 – krotnie więcej aniżeli robotnik. Trocki silnie polemizował ze

Stalinem starając się wykazać, że w Związku Radzieckim socjalizmu wciąż nie zbudowano.

10.1.2012r.

Kościół wobec totalitaryzmów.

Komunizm i socjalizm XX wieczny stał w dużej opozycji do kościoła i religii w ogóle, co

było jednym z głównych założeń ideologicznych. Było napisane, ze religia stanowi Opium dla mas.

Pius X. Skupiał się na odrzuceniu nowoczesnych ruchów w Kościele, był konserwatywny.

W 1905r uchylił częściowo przepis zakazujący uczestniczenia katolików w życiu politycznym,

pozwolił im glosować, ale nie mogli dopuścić do władzy socjalistów. Zachęcał biskupów i

duchowieństwo do propagowania tego typu treści.

Benedykt XV. Jego pontyfikat przebiegał głównie w czasach I wojny i po oraz Rewolucji

Październikowej. Nie było tajemnica, ze chrześcijanie i katolicy byli prześladowani w Rosji a

później ZSRR. Benedykt XV wysyłał wiele misji dyplomatycznych mających zapobiec tym

działaniom, nie tylko w ZSRR ale i w innych państwach.

Pius XI. Divini redemptoris (1937 – o bezbożnym komunizmie – została w całości

poświęcona kwestii zagrożenia komunistycznego, wskazuje tu na materializm dialektyczny i walkę

klas jako niezgodne z nauka Kościoła; Pius XI tłumaczył powstanie komunizmu nie ze złego losu

robotników, ale niewystarczającej edukacji chrześcijańskiej w rejonach, gdzie komunizm

występuje, winny temu miał być liberalizm, wg papieża komunizm jako taki niszczy porządek

społeczny, a ponadto komunizm wyciągnął kobiety z domu), Quadregissimo Anno (1931 – została

wydana na 40. rocznice rerum novarum i skupiała się na losie robotników i ich sytuacji w państwie,

papież uważał, ze socjalizmu nie da się pogodzić z chrześcijaństwem, ale zwracał tez uwagę, ze

nadmierny liberalizm jest nieuczciwy, gdyż sprawia ze wąska grupa społeczeństwa cieszy się

dobrami, które powinny być powszechne; postulowano korporacjonizm, czyli współpracę robotnika

i pracodawcy na zasadzie uczciwości i moralności chrześcijańskiej). Pius bardzo mocno opowiadał

się za własnością prywatna, ale napisał ze w ekstremalnych sytuacjach zgadza się na to, by państwo

mogło dzielić własność prywatna. Papież był w pewien sposób krytyczny w stosunku do

kapitalizmu, w szczególności do bezosobowego rynku. Stosunek Kościoła do socjalizmu i

komunizmu był negatywny, ale widać tu wyraźne rozgraniczenie. O ile komunistyczne ruchy były

traktowane jako podległe Rosji, to socjalizmowi przyznawano pewna racje, jeśli chodzi o dbałość o

los klas niższych. Ponadto papież twierdził, ze jest pewne podobieństwo między socjalizmem a

chrześcijaństwem jeśli chodzi o etykę, drogi dojścia do celu są różne, ale cel ten sam.

Stosunek względem faszyzmu.

Benedykt XV wrócił do zasady zakazu udziału katolików w życiu politycznym we

Włoszech.

Pius XI chciał unormować stosunki z państwem włoskim, gdyż zależało mu na poparciu

Kościoła. Rozmowy zakończyły się podpisaniem traktatów laterańskich w 1929 roku. Traktat

pojednawczy, konwencje finansowe i konkordat. Traktat pojednawczy był najważniejszym z

podpisanych dokumentów z uwagi na to iż uznawał państwo Watykan za państwo w rozumieniu

prawa międzynarodowego. Za to uznanie stolica apostolska zrzekła się reszty ziem państwa

kościelnego. Watykan otrzymywał pełną suwerenność ale i zobowiązał się do wieczystej

neutralności i powstrzymywania się od mediacji w sporach międzynarodowych, chyba ze na

życzenie wszystkich stron konfliktu. Włochy gwarantowały, ze katolicyzm będzie religia

państwowa. Watykan pozostawał suwerennym państwem, miał pełnić własna ochronę sobie

zapewnić sam, nie dotyczyło to placu św Piotra, który pozostawał we władzy włoskiej. Tam mieli

działać karabinierzy. Włochy zobowiązały się do wypłacenia dosyć sporego odszkodowania 750mln

lirów jednorazowo i 1mln w obligacjach. Włosi mieli doprowadzić na swój koszt wszelkie media –

kolej, telefon, telegraf, pocztę, gaz, prąd, wodę etc. i utrzymywać. Zagwarantowano, ze papież

zostanie objęty ochrona taka, jak osoba króla, miała być osoba święta i nienaruszalna a włosi mieli

obowiązek ścigania wszystkich, którzy narusza jej nietykalność. Dostojnicy kościelni zostali

zwolnieni ze służby wojskowej, wprowadzono wizy watykańskie, które uprawniały do przejazdu

przez terytorium wloch by dostać się do Watykanu. Cudzoziemcy pracujący w Watykanie byli

traktowani jako obywatele włoscy i korzystali z rożnych immunitetów, m.in. dyplomatycznych.

Włosi sami ustanowili ambasadora przy stolicy apostolskiej i nuncjusza papieskiego przy królu.

Odwołano się tu do ustaleń kongresu wiedeńskiego. W postanowieniach traktatu pojednawczego

zawarte również było, ze bazyliki przechodzą na własność, do której utrzymywania zobowiązane są

jednak Włochy. Watykan został zwolniony z opłat, cel, podatków dochodowych. Pracownicy

Watykanu i ich pensje również były zwolnione z podatków. Zbiory Watykanu i Lateranu miały

zostać udostępnione dla badaczy i zwiedzających, ale to Watykan decydował co udostępnić.

Trzecim był konkordat, gdzie zwalniano duchownych ze służby wojskowej, zabroniono im pracy w

administracji publicznej. Konkordat nie był przestrzegany – wiadomo. Protestem przeciwko temu

była encyklika o prześladowaniu Akcji Katolickiej we Włoszech. Była w niej zawarta krytyka

państwa totalnego. W tym czasie Mussolini wystąpił do papieża, by ekskomunikował Hitlera, by

ten stracił poparcie katolików.

Hitler od dojścia do władzy w 1933 poprosił Watykan o konkordat. Nowy sekretarz stanu

dążył do tego, by konkordat podpisać, duchowieństwo niemieckie było jednak temu przeciwne.

Nauka społeczna Kościoła.