GŁOWNE NURTY KRYMINOLOGII

• Wiek XVIII i początek XIX zdominowane przez paradygmat klasyczny

• Druga połowa XIX wieku i pierwsza XX zdecydowana ekspansja kryminologii pozytywistycznej

• Lata 60 i 70 naszego stulecia dominujący nurt kryminologii antynaturalistycznej oraz renesans myślenia klasycznego

Kryminologia klasyczna

• Cesare Beccaria, Jeremy Bentham, Immanuel Kant, Friedrich Hegel, Anzelm Feuerbach

• Człowiek jest jednostką racjonalną - w sposób świadomy wybiera między złem a dobrem i jest też odpowiedzialny za swe zachowanie. Przestępca, to zupełnie normalna osoba, która świadomie wybiera zachowanie przestępne -wszyscy jesteśmy potencjalnymi przestępcami i każdy tak samo jest zdolny do popełnienia przestępstwa. Prowadzi to do absolutnej koncepcji kary, która stanowi sprawiedliwą odpłatę za wyrządzone zło. Podstawą wymiaru kary ma być głównie to, co sprawca uczynił.

• Pesymistyczna wizja natury ludzkiej, zakładająca, że człowiek jest z natury istotą złą

• Bez groźby ukarania niemożliwe byłoby istnienie społeczeństwa -utrzymanie w ryzach złej istoty natury ludzkiej jest możliwe dzięki temu, że człowiek kieruje się chęcią uniknięcia bólu i cierpienia - człowiek jest istotą, której zachowania mogą być manipulowane za pomocą obawy przed karą - celowa koncepcja kary, mająca służyć prewencji generalnej i odstraszaniu.

• Najlepszą metodą zapobiegania przestępczości jest operowanie karą kryminalną, która musi czynić zadość społecznemu poczuci sprawiedliwości oraz odstraszać potencjalnych sprawców przestępstw

Kryminologia pozytywistyczna

• Cesare Lombroso, Enrico Ferri, rafaele Garofalo

• Deterministyczna koncepcja człowieka i sprawcy przestępstwa - zachowaniami ludzi, w tym przestępców rządzą czynniki, nad którymi nie mają oni kontroli. Zadaniem kryminologii jest poszukiwanie tych przyczyn

• Kryminologia pozytywistyczna to nauka o przyczynach przestępczości, tj. etiologia przestępczości

• Koncentracja na osobie sprawcy jako podstawowy przedmiot badań - kryminologia zorientowana na sprawcę

• Sprawca przestępstwa różni się w jakiś sposób od wszystkich innych ludzi, jest „odmieńcem” - sprawcy to szczególna kategoria osób, wyróżniających się szczególnymi cechami.

• Optymistyczna wizja natury człowieka - większość ludzi jest z natury dobra, skłonna do konformizmu, a aby popełnić przestępstwo, trzeba posiadać pewne szczególne właściwości.

• Można zapobiegać przestępczości, eliminując warunki sprzyjające zachowaniom przestępnym, a więc „korygując” te cechy człowieka, które wywołują takie zachowanie, lub warunki społeczne, w których on żyje - kara czy inne środki mają być dostosowane do tego, kim sprawca jest, a nie do tego co zrobił; ma być karą prewencyjną wymierzoną ze względu na chęć osiągnięcia w przyszłości określonych celów, a nie ze względu na wydarzenia, które miały miejsce w przeszłości.

• Prewencja specjalna - zapobieganie ponownemu popełnieniu przez sprawcę przestępstwa - odmiana sprawcy przez resocjalizację

Kryminologia antynaturalistyczna

• Konfliktowa wizja społeczeństwa i prawa karnego - prawo karne postrzegane być zaczyna jako instrument wykorzystywany w konfliktach społecznych przez strony owych konfliktów

• Podstawowym przedmiotem badań kryminologicznych nie powinien być sprawca, lecz „audytoruim społeczne”, które dokonuje obserwacji, oceny i naznaczania określonych rodzajów zachowań oraz zachowań dewiacyjnych, patologiczynch itp. - przedmiotem zainteresowania kryminologii antynaturalistycznej stają się mechanizmy społecznej reakcji na zachowania przestępne

• Pytanie „reaktywne” - dlaczego pewne zachowania są uznawane za przestępstwa i pewni ludzie są uznawani za przestępców, przestępców inne zachowania i inni ludzie nie?

• Kryminologia zorientowana na normę

• Przestępczość jest wynikiem konfliktów przenikających społeczeństwo, biorących się ze sprzeczności interesów między grupami społecznymi

• Normy prawne, określające zachowania uznane za przestępne, są ustanawiane w interesie warstw dominujących

• Zapobieganie przestępczości polegać może jedynie na zmianie sposobu stanowienia oraz stosowania norm prawnokarnych, a więc na łagodzeniu ujemnych skutków istnienia prawa karnego, nie zaś na „korygowaniu” przestępców

Kryminologia neoklasyczna= kryminologia klasyczna

2

---