„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI

Ewa Mazurkiewicz

Dokumentowanie pracy i płacy
341[02].Z3.03

Poradnik dla nauczyciela









Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Lidia Pszkit
mgr Danuta Sosnowska



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska



Konsultacja:
mgr Andrzej Zych



Korekta:
mgr Joanna Fundowicz







Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[02].Z3.03
Dokumentowanie pracy i płacy zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
technik ekonomista.



















Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

4

3. Cele kształcenia

5

4. Przykładowe scenariusze zajęć

6

5. Ćwiczenia

10

5.1. Dokumentacja przyjmowania i zwalniania pracowników

10

5.1.1. Ćwiczenia 10
5.1.2. Sprawdzian postępów 13

5.2. Wydajność pracy i pracochłonność

14

5.2.1. Ćwiczenia 14
5.2.2. Sprawdzian postępów 15

5.3. Płace – istota, funkcje i systemy

16

5.3.1. Ćwiczenia 16
5.3.2. Sprawdzian postępów 18

5.4. Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

19

5.4.1. Ćwiczenia 19
5.4.2. Sprawdzian postępów 21

5.5. Wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę

22

5.5.1. Ćwiczenia 22
5.5.2. Sprawdzian postępów 25

5.6. Wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia i umowy o dzieło

26

5.6.1. Ćwiczenia 26
5.6.2. Sprawdzian postępów 28

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

29

7. Literatura

39

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik dla nauczyciela będzie Państwu pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych

w szkole kształcącej w zawodzie technik ekonomista. Zagadnienia w nim poruszone
odpowiadają swoim zakresem tematyce jednostki modułowej 341[02].Z3.03
Dokumentowanie pracy i płacy, zawartej w modułowym programie nauczania dla tego
zawodu.

W poradniku zamieszczono:

– wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już opanowane,
– cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas realizacji

jednostki modułowej,

– przykładowe scenariusze zajęć,
– propozycje ćwiczeń, które pomogą zweryfikować wiadomości teoretyczne opanowane

przez ucznia oraz ukształtować jego umiejętności praktyczne wraz ze wskazówkami do
ich realizacji i wykazem niezbędnych środków dydaktycznych,

– ewaluację osiągnięć – przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego, które umożliwią

sprawdzenie wiedzy i umiejętności uczniów,

– wykaz literatury uzupełniającej omawianą tematykę.

Realizując problematykę poruszaną w niniejszym poradniku należy odwoływać się do

wiedzy uczniów z zakresu prawa pracy i zarządzania zasobami ludzkimi. Zajęcia dydaktyczne
powinny wykształcić u młodzieży przekonanie o konieczności systematycznego
aktualizowania posiadanej wiedzy z tych dziedzin. Z tego względu wskazane jest, aby lekcje
prowadzone były aktywizującymi i praktycznymi metodami nauczania.

Pracownia, w której będą odbywały się zajęcia powinna być wyposażona w odpowiednie

druki i formularze oraz fachową literaturę i czasopisma kadrowo – płacowe. Część ćwiczeń
powinna odbywać się w pracowni komputerowej wyposażonej w łącze internetowe
i stosowne oprogramowanie – program „Płatnik”, służący do sporządzania dokumentacji
zusowskiej (jest bezpłatny i dostępny w każdej jednostce ZUS) oraz dowolny program
kadrowo – płacowy i edytor tekstu.

Weryfikowanie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno być prowadzone

systematycznie w

trakcie realizacji zajęć. Zalecane metody sprawdzania wiedzy

i umiejętności uczniów to przede wszystkim testy osiągnięć szkolnych i obserwacja
aktywności uczniów w czasie wykonywania ćwiczeń.

Konstruując zadania testowe nacisk należy położyć na zagadnienia dotyczące obliczania

wskaźników wydajności pracy i pracochłonności, systemów płac, składników wynagrodzeń
oraz obciążeń pracodawcy związanych z zatrudnieniem pracowników. Ćwiczenia powinny
przede wszystkim polegać na obliczaniu wynagrodzeń, interpretowaniu i analizowaniu
dokumentacji oraz wypełnianiu druków.

Przy ocenianiu wykonywanych przez uczniów ćwiczeń szczególną uwagę należy zwrócić

na sprawne obliczanie poszczególnych składników wynagrodzeń, poprawne sporządzanie
dokumentacji rozliczeniowej i umiejętność wykorzystania w pracy programów
komputerowych.

Oceniając stopień przyswojenia wiadomości i opanowania umiejętności przez uczniów

mogą Państwo skorzystać z zamieszczonych w poradniku przykładowych narzędzi pomiaru
dydaktycznego. Końcowa ocena osiągnięć, po zrealizowaniu jednostki modułowej, powinna
uwzględniać wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania wiedzy
i umiejętności uczniów.

Uwaga! Treść Poradnika opracowana została zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym

w listopadzie 2005 roku. Informacje dotyczące uregulowań prawnych należy na bieżąco
aktualizować.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

– posługiwać się pojęciami ekonomicznymi,
– posługiwać się pojęciami z zakresu prawa,
– korzystać z różnych źródeł prawa,
– wyszukać potrzebny w danej sytuacji przepis prawny,
– wskazywać odpowiednią podstawę prawną,
– interpretować podstawowe przepisy prawa,
– scharakteryzować podstawowe instytucje prawa pracy,
– scharakteryzować podstawowe instytucje ubezpieczeń społecznych,
– wskazać uprawnienia pracowników wynikające z opłacania składek ubezpieczeniowych,
– odróżnić umowy zawarte na podstawie stosunku pracy od umów cywilnoprawnych

o świadczenie usług,

– sporządzić umowę o pracę,
– sporządzić podstawowe umowy cywilnoprawne o świadczenie usług,
– sporządzić świadectwo pracy,
– korzystać z różnych źródeł informacji,
– interpretować zdobyte wiadomości,
– stosować zdobyte wiadomości,
– obsługiwać edytor tekstu w zakresie podstawowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

– przygotować dokumenty dotyczące przyjmowania i zwalniania pracowników,
– obliczyć wskaźniki pracochłonności i wydajności pracy,
– scharakteryzować czynniki wpływające na wzrost wydajności pracy,
– scharakteryzować funkcje płacy,
– posłużyć się taryfikatorem płac i tabelą płac,
– obliczyć wynagrodzenia według różnych systemów płac,
– obliczyć narzuty na wynagrodzenia,
– sporządzić dokumentację wynagrodzeń i narzutów,
– ustalić potrącenia obligatoryjne i dobrowolne,
– określić obciążenia pracodawcy z tytułu zatrudnienia,
– ustalić wynagrodzenie za okres niezdolności do pracy,
– ustalić świadczenia urlopowe,
– przeprowadzić pomiar i ocenę efektów pracy,
– zastosować zasady ustalania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
– sporządzić dokumentację rozliczeniową z urzędem skarbowym i ZUS,
– obsłużyć komputerowy program płacowo-kadrowy,
– obsłużyć program komputerowy dotyczący rozliczeń z urzędem skarbowym i ZUS,
– zaprojektować system wynagrodzeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć nr 1

Temat: Motywowanie pracowników

Cel ogólny:
Poznanie sposobów motywowania pracowników oraz nabycie umiejętności analizowania
wpływu właściwego motywowania pracowników na funkcjonowanie podmiotu
gospodarczego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
– wyjaśnić pojęcia: motywacja, motywowanie,
– uzasadnić potrzebę właściwego motywowania pracownika,
– określić zależność między motywacją pracownika a efektami jego pracy,
– wykazać związek między wydajnością pracy a efektami ekonomicznymi osiąganymi

przez przedsiębiorstwo,

– przedstawić sposoby motywowania pracowników,
– scharakteryzować niepieniężne korzyści osiągane z pracy.
Metody nauczania – uczenia się:
– pogadanka,
– burza mózgów.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
– praca całej klasy.
Środki dydaktyczne:
– karteczki samoprzylepne,
– duży arkusz papieru,
– pisaki.

Czas trwania:
– 45 min.

Uczestnicy:
Uczniowie kształcący się w zawodzie technik ekonomista.

Przebieg zajęć:
1. Czynności wstępne.
2. Zapoznanie uczniów z celami szczegółowymi zajęć.
3. Przebieg zajęć:

A. Nauczyciel wyjaśnia uczniom pojęcia: motywacja, motywowanie. Wskazuje na

potrzebę motywowania pracowników poprzez wykazanie zależności między
skutecznym motywowaniem zatrudnionych, a efektami ilościowymi i jakościowymi
świadczonej przez nich pracy. Przedstawia rolę, jaką pełni motywowanie w osiąganiu
zbieżności celów pracownika i pracodawcy, a tym samym wyjaśnia, w jaki sposób
wpływa ono na realizację celów podmiotu gospodarczego. Określa rolę systemu
nagród i kar stosowanych w przedsiębiorstwie jako czynnika motywacyjnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

B. Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie sposobów motywowania pracowników.

Uczniowie wykonują polecenie metodą burzy mózgów. Wskazane przez uczniów
sposoby motywowania pracowników zapisywane są na tablicy.

C. Nauczyciel odczytuje wszystkie zapisane na tablicy sposoby motywowania

pracowników. Uczniowie zadają pytania dotyczące poszczególnych sposobów, mogą
prosić o ich wyjaśnienie lub doprecyzowanie.

D. Wypisane na tablicy sposoby motywowania pracowników zostają pogrupowane na

takie same lub podobne i zapisane na dużym arkuszu papieru. Powstały w ten sposób
plakat nauczyciel umieszcza w miejscu widocznym dla wszystkich uczniów.

E. Każdy z uczniów dostaje po dwie samoprzylepne karteczki. Jedna karteczka to jeden

punkt. Uczniowie dostają czas na zastanowienie się, który ze sposobów motywowania
pracowników jest ich zdaniem najbardziej efektywny. Następnie każdy z uczniów
dokonuje wyboru dwóch najbardziej skutecznych sposobów motywowania
pracowników poprzez przylepienie karteczek na plakacie przy wybranych sposobach
motywowania pracowników. Suma punktów decyduje o tym, który ze sposobów
motywowania pracowników został uznany przez klasę za najefektywniejszy.

F. Kończąc zajęcia nauczyciel krótko podsumowuje wskazane przez uczniów sposoby

motywowania, zaznaczając, że aby były one naprawdę skuteczne należy stosować je
konsekwentnie i wobec wszystkich pracowników. Dokonuje oceny aktywności
uczniów na lekcji i zadaje pracę domową: „Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że
najbardziej efektywnym sposobem motywowania pracowników jest ... (sposób
motywowania uznany przez klasę za najbardziej skuteczny)? Uzasadnij swoją
odpowiedź.”

Scenariusz zajęć nr 2

Temat: Sporządzanie listy płac

Cel ogólny:
Nabycie umiejętności naliczania wynagrodzeń z tytułu umowy o pracę.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
– określić zasady sporządzania listy płac,
– sporządzić listę płac,
– wyliczyć składki ubezpieczeniowe płacone przez pracodawcę.

Metody nauczania – uczenia się:
– miniwykład z prezentacją,
– ćwiczenia przedmiotowe.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
– praca całej klasy,
– praca indywidualna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Środki dydaktyczne:

−

druki listy płac,

−

informacje umożliwiające wyliczenie wynagrodzenia do wypłaty (załącznik),

−

foliogramy,

−

kalkulatory,

−

rzutnik.

Uwaga: na zajęciach poprzedzających nauczyciel prosi uczniów o przyniesienie
kalkulatorów.

Czas:
– 90 min.

Uczestnicy:
Uczniowie kształcący się w zawodzie technik ekonomista.

Przebieg zajęć:
1. Czynności wstępne.
2. Zapoznanie uczniów z celami szczegółowymi zajęć.
3. Przebieg zajęć:

A. Nauczyciel krótko przypomina uczniom o obowiązkach pracodawcy będącego

płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i fundusze
pozaubezpieczeniowe oraz zaliczek na podatek dochodowy. Korzystając
z przygotowanych wcześniej foliogramów prezentuje obowiązującą skalę podatkową
oraz składki odprowadzane do ZUS, ich wysokość i sposób finansowania.

B. Posiłkując się kolejnymi foliogramami przedstawiającymi sporządzoną listę płac

nauczyciel omawia zasady wyliczania wynagrodzenia do wypłaty z tytułu umowy
o pracę oraz naliczania składek ZUS finansowanych przez pracodawcę. Odpowiada na
pytania zadawane przez uczniów wyjaśniając wszystkie ich wątpliwości.

C. Prowadzący omawia sposób wykonania ćwiczenia. Zadaniem uczniów jest

sporządzenie listy płac. Każdy uczeń otrzymuje druk listy płac i losuje dwie
z przygotowanych wcześniej przez nauczyciela karteczek z informacjami
umożliwiającymi jej sporządzenie (załącznik do scenariusza). Uczeń indywidualnie
wylicza wynagrodzenia dla dwóch wylosowanych osób i sumuje listę płac. Przed
przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel informuje uczniów, że dla celów ćwiczenia:

-

każdemu z pracowników przysługują koszty uzyskania przychodu w kwocie

podstawowej – 102,25 zł,

-

każdy z pracowników wskazał zakład pracy jako właściwy do zastosowania 1/12

kwoty zmniejszającej podatek.

Nauczyciel aktywnie pomaga uczniom podczas wykonywania ćwiczenia udzielając
wyczerpujących odpowiedzi na zadawane indywidualnie pytania.

D. Nauczyciel zbiera sporządzone listy płac w celu ich sprawdzenia i oceniania.
E. Nauczyciel dokonuje podsumowania zajęć poprzez powtórzenie udzielanych

odpowiedzi na najczęściej powtarzające się pytania zadawane podczas
indywidualnego wykonywania ćwiczenia oraz wskazanie najczęściej popełnianych
przez uczniów błędów i sposobów ich uniknięcia. W ten sposób jeszcze raz
przypomina zasady sporządzania listy płac. Zadanie domowe: „Na podstawie danych
z wykonanego na lekcji ćwiczenia obliczyć wysokość składek ubezpieczeniowych
finansowanych przez pracodawcę”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Załącznik do scenariusza

Jan Kowalski:
płaca podstawowa – 1 550,00 zł
przysługuje mu dodatek motywacyjny w wysokości 25% płacy podstawowej

Stanisław Nowak
płaca podstawowa – 1 250,00 zł
opłaca składkę grupowego ubezpieczenia na życie w wysokości 29,00 zł,

Anna Wnuk
płaca podstawowa – 2 300,00 zł
otrzymała premię w wysokości 250,00 zł

Jerzy Kot
płaca podstawowa – 1 780,00 zł
spłaca ratę pożyczki zaciągniętej w kasie zapomogowo-pożyczkowej – 50,00 zł

Katarzyna Zalewska
płaca podstawowa – 1 100,00 zł
otrzymuje zasiłek rodzinny w wysokości 43,00 zł

Joanna Miłek
płaca podstawowa – 1 920,00 zł
oddaje pobraną zaliczkę w kwocie 200,00 zł

Jacek Piotrowski
płaca podstawowa – 2 500, 00 zł
wypłacono mu wynagrodzenie chorobowe za czas niezdolności do pracy w kwocie 342,78 zł

Liliana Kawecka
płaca podstawowa – 1 670,00 zł
otrzymuje dodatek stażowy w wysokości 5% płacy podstawowej

Elżbieta Sas
płaca podstawowa – 900,00 zł
otrzymuje dodatek za pracę zmianową w wysokości 10% płacy zasadniczej

Paweł Piekarski
płaca podstawowa – 1 310,00 zł
potrącono karę pieniężną wynikającą z odpowiedzialności porządkowej – 47,00 zł

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

5. ĆWICZENIA

5.1. Dokumentacja przyjmowania i zwalniania pracowników

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykorzystując poniższe dane sporządź informację o warunkach zatrudnienia

i organizacji pracy w zakładzie.

Jesteś pracownikiem działu kadr w Przedsiębiorstwie Produkcyjno Handlowym

„Stokrotka” sp. z o.o. Do pracy w Twojej firmie został właśnie przyjęty nowy pracownik –
pani Anna Kowalska. Dyrektor polecił Ci sporządzić dla Pani Kowalskiej informację
o obowiązujących ją warunkach zatrudnienia i organizacji pracy w zakładzie. Redagując
dokument wykorzystaj następujące informacje:

-

pani Kowalska będzie wykonywała pracę sekretarki na podstawie zawartej na rok

umowy o pracę, w której przewidziano możliwość rozwiązania stosunku pracy za
dwutygodniowym okresem wypowiedzenia,

-

pani Kowalska przepracowała już 11 lat w tym zawodzie,

-

za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy będzie otrzymywała wynagrodzenie

zasadnicze w wysokości 1 200,00 zł i dodatek motywacyjny w wysokości 100,00 zł
miesięcznie,

-

wynagrodzenie wypłacane będzie raz w miesiącu, siódmego dnia każdego miesiąca

w kasie pracodawcy w godzinach od 10:00 do 14:00 lub za pisemną zgodą pracownika
przelewem na rachunek bankowy,

-

obowiązująca norma czasu pracy to 8 godzin na dobę oraz przeciętnie 40 godzin

w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w okresie rozliczeniowym wynoszącym
4 miesiące,

-

dniem wolnym od pracy z tytułu rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym

tygodniu pracy są wszystkie soboty, a za dni świąteczne przypadające w soboty
pracodawca wyznacza inny dzień wolny od pracy w tym samym okresie
rozliczeniowym,

-

pora nocna trwa od godziny 22:00 do 6:00,

-

pracownik potwierdza obecność w pracy poprzez złożenie własnoręcznego podpisu na

liście obecności,

-

pracownik zobowiązany jest do uprzedzenia pracodawcy o niemożności przybycia do

pracy, jeśli przyczyna jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia, jak również
o przewidywanym czasie nieobecności,

-

w razie niestawienia się do pracy pracownik zobowiązany jest niezwłocznie

powiadomić pracodawcę o przyczynie nieobecności i przewidywanym czasie jej
trwania; dowody usprawiedliwiające nieobecność w pracy pracownik jest
zobowiązany przedstawić pracodawcy najpóźniej w dniu przystąpienia do pracy po
okresie nieobecności.

Wskazówki do realizacji:

– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,
– w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach, nauczyciel powinien polecić

poszczególnym grupom sporządzenie informacji o obowiązujących warunkach

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

zatrudnienia i organizacji pracy w zakładzie dla różnych pracowników zatrudnianych na
odmiennych stanowiskach,

– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na kompletność i precyzyjność

informacji zawartych w sporządzonym dokumencie, odpowiedni sposób jego
zredagowania oraz właściwe sformatowanie tekstu, a

w

przypadku wykonywania

ćwiczenia w grupach również na zaangażowanie poszczególnych uczniów w pracę
zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie treść zadania,
2) korzystając ze zdobytej wiedzy i literatury przedmiotu:

a) ustalić, jakie dane musi zawierać informacja o obowiązujących warunkach

zatrudnienia i organizacji pracy w zakładzie,

b) zredagować informację o obowiązujących warunkach zatrudnienia i organizacji pracy

w zakładzie dla pani Kowalskiej,

3) sporządzić dokument wykorzystując edytor tekstu, pamiętając przy tym o odpowiednim

sformatowaniu tekstu,

4) wydrukować sporządzony dokument.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– kodeks pracy,
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.
– stanowisko komputerowe wyposażone w edytor tekstu z dostępem do drukarki.

Ćwiczenie 2

Zgłoś nowo zatrudnionego pracownika do ubezpieczeń.

Pan Karol Jan Kowalczyk podjął swoje pierwsze zatrudnienie, w pełnym wymiarze czasu

pracy, na podstawie umowy na czas określony od 01.12.2004 r. do 01.12.2005 r. na
stanowisku cukiernika w Cukierni „Rogalik” sp. z o.o. mieszczącej się przy ul. Modrej 2,
00–123 Warszawa (nr REGON 777222999, nr NIP 223 – 68 – 22 – 111). Zgłoś pana
Kowalczyka do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego wykorzystując
poniższe informacje:
– data urodzenia 12.03.1985 r.,
– nr PESEL 85031201243,
– nr NIP 123 – 123 – 33 – 99,
– seria i numer dowodu osobistego SWA234598,
– adres zamieszkania: ul. Wesoła 7 m. 15, 02–002 Warszawa.

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie lub w małych grupach,
– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na kompletność i poprawność

danych zamieszczonych w formularzu oraz estetyką sporządzonego dokumentu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

a w przypadku wykonywania ćwiczenia w

grupach również na zaangażowanie

poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie treść zadania,
2) odszukać w Internecie na stronie www.zus.pl:

a) formularz ZUS ZUA,
b) poradnik dla płatników składek „Zasady wypełniania dokumentów ubezpieczeniowych”,

3) wydrukować odszukany formularz ZUS ZUA,
4) korzystając z poradnika dla płatników składek „Zasady wypełniania dokumentów

ubezpieczeniowych” wypełnić formularz ZUS ZUA, wpisując odpowiednie dane podane
w treści zadania.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu i drukarki.

Ćwiczenie 3

Sporządź oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę.

Pan Jan Nowak jest zatrudniony od dwóch lat, na podstawie umowy o pracę na czas

nieokreślony, na stanowisku kierowca – dostawca w Hurtowni Artykułów Biurowych
„BiuroSerwis” sp. j. Z powodu trudności finansowych spółka zmuszona została do
ograniczenia zatrudnienia. Właściciele postanowili zlikwidować stanowisko, na którym
pracuje pan Nowak. Sporządź w imieniu pracodawcy, oświadczenie skierowane do pana
Nowaka powiadamiające go o wypowiedzeniu umowy o pracę.

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,
– uczeń może wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wypełnienia druku

i jego estetykę oraz czas wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie treść zadania,
2) przeanalizować dokładnie wzór oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę

za wypowiedzeniem (załącznik nr 1),

3) wypełnić wzór oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę

zamieszczając w wykropkowanych miejscach odpowiednie dane podane w treści zadania,

4) w przypadku braku danych – wpisać dowolne.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Środki dydaktyczne:

– wzór rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem (załącznik nr 1),
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Załącznik nr 1

................................................... ................................................

(pieczęć nagłówkowa pracodawcy) (miejscowość i data)

ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ ZA WYPOWIEDZENIEM*

Pan (Pani) ..............................................................................................................

..............................................................................................................

(imię i nazwisko)

Rozwiązuję z Panem (Panią) umowę o pracę zawartą w dniu...............................................................................

Z zachowaniem ....................................................... okresu wypowiedzenia, który upłynie w dniu ......................

(wskazać długość okresu wypowiedzenia)

Przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę jest .....................................................................................................

................................................................................................................................................................................
Jednocześnie informuję, iż w terminie 7 dni od dnia doręczenia niniejszego pisma przysługuje Panu (Pani)

prawo wniesienia odwołania do Sądu Rejonowego – Sądu Pracy w ......................................................................

(siedziba sądu)

Przed upływem tego terminu może Pan (Pani) złożyć wniosek o wszczęcie postępowania pojednawczego

przed Komisją Pojednawczą** ..............................................................................................................................

(siedziba komisji)

........................ .................................

(podpis pracodawcy lub osoby reprezentującej
pracodawcę albo osoby upoważnionej do
składania oświadczeń w imieniu pracodawcy)

...............................................................

(potwierdzenie odbioru przez pracownika
- data i podpis)

______________________________

* Dotyczy umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony.
** Dotyczy pracodawcy, u którego została utworzona komisja pojednawcza.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak Nie

1) wymienić podstawowe akty prawne dotyczące zatrudniania

i

zwalniania

pracowników

2) przedstawić czynności, które powinien wykonać pracodawca

w związku

z

zatrudnieniem

pracownika

3) sporządzić informację o warunkach zatrudnienia i organizacji

pracy w zakładzie dla nowo zatrudnionego pracownika

4) zgłosić pracownika do ubezpieczeń w ZUS

5) przedstawić czynności, które powinien wykonać pracodawca

zwalniając pracownika

6) sporządzić oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu

umowy o pracę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Wydajność pracy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzasadnij potrzebę stałego monitorowania poziomu wydajności pracy w przedsiębiorstwie.

Wskazówki do realizacji:

– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,
– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność udzielonych

wyjaśnień i podanego uzasadnienia, a w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach
również na zaangażowanie poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) korzystając ze zdobytej wcześniej wiedzy i literatury przedmiotu:

a) ustalić, dlaczego przedsiębiorstwo powinno stale monitorować poziom wydajności

pracy,

b) uzasadnić podaną odpowiedź,

2) zanotować ustalenia w zeszycie.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.


Ćwiczenie 2

Oblicz i oceń wydajność pracy.

W trzech sklepach spożywczych wartość sprzedaży i stan zatrudnienia kształtują się

następująco:

Wartość

sprzedaży

Liczba

zatrudnionych

Sklep I

42 900,00 zł 4

Sklep II

39 450,00 zł 3

Sklep III

15 340,00 zł 2

Dokonaj oceny wydajności pracy w poszczególnych sklepach.

Wskazówki do realizacji:

– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

– w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach nauczyciel powinien podać

poszczególnym grupom inne dane dotyczące wielkości sprzedaży (lub produkcji) i ilości
zatrudnionych,

– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wyliczeń oraz

właściwą ocenę wydajności pracy, a w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach
również na zaangażowanie poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykorzystując zdobytą wiedzę i literaturę przedmiotu:

a) obliczyć współczynnik wydajności pracy w każdym sklepie,
b) porównać uzyskane współczynniki,
c) ocenić wydajność pracy w każdym ze sklepów,

2) zanotować ustalenia w zeszycie.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,
– kalkulator.

5.2.2. Sprawdzian postępów

Uczeń

potrafi:

Tak

Nie

1) określić, cele polityki kadrowej prowadzonej przez przedsiębiorstwo

2) ustalić sposoby motywowania pracowników do wydajniejszej pracy

3) określić kryteria oceny pracownika i wyników jego pracy

4) wyjaśnić, czym jest wydajność pracy

5) scharakteryzować czynniki wpływające na wydajność

pracy

6) przedstawić sposoby pomiaru wydajności pracy

7) obliczyć wskaźnik wydajności pracy

8) obliczyć wskaźnik pracochłonności

9) ocenić wydajność pracy

10) wyjaśnić, dlaczego przedsiębiorstwo powinno stale kontrolować poziom

wydajności pracy

11) wyjaśnić znaczenie wysokiej wydajności pracy dla funkcjonowania

przedsiębiorstwa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. Płace – istota, funkcje i systemy

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustal minimalną kwotę wynagrodzenia za pracę osobie zatrudnionej w bieżącym roku

w wymiarze:
– 3/4 etatu,
– 1/2 etatu – osoba zatrudniona po raz pierwszy w pierwszym roku pracy,
– 7/8 etatu – osoba zatrudniona po raz pierwszy w drugim roku pracy.

– Wskazówki do realizacji:
– ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,
– uczeń może wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) korzystając ze zdobytej wcześniej wiedzy i literatury przedmiotu, ustalić:

a) obowiązującą w bieżącym roku wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę dla

pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy,

b) wysokość minimalnego wynagrodzenia przysługującego pracownikom zatrudnionym

na warunkach określonych w treści zadania,

2) zanotować odpowiedź.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,
– kalkulator.

Ćwiczenie 2

Sporządź tabelę płac i ustal jej rozpiętość.

Grupy

zaszeregowania

osobistego

I II III IV V VI VII

VIII IX X

Stawka

podstawowa

(zł/godz.)

5,35 5,35 5,35 5,35 5,35 5,35 5,35 5,35 5,35 5,35

Współczynniki

klasyfikacyjne

1 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0 2,2 2,4 2,6 2,8

Stawki płac

(zł/godz.)

5,35

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Rozpiętość tabeli płac wynosi ........................................

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,
– uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania i czas

wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) korzystając ze zdobytej wcześniej wiedzy i literatury przedmiotu:

a) uzupełnić zamieszczoną powyżej tabelę płac,
b) ustalić rozpiętość sporządzonej tabeli płac,

2) zapisać dokonane ustalenia.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,
– kalkulator.


Ćwiczenie 3

Oblicz wysokość wynagrodzenia przysługującego pracownikowi pracującemu:

– w systemie czasowo-godzinowym, za stawkę 6,65 zł/godz., którego obowiązuje

8-godzinny dzień pracy w miesiącu, w którym były 23 dni robocze,

– w systemie akordowym, gdzie stawka za sztukę wyrobu wynosi 0,25 zł, a gdy norma

zostanie przekroczona:

• do 10% stawka za sztukę wyrobu wynosi 0,30 zł,
• od 10% do 20% – 0,35 zł,
• powyżej 20% – 0,40 zł,

obowiązująca norma to 20 szt./godz., zatrudniony przepracował 160 godzin i wykonał
3950 wyrobów,

– w systemie czasowo-prowizyjnym, jeżeli stawka prowizji wynosi 1,5% od utargu sklepu,

który wyniósł 57 300,00 zł, a wynagrodzenie zasadnicze 849,00 zł.

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,
– uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania i czas

wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć wysokość przysługujących wynagrodzeń,
2) zanotować uzyskane wyniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,
– kalkulator.

5.3.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak Nie

1) wymienić akty prawne, regulujące sposoby wynagrodzenia za pracę

2) określić pracodawców zobowiązanych do wprowadzenia regulaminu

wynagradzania

3) wymienić zasadę, którą powinien kierować się pracodawca

ustalając wysokość płac

4) ustalić, w jakich sytuacjach płaca może być niższa niż wynagrodzenie

minimalne gwarantowane przez państwo

5) ustalić minimalną kwotę wynagrodzenia ze stosunku pracy

6) scharakteryzować funkcje płac

7) określić kryteria różnicujące wysokość wynagrodzeń

8) wyjaśnić, czym jest system płac

9) przedstawić strukturę systemu płac

10) sporządzić tabelę płac

11) ustalić rozpiętość tabeli płac

12) scharakteryzować poszczególne formy płac

13) obliczyć wysokość wynagrodzenia ustalanego na podstawie

różnych systemów płac

14) wymienić obligatoryjne i fakultatywne składniki

wynagrodzenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4. Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustal maksymalną wysokość świadczenia urlopowego wypłacanego w bieżącym roku

pracownikowi:
– zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy w normalnych warunkach pracy,
– zatrudnionemu w wymiarze 3/4 wymiaru pracy w szczególnie uciążliwych warunkach

pracy,

– młodocianemu zatrudnionemu w 1/2 wymiaru czasu pracy w normalnych warunkach

pracy.

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,
– uczeń może wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania i czas

wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) korzystając ze zdobytej wcześniej wiedzy i literatury przedmiotu, ustalić:

a) podstawę naliczania świadczenia urlopowego w bieżącym roku,
b) maksymalną wysokość świadczenia urlopowego przysługującego pracownikom

zatrudnionym na warunkach określonych w treści zadania,

2) zanotować odpowiedź.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,
– kalkulator.

Ćwiczenie 2

Ustal wysokość corocznego odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

wykorzystując arkusz kalkulacyjny corocznego odpisu na zakładowy fundusz świadczeń
socjalnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

PPH „Drewbud” sp. z o.o.
ul. Szeroka 123
71 – 910 Szczecin
NIP 123 – 44 – 99 – 098
REGON 123768567

Arkusz kalkulacyjny na rok ..........................

Corocznego odpisu na Fundusz Świadczeń Socjalnych faktycznej liczby osób

zatrudnionych oraz emerytów i rencistów

Miesiąc

Liczba osób

zatrudnionych

(łącznie z nakładcami

i agentami) po

przeliczeniu na pełny

wymiar czasu pracy (bez

umów na okres próbny

i czas wykonania

określonej pracy) i bez

pracowników

z rub. 3 i 4

Liczba

pracowników

przebywających na

urlopach

wychowawczych

Liczba pracowników w szczególnie

uciążliwych warunkach lub liczba

pracowników zatrudnionych

w zakładach pracy zlokalizowanych

na obszarach, na których występują

szkodliwe uciążliwości środowiska

(po przeliczeniu na pełny wymiar

czasu pracy)

Liczba

pracowników

zatrudnionych

zaliczonych

do I i II grupy

inwalidzkiej

(bez

przeliczenia na

pełny wymiar

czasu pracy)

Liczba emerytów

i rencistów

uprawnionych

do opieki socjalne

1

2

3 4 5

6

I

21

3 - 3

15

II

24

3 - 3

15

III

23

3 - 3

15

IV

24

3 - 3

15

V

22

3 - 3

15

VI

25

4 2 3

15

VII

27

4 2 5

15

VIII

29

4 2 5

16

IX

25

4 2 5

16

X

24

4 - 5

16

XI

24

4 - 5

17

XII

21

4 - 5

17

Razem

przeciętna

liczba

zatrudniony

ch

Odpis

podstawow

y na 1

zatrudnione

go

Kwota
odpisu

całoroczne

go

Razem rub.

2- 6

.........................................

podpis pracownika kadr

............................................

podpis kierownika zakładu

............................................

podpis głównego księgowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Wskazówki do realizacji:

– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,
– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na prawidłowość ustalonej

podstawy naliczania odpisu podstawowego oraz poprawność dokonanych wyliczeń,
a w przypadku wykonywania ćwiczenia w

grupach również na zaangażowanie

poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokładnie przedstawiony arkusz kalkulacyjny corocznego odpisu na

fundusz świadczeń socjalnych faktycznej liczby osób zatrudnionych oraz emerytów
i rencistów,

2) wpisać w wykropkowane miejsce w tytule arkusza kalkulacyjnego bieżący rok,
3) ustalić podstawę naliczania odpisu podstawowego w bieżącym roku,
4) uzupełnić rubryki tabeli niezbędne do ustalenia wysokości corocznego odpisu na

zakładowy fundusz świadczeń socjalnych,

5) wyliczyć kwotę odpisu całorocznego na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

w Przedsiębiorstwie Produkcyjno Handlowym „Drewbud” sp. z o.o.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,
– kalkulator.

5.4.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak Nie

1) wymienić akty prawne regulujące kwestie związane z ZFŚS

2) ustalić, kto ma obowiązek tworzenia ZFŚS

3) wyjaśnić, w jaki sposób pracodawca może zwolnić się z obowiązku

tworzenia ZFŚS lub wypłacania świadczenia

urlopowego

4) wymienić źródła pochodzenia funduszy gromadzonych w ramach ZFŚS

5) przedstawić sposób ustalania wysokości corocznego odpisu podstawowego

na ZFŚS

6) obliczyć wysokość corocznego odpisu na ZFŚS

7) określić, kto jest uprawniony do korzystania ze świadczeń ZFŚS

8) przedstawić zasady korzystania ze środków ZFŚS

9) ustalić cele, na które mogą zostać przeznaczone środki z zakładowego

funduszu świadczeń socjalnych

10) wyjaśnić, kto jest uprawniony do otrzymywania świadczenia urlopowego

11) przedstawić sposób ustalania wysokości przysługującego pracownikowi

świadczenia

urlopowego

12) obliczyć wysokość przysługującego pracownikowi świadczenia urlopowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.5. Wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź listę płac pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy

w Przedsiębiorstwie Produkcyjno Handlowym „Piano” sp. j., ul. Miodowa 2, 00–291
Warszawa, za październik 2005 r.:

−

Jan Nowak: wynagrodzenie stałe – 3 500,00 zł, dodatek funkcyjny – 400,00 zł,

−

Krystyna Kowalska: wynagrodzenie stałe – 2 100,00 zł, dodatek motywacyjny – 500,00 zł,

−

Piotr Malinowski: wynagrodzenie stałe – 1 500,00 zł, wynagrodzenie prowizyjne
– 1 270,00 zł,

uwzględniając następujące okoliczności:

−

Jan Nowak przebywał przez 10 dni na zwolnieniu lekarskim – przysługuje mu zasiłek
chorobowy,

−

wynagrodzenie Jana Nowaka za okres ostatnich 12 miesięcy po odjęciu składek na
ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika wynosi 3 7128,74 zł,

−

Piotr Malinowski otrzymuje zasiłek rodzinny na dwoje dzieci,

−

wszyscy pracownicy są grupowo ubezpieczeni na życie i każdy płaci z tego tytułu
miesięczną składkę w wysokości 30,00 zł,

−

wszystkim pracownikom przysługują koszty uzyskania przychodu w wysokości
podstawowej,

−

wszyscy pracownicy wskazali zakład pracy jako właściwy do zastosowania 1/12
kwoty zmniejszającej podatek dochodowy od osób fizycznych.

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,
– uczeń może wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność dokonanych

wyliczeń, estetykę sporządzonego dokumentu oraz czas wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie treść zadania,
2) ustalić wysokość wynagrodzenia przysługującego Janowi Nowakowi za październik

2005,

3) ustalić wysokość zasiłku chorobowego przysługującego Janowi Nowakowi,
4) przeanalizować druk listy płac,
5) wpisać odpowiednie dane identyfikujące sporządzaną listę płac,
6) wypełnić druk listy płac dokonując stosownych obliczeń,
7) zsumować listę płac.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

− ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

– druk listy płac,
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

– kalkulator.

Ćwiczenie 2

Na podstawie danych z ćwiczenia 1 oblicz obciążenia pracodawcy z tytułu zatrudnienia

pracowników. Przyjmij, że składka na ubezpieczenie wypadkowe pracowników wynosi 1,93%

.

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,
– uczeń może wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę przedmiotu,
– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność dokonanych

wyliczeń oraz czas wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) ustalić jakie składki ubezpieczeniowe i w jakiej wysokości opłaca pracodawca za

pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę,

2) obliczyć wysokość składek finansowanych przez pracodawcę za osoby zatrudnione

w PPH „Piano” sp. j.,

3) zapisać obliczenia w zeszycie.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,
– kalkulator.

Ćwiczenie 3

Na podstawie danych z ćwiczenia 1 i ćwiczenia 2 sporządź w programie „Płatnik”

dokumentację rozliczeniową z ZUS.

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,
– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na dobór odpowiednich

formularzy, poprawność i kompletność zamieszczonych w nich danych oraz stopień
umiejętności obsługi programu „Płatnik”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w Internecie na stronie www.zus.pl poradnik dla płatników składek „Zasady

wypełniania dokumentów ubezpieczeniowych”,

2) korzystając z poradnika dla płatników składek „Zasady wypełniania dokumentów

ubezpieczeniowych”:

a) ustalić, jakie formularze są niezbędne do dokonania określonego w treści zadania rozliczenia,
b) wypełnić w programie „Płatnik” formularze rozliczeniowe wpisując odpowiednie

dane podane w treści zadania (w przypadku braku danych – wpisać dowolne),

3) wydrukować sporządzone deklaracje.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Środki dydaktyczne:

– stanowisko komputerowe wyposażone w program „Płatnik” z dostępem do drukarki

i Internetu.

Ćwiczenie 4

Na podstawie danych z ćwiczenia 1 sporządź w dowolnym programie kadrowo-płacowym

miesięczną dokumentację rozliczeniową z urzędem skarbowym.

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,
– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na wybór odpowiedniego

formularza, poprawność i kompletność zamieszczonych w nim danych oraz stopień
umiejętności obsługi programu kadrowo-płacowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić, jaki formularz jest niezbędny do dokonania określonego w treści zadania

rozliczenia,

2) wypełnić w dowolnym programie kadrowo-płacowym wybrany PIT wpisując

odpowiednie dane podane w treści zadania (w przypadku braku danych – wpisać dowolne),

3) wydrukować sporządzony dokument.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– stanowisko komputerowe wyposażone w dowolny program kadrowo-płacowy

z dostępem do drukarki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

5.5.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak Nie

1) przedstawić obowiązki płatnika składek ubezpieczeniowych i zaliczki

na

dodatek

dochodowy

2) wymienić akty prawne regulujące kwestie związane z naliczaniem,

rozliczaniem i dokumentowaniem wynagrodzeń

3) określić zasady naliczania wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę

4) sporządzić listę płac

5) ustalić obciążenia pracodawcy z tytułu

zatrudnienia

6) wyjaśnić sposób ustalania wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe

pracowników

7) określić zasady dokonywania przez pracodawcę potrąceń

z wynagrodzeń pracowników

8) określić, w jakich sytuacjach pracownikowi przysługuje wynagrodzenie

za

czas

niewykonywania

pracy

9) wskazać różnicę między wynagrodzeniem chorobowym,

a zasiłkiem

chorobowym

10) wyliczyć wynagrodzenie (zasiłek)

chorobowe

(y)

11) sporządzić dokumentację rozliczeniową z ZUS

12) sporządzić dokumentację rozliczeniową z urzędem

skarbowym

13) obsłużyć program „Płatnik”

14) obsłużyć dowolny program kadrowo-płacowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

5.6. Wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia i umowy o dzieło

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustal wysokość wynagrodzenia do wypłaty z tytułu umowy o dzieło.

Wynagrodzenie brutto z tytułu zawartej umowy o dzieło wynosi 1 500,00 zł. W dowolnym

programie kadrowo-płacowym wylicz wysokość wynagrodzenia do wypłaty, jeżeli umowa
o dzieło zawarta została z:
– pracownikiem własnym,
– pracownikiem obcym.

Wskazówki do realizacji:

– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,
– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na prawidłowy wybór opłacanych

składek ubezpieczeniowych, poprawność wyliczeń oraz stopień umiejętności obsługi
programu kadrowo-płacowego, a w przypadku wykonywania ćwiczenia w

grupach

również na zaangażowanie poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić, jakim ubezpieczeniom podlega wykonujący dzieło, jeżeli:

a) jest pracownikiem zamawiającego dzieło,
b) nie jest pracownikiem zamawiającego dzieło,

2) w dowolnym programie kadrowo-płacowym dokonać stosownych obliczeń w celu

ustalenia wysokości wynagrodzenia do wypłaty dla wykonującego dzieło, który:
a) jest pracownikiem zamawiającego dzieło,
b) nie jest pracownikiem zamawiającego dzieło.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,
– stanowisko komputerowe wyposażone w dowolny program kadrowo-płacowy.


Ćwiczenie 2

Wykonaj czynności związane z zatrudnieniem osoby na podstawie umowy zlecenia.

Marek Mróz jest właścicielem Hurtowni Tkanin „Woal” mieszczącej się przy

ul. Modrej 45, 71–989 Szczecin (NIP 852 – 980 – 12 – 21, REGON 123543672). Pan Marek
postanowił rozesłać do swoich odbiorców nową ofertę hurtowni. W tym celu zatrudnił na
podstawie umowy zlecenia panią Helenę Nowakowską, której zadaniem jest przygotowanie
i rozesłanie korespondencji. Za pracę tę, wykonywaną popołudniami we własnym domu, pani
Helena otrzyma wynagrodzenie 700,00 zł.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Pani Helena jest zatrudniona u innego pracodawcy na podstawie umowy o pracę,

i zarabia 1 500,00 zł brutto. Z tytułu zawartej umowy zlecenia pan Marek musi więc opłacać
za panią Helenę jedynie składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne (pani Helena nie
chce ubezpieczyć się dobrowolnie). Wykonaj za pana Marka wszystkie czynności związane
z zatrudnieniem pani Heleny.

Wskazówki do realizacji:

– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,
– uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę

przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na prawidłowość dokonanych

wyliczeń oraz poprawność i estetykę sporządzonych dokumentów, a w przypadku
wykonywania ćwiczenia w grupach również na zaangażowanie poszczególnych uczniów
w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie treść zadania,
2) korzystając ze zdobytej wcześniej wiedzy i literatury przedmiotu:

a) sporządzić umowę zlecenia,
b) zgłosić pracownika do ubezpieczenia zdrowotnego,
c) rozliczyć rachunek za wykonanie umowy zlecenia,
d) sporządzić dokumentację rozliczeniową z ZUS,
e) sporządzić dokumentację rozliczeniową z urzędem skarbowym,

3) w razie braku odpowiednich danych – wpisać dowolne.

Zalecana metoda nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– druk umowy zlecenia z rachunkiem,
– druki ZUS ZZA, ZUS DRA, ZUS RZA, ZUS ZWUA,
– druki PIT–4, PIT–11/8B,
– poradnik ZUS dla płatników składek „Zasady wypełniania dokumentów

ubezpieczeniowych”,

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,
– kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

5.6.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak Nie

1) wymienić dokument, na podstawie którego zleceniodawca

lub zamawiający dzieło ustala swoje obowiązki jako płatnika
składek

ubezpieczeniowych

2) określić, kto nie podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu

zdrowotnemu z tytułu

umowy

zlecenia

3) określić, kto nie podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu

zdrowotnemu z tytułu umowy o dzieło

4) określić, w jakich sytuacjach wykonujący zlecenie podlega

obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym
i obowiązkowemu

ubezpieczeniu

zdrowotnemu

5) określić, jakim ubezpieczeniom podlega pracownik własny wykonujący

zlecenie lub dzieło

6) ustalić wysokość kosztów uzyskania przychodu z tytułu umowy

zlecenia i umowy o dzieło

7) przedstawić zasady obliczania wynagrodzenia do wypłaty

z tytułu umowy zlecenia i umowy o dzieło

8) obliczyć wynagrodzenie do wypłaty z tytułu umowy zlecenia

i umowy o dzieło

9) wyjaśnić, w jakich okolicznościach płatnik nie ma obowiązku

zgłoszenia osoby wykonującej zlecenie lub dzieło do ubezpieczeń w ZUS

10) przedstawić procedurę zgłaszania zleceniobiorcy do ubezpieczeń w ZUS

11) ustalić, jaką dokumentację rozliczeniową przekazuje do ZUS płatnik

w związku z zatrudnieniem osoby na podstawie umowy zlecenia
lub umowy o dzieło

12) sporządzić dokumentację rozliczeniową do ZUS w związku

z zatrudnieniem osoby na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło

13) ustalić, jaką dokumentację rozliczeniową przekazuje do urzędu

skarbowego płatnik w związku z zatrudnieniem osoby na podstawie
umowy zlecenia lub umowy o dzieło

14) sporządzić dokumentację rozliczeniową do urzędu skarbowego

w związku z zatrudnieniem osoby na podstawie umowy zlecenia
lub umowy o dzieło

15) obsłużyć dowolny program kadrowo-płacowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Dokumentowanie pracy i płacy”

Test składa się z 20 zadań, z których:
– zadania 1, 2, 3, 5, 6, 8, 11, 12, 15, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
– zadania 4, 7, 9, 10, 13, 14, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:

− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

− dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

− bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Wskazać termin zgłoszenia pracownika do

ubezpieczeń w ZUS

A P B

2.

Dobrać sposób pomiaru wydajności pracy do

rodzaju działalności prowadzonej przez

przedsiębiorstwo

B P A

3. Rozpoznać potrącenia obligatoryjne

z wynagrodzeń

B P D

4. Określić okoliczności zobowiązujące

pracodawcę do utworzenia ZFŚS

C PP C

5. Określić wysokość kosztów uzyskania

przychodu z tytułu umowy zlecenia

C P C

6.

Wskazać zasadę zaokrąglania podstawy

naliczania zaliczki na podatek dochodowy od

osób fizycznych

A P A

7. Ustalić zasady wypłacania wynagrodzenia

chorobowego

B PP B

8. Wskazać istotę motywacyjnej funkcji płacy

A P D

9. Ustalić wymagany sposób przekazywania

dokumentacji do ZUS

B PP C

10. Określić zasady przyznawania świadczenia

urlopowego

C PP B

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

11.

Wskazać wysokość składki na ubezpieczenie
zdrowotne odliczanej od zaliczki na podatek
dochodowy

A P A

12.

Rozpoznać element obligatoryjny
wynagrodzenia

B P C

13.

Ustalić wysokość minimalnego wynagrodzenia
przysługującego osobie podejmującej pierwszą
pracę w roku 2005

B PP A

14.

Ustalić podstawę wymiaru składki na
ubezpieczenie zdrowotne

B PP D

15.

Wskazać okoliczności zobowiązujące
pracodawcę do wprowadzenia regulaminu
wynagradzania

A P C

16.

Ustalić obowiązek odprowadzania składki na
ubezpieczenie chorobowe zleceniobiorcy

B P B

17. Wyjaśnić pojęcie systemu płac

B PP A

18.

Rozpoznać oznaczenie druku deklaracji
rozliczeniowej z ZUS

B P D

19.

Wskazać termin przekazania zaliczki na
podatek dochodowy od osób fizycznych do
urzędu skarbowego

A P C

20. Wyjaśnić istotę akordowej formy płac

B P B

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

tygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów i kart odpowiedzi.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi, podaj również datę i klasę.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych, który zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru

z czterema wersjami odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna.

4. Dokonaj wyboru tylko jednej z czterech podanych odpowiedzi. Wybraną odpowiedź

zaznacz stawiając w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyłki błędną
odpowiedź zaznacz kółkiem, a następnie ponownie zakreśl odpowiedź prawidłową.

5. Odpowiedzi zapisuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
6. Przed udzieleniem odpowiedzi przeczytaj dokładnie zadanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

7. Jeżeli udzielenie odpowiedzi na jedno z pytań będzie sprawiało Ci trudność, to rozwiąż

pozostałe zadania i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

Zestaw zadań testowych

1. Zgłoszenie pracownika do ubezpieczeń w ZUS powinno nastąpić terminie:

a) 5 dni od daty zatrudnienia,
b) 7 dni od daty zatrudnienia,
c) 10 dni od daty zatrudnienia,
d) 14 dni od daty zatrudnienia.

2. Wydajność pracy mierzy się wielkością obrotu towarowego osiągniętą w określonej

jednostce czasu w przedsiębiorstwach:
a) handlowych,
b) usługowych,
c) produkcyjnych,
d) budowlanych.

3. Do potrąceń obligatoryjnych z wynagrodzenia dokonywanych przez pracodawcę nie

można zaliczyć kwot potrąconych na:
a) zaliczkę na podatek dochodowy,
b) zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
c) karę pieniężną wynikającą z odpowiedzialności porządkowej ustaloną w kodeksie

pracy,

d) składkę grupowego ubezpieczenia na życie.

4. Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych mają obowiązek tworzyć pracodawcy

zatrudniający co najmniej:
a) 15 pracowników,
b) 20 pracowników,
c) 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty,
d) 30 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.

5. Koszty uzyskania przychodu przy umowie zlecenia wnoszą:

a) 19% przychodu,
b) 20% przychodu,
c) 20% lub 50% przychodu,
d) 102,25 zł przy każdej umowie zlecenia.

6. Podstawa naliczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych:

a) zaokrąglana jest do pełnych złotych,
b) zaokrąglana jest do pełnych dziesiątek groszy,
c) zaokrąglana jest do pełnych groszy,
d) nie jest zaokrąglana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

7. Wynagrodzenie chorobowe wypłacane jest:

a) za czas niezdolności do pracy na skutek choroby lub odosobnienia związanego

z chorobą zakaźną trwającej powyżej 33 dni w ciągu roku kalendarzowego,

b) ze środków pracodawcy,
c) w kwocie równej 90% należnego wynagrodzenia,
d) za dni niezdolności do pracy, które są dla pracownika dniami roboczymi.

8. Funkcja motywacyjna płacy wiąże się z:

a) możliwością zaspokojenia potrzeb życiowych pracownika,
b) kosztami, jakie ponosi pracodawca w związku z zatrudnianiem pracowników,
c) poziomem życia społeczeństwa,
d) wspieraniem aktywności pracownika oraz jakością i wydajnością świadczonej przez

niego pracy.

9. Pracodawcy zatrudniający więcej niż pięciu pracowników mają obowiązek przekazywania

dokumentacji do ZUS:
a) osobiście,
b) za pośrednictwem poczty,
c) elektronicznie, za pomocą teletransmisji danych,
d) wszystkie wyżej wymienione formy są dozwolone.

10. Świadczenie urlopowe przysługuje:

a) pracownikom korzystającym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej

7 kolejnych dni kalendarzowych,

b) raz w roku,
c) w wysokości ustalonej proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika

młodocianego,

d) po powrocie do pracy z urlopu wypoczynkowego.

11. Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu od zaliczki na podatek

dochodowy wynosi:
a) 7,75% podstawy jej wymiaru,
b) 8,50% podstawy jej wymiaru,
c) 6,52% podstawy jej wymiaru,
d) 2,45% podstawy jej wymiaru.

12. Obligatoryjnym elementem wynagrodzenia jest:

a) dodatek funkcyjny,
b) premia,
c) wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, w sytuacji gdy kodeks pracy

gwarantuje prawo do wynagrodzenia,

d) dodatek za pracę zmianową.

13. Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2005 r. wynosiło 849,00 zł. Ustal wysokość

minimalnej płacy dla osoby podejmującej pracę po raz pierwszy w tym roku:
a) 679,20 zł,
b) 721,65 zł,
c) 746,10 zł,
d) 806,55 zł.

14. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne:

a) jest taka sama jak podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe,
b) wynosi 90% wynagrodzenia brutto,
c) to przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

d) ustalana jest poprzez pomniejszenie przychodu o środki wypłacane przez ZUS i kwotę

składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez pracownika.

15. Regulamin wynagradzania obowiązkowo tworzą pracodawcy zatrudniający co najmniej:

a) 10 pracowników,
b) 15 pracowników,
c) 20 pracowników,
d) 25 pracowników.

16. Ubezpieczenie chorobowe z tytułu wykonywanej umowy zlecenia jest obowiązkowe dla:

a) pracownika obcego,
b) pracownika własnego,
c) rencisty,
d) w sytuacji, gdy umowa zlecenia jest jedynym tytułem do ubezpieczeń.

17. System płac:

a) to sposób uzależniania oraz wiązania wysokości płac z nakładami i wynikami pracy,
b) różnicuje płacę w zależności od rodzaju i stopnia trudności pracy oraz od posiadanych

przez pracownika kwalifikacji zawodowych,

c) to inaczej tabela płac lub siatka taryfowa,
d) jest zestawieniem zawodów, stanowisk pracy lub czynności z podaniem kategorii

płacy, jaka przysługuje na danym stanowisku lub za określoną pracę w danym
zakładzie pracy.

18. Deklaracja rozliczeniowa składana do ZUS to druk:

a) ZUS ZUA,
b) ZUS ZFA,
c) ZUS ZZA,
d) ZUS DRA.

19. Zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych pobrane przez pracodawcę

z wynagrodzeń pracowników powinny być przekazane do urzędu skarbowego w terminie:
a) do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały pobrane,
b) do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały pobrane,
c) do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały pobrane,
d) do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały pobrane.

20. Akordowa forma wynagradzania uzależnia wysokość płacy pracownika od:

a) przepracowanego czasu i stawek wynikających z osobistego zaszeregowania,
b) ilości wykonanej pracy i stawki akordowej,
c) wysokości obrotu lub dochodu uzyskanego przez zakład pracy,
d) żadna z odpowiedzi nie jest poprawna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko .................................................................................Klasa..........Data................

Dokumentowanie pracy i płacy

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a b c d

2.

a b c d

3.

a b c d

4.

a b c d

5.

a b c d

6.

a b c d

7.

a b c d

8.

a b c d

9.

a b c d

10.

a b c d

11.

a b c d

12.

a b c d

13.

a b c d

14.

a b c d

15.

a b c d

16.

a b c d

17.

a b c d

18.

a b c d

19.

a b c d

20.

a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Test praktyczny do jednostki modułowej

„Dokumentowanie pracy i płacy”

Test jest zadaniem praktycznym polegającym na sporządzaniu listy płac i miesięcznej

dokumentacji rozliczeniowej z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i urzędem skarbowym.
Do testu dołączona jest karta oceny ucznia, którą przy ocenie wykonania zadania powinien
wykorzystać nauczyciel.

Punktacja zadań wyszczególnionych w karcie oceny ucznia: 0 lub 1 punkt

Za każde prawidłowo wykonane zadanie uczeń otrzymuje 1 punkt. Za nieprawidłowo

wykonane zadanie lub jego nie wykonanie uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:
– dopuszczający – za wykonanie co najmniej 4 zadań,
– dostateczny – za wykonanie co najmniej 6 zadań,
– dobry – za wykonanie co najmniej 9 zadań,
– bardzo dobry – za wykonanie co najmniej 11 zadań.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

1.

Wyliczyć wynagrodzenie netto K. Osowskiej

C

P

2.

Wyliczyć wynagrodzenie netto K. Nowaka

C

P

3.

Wyliczyć wynagrodzenie netto B. Kowalskiego

C

P

4.

Wyliczyć wynagrodzenie netto M. Danowskiego

C

P

5.

Zsumować listę płac C

P

6.

Naliczyć składki ubezpieczeniowe opłacane przez pracodawcę C

P

7.

Wypełnić deklarację ZUS DRA

C

PP

8.

Wypełnić deklarację ZUS RCA

C

PP

9.

Wypełnić trzy polecenia przelewu do ZUS

C

P

10. Sporządzić deklarację PIT – 4

C

PP

11. Wypełnić polecenie przelewu do urzędu skarbowego

C

P

12. Uzupełnić sporządzone dokumenty o brakujące dane

C

P

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

tygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę zadań, załączników do zadania i niezbędnych druków.
3. Zapewnij samodzielność podczas wykonywania zadania.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego.
3. Sporządź listę płac za miesiąc kwiecień.
4. Dokonaj obliczeń składek ZUS finansowanych przez pracodawcę (stawka ubezpieczenia

wypadkowego wynosi 1,93%).

5. Sporządź deklarację ZUS DRA za miesiąc kwiecień.
6. Sporządź raport imienny ZUS RCA za miesiąc kwiecień.
7. Wypełnij polecenia przelewu do ZUS.
8. Sporządź deklarację PIT–4 na zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych za

miesiąc kwiecień.

9. Wypełnij polecenie przelewu do urzędu skarbowego.
10. Brakujące dane ustal dowolnie.
11. Pamiętaj, że ocenie będzie podlegała zarówno poprawność wyliczeń i wypełnienia

druków, jak i estetyka sporządzonych dokumentów.

12. Na wykonanie zadania masz 90 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,

− zadanie praktyczne,
− załącznik nr 1 do zadania,

− druk listy płac,

− formularz ZUS DRA,
− formularz ZUS RCA,

− polecenie przelewu do ZUS (3 egzemplarze),

− deklaracja PIT–4,
− polecenie przelewu na podatki,

− kalkulator,

− brudnopis.

Zadanie praktyczne

Właśnie podjąłeś pracę na stanowisku referenta ds. zatrudnienia i płac

w Przedsiębiorstwie Handlowym „AutoMoto” sp. z o.o. mieszczącym się przy ul. Jasnej 94,
71–872 Szczecin (nr NIP 234 – 543 – 00 – 76, nr REGON 123765998).

Przełożony polecił Ci naliczenie wynagrodzeń dla pracowników za kwiecień bieżącego

roku oraz sporządzenie odpowiedniej dokumentacji rozliczeniowej z urzędem skarbowym
i Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

Listę osób zatrudnionych w Przedsiębiorstwie Handlowym „AutoMoto” sp. z o.o.

w kwietniu br. przedstawia załącznik nr 1.

Wszyscy pracownicy są ubezpieczeni na życie w Powszechnym Zakładzie Ubezpieczeń

SA i opłacają z tego tytułu miesięczną składkę wynoszącą 29,00 zł. Firma wypłaca dodatek
stażowy w wysokości 1% płacy zasadniczej za każdy rok pracy w PH „AutoMoto”.

Ponadto M. Danowski otrzymał w miesiącu kwietniu premię w wysokości 10% płacy

zasadniczej, a B. Kowalski spłacił pobraną zaliczkę – 200,00 zł.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Załącznik nr 1

REJESTR PRACOWNIKÓW

Przedsiębiorstwa Handlowego „AutoMoto” Sp. z o.o.

Dane praco-

wnika

Data

zatrudnienia

Wymiar

czasu

pracy

Stanowisko

Wynagrodzenie

(zł)

Dodatek

funkcyjny

(zł)

Kazimiera Osowska

ur. 03-05-1959

PESEL 59050311223

zam.

70-754 Szczecin

al. Piastów 7

01.03.1996 r.

pełny księgowa 3

500,00 500,00

Karol Nowak

ur. 15-06-1972

PESEL 72061530098

zam.

70-534 Stargard Szcz.

Oś. Zachód 5/5

01.09.1999 r.

pełny

kierownik

sprzedaży

2 800,00

300,00

Mirosław Danowski

ur. 16-05-1973 r.

PESEL 73051665421

zam.

70-699 Szczecin

ul. Mokra 15

25.06.2002 r.

pełny sprzedawca

1

600,00

-

Bogdan Kowalski

ur. 14-01-1949 r.

PESEL 49011423987

zam.

70-566 Szczecin

ul. Kręta 14

01.07.2001 r.

pełny magazynier

1

300,00

-

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

KARTA OCENY UCZNIA

Imię i nazwisko ucznia..................................................................................................................

Dokumentowanie pracy i płacy

Lp. Uczeń otrzymuje 1 punkt, jeżeli: Punkty

1.

poprawnie wyliczono wynagrodzenie netto K. Osowskiej

2.

poprawnie wyliczono wynagrodzenie netto K. Nowaka

3.

poprawnie wyliczono wynagrodzenie netto B. Kowalskiego

4.

poprawnie wyliczono wynagrodzenie netto M. Danowskiego

5.

poprawnie zsumowano listę płac

6.

poprawnie naliczono składki opłacane przez pracodawcę

7.

poprawnie wypełniono deklarację ZUS DRA

8.

poprawnie wypełniono deklarację ZUS RCA

9. poprawnie wypełniono trzy polecenia przelewu do ZUS

10. poprawnie sporządzono PIT – 4

11. poprawnie wypełniono polecenie przelewu do urzędu skarbowego

12. uzupełniono sporządzone dokumenty o brakujące dane

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

7. LITERATURA

1. Chudy S.: Ekonomika i organizacja firmy handlowej. (cz. 2.), eMPi

2

, Poznań 1997

2. Dębski S.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. (cz. 1.), WSiP, Warszawa 1996
3. Haski K.: Dokumentacja i ewidencja pracownicza. SIGMA, Skierniewice 2001
4. Majkowski B.: Dokumentacja pracownicza w firmie. Obowiązki pracodawcy. Wyd.

Biblioteczka Pracownicza, Warszawa 2003

5. Małkowska D.: Wynagrodzenia 2005. Ewidencja, dokumentacja, rozliczenia. ODDK,

Gdańsk 2005

Akty prawne:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (tekst jednolity DzU z 1998 r. Nr 21,

poz. 94 ze zm.)

2. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU

Nr 99, poz. 1001 ze zm.)

3. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU Nr 137,

poz. 887 ze zm.)

4. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst

jednolity DzU z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.)

5. Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst

jednolity DzU z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.)

6. Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych

z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych
ustaw (DzU z 2005 r. Nr 10, poz. 71)

7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie

przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki
zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów
przewidzianych w kodeksie pracy (DzU Nr 69, poz. 332 ze zm.)

8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia

w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU Nr 180, poz. 1860 ze zm.)

9. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie

zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze
stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU Nr 62, poz.
286 ze zm.)

10. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie

szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania
(DzU Nr 60, poz. 282 ze zm.)

11. Rozporządzanie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca 1994 r. w sprawie

sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy
fundusz świadczeń socjalnych (DzU Nr 43, poz. 168 ze zm.)

12. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie

szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe (DzU Nr 161, poz. 1106 ze zm.)

13. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie

różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych, w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków
(DzU Nr 200, poz. 1692 ze zm.)

14. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 4 grudnia 1998 r. w sprawie

określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego,
imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących
oraz innych dokumentów (DzU Nr 149, poz. 982 ze zm.)

Strony internetowe:

www.zus.pl
www.mps.gov.pl