Ćwiczenia 5
Budżet państwa. Polityka fiskalna.
Opracowanie: mgr Grzegorz Sobiecki
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Katedra Analizy Rynków i Konkurencji
Zagadnienia
Å›ð WpÅ‚yw wydatków paÅ„stwa na popyt globalny
Å›ð WpÅ‚yw wydatków paÅ„stwa na poziom produkcji zapewniajÄ…cej
równowagę
Å›ð WpÅ‚yw podatków netto na poziom produkcji zapewniajÄ…cej
równowagę
Å›ð Mnożnik zrównoważonego budżetu
Å›ð Funkcje budżetu paÅ„stwa
Å›ð Rola budżetu w podziale Dochodu Narodowego
Å›ð y
ródła wpływów budżetowych
Å›ð ZależnoÅ›ci miÄ™dzy stopÄ… podatkowÄ… a realnymi wpÅ‚ywami do
budżetu  krzywa Laffera
Å›ð Kierunki wydatków budżetowych
Å›ð Równowaga budżetowa
Å›ð Deficyt budżetowy i z
ródła jego pokrycia
Å›ð DÅ‚ug publiczny i jego skutki ekonomiczne
Referat
 Problem podatku liniowego
Funkcja konsumpcji i zagregowanego popytu, równowaga
gospodarki w modelu gospodarki zamkniętej bez
państwa (przypomnienie)
Strona
POPYTOWA
AD = Ia + C
(planowane
AD = Ia + Ca + KSK * Yr
wydatki)
C = Ca + KSK * Yr
dochody rozporzÄ…dzalne
gospodarstw domowych
=
zagregowany
rzeczywista produkcja i
Sa => Ia
rzeczywiste dochody
popyt
Yr = Y
autonomiczny
Ca
45Ú C = Ca + KSK * Yr
ADa
I = Ia
Dochód, produkcja (Y)
Strona PODAŻOWA
(rzeczywista produkcja
=>rzeczywisty dochód)
Popyt globalny (AD)
Funkcja konsumpcji a funkcja oszczędności w modelu gospodarki
zamkniętej bez państwa (przypomnienie)
Y = AD
AD = Ia + Ca + KSK * Yr
AD = 12 + 8 + 0,6 * Yr
C = 8 + 0,6 * Y
C = Ca + KSK * Yr
Ia
I = Ia
Ca
45Ú
Dochód, produkcja (Y)
20 50
S = -Ca + KSO * Yr
S = -8 + 0,4 * Yr
C + S = Yr
Ia = 12
C = Ca + KSK * Yr
Ia
Gdy Yr = 0
Sa Dochód, produkcja (Y)
20 50
=> C = Ca oraz Sa = -Ca
Popyt globalny (AD)
Inwestycje
Oszczędności
Funkcja zagregowanego popytu w modelu
gospodarki zamkniętej z państwem
dochody rozporzÄ…dzalne
gospodarstw domowych
=
Hipotetyczna krzywa, obrazuje
rzeczywiste dochody
sytuacjÄ™, gdyby wydatki
`"
rządowe (G) nie wymagały
rzeczywista produkcja
podatków (t)
(planowane
Yrz `" Y
wydatki) Yrz = (1-t) Y
C = Ca + KSK * Yr
= Ca + KSK * (1-t) * Y
KSK = KSK * (1-t)
C = Ca + KSK * Y
C = Ca + KSK * Y
= Ca + KSK * Yr
G
Yr = (1-t) * Y
Sa => Ia
C = Ca + KSK * Y
ADa
C = Ca + KSK * (1-t) * Y
Ca
45Ú
I = Ia
Y0 Y1 Yh Dochód,
t  stopa podatkowa
Y0 => Y.
produkcja (Y)
(przeciętna)
efekt mnożnika
(rzeczywista produkcja
inwestycyjnego
=>rzeczywisty dochód)
Popyt globalny (AD)
Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu
narodowego (KSK ) *
Yr = (1-t) * Y
KSK = KSK * (1-t)
każda dodatkowa złotówka dochodu rozporządzalnego w gospodarce zamkniętej
z państwem (uwzględnia on podatek bezpośredni) zwiększa popyt
konsumpcyjny na produkty krajowe o wartość KSK (z dochodów
rozporzÄ…dzalnych)
"C = KSK * " [ (1-t) * Y ] = KSK * "Yr
a inaczej: każda dodatkowa złotówka dochodu narodowego w gospodarce
zamkniętej z państwem zwiększa popyt konsumpcyjny na produkty krajowe o
wartość KSK z dochodu narodowego czyli KSK przemnożonej przez ułamek tej
dodatkowej złotówki, która zostaje do rozporządzenia (po odjęciu części, przeznaczonej
na podatek)
"C = KSK * (1-t) * "Y = KSK  * "Y
* używamy tu określenia krańcowej skłonności do konsumpcji z dochodu narodowego (oznaczamy KSK ),
która w modelu z państwem NIE jest równa jest krańcowej skłonności do konsumpcji z dochodu
rozporządzalnego (oznaczamy KSK)  występują podatki, które pomniejszają dochód narodowy
Mnożnik zrównoważonego budżetu
(mnożnik w modelu gospodarki z państwem)
Mechanizm mnożnika w gospodarce z państwem, tzw. mnożnika
zrównoważonego budżetu (należy do mnożników  popytowych ) powoduje,
że wzrost globalnego popytu powoduje zwiększenie produkcji w większym
stopniu niż wynosi wzrost tego popytu
Mnożnik oblicza się według wzoru:
1
Mnzb =
1  KSK
W modelu gospodarki z państwem (bez handlu zagranicznego) łączny
popytowy impuls (przyrost wydatków rządowych i inwestycyjnych)
spowoduje przyrost dochodu narodowego, zwielokrotniony wartością
mnożnika zrównoważonego budżetu
"Y = ("G + "Ia) * Mnzb
Ruch okrężny w gospodarce z państwem
Wydatki budżetu
Budżet państwa
(w modelu z państwem, bez
handlu zagranicznego):
- G
+Te
NT
+Td
- B
Podatki netto
(dochody budżetu)
Budżet państwa
Budżet państwa = zapis planu wydatków i
sposobów ich finansowania państwa
Deficyt budżetowy: G  NT < 0
Nadwyżka budżetowa: G  NT > 0
Równowaga w gospodarce z państwem, bez
handlu zagranicznego (przypomnienie)
planowane planowane
łączne odpływy łączne dopływy
z obiegu do obiegu
Y a" C + S  B + Td
S + NT a" I + G
S a" (Y + B -Td) - C
Y a" C + I + G - Te
S - I a" G - NT
planowane planowane
odpływy netto dopływy netto
(planowana (planowany
nadwyżka finansowa deficyt budżetowy
sektora prywatnego) państwa)
Wnioski  skutek wydatków państwa
Wzrost wydatków państwa ("G) na dobra i
usługi (przy danej stopie podatkowej):
1. podnosi poziom produkcji zapewniajÄ…cy
równowagę dzięki efektowi działania
mechanizmu mnożnika zrównoważonego
budżetu o "Y = "G * Mnzb = "G * (1/(1-
KSK ))  produkcja rośnie do Y2 = Y + "Y =
Y + "G * (1/(1-KSK ))
2. podnosi wpływy podatkowe do (1-t) * "Y
3. może też powodować powiększanie
deficytu budżetowego (lub zmniejszenie
nadwyżki budżetowej) (G - NT), jeśli "G >
(1-t) * "Y
Wnioski  skutek zmiany wydatków państwa
wykres
(planowane
wydatki)
C = Ca + KSK * Y
= Ca + KSK * Yr
Yr = (1-t) * Y
" G
C = Ca + KSK * (1-t) * Y
I = Ia
45Ú
Y0 Y1 Dochód,
produkcja (Y)
(rzeczywista produkcja
=>rzeczywisty dochód)
Popyt globalny (AD)
Wnioski  skutek zmiany stopy podatkowej
Spadek stopy podatkowej ("t) (przy danym
poziomie wydatków państwa):
1. zwiększa poziom produkcji zapewniający
równowagę o KSK * Y * "t
Ponieważ:
Y = KSK * (1-t) * Y
Y = KSK * Y - KSK * Y * t
"Y = - KSK * Y * "t
2. zmniejsza wpływy podatkowe
3. zwiększa rozmiary deficytu budżetowego
Wnioski  skutek zmiany stopy podatkowej
wykres
(planowane
wydatki)
C = Ca + KSK * Yr
Yr = (1-t)Y
C = Ca + KSK * (1-t) * Y
I = Ia
45Ú
Y1 Y0 Dochód,
produkcja (Y)
(rzeczywista produkcja
=>rzeczywisty dochód)
Popyt globalny (AD)
Rachunek dochodu narodowego
z państwem i handlem zagranicznym
(przypomnienie)
Podatek dochodowy a" Td, podatki pośrednie a" Te
Podatki netto a" NT a" Td + Te - B Eksport netto a" X  Z = NX
łączne odpływy łączne dopływy
z obiegu do obiegu
Y a" C + S  B + Td
S + NT + Z a" I + G + X
S a" (Y + B -Td) - C
S - I a" (G - NT) + NX
Y a" C + I + G + NX - Te
odpływy netto dopływy netto
(deficyt (nadwyżka
(nadwyżka finansowa
budżetowy obrotów
+towarowych
a"
sektora prywatnego)
państwa)
z zagranicÄ…)
Co będzie jeśli S = I, G > NT i NX > 0? Gospodarka państwa nie jest w równowadze&
Jak się kształtuje import i eksport w
gospodarce otwartej
(w naszym modelu)
Import
nadwyżka
handlowa
Eksport
deficyt
handlowy
Dochód, produkcja (Y)
Założenia:
EKSPORT NIE JEST zależny od dochodu narodowego (Y)
IMPORT JEST zależny od dochodu narodowego (Y)
Import, eksport
Krańcowa skłonność do importu (KSI)
Krańcowa Skłonność do Importu (KSI) pokazuje, jaką część każdej
dodatkowej złotówki dochodu (krajowego) podmioty (krajowe) chcą
wydać na dodatkowy import
każda dodatkowa złotówka dochodu rozporządzalnego w gospodarce otwartej z
państwem zwiększa popyt konsumpcyjny na produkty krajowe o wartość KSK
(z dochodów rozporządzalnych) przemnożone przez ułamek tej dodatkowej
złotówki, który zostaje do rozporządzenia (po odjęciu części, przeznaczonej
na zakup dóbr importowanych)
"C = KSK * (1-KSI)* " [ (1-t) * Y ] = KSK * (1-KSI) * "Yr
a inaczej: każda dodatkowa złotówka dochodu narodowego w gospodarce
otwartej z państwem zwiększa popyt konsumpcyjny na produkty krajowe o
wartość KSK z dochodu narodowego (ale w mniejszym stopniu niż gdyby nie
było KSI) czyli KSK przemnożonej przez ułamek tej dodatkowej złotówki, która zostaje
do rozporządzenia po odjęciu części, przeznaczonej na podatek oraz przemnożone
przez ułamek tej dodatkowej złotówki, który zostaje do rozporządzenia po odjęciu
części, przeznaczonej na zakup dóbr importowanych
"C = KSK * (1-KSI) * (1-t) * "Y = KSK * "Y
Mnożnik w gospodarce otwartej z państwem
Mechanizm mnożnika w gospodarce otwartej z państwem, tzw. mnożnika
gospodarki otwartej (należy do mnożników  popytowych ) powoduje, że
wzrost popytu globalnego (wydatki rzÄ…dowe, inwestycyjne, eksport netto)
powoduje zwiększenie produkcji w stopniu większym niż wartość tego popytu
Mnożnik oblicza się według wzoru:
1
Mngo =
1  (KSK - KSI)
W modelu gospodarki otwartej z państwem łączny
popytowy impuls (przyrost wydatków rządowych, inwestycyjnych,
eksportu netto) spowoduje przyrost dochodu narodowego,
zwielokrotniony wartością mnożnika gospodarki otwartej
"Y = ("G + "Ia + "NX) * Mngo
Mnożniki - podsumowanie
pomnażają  impulsy popytowe (pierwotne wydatki)
W gospodarce zamkniętej bez państwa
( mnożnik inwestycyjny )
1
impuls: "I
Mn =
1  KSK
W gospodarce zamkniętej z państwem
( mnożnik zrównoważonego budżetu )
1
1
=
impuls: "I+ "G
Mn =
1  KSK (1-t)
1  KSK
W gospodarce otwartej z państwem
( mnożnik gospodarki otwartej ) impuls: "I+ "G + "NX
1 1
1
= 1  (KSK -KSI) =
Mn  =
1  KSK(1-t)+KSI
1  KSK 
Ćwiczenia 5
Budżet państwa. Polityka fiskalna.
ZADANIA
Opracowanie: mgr Grzegorz Sobiecki
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Katedra Analizy Rynków i Konkurencji
Zadanie 1
Gospodarka z budżetem państwa i handlem zagranicznym jest w
stanie równowagi. Sytuację w gospodarce charakteryzują
następujące parametry: krańcowa skłonność do konsumpcji z
dochodów rozporządzalnych KSK=0,5, stopa podatkowa netto
t=20%, popyt państwa G=100, inwestycje autonomiczne I=250,
eksport netto NX=50, krańcowa skłonność do importu KSI=0,2.
Oblicz:
a) wielkość produkcji równoważącej popyt globalny (dla
gospodarki otwartej)
b) mnożnik inwestycyjny
c) mnożnik zrównoważonego budżetu
d) mnożnik dla gospodarki otwartej
e) zmianę poziomu produkcji zapewniającej równowagę, przy
założeniu wzrostu eksportu netto NX o 20 oraz spadku KSI o
0,1 (inne parametry nie ulegajÄ… zmianie)
Zadanie 2
Gospodarka z budżetem państwa i handlem zagranicznym jest w
stanie równowagi. Sytuację w gospodarce charakteryzują
następujące parametry: krańcowa skłonność do konsumpcji z
dochodów rozporządzalnych KSK=0,5, stopa podatkowa netto
t=10%, popyt państwa G=200, inwestycje autonomiczne I=400,
eksport netto NX=50, krańcowa skłonność do importu KSI=0,1.
Oblicz:
a) wielkość produkcji równoważącej popyt globalny (dla
gospodarki otwartej)
b) mnożnik inwestycyjny (przy założeniu gospodarki zamkniętej
bez państwa)
c) mnożnik zrównoważonego budżetu
d) mnożnik dla gospodarki otwartej
e) zmianę poziomu produkcji zapewniającej równowagę, przy
założeniu wzrostu eksportu netto NX o 100 oraz wzrostu KSI o
0,1 (inne parametry nie ulegajÄ… zmianie)