1

Główne nurty w psychologii, rodzaje, metody i techniki badawcze

Psychologia – nauka o zachowaniach ludzi i ich sposobie odbierania świata

PSYCHE - dusza, duch, tchnienie życia
LOGOS - nauka, teoria

Dziedziny psychologii

•

Psychologia osobowości – zajmuje się badaniem i opisywaniem człowieka w kategoriach

najistotniejszych cech integrujących i organizujących jego funkcjonowanie.

•

Psychologia społeczna - zajmuje się badaniem sposobu w jaki otaczający świat wywiera wpływ na

ludzkie myślenie, emocje i zachowanie.

•

Psychologia poznawcza (kognitywna) – zajmuje się badaniem procesów poznawczych człowieka czyli

procesów umożliwiających nabywanie i przetwarzanie informacji z otoczenia.

•

Psychologia kliniczna – zajmuje się diagnozowaniem wszelkich form zaburzeń psychicznych i

anomalii w zakresie myślenia, emocji i zachowania.

•

Psychologia ekonomiczna – zajmuje się analizą zachowań ludzi oraz organizacji w procesach

podejmowania decyzji biznesowych.

•

Psychologia zdrowia – zajmuje się problematyką promocji zdrowego stylu życia i utrzymywania

zdrowia.

•

Psychologia zarządzania – zajmuje się wykorzystywaniem badań i praw psychologii do

rozwiązywania problemów powstających w miejscu pracy ze szczególnym uwzględnieniem
procesów zarządzania ludźmi.

5 głównych nurtów

1.

Podejście fizjologiczne

2.

Podejście poznawcze

3.

Psychoanaliza

4.

Behawioryzm

5.

Psychologia Humanistyczna

METODY BADAWCZE W PSYCHOLOGII

Eksperyment – laboratoryjny, polowy, naturalny
Symulacja sytuacji naturalnej i badanie określonych zmiennych w sposób kontrolowany. Polega na celowym
manipulowaniu jedną zmienną (NIEZALEŻNĄ) i obserwacji wpływu tej zmiany na drugą zmienną
(ZALEŻNĄ).

Obserwacja – kontrolowana, naturalna, uczestnicząca
To metoda, którą wykorzystuje się, gdy eksperymentalna manipulacja zmiennymi nie jest pożądana albo
praktyczna.

Wywiad – ustrukturyzowany, nieustrukturyzowany

2

Polega na stworzeniu kwestionariusza zawierającego określone pytania, które następnie zadaje się badanym
należącym do próby reprezentatywnej dla danej populacji badawczej.

Studium przypadku
Jest to jakościowa analiza danej jednostki lub grupy oparta na studiowaniu materiałów związanych z jej
funkcjonowaniem

Testowe – psychometryczne
Testy psychologiczne - to znormalizowane i zobiektywizowane metody, za pomocą których ustala się pewne
cechy osób (zwłaszcza ich zdolności, sprawności, postawy, zainteresowania).

Cechy dobrego testu:
1.

Trafność i rzetelność – to miary psychometryczne pozwalające na sprawdzenie czy test faktycznie

mierzy tę cechę lub zestaw cech, do których mierzenia został przeznaczony. Opisywane miary
psychometryczne uzyskuje się za pomocą złożonych obliczeń statystycznych a ich wynik mieści się
teoretycznie w przedziale (-1,1). Praktycznie natomiast otrzymywane miary osiągają wielkość 0,3-
0,99. Im wyższy wynik, tym lepszy test. Testy osiągające miary trafności i rzetelności 0,7 – 0,99 są
bardzo dobrymi testami, a ich wynikom można w pełni zaufać nawet przy badaniu indywidualnym.

2.

Standaryzacja

Test jest wystandaryzowany, gdy osoba badająca nie ma wpływu na otrzymany wynik. Praktycznie
sprowadza się to do uniwersalnej instrukcji przekazywanej ustnie lub pisemnie osobie badanej.

3.

Normalizacja

Normalizacja testu pozwala na rzeczywistą ocenę wyników uzyskanych przez klientów. Normy danego
testu powstają na bazie licznych badań przeprowadzonych na tzw. próbie normalizacyjnej. Jest to
grupa ludzi dobranych losowo tak, by stanowiła próbę reprezentatywną dla danej populacji. Oznacza to,
że osoby badane są zróżnicowane pod względem płci, wieku, wykształcenia a czasami również miejsca
zamieszkania, wykonywanego zawodu lub innych cech demograficznych, które mogą mieć istotny wpływ
na wyniki testu. Im większa jest próba normalizacyjna tym lepsze normy danego testu. Dla testów
zdolności (inteligencji) próby takie powinny liczyć kilka tysięcy osób.

4.

Adaptacja kulturowa

Ostatnią cechą dobrego testu psychologicznego jest jego adaptacja kulturowa. W związku z licznym
napływem testów zagranicznych, należy zwracać uwagę na sposób przystosowania ich do naszych
realiów społeczno-kulturowych. Jeśli więc autorami testu są obcokrajowcy, nie wystarczy tylko
odpowiednie, nawet bardzo dobre tłumaczenie kolejnych jego pozycji. Test musi przejść adaptację
kulturową. Zazwyczaj odbywa się ona w ten sposób, że kilka niezależnych zespołów tłumaczy i
psychologów dokonuje tłumaczenia testu, następnie jest on wysyłany do autorów, którzy wspólnie z
tłumaczami ponownie dokonują tłumaczenia, korygują nieścisłości i akceptują ostateczną wersję.
Tłumaczenia testów zazwyczaj nie są dosłowne lecz adekwatne do danej kultury.

Literatura:
1.

T. Malim, A. Birch, A. Wadeley,

Wprowadzenie do psychologii

PWN Warszawa 1995;

2.

F. Parot, M.Richelle,

Wprowadzenie do psychologii,

WAM, Kraków 2008;

3.

J. Shaughnessy, E. Zechmeister, J. Zechmeister,

Metody badawcze w psychologii,

GWP, Sopot

2007;

4.

J. Strelau, D. Doliński,

Psychologia,

GWP, Sopot 2008.