Medycyna Wet. 2006, 62 (5)

498

Pogryzienia ludzi przez zwierzêta domowe stano-

wi¹ stosunkowo du¿¹ grupê urazów, nierzadko wyma-

gaj¹cych interwencji lekarskiej. Szacuje siê, ¿e w Sta-

nach Zjednoczonych oko³o 4,5 mln osób rocznie (2%

populacji) zostaje pok¹sanych przez psy lub koty (19,

21). Niestety, w Polsce brakuje pe³nych danych statys-

tycznych, dotycz¹cych skali tego problemu. Dla przy-

k³adu, na terenie miasta Wroc³awia w latach 90. mia³o

miejsce od 939 do 1423 przypadków pok¹sañ ludzi

rocznie (4). Wed³ug niepublikowanych danych Woje-

wódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Wroc-

³awiu, w ca³ym województwie dolnoœl¹skim przepro-

wadzono w 2003 r. 3068, a w 2004 r. – 2841 wywia-

dów epidemiologicznych w zwi¹zku z nara¿eniem lu-

dzi na wœciekliznê (g³ównie wskutek pogryzienia przez

psy i koty). Z pewnoœci¹ nie odpowiada to faktycznej

iloœci pogryzieñ, gdy¿ zg³aszane s¹ g³ównie takie przy-

padki, gdy ma miejsce bezpoœrednie zagro¿enie ¿ycia

osoby pogryzionej (wstrz¹s, krwotok, rozleg³e obra-

¿enia tkanek miêkkich) lub istnieje ryzyko rozwoju

groŸnych zaka¿eñ, jak wœcieklizna czy tê¿ec. Ponie-

wa¿ wiele tego typu urazów leczonych jest domowy-

mi sposobami (wg danych amerykañskich 80% osób

pok¹sanych nie szuka opieki medycznej (19), nale¿y

przypuszczaæ, ¿e rzeczywista liczba pogryzieñ ludzi

w Polsce mo¿e siêgaæ nawet kilkuset tysiêcy rocznie.

Najwiêcej przypadków pok¹sañ powodowanych jest

przez psy (80-90%), szczególnie du¿ych ras. Koty s¹

przyczyn¹ 3-15% ran k¹sanych (4, 15).

Czêst¹ konsekwencj¹ pogryzieñ przez psy i koty s¹

zaka¿enia ran, a niekiedy infekcje tkanek i narz¹dów

(zapalenie opon mózgowych, zapalenie wsierdzia, sep-

tyczne zapalenie stawów i in.). Mo¿e dojœæ równie¿

do wstrz¹su septycznego, a nawet posocznicy, szcze-

gólnie u osób z obni¿on¹ odpornoœci¹ (12, 20). Czyn-

nikiem etiologicznym tych infekcji s¹ z regu³y drob-

noustroje znajduj¹ce siê na powierzchni b³on œluzo-

wych jamy ustnej zwierz¹t, a znacznie rzadziej bakte-

rie pochodz¹ce ze skóry osoby pok¹sanej czy œrodo-

wiska. Dlatego te¿ o ewentualnym zaka¿eniu rany,

a tak¿e o rodzaju patogenu powoduj¹cego infekcjê de-

cyduje w g³ównej mierze sk³ad flory bakteryjnej jamy

ustnej zwierzêcia i specyfika rany. Poniewa¿ ugryzie-

nia powodowane przez psy zadawane s¹ zwykle ze

znaczn¹ si³¹ (szczêki osobników du¿ych ras mog¹

wywieraæ ciœnienie przekraczaj¹ce 30 atmosfer),

oprócz powstania ran k³utych i szarpanych dochodzi

do zmia¿d¿enia i martwicy tkanek ofiary. Ocenia siê,

Analiza mikrobiologiczna ran u ludzi

po pogryzieniach przez psy i koty

JAROS£AW KRÓL, MAGDALENA FLOREK, ALEKSANDRA PLISZCZAK-KRÓL,

ZDZIS£AW STARONIEWICZ

Katedra Anatomii Patologicznej, Patofizjologii, Mikrobiologii i Weterynarii S¹dowej Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej AR,

ul. Norwida 31, 50-375 Wroc³aw

Król J., Florek M., Pliszczak-Król A., Staroniewicz Z.

Microbiologic analysis of bite wounds in humans caused by dogs and cats

Summary

Dog and cat bites form a relatively large group of injuries, often requiring medical attention. Dogs are

responsible for about 80-90% and cats for 3-15% of animal-bite wounds which may result in various skin,

deep tissue and inner organ infections. Although pathogens causing wound infections may originate from the

skin of the victim or the environment, most of them are transmitted from the animal’s mouth. Pasteurella-

-species, predominantly P. multocida and P. canis, are isolated from 50-75% of cat bites and 20-50% of dog

bites, making these bacteria the most common pathogens in such wound infections. Streptococci, staphylo-

cocci, Moraxella, and Neisseria are also common aerobic isolates, and Fusobacterium, Bacteroides,

Porphyromonas and Prevotella are common anaerobic isolates. Some bacteria, such as Bergeyella zoohelcum

and Capnocytophaga canimorsus may cause severe, often life-threatening infections in immunocompromised

patients. Data obtained from literature suggest that empirical therapy for dog and cat bites should be directed

against pasteurella, streptococci, staphylococci, and anaerobes and should include b-lactam antibiotics and

a b-lactamase inhibitor or a second-generation cephalosporin. The latest chemotherapeutics, such as

fluoroquinolones, macrolides, carbapenems as well as ketolide antibiotics display in vitro activity against

aerobic and anaerobic isolates from bite wounds and thus may also be useful.

Keywords: cat, dog, bite wounds

Artyku³ przegl¹dowy

Review

Medycyna Wet. 2006, 62 (5)

499

¿e 4-25% ran k¹sanych powodowanych przez psy ule-

ga zaka¿eniu, przy czym œredni czas pomiêdzy ugry-

zieniem a wyst¹pieniem pierwszych objawów infek-

cji wynosi 24 godziny (19). W porównaniu z psami,

koty gryz¹ z mniejsz¹ si³¹, a poniewa¿ maj¹ one cien-

kie, ostre zêby, zadaj¹ zwykle rany k³ute. Rany takie

bywaj¹ czêœciej zaka¿one – nawet w 30-50% przypad-

ków, ponadto szybciej dochodzi do rozwoju infekcji –

œrednio po 12 godzinach od ugryzienia (19).

Bakteriologia zaka¿eñ ran k¹sanych

powodowanych przez psy i koty

Piœmiennictwo medyczne zawiera bardzo wiele do-

niesieñ dotycz¹cych zaka¿eñ ran k¹sanych u ludzi,

wraz z omówieniami przebiegu infekcji i sposobu ich

terapii (10, 12, 14, 15, 20). S¹ to jednak zwykle opisy

poszczególnych przypadków; niewiele jest natomiast

opracowañ traktuj¹cych problem zaka¿eñ ran k¹sanych

u ludzi w sposób kompleksowy, z uwzglêdnieniem sta-

³ych kryteriów patologicznych infekcji oraz tych sa-

mych metod izolacji i identyfikacji drobnoustrojów.

Przyk³adem takiej analizy klinicznej i bakteriologicz-

nej s¹ wielooœrodkowe badania przeprowadzone pod

koniec lat 90. w USA (17). Poddano tam ocenie 50

przypadków pogryzieñ ludzi przez psy oraz 57 przy-

padków pogryzieñ przez koty. Aby jednoznacznie od-

ró¿niæ zaka¿enie rany od jej kontaminacji, przyjêto

nastêpuj¹ce zasady: ka¿dy pacjent musia³ wykazywaæ

jeden z trzech g³ównych objawów infekcji (podwy¿-

szenie temperatury wewnêtrznej powy¿ej 38°C, po-

wstanie ropnia, reakcja zapalna ze strony wêz³ów

ch³onnych) lub cztery z piêciu objawów drugorzêd-

nych (rumieñ o szerokoœci powy¿ej 3 cm od brzegu

rany, bolesnoœæ, obrzêk, wyciek ropny, leukocytoza

powy¿ej 12 tys./mm

3

). Przeprowadzone badania bak-

teriologiczne wykaza³y, ¿e zaka¿enia ran k¹sanych

maj¹ etiologiê mieszan¹; w poszczególnych przypad-

kach izolowano od 0 do 16 szczepów bakterii (prze-

ciêtnie 5 ró¿nych szczepów z ka¿dej rany). W 56%

infekcji stwierdzono równoczesny wzrost bakterii tle-

nowych i beztlenowych, z 36% ran izolowano jedynie

tlenowce, a tylko w jednym przypadku wyhodowano

wy³¹cznie beztlenowce (Bacteroides tectum i Porphy-

romonas gingivalis). U 7 pacjentów nie wykazano

wzrostu ¿adnych bakterii.

Najwa¿niejsze rodzaje i gatunki bakterii izolowa-

nych z zaka¿onych ran k¹sanych u ludzi przedstawia

tab. 1.

Do bakterii maj¹cych najwiêksze znaczenie jako

sprawcy zaka¿eñ ran k¹sanych powodowanych przez

psy i koty nale¿¹: Pasteurella sp., Streptococcus sp.,

Staphylococcus sp., Neisseria sp., Moraxella sp., Ber-

geyella zoohelcum, Capnocytophaga sp. oraz beztle-

nowce.

Pasteurella

Drobnoustroje nale¿¹ce do tego rodzaju powoduj¹

najwiêcej przypadków infekcji ran k¹sanych u ludzi.

Izolowane s¹ one w 50-75% zaka¿onych ran powodo-

wanych przez koty i w 20-50% ran powodowanych

przez psy (17, 19). W wyniku infekcji szybko pojawia

siê rumieñ, podwy¿szenie temperatury i bolesnoœæ

ii

r

e

t

k

a

b

k

e

n

u

t

a

g

i

j

a

z

d

o

R

h

c

y

r

ó

t

k

d

o

,

w

ó

t

n

e

j

c

a

p

)

%

(

a

b

z

c

i

L

*

y

n

a

w

o

l

o

zi

³

y

b

j

ó

rt

s

u

o

n

b

o

r

d

y

s

p

z

e

z

r

p

a

i

n

e

iz

y

r

g

u

)

0

5

=

n

(

y

t

o

k

z

e

z

r

p

a

i

n

e

iz

y

r

g

u

)

7

5

=

n

(

e

w

o

n

e

lt

e

ir

e

t

k

a

B

.

p

s

a

ll

e

r

u

e

t

s

a

P

)

0

5

(

5

2

)

4

,

5

7

(

3

4

a

d

i

c

o

tl

u

m

.

p

s

s

a

d

i

c

o

tl

u

m

.

P

1

)

2

1

(

6

)

4

,

4

5

(

1

3

a

c

it

p

e

s

.

p

s

s

a

d

i

c

o

tl

u

m

.

P

1

)

0

1

(

5

)

1

,

8

2

(

6

1

s

i

n

a

c

.

P

)

6

2

(

3

1

)

8

,

1

(

1

s

it

a

m

o

t

s

.

P

1

)

2

1

(

6

)

5

,

3

(

2

.

p

s

s

u

c

c

o

c

o

t

p

e

rt

S

)

6

4

(

3

2

)

6

,

5

4

(

6

2

s

it

i

m

.

S

)

2

2

(

1

1

)

8

,

2

2

(

3

1

s

n

a

t

u

m

.

S

1

)

2

1

(

6

1

)

5

,

0

1

(

6

s

e

n

e

g

o

y

p

.

S

1

)

2

1

(

6

0

2

s

i

u

g

n

a

s

.

S

)

8

(

4

1

)

3

,

2

1

(

7

.

S

,

G

.r

g

b

*

*

y

c

¹

j

u

zi

l

o

m

e

h

-

)

2

(

1

0

.

p

s

s

u

c

c

o

c

o

l

y

h

p

a

t

S

)

6

4

(

3

2

)

1

,

5

3

(

0

2

s

u

e

r

u

a

.

S

)

0

2

(

0

1

)

5

,

3

(

2

s

i

d

i

m

r

e

d

i

p

e

.

S

)

8

1

(

9

)

5

,

7

1

(

0

1

ir

e

n

r

a

w

.

S

)

6

(

3

1

)

5

,

0

1

(

6

s

u

i

d

e

m

r

e

t

n

i

.

S

)

2

(

1

)

8

,

1

(

1

.

p

s

a

ir

e

s

s

i

e

N

)

6

1

(

8

)

3

,

9

1

(

1

1

ir

e

v

a

e

w

.

N

)

5

-

M

p

u

o

r

g

C

D

C

(

)

4

1

(

7

)

4

1

(

8

.

p

s

m

u

ir

e

t

c

a

b

e

n

y

r

o

C

)

2

1

(

6

)

1

,

8

2

(

6

1

.

p

s

a

ll

e

x

a

r

o

M

)

0

1

(

5

)

1

,

5

3

(

0

2

a

4

-

F

E

)

6

(

3

0

b

4

-

F

E

)

0

1

(

5

)

8

,

5

1

(

9

.

p

s

s

u

c

c

o

c

o

r

e

t

n

E

)

0

1

(

5

)

3

,

2

1

(

7

.

p

s

s

u

ll

i

c

a

B

)

8

(

4

)

5

,

0

1

(

6

m

u

c

l

e

h

o

o

z

a

ll

e

y

e

g

r

e

B

)

4

(

2

)

7

(

4

.

p

s

a

g

a

h

p

o

t

y

c

o

n

p

a

C

)

2

(

1

)

7

(

4

e

a

i

h

t

a

p

o

i

s

u

h

r

x

ir

h

t

o

l

e

p

i

s

y

r

E

0

)

5

,

3

(

2

e

w

o

n

e

lt

z

e

b

e

ir

e

t

k

a

B

.

p

s

m

u

ir

e

t

c

a

b

o

s

u

F

)

2

3

(

6

1

)

3

,

3

3

(

9

1

.

p

s

s

e

d

i

o

r

e

t

c

a

B

)

0

3

(

5

1

)

1

,

8

2

(

6

1

.

p

s

s

a

n

o

m

o

r

y

h

p

r

o

P

)

8

2

(

4

1

)

8

,

9

2

(

7

1

.

p

s

a

ll

e

t

o

v

e

r

P

)

8

2

(

4

1

)

3

,

9

1

(

1

1

.

p

s

m

u

ir

e

t

c

a

b

i

n

o

i

p

o

r

P

)

0

2

(

0

1

)

5

,

7

1

(

0

1

.

p

s

s

u

c

c

o

c

o

t

p

e

rt

s

o

t

p

e

P

1

)

6

1

(

8

)

3

,

5

(

3

Tab. 1. Drobnoustroje najczêœciej izolowane z przypadków

ran k¹sanych powodowanych przez psy i koty (wg 17)

Objaœnienia: * – odsetki nie sumuj¹ siê do 100%, poniewa¿ od

ka¿dego pacjenta móg³ byæ izolowany wiêcej ni¿ jeden szczep

bakterii; ** – prawdopodobnie Streptococcus canis

Medycyna Wet. 2006, 62 (5)

500

okolicy rany, a tak¿e czêsto wyciek ropny. Mo¿e dojœæ

do tworzenia siê ropni, a w przypadkach g³êbokich ran

koñczyn – do zapalenia pochewek œciêgnowych (te-

nosynovitis), zapalenia stawów i szpiku kostnego.

Stwierdzano równie¿ posocznicê, zapalenie opon móz-

gowych i zapalenie otrzewnej (8, 20). Jones i wsp. (10)

opisali przypadek ropnia mózgu u 21-letniego mê¿-

czyzny, spowodowanego przez P. multocida, jako sku-

tek rany k¹sanej g³owy. Gatunkami izolowanymi naj-

czêœciej s¹ Pasteurella multocida – z podgatunkami

P. multocida subsp. multocida i P. multocida subsp.

septica (z ran k¹sanych powodowanych przez koty)

oraz Pasteurella canis (z ran powodowanych przez

psy) (17). Ma to œcis³y zwi¹zek z nosicielstwem tych

bakterii w jamie ustnej obu gatunków zwierz¹t. Nie-

którzy autorzy (8) uwa¿aj¹, ¿e poszczególne gatunki

i podgatunki w obrêbie rodzaju Pasteurella mog¹ ró¿-

niæ siê od siebie patogennoœci¹, np. P. multocida bywa

czêœciej izolowana z powa¿niejszych przypadków in-

fekcji, w tym posocznicy. Ponadto, podczas gdy P. mul-

tocida subsp. multocida mo¿e byæ stwierdzana w za-

ka¿onych ranach powodowanych zarówno przez psy,

jak i koty, to P. multocida subsp. septica jest znacznie

czêœciej wykazywana w przypadkach pok¹sañ przez

koty i mo¿e wykazywaæ wiêksze powinowactwo do

centralnego uk³adu nerwowego (5). Dlatego te¿ do-

k³adna identyfikacja izolowanych szczepów Pasteu-

rella mo¿e mieæ istotne znaczenie kliniczne i epide-

miologiczne.

Streptococcus

Ró¿ne gatunki paciorkowców stwierdzane s¹ bar-

dzo czêsto – izolowano je prawie w po³owie przypad-

ków zaka¿onych ran powodowanych przez psy i koty.

Dominuj¹ gatunki a-hemolizuj¹ce: Streptococcus mi-

tis, S. mutans i S. sanguis, które, chocia¿ stanowi¹ czês-

ty sk³adnik flory bakteryjnej jamy ustnej psów i ko-

tów, mog¹ równie¿ pochodziæ z powierzchni skóry

cz³owieka (7, 17). Rzadziej izolowane s¹ szczepy

b-hemolizuj¹ce – S. pyogenes i S. canis – przede

wszystkim z zaka¿onych ran powodowanych przez psy

(17).

Staphylococcus

Gronkowce izolowane s¹ stosunkowo czêsto z przy-

padków zaka¿eñ ran k¹sanych; podobnie jak pacior-

kowce mog¹ one pochodziæ zarówno z jamy ustnej

zwierz¹t, jak i z powierzchni skóry ofiary (13). Naj-

czêœciej stwierdzane s¹ Staphylococcus aureus, S. epi-

dermidis i S. warneri (17). Gronkowiec z³ocisty wy-

kazany by³ w jamie ustnej u 10% psów (11). Wg Tala-

na (18), gatunek ten wystêpuje stosunkowo czêœciej

u zwierz¹t du¿ych ras, samców oraz psów pracuj¹cych,

które powoduj¹ najwiêcej przypadków ugryzieñ u lu-

dzi. Natomiast obecnoϾ S. epidermidis i S. warneri

jest najprawdopodobniej wynikiem kontaminacji rany

z powierzchni skóry, gdy¿ gatunki te s¹ rzadko stwier-

dzane w jamie ustnej zwierz¹t. Inne gatunki gronkow-

ców znacznie rzadziej powoduj¹ zaka¿enia ran k¹sa-

nych u ludzi. Dotyczy to równie¿ S. intermedius, któ-

ry u zwierz¹t miêso¿ernych, szczególnie psów, jest

dominuj¹cym gatunkiem z tego rodzaju (11, 17).

Neisseria oraz Moraxella

Nale¿¹ tu Gram-ujemne pa³eczki lub ziarniakopa-

³eczki bêd¹ce sta³ym sk³adnikiem flory bakteryjnej

b³ony œluzowej jamy ustnej i kotów, a w zwi¹zku z tym

tak¿e czêsto izolowane z zaka¿onych ran k¹sanych (2).

Najwiêksze znaczenie ma Neisseria weaveri (wczeœ-

niej okreœlana jako CDC group M-5), izolowana w 14%

ran, powodowanych zarówno przez psy, jak i koty (17).

Bergeyella zoohelcum

(wczeœniejsza nazwa: Weeksella zoohelcum, CDC

group II j)

Jest to Gram-ujemna pa³eczka stwierdzana w jamie

ustnej u 38-90% psów (2). Chocia¿ zaka¿enia ran k¹-

sanych wywo³ane przez tê bakteriê nie s¹ czêste, to

jednak zas³uguje ona na wiêksz¹ uwagê ze wzglêdu

na dobrze udokumentowane w piœmiennictwie przy-

padki powa¿nych infekcji u cz³owieka. Prawie wszyst-

kie te zaka¿enia by³y skutkiem pogryzienia przez psy

i koty (a tak¿e tygrysa syberyjskiego) i manifestowa³y

siê wyst¹pieniem ropni, zapaleniem pochewek œciêg-

nowych, zapaleniem p³uc, zapaleniem opon mózgo-

wych oraz posocznic¹ (15).

Capnocytophaga

Spoœród kilku gatunków tego rodzaju najwiêksze

znaczenie ma C. canimorsus. Jest to Gram-ujemna

mikroaerofilna pa³eczka, równie¿ wystêpuj¹ca w ja-

mie ustnej u psów i kotów (3). Do zaka¿eñ u ludzi

dochodzi najczêœciej wskutek ugryzienia lub zadrapa-

nia, chocia¿ opisywano równie¿ przypadki transmisji

bakterii na cz³owieka jako nastêpstwo zwyk³ych kon-

taktów ze zwierzêtami. C. canimorsus mo¿e byæ przy-

czyn¹ ciê¿kich infekcji, g³ównie posocznicy, zw³asz-

cza u pacjentów z obni¿on¹ odpornoœci¹ (jednak 30-

-40% przypadków dotyczy³o osób, u których nie wy-

kazano ¿adnych stanów predysponuj¹cych) (12, 16).

Mo¿e dochodziæ równie¿ do zapalenia opon mózgo-

wych, wsierdzia, stawów i szpiku kostnego. Czêstym

zjawiskiem s¹ zaburzenia krzepniêcia krwi prowadz¹ce

do plamicy (purpura) i zgorzeli w obrêbie d³oni i stóp,

a tak¿e ostra niewydolnoœæ nerek (16). Pomimo sto-

sunkowo du¿ej wra¿liwoœci drobnoustroju na antybio-

tyki, œmiertelnoœæ wynosi ok. 30% (12, 14). U psów

opisano równie¿ pokrewny gatunek, C. cynodegmi,

powoduj¹cy u ludzi miejscowe zaka¿enia ran k¹sanych

(3).

Bakterie beztlenowe

Ró¿ne gatunki beztlenowców izolowane s¹ w pra-

wie 60% przypadków zaka¿onych ran powodowanych

przez psy i koty (17). Najwiêksze znaczenie maj¹

przedstawiciele rodzajów: Fusobacterium (g³ównie

Medycyna Wet. 2006, 62 (5)

501

F. nucleatum), Bacteroides (B. tectum), Porphyromo-

nas (P. gingivalis, P. salivosa, P. canoris) oraz Prevo-

tella (P. heparinolytica) (1, 9, 17).

Antybiotykoterapia w przypadkach zaka¿eñ ran

k¹sanych powodowanych przez psy i koty

W sytuacji, gdy ma miejsce ewidentne zaka¿enie

rany k¹sanej, decyzja co do rozpoczêcia terapii anty-

biotykowej jest oczywista. Kontrowersje budzi nato-

miast zasadnoœæ profilaktycznego u¿ycia chemiotera-

peutyków bezpoœrednio po pok¹saniu cz³owieka przez

psa lub kota. Nie wykazano w sposób jednoznaczny,

by preparaty te zapobiega³y infekcji rany k¹sanej (19).

Jednak¿e wiêkszoœæ lekarzy zaleca stosowanie profi-

laktyki antybiotykowej w przypadkach rozleg³ych ran

oraz gdy ryzyko rozwoju zaka¿enia jest stosunkowo

du¿e. Chodzi tu szczególnie o urazy w okolicy g³owy,

szyi i narz¹dów p³ciowych, g³êbokie rany k³ute, siêga-

j¹ce do narz¹dów jamy brzusznej, koœci lub stawów,

rany k¹sane u pacjentów wysokiego ryzyka (np. z cu-

krzyc¹, schorzeniami w¹troby) i rozleg³e rany spowo-

dowane przez koty (10, 19).

Na podstawie wyników badañ bakteriologicznych

mo¿na przyj¹æ, ¿e w wiêkszoœci przypadków infekcji

ran k¹sanych powodowanych przez psy i koty, sku-

teczne powinny byæ chemioterapeutyki skierowane

przeciwko bakteriom z rodzajów: Pasteurella, Strep-

tococcus i Staphylococcus oraz beztlenowcom (17).

Pasteurella sp. wykazuj¹ zwykle wra¿liwoœæ na peni-

cylinê, ampicylinê, cefalosporyny II i III generacji,

doksycyklinê, sulfametoksazol z trimetoprimem, fluo-

rochinolony, klarytromycynê i azytromycynê. Ma³¹

aktywnoœæ in vitro wykazuj¹ natomiast cefalosporyny

I generacji, klindamycyna oraz erytromycyna. Z kolei

liczne pozosta³e patogeny izolowane z zaka¿onych ran

k¹sanych, w tym gronkowce i wiêkszoœæ beztlenow-

ców, wytwarzaj¹ enzym b-laktamazê. Dlatego te¿ wy-

daje siê, ¿e najbardziej odpowiednimi preparatami

przeciwbakteryjnymi w takich przypadkach powinny

byæ antybiotyki b-laktamowe z inhibitorami b-lakta-

mazy (amoksycylina z klawulanianem potasu lub am-

picylina z sol¹ sodow¹ sulbaktamu) i cefalosporyny

II generacji (chocia¿ niektóre z tych ostatnich mog¹

byæ mniej aktywne w stosunku do beztlenowców). Do-

ksycyklina mo¿e byæ stosowana u pacjentów wykazu-

j¹cych alergiê na penicyliny, jednak jej aktywnoœæ prze-

ciwbakteryjna jest czêsto znacznie mniejsza ni¿ pre-

paratów wymienionych wczeœniej. Skuteczna okaza³a

siê te¿ terapia skojarzona przy u¿yciu klindamycyny

z fluorochinolonami lub klindamycyny z sulfametok-

sazolem/trimetoprimem (17). Nowsze chemioterapeu-

tyki, jak fluorochinolony i makrolidy nowej generacji,

karbapenemy oraz azalidy, wykazuj¹ bardzo du¿¹ ak-

tywnoϾ in vitro wobec tlenowych i beztlenowych bak-

terii izolowanych z ran k¹sanych, jednak brakuje na

razie pe³nych danych klinicznych odnoœnie do ich sto-

sowania w takich przypadkach (6).

Piœmiennictwo

1.Alexander C. J., Citron D. M., Gerardo S. H., Claros M. C., Talan D., Gold-

stein E. J. C.: Characterization of saccharolytic Bacteroides and Prevotella

isolates from infected dog and cat bite wounds in humans. J. Clin. Microbiol.

1997, 35, 406-411.

2.Andersen B. M., Steigerwalt A. G., O’Connor S. P., Hollis D. G., Weyant R. S.,

Weaver R. E., Brenner D. J.: Neisseria weaveri sp. nov., formerly CDC group

M-5, a Gram-negative bacterium associated with dog bite wounds. J. Clin.

Microbiolol. 1993, 31, 2456-2466.

3.Brenner D. J., Hollis D. G., Fanning G. R., Weaver R. E.: Capnocytophaga

canimorsus sp. nov. (formerly CDC group DF-2), a cause of septicemia fol-

lowing dog bite, and C. cynodegmi sp. nov., a cause of localized wound

infection following dog bite. J. Clin. Microbiol. 1989, 27, 231-235.

4.Dach-Oleszek I., Janeczek W.: Analiza przypadków pok¹sañ ludzi przez psy

we Wroc³awiu. ¯ycie Wet. 2000, 75, 643-644.

5.Gerardo S. H., Citron D. M., Claros M. C., Fernandez H. T., Goldstein E. J. C.:

Pasteurella multocida subsp. multocida and P. multocida subsp. septica dif-

ferentiation by PCR fingerprinting and a-glucosidase activity. J. Clin. Mi-

crobiol. 2001, 39, 2558-2564.

6.Goldstein E. J. C., Citron D. M., Gerardo S. H., Hudspeth M., Merriam C. V.:

Activities of HMR 3004 (RU 64004) and HMR 3647 (RU 66647) compared

to those of erythromycin, azithromycin, clarithromycin, roxithromycin, and

eight other antimicrobial agents against unusual aerobic and anaerobic hu-

man and animal bite pathogens isolated from skin and soft tissue infections

in humans. Antimicrob. Agents Chemother. 1998, 42, 1127-1132.

7.Greene C. E. (red.): Clinical microbiology and infectious diseases of the dog

and cat. Saunders W. B. Company, Philadelphia 1984.

8.Holst E., Rollof J., Larsson L., Nielsen J. P.: Characterization and distribu-

tion of Pasteurella species recovered from infected humans. J. Clin. Micro-

biol. 1992, 30, 2984-2987.

9.Hudspeth M. K., Gerardo S. H., Citron D. M., Goldstein E. J. C.: Growth

characteristics and a novel method for identification (the WEE-TAB system)

of Porphyromonas species isolated from infected dog and cat bite wounds in

humans. J. Clin. Microbiol. 1997, 35, 2450-2453.

10.Jones N., Khoosal M., Numazaki K., Chiba S., Ueno H., Fleisher G. R.:

Infected dog and cat bites. N. Engl. J. Med. 1999, 340, 1841-1842.

11.Król J.: Charakterystyka gronkowców izolowanych od psów zdrowych i cho-

rych. Zesz. Nauk, AR Wroc³aw, Weterynaria LVIII 1998, 17-47.

12.Lion C., Escande F., Burdin J. C.: Capnocytophaga canimorsus infections in

human: review of the literature and cases report. Eur. J. Epidemiol. 1996, 12,

521-533.

13.Marples R. R., Richardson J. F., Newton F. E.: Staphylococci as part of the

normal flora of human skin. J. Appl. Bacteriol. Symp. Suppl. 1990, 93S-

-99S.

14.Pers C., Gahrn-Hansen B., Frederiksen W.: Capnocytophaga canimorsus

septicemia in Denmark, 1982-1995: review of 39 cases. Clin. Infect. Dis.

1996, 23, 71-75.

15.Shukla S. K., Paustian D. L., Stockwell P. J., Morey R. E., Jordan J. G.,

Levett P. N., Frank D. N., Reed K. D.: Isolation of a fastidious Bergeyella

species associated with cellulitis after a cat bite and a phylogenetic compari-

son with Bergeyella zoohelcum strains. J. Clin. Microbiol. 2004, 42, 290-

-293.

16.Strässler Ch., Haller A.: Capnocytophaga-canimorsus-Infektion nach Hun-

debiss. Schweiz. Med. Forum 2004, 4, 692-693.

17.Talan D. A., Citron D. M., Abrahamian F. M., Moran G. J., Goldstein E. J. C.:

Bacteriologic analysis of infected dog and cat bites. N. Engl. J. Med. 1999,

340, 85-92.

18.Talan D. A., Staatz D., Staatz A., Goldstein E. J. C., Singer K., Overturf G. D.:

Staphylococcus intermedius in canine gingiva and canine-inflicted human

wound infections: laboratory characterization of a newly recognized zoono-

tic pathogen. J. Clin. Microbiol. 1989, 27, 78-81.

19.Taplitz R. A.: Managing bite wounds: currently recommended antibiotics for

treatment and prophylaxis. Postgrad. Med. 2004, 116, 49-59.

20.Weber D. J., Wolfson J. S., Swartz M. N., Hooper D. C.: Pasteurella multoci-

da infections. Report of 34 cases and review of the literature. Medicine (Bal-

timore) 1984, 63, 133-154.

21.Weiss H. B., Friedman D. I., Coben J. H.: Incidence of dog bite injuries

treated in Emergency Departments. J. Am. Med. Ass. 1998, 279, 51-53.

Adres autora: dr Jaros³aw Król, ul. C. Norwida 31, 50-375 Wroc³aw;

e-mail: [e-mail]