Operator koparko-ładowarki
(811105)
Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn.  Rozwijanie zbioru
krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez
pracodawców . Priorytet I PO KL, Działanie 1.1
Krajowy standard kompetencji zawodowych
Operator koparko-ładowarki (811105)
� Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013
Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem z
ródła
ISBN 978-83-7951-000-9 (całość)
ISBN 978-83-7951-272-0 (272)
Nakład 1000 egz.
Publikacja bezpłatna
Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. [phone], fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.crzl.gov.pl
Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji  Państwowego Instytutu Badawczego
26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.itee.radom.pl
2
Spis treści
1. Dane identyfikacyjne zawodu ................................................... 4
1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfika-
cjach ................................................................................ 4
1.2. Notka metodologiczna i autorzy....................................... 4
2. Opis zawodu................................................................................ 6
2.1. Synteza zawodu .............................................................. 6
2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary wystę-
powania zawodu ............................................................. 6
2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia
pracy, zagrożenia, organizacja pracy) ............................ 6
2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym prze-
ciwwskazania do wykonywania zawodu ......................... 7
2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia
pracy w zawodzie............................................................. 7
2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/wali-
dacji kompetencji ............................................................. 7
2.7. Zadania zawodowe .......................................................... 8
2.8. Wykaz kompetencji zawodowych .................................... 8
2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a pozio-
mem kwalifikacji w ERK/PRK .......................................... 8
3. Opis kompetencji zawodowych ................................................ 10
3.1. Użytkowanie koparko-ładowarki Kz1 .............................. 10
3.2. Obsługiwanie koparko-ładowarki Kz2 ............................. 11
3.3. Kompetencje społeczne KzS .......................................... 11
4. Profil kompetencji kluczowych ................................................ 12
5. Słownik ....................................................................................... 13
3
1. Dane identyfikacyjne zawodu
1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu
w klasyfikacjach
Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy
(KZiS 2010):
811105 Operator koparko-ładowarki
Grupa wielka 8  Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń
(w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED
2011  poziom 3).
Grupa elementarna 8111  Górnicy podziemnej i odkrywkowej
eksploatacji złóż i pokrewni (w Międzynarodowym Standardzie Klasy-
fikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada 8111 Miners and quarriers).
Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):
Sekcja F. Budownictwo, Dział 43. Roboty budowlane specjali-
styczne, Grupa 43.1. Rozbiórka i przygotowanie terenu pod budo-
wę, Klasa 43.11. Rozbiórka i burzenie obiektów budowlanych, Kla-
sa 43.12. Przygotowanie terenu pod budowę, Klasa 43.13. Wyko-
nywanie wykopów.
1.2. Notka metodologiczna i autorzy
Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie:
analizy z
ródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe)
oraz głównie wyników badań analitycznych na 6 stanowiskach pracy
w 9 przedsiębiorstwach (duże  1, średnie  1, małe - 3 mikro - 4,
w tym produkcyjne - 2, usługowe - 7), przeprowadzonych w lutym
i marcu 2013 r.
Zespół Ekspercki:
" Kazimierz Worek  IZOL-MONT w Gdańsku,
" Tadeusz Lisak  C&K System Spółka Komandytowa w Poznaniu,
" Piotr Szymańczak  Usługi roboty ziemne i wodnokanalizacyjne
w Tarczynie,
" Tadeusz Sagan  ekspert niezależny, były pracownik Instytutu
Technologii Eksploatacji  PIB w Radomiu.
4
Ewaluatorzy:
" Michał Turlej  VIABUD Jacek Gruszkiewicz w Czarnkowie,
" Paweł Nowak  Warbus Spółka z o.o. w Warszawie.
Recenzenci:
" Marcin Damps  Zakład usługowy Marek Krawczyk w Chwasz-
czynie,
" Grzegorz Śliwiński  KWK  Budryk w Ornontowicach.
Komisja Branżowa (zatwierdzająca):
" Sylwester Odziemczyk (przewodniczący)  Cech Rzemieślników
i Przedsiębiorców Branży Budowlanej w Lublinie,
" Roman Szewczyk  Regionalna Organizacja Pracodawców
w Częstochowie,
" Norbert Brożek  Zarząd Główny Forum Związków Zawodowych
w Krakowie.
Data zatwierdzenia:
" 17.10.2013 r.
5
2. Opis zawodu
2.1. Synteza zawodu
Operator koparko-ładowarki wykonuje roboty ziemne specjalistycz-
ne oraz pomocnicze związane z budownictwem i górnictwem za pomo-
cą koparko-ładowarki.
2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,
obszary występowania zawodu
Operator koparko-ładowarki jest zawodem o charakterze usługo-
wym. Celem pracy operatora jest wykonywanie wykopów, załadunek
i przemieszczanie mas ziemnych, odspajanie i przewożenie urobku,
sortowanie oraz rozmieszczanie materiałów na terenie składowania.
Operator wykonuje również pomocnicze prace przeładunkowe i trans-
portowe, a także prace porządkowe. Kontroluje stan techniczny oraz
odpowiada za prawidłową i bezpieczną eksploatację koparko-łado-
warki. Miejscem pracy operatora koparko-ładowarki najczęściej jest:
teren budowy, teren burzenia i rozbiórki budynków, żwirownie, pia-
skownie, rowy melioracyjne.
2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny
i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)
Środowiskiem pracy operatora koparko-ładowarki są tereny budów,
żwirownie, piaskownie, kamieniołomy, kopalnie oraz miejsca garażowa-
nia (zaplecze remontowo-obsługowe). Pracuje zarówno w kabinie kopar-
ko-ładowarki, jak i poza nią. Wykonuje zadania zawodowe w różnych,
często zmiennych warunkach atmosferycznych. Pracuje w systemie
jedno-, dwu- lub trzyzmianowym. Narażony jest na hałas, drgania, zapy-
lenie. Praca operatora wiąże się z zagrożeniami dla życia (przysypanie
osuwającą się ziemią podczas przebywania operatora w wykopie, wy-
buch lub pożar w sytuacji uszkodzenia rurociągu, porażenie prądem
elektrycznym podczas pracy w pobliżu napowietrznych linii elektroener-
getycznych) oraz zdrowia (choroby układu kostno-stawowego spowodo-
wane pracą w wymuszonej pozycji ciała, choroby reumatyczne wywołane
pracą w trudnych warunkach atmosferycznych). Operator pod nadzorem
przełożonego wykonuje zadania wynikające z planu prac, realizując je
samodzielnie lub w zespole.
6
2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,
w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu
Wykonywanie zawodu operatora koparko-ładowarki wymaga zdolno-
ści koncentracji uwagi, spostrzegawczości, refleksu. Operator powinien
mieć dobry wzrok, słuch i dobrą koordynację ruchową. Powinien cecho-
wać się dokładnością, rzetelnością, dbałością o bezpieczeństwo. Specy-
fika zawodu operatora wymaga umiejętności pracy w zespole, uzdolnień
technicznych i manualnych. Powinien przechodzić okresowe badania
lekarskie i psychotechniczne. Przeciwwskazaniem do wykonywania tego
zawodu są zaburzenia świadomości i równowagi, wady wzroku, których
nie można skorygować okularami, schorzenia słuchu, choroby kręgosłu-
pa, choroby serca i schorzenia układu oddechowego i krążenia.
2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia
pracy w zawodzie
Zawód operatora koparko-ładowarki może wykonywać osoba, która
ukończyła 18 lat, ma wykształcenie zasadnicze zawodowe lub podsta-
wowe (gimnazjalne), ukończyła specjalistyczne szkolenie i uzyskała po-
zytywny wynik sprawdzianu przeprowadzonego przez uprawnioną komi-
sję. Kandydat, który uzyska pozytywny wynik sprawdzianu, otrzymuje
 Książkę operatora maszyn roboczych z odpowiednim wpisem dotyczą-
cym rodzaju otrzymanych uprawnień. Uprawnienia są bezterminowe. Do
podjęcia pracy w zawodzie niezbędne jest również posiadanie uprawnień
do poruszania się koparko-ładowarką po drogach publicznych (prawa
jazdy przynajmniej kategorii T lub B). Operator koparko-ładowarki powi-
nien mieć też aktualne zaświadczenie lekarskie wystawione przez leka-
rza medycyny pracy.
2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/
/walidacji kompetencji
Posiadając kompetencje w zawodzie operatora koparko-ładowarki,
można podwyższać kwalifikacje zawodowe poprzez różnorodne formy
kształcenia, dokształcania i doskonalenia. Kompetencje zawodowe
w zakresie eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót
ziemnych, budowlanych i drogowych można doskonalić, kończąc kursy
organizowane przez uprawnione do tego organizacje branżowe lub wy-
specjalizowane szkoły i ośrodki szkoleniowe. Wymogi kwalifikacyjne, tryb
szkolenia, jak również zasady przyznawania tytułu zawodowego operato-
ra maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowla-
nych i drogowych w określonych grupach i klasach urządzeń określa
stosowne rozporządzenie.
7
2.7. Zadania zawodowe
Z1. Określanie i przygotowywanie terenu do pracy (niezbędne kom-
petencje Kz1, KzS).
Z2. Przygotowywanie koparko-ładowarki do pracy (niezbędne kom-
petencje: Kz1, Kz2, KzS).
Z3. Wyrównywanie terenu za pomocą koparko-ładowarki (niezbędne
kompetencje (Kz1, KzS).
Z4. Wykonywanie wykopów, odspajanie gruntu terenu za pomocą
koparko-ładowarki (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).
Z5. Rozmieszczanie i segregowanie produktów pracy koparko-
-ładowarki (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).
Z6. Kontrolowanie jakości wykonywanej pracy (niezbędne kompe-
tencje: Kz1, Kz2, KzS).
Z7. Wymienianie płynów eksploatacyjnych oraz usuwanie drobnych
usterek w koparko-ładowarce (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS).
Z8. Sporządzanie dziennego raportu z wykonanej pracy (niezbędne
kompetencje: Kz1, KzS).
2.8. Wykaz kompetencji zawodowych
Kz1  Użytkowanie koparko-ładowarki (potrzebne do wykonywania
zadań: Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, Z6, Z8).
Kz2  Obsługiwanie koparko-ładowarki (potrzebne do wykonywania
zadań: Z2, Z6, Z7).
KzS  Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zadań:
Z1�Z8).
2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi
a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK
Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w za-
wodzie sugeruje się wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 3
właściwym dla wykształcenia zasadniczego zawodowego w Europej-
skiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miej-
scem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalności (gru-
pa wielka 8 i jej odpowiednik w ISCED 2011).
Osoba wykonująca zawód operatora koparko-ładowarki:
1) w zakresie wiedzy zna: budowę, zasady działania oraz podstawy
eksploatacji koparko-ładowarki, przepisy BHP, ppoż. ergonomii
i ochrony środowiska, a w szczególności zasady doboru osprzętu
oraz bezpiecznej i ekonomicznej pracy w budownictwie i górnictwie;
8
2) w zakresie umiejętności: potrafi zgodnie z obowiązującymi przepi-
sami obsługiwać i użytkować koparko-ładowarkę, dobierać narzę-
dzia i osprzęt koparko-ładowarki, w zmiennych warunkach rozwią-
zywać proste typowe problemy oraz wykonywać niezbyt proste za-
dania.
9
3. Opis kompetencji zawodowych
Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefinio-
wanych w badaniach na stanowiskach pracy.
Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4,Z5, Z6, Z8, wymaga
posiadania kompetencji zawodowej Kz1.
3.1. Użytkowanie koparko-ładowarki Kz1
Wiedza  zna i rozumie podsta- Umiejętności  wykonuje roboty
wowe pojęcia oraz zasady użytko- ziemne za pomocą koparko-łado-
wania koparko-ładowarek, w szcze- warki zgodnie z instrukcją i tech-
gólności zna: nologią, w szczególności potrafi:
- zasady i przepisy BHP, ochro- - przestrzegać zasad i przepi-
ny ppoż., ergonomii i ochrony sów BHP, ochrony ppoż., er-
środowiska; gonomii i ochrony środowiska;
- zasady użytkowania koparko- - rozpoznawać rodzaje i typy
-ładowarki; koparko-ładowarek;
- podział i przeznaczenie kopar- - sterować koparko-ładowarką;
ko-ładowarek;
- rozróżniać rodzaje gruntów
- zasady przygotowania terenu i materiałów;
do pracy koparko-ładowarki; - oceniać jakość i dokumento-
- podstawy oceny zagrożeń wać wykonaną pracę,
występujących podczas pracy - przewidywać możliwość po-
koparko-ładowarki i sposoby
wstania zagrożeń.
im zapobiegania;
- zasady dokumentowania pro-
cesu użytkowania koparko-
-ładowarek.
10
Wykonanie zadań zawodowych Z2, Z6, Z7, wymaga posiadania
kompetencji zawodowej Kz2.
3.2. Obsługiwanie koparko-ładowarki Kz2
Wiedza  zna i rozumie podsta- Umiejętności  wykonuje obsługę
wowe pojęcia oraz zasady obsługi- oraz drobne naprawy koparko-ła-
wania koparko-ładowarek, w szcze- dowarek, według instrukcji, w szcze-
gólności zna: gólności potrafi:
- zasady i przepisy BHP, ochro- - wykonywać obsługę codzienną
ny ppoż., ergonomii i ochrony koparko-ładowarki;
środowiska;
- montować i demontować osprzęt;
- budowę i podstawowe parame- - diagnozować uszkodzenia ko-
try koparko-ładowarek;
parko-ładowarki;
- podstawy obsługiwania kopar- - posługiwać się dokumentacją
ko-ładowarek;
techniczno-ruchową;
- instrukcję obsługi koparko-ła- - uzupełniać smary i płyny eks-
dowarek;
ploatacyjne;
- klasyfikację i właściwości sma- - odczytywać wskaz
niki pomia-
rów i płynów eksploatacyjnych;
rowo-kontrolne;
- dokumentację obsługowo-na- - usuwać drobne awarie i uszko-
prawczą.
dzenia koparko-ładowarki;
- posługiwać się podstawowymi
narzędziami naprawczymi;
- dokumentować wykonane ob-
sługi.
Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań
zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.
3.3. Kompetencje społeczne KzS:
- ponosi odpowiedzialność za koparko-ładowarkę oraz realizację ro-
bót ziemnych,
- dostosowuje zachowanie do zmiennych warunków pracy koparko-
ładowarki,
- pracuje częściowo samodzielnie i podejmuje współpracę w zorgani-
zowanych warunkach podczas prac ziemnych,
- ocenia wpływ swoich działań realizowanych w ramach współpracy
zespołowej i ponosi odpowiedzialność za ich skutki.
11
4. Profil kompetencji kluczowych
Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu operatora ko-
parko-ładowarki przedstawia rys. 1.
Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu
stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Doro-
słych - projekt PIAAC (OECD).
Rozwiązywanie problemów
Współpraca w zespole
Komunikacja ustna
Wywieranie wpływu/przywództwo
Serie1
Planowanie i organizowanie pracy
Sprawność motoryczna
Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania
Umiejętności matematyczne
Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu
1 2 3 4 5
Zbędne Mało ważne Istotne Ważne Bardzo ważne
Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 811105 Operator
koparko-ładowarki
12
5. Słownik
Zawód - zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecz-
nego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji
i kompetencji (wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych)
zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi z
ródło dochodów.
Specjalność - jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część
czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną
funkcją lub przedmiotem pracy) wymagających pogłębionej lub do-
datkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego
szkolenia lub praktyki.
Zadanie - logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraz
nie okre-
zawodowe
ślonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj lub
sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym
celem, kończący się produktem, usługą lub decyzją.
Kompetencje - wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykonać, odpowied-
zawodowe
nio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane są trzema zbiorami: wie-
dzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych.
Wiedza - zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie
uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalno-
ści zawodowej.
Umiejętności - zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właści-
wych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej.
Kompetencje - zdolność autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu
społeczne
zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju,
z uwzględnieniem kontekstu etycznego.
Kompetencje - wiedza, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji, niezbędne
kluczowe
do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,
integracji społecznej i zatrudnienia.
Standard - norma opisująca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania
kompetencji
zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu, akceptowana
zawodowych
przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, praco-
dawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.
Kwalifikacja - zestaw efektów uczenia się (zasób wiedzy, umiejętności oraz kompe-
tencji społecznych), których osiągnięcie zostało formalnie potwier-
dzone przez uprawnioną instytucję.
Europejska - przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji,
Rama
umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych
Kwalifikacji
krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyróżniono 8 poziomów
kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się; stanowią
one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.
Polska Rama - opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowane-
Kwalifikacji
go rejestru kwalifikacji w Polsce.
Krajowy - ogół rozwiązań służących ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji
System
(potwierdzaniu efektów uczenia się) oraz zapewnianiu ich jakości.
Kwalifikacji
13