Mak lekarski

87a] Mak lekarski

Działanie: przeciwbólowy, odurzający, uspokajający, przeciw kaszlowi
[łagodzi kaszel], przeciw biegunkom, przeciw skurczom.

Uwaga Ze względu na silne działanie maku wszystkie środki podlegają
ścisłym lekarskim przepisom, a oprócz tego specjalnej ewidencji.
Ostrzega się przed używaniem dojrzałych lub niedojrzałych makówek
jako środka uspokajającego - znane są objawy zatrucia.

Skład chemiczny: tzw maki opiumowe, specjalne odmiany maku zawierają we wszystkich
częściach sok mleczny- latex z ok. 50 różnymi alkaloidami, z których najważniejsze się izoluje.
Z izolowanych alkaloidów najbardziej znana jest morfina, która oprócz działania narkotycznego,
działa też analgetycznie; papaweryna - przeciwskurczowo; kodeina - tłumi kaszel wpływając na
centrum w rdzeniu przedłużeniowym.

Z maku pozyskuje się opium i jego pochodne- morfina i kodeina. Dawki przepisuje lekarz
stosownie do rodzaju i stopnia schorzenia.

87b] Mak lekarski

Działanie: osłaniające na błony śluzowe górnych dróg oddechowych, łagodzi podrażnienia,
ułatwia odkrztuszanie.

Podawany dzieciom i młodzieży oraz osobom starszym - uspokaja.

Zewnętrznie odwar lub napar zmniejsza stany zapalne skóry.

Stosuje się w nieżycie jamy ustnej i gardła, w suchym kaszlu, bólu gardła i
chrypce, w bezsenności.

Można nim przemywać oczy w zapaleniu spojówek.

87c] Mak lekarski

Surowiec zielarski: tzw. makowiny (Capita Papaveris, Fructus Papaveris immaturus) (puste,
pozbawione nasion makówki z 10 cm częścią łodygi) używane są do produkcji alkaloidów,
głównie takich jak: morfina, kodeina lub papaweryna. Surowcem zielarskim są także nasiona
(Semen Papaveris albis).
* Opium - wysuszony sok mleczny zebrany z nacięcia niedojrzałych makówek; w medycynie i
do produkcji narkotyków.
* Sztuka kulinarna: nasiona wykorzystywane są w celach spożywczych oraz do produkcji oleju
(Oleum Papaveris) (nasiona zawierają 40–55% oleju). Olej może być także używany jako
schnący olej techniczny.

Uwaga: Sytuacja prawna Zażywanie opium jest w wielu krajach zabronione i możliwość
zakupu następuje tylko w przypadku wskazań lekarza. W Polsce zasady uprawy i zakupu
Papaver somniferum normuje ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii. (Dz.U. z 1997 r. Nr 75, poz. 468) [1].

87d] Mak lekarski (Papaver somniferum),

Cała roślina zawiera sok mleczny zawierający około 40 alkaloidów. Wysuszony sok
o nazwie opium zawiera około 25% alkaloidów, wśród których najważniejsze to:
morfina, kodeina, narkotyna i papaweryna.

Morfina, w dawkach leczniczych działa uspokajająco, zwalnia postrzeganie i
kojarzenie, powoduje ustąpienie bólu, hamuje czynność oddechową i wrażliwość

ośrodka kaszlu.
Blokuje prawidłowe czynności przewodu pokarmowego, osłabiając pracę mięśni gładkich i
wydzielanie soków trawiennych.
W dawkach toksycznych powoduje zwężenie źrenic, głęboki sen i zapaść.
Morfina powoduje uzależnienie i niekorzystne zmiany psychiczne, zmienność nastroju, depresję,
utratę woli itd.

Pochodna morfiny kodeina stosowana jest jako lek uspokajający i znoszący odruch kaszlu.
Podobnie, przeciwkaszlowe działanie ma narkotyna, która jednocześnie pobudza ośrodek
oddechowy. Papaweryna używana jest przy kolce jelitowej, wątrobowej i innych narządów,
gdyż blokuje bodźce nerwowe powodujące skurcz mięśni gładkich układu pokarmowego.

Uwaga: Wszystkie lekarstwa zawierające powyższe alkaloidy powinny być stosowane z
polecenia lekarza, w odpowiednich dawkach.

Samodzielna uprawa maku lekarskiego jest w Polsce zabroniona.