Marcin RATAJCZAK

Wydział Ekonomiczno-Rolniczy, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
email: [e-mail]

Innowacje procesowe i marketingowe w sektorze małych
i średnich przedsiębiorstw w Polsce

Słowa kluczowe

małe i średnie przedsiębiorstwa – innowacje procesowe i marketingowe – nowe
technologie

Key words

small and medium enterprises – process and marketing innovations – new technologies

Streszczenie

W pracy, w części pierwszej, przedstawiono syntetycznie teoretyczne założenia innowacyj-

ności podkreślając rolę innowacji w procesie budowania przewagi konkurencyjnej firm. Część
empiryczna, w oparciu o materiał źródłowy pochodzący z badań Głównego Urzędu Statystycz-
nego (GUS) i Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), przedstawia analizę inno-
wacyjności procesowej i marketingowej sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce
pod kątem województw.

1. Teoretyczne aspekty innowacyjności

Konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw, jak i całych gospodarek, w coraz

większym stopniu uwarunkowana jest poprzez nowe technologie i innowacje. Innowacyjność
oddziałuje także na tworzenie się nowych form konkurowania zarówno na rynkach krajowych,
jak i światowych.

Innowacyjność jest kluczowym czynnikiem kreującym przewagę konkurencyjną przedsię-

biorstw. Świadczy o tym jej ważna funkcja przy wprowadzaniu nowych produktów i usług na
rynek, czyli zaspokajaniu potrzeb klientów i spełnianiu ich oczekiwań. Oprócz tego dzięki in-
nowacjom wzrasta efektywność firm. Dlatego w obecnych czasach bycie przedsiębiorstwem
innowacyjnym staje się koniecznością na rynku.

Poziom innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce jest nadal znacznie

niższy niż poziom innowacyjności tych firm w większości krajów Unii Europejskiej. Najważ-
niejszym elementem potencjału innowacyjnego przedsiębiorstw z tego sektora jest zastosowa-
nie nowych technologii, współpraca ze sferą badawczo-rozwojową oraz poziom wykształcenia.

473

Ratajczak M.: Innowacje procesowe i marketingowe w sektorze małych i średnich...

Zagadnieniu innowacji procesowych i marketingowych w firmach tego sektora poświęcone jest
niniejsze opracowanie.

2. Innowacje procesowe w sektorze MSP w latach 2003-2005

Innowacje procesowe małych przedsiębiorstw w Polsce wdrażane w latach 2003-2005 to

głównie nowe metody wspierające procesy w przedsiębiorstwie – 7% firm, natomiast w śred-
nich nowe metody z zakresu logistyki – 18% przedsiębiorstw. Najmniej firm w obu grupach
wielkościowych wprowadziło nowe metody wytwarzania produktów (małe – 4% oraz średnie
– 10%). Oznacza to, że większość przedsiębiorstw ma już ustalone określone technologie pro-
dukcji a usprawnia głównie kwestie związane z organizacją sprzedaży.

Jeśli chodzi o małe przedsiębiorstwa to najbardziej innowacyjne pod względem zastosowa-

nia nowych metod wspierających procesy w firmie były jednostki ze Śląska, Małopolski i Pod-
karpacia (rysunek 1). Najgorzej wypadły małe firmy w województwa lubuskiego, dolnoślą-
skiego i podlaskiego. Tylko koło 4% z nich zastosowało nowe metody wspierania procesów
w przedsiębiorstwie w latach 2003-2005.

7%

12%

10% 9%

5% 4%

3%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

Pol

ska

Śl

ąsk

ie

Ma

łopol

sk

ie

Podk

ar

pa

ck

ie

Lu

bus

kie

Do

lno

ślą

sk

ie

Po

dla

sk

ie

16%

20%

18%18%

15% 14%

11%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Po

lska

Po

dk

ar

pa

ck

ie

W

ar

m.

-ma

z.

Op

ols

kie

M

azo

wi

eck

ie

Po

dla

sk

ie

Lub

us

kie

Źródło: opracowanie własne na podstawie

danych GUS i PARP

Rys. 1. Odsetek małych firm, które wdrożyły

nowe metody wspierające procesy w przeds.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie

danych GUS i PARP.

Rys. 2. Odsetek średnich firm, które wdrożyły

nowe metody wspierające procesy w przeds.

Natomiast z firm średnich najlepiej wypadły przedsiębiorstwa z Podkarpacia, Warmii

i Mazur oraz Opolszczyzny – około 20% wprowadziło nowe metody wspierania procesów (ry-
sunek 2). Najmniej takich nowoczesnych metod wprowadziły średniej wielkości firmy z woje-
wództwa lubuskiego – zaledwie koło 11% badanych przedsiębiorstw.

Kolejną formą innowacji procesowej są nowe metody z zakresu logistyki. Spośród średnich

przedsiębiorstw największy odsetek firm, które wprowadziły ten typ innowacji stanowią jed-
nostki z województwa mazowieckiego, lubelskiego i opolskiego – około 22% firm (rysunek 4).
Najmniej przedsiębiorstw, które wprowadziło nowe metody logistyczne było w latach 2003-
2005 na Podlasiu oraz Zachodnim Pomorzu.

Najbardziej innowacyjne pod względem nowych metod logistycznych były małe przedsię-

biorstwa z Warmii i Mazur oraz Podkarpacia (rysunek 3). Natomiast najsłabiej wypadły małe

474

Krakowska Konferencja Młodych Uczonych 2007

firmy innowacyjne z województwa wielkopolskiego i podlaskiego. Zaledwie około 4% z nich
wdrożyło ten rodzaj innowacji procesowych.

6%

9%

8% 8%

5%

4% 4%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

Pol

sk

a

Wa

rm

.-m

az

.

Podk

ar

pac

kie

Lubus

kie

Do

lno

ślą

sk

ie

W

ielk

opols

kie

Podlas

kie

18%

22% 22%21%

13% 11%10%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Po

lsk

a

Ma

zo

wi

ec

kie

Lu

be

lsk

ie

Opo

lsk

ie

Po

dk

ar

pa

ck

ie

Po

dla

sk

ie

Za

ch

.-p

om.

Źródło: opracowanie własne na podstawie

danych GUS i PARP

Rys. 3. Odsetek małych firm, które wdrożyły

nowe metody z zakresu logistyki

Źródło: Opracowanie własne na podstawie

danych GUS i PARP.

Rys. 4. Odsetek średnich firm, które wdrożyły

nowe metody z zakresu logistyki

Ostatnim rodzajem innowacji procesowych są nowe metody wytwarzania wyrobów. Z ma-

łych przedsiębiorstw, które wprowadziły takie metody najlepsze są wyraźnie firmy z woje-
wództwa warmińsko-mazurskiego – ponad 11%, podzcas gdy średnia krajowa wynosi zaled-
wie 4% (rysunek 5). Bardzo słabo wypadły małe przedsiębiorstwa z Mazowsza, Podlasia i Dol-
nego Śląska – zaledwie koło 2% z nich wprowadziło nowe metody wytwarzania wyrobów
w analizowanym okresie.

4%

11%

7%

5%

2% 2% 1%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

Po

lsk

a

Wa

rm

.-m

az.

Św

ięt

ok

rzy

sk

ie

Ma

łopo

lsk

ie

Ma

zo

wi

ec

kie

Po

dlas

kie

Do

lno

ślą

sk

ie

10%

17%

11% 10%

8% 7% 7%

0%

5%

10%

15%

20%

Pols

ka

Wa

rm

.-m

az.

M

az

ow

iec

kie

Śl

ąsk

ie

Zac

h.

-pom

.

Ma

łopols

kie

Lub

us

kie

Źródło: opracowanie własne na podstawie

danych GUS i PARP

Rys. 5. Odsetek małych firm, które wdrożyły

nowe metody wytwarzania wyrobów

Źródło: Opracowanie własne na podstawie

danych GUS i PARP.

Rys. 6. Odsetek średnich firm, które wdrożyły

nowe metody wytwarzania wyrobów

Największy odsetek średnich przedsiębiorstw, które wprowadziły nowe metody wytwarza-

nia wyrobów było na Warmii i Mazurach oraz na Mazowszu (rysunek 6). Najsłabiej pod tym
względem prezentowały się średnie firmy z Małopolski oraz Zachodniego Pomorza – zaledwie
7% z nich zastosowało nowe metody przy wytwarzaniu produktów.

475

Ratajczak M.: Innowacje procesowe i marketingowe w sektorze małych i średnich...

Małe i średnie przedsiębiorstwa za główne korzyści wprowadzania innowacji procesowych

uznały zwiększenie zdolności produkcyjnych (około 30% firm innowacyjnych)

1

. Nieznacznie

mniej przedsiębiorców osiągnęło dzieki temu zwiększenie elastyczności produkcji, dzięki cze-
mu mogą szybciej reagować na zmienne warunki rynkowe. Około 17% przedsiębiorców dzię-
ki innowacjom procesowym dokonało obniżenia kosztów pracy, co znaczy że zwolnili po pros-
tu pracowników. Ostatni pozytywyny skutek u innowatorów to ograniczenie zakupu surowców
dla produkcji, czyli obniżenie materiałochłonności.

3. Innowacje marketingowe w małych i średnich firmach w regionach Polski

Innowacje marketingowe wprowadzane w małych i średnich przedsiębiorstwach mogą do-

tyczyć zmian w wyglądzie produktów, może to być także nowa strategia promocyjna lub nowy
sposób sprzedaży. Sektor MSP w Polsce wprowadzał w latach 2003-2005 częściej zmiany
w wyglądzie, kształcie lub opakowaniu produktów niż zmiany sposobów sprzedaży (było to
odpowiednio 14% i 9%).

Najczęściej innowacje marketingowe polegające na istotnym zmianie wyglądu , formy,

kształtu lub opakowania produktów stosowały małe i średnie przedsiębiorstwa z Małopolski,
Podkarpacia oraz Lubelszczyzny (rysunek 7). Najrzadziej innowacje dotyczące formy, kształtu
wyrobów lub opakowania wdrażały MSP z Warmii i Mazur oraz Podlasia – około 10%.

14%

17%

15% 14%

10% 10% 9%

0%

5%

10%

15%

20%

Po

lsk

a

M

ało

pol

sk

ie

Po

dk

ar

pa

ck

ie

Lub

els

kie

W

arm

-m

az

.

Po

dla

ski

e

Lu

bu

sk

ie

9%

12% 11%11%

6% 5% 5%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

Po

lsk

a

Po

dk

ar

pac

kie

Lu

bu

sk

ie

Za

ch

.-p

om

.

Wi

elk

op

ols

kie

Pom

ors

kie

Lu

bel

sk

ie

Źródło: opracowanie własne na podstawie

danych GUS i PARP

Rys. 7. Odsetek MSP, które wprowadziły zmiany

w wyglądzie lub kształcie produktów

Źródło: Opracowanie własne na podstawie

danych GUS i PARP.

Rys. 8. Odsetek MSP, które wprowadziły zmiany

w sposobie sprzedaży produktów

Największe zmiany w sposobie sprzedaży produktów wprowadziły innowacyjne przedsię-

biorstwa z województwa podkarpackiego, lubuskiego i zachodnio-pomorskiego (rysunek 8).
Ponad dwukrotnie rzadziej takie innowacje wdrażały firmy z Wielkopolski oraz Lubelszczyz-
ny.

Za podstawowe korzyści wprowadzania innowacji marketingowych mali i średni przedsię-

biorcy uznali szybszą reakcję na potrzeby klientów oraz dostawców, a także poprawę jakości
oferowanych produktów

2

.

1

www.parp.gov.pl

2

www.parp.gov.pl

476

Krakowska Konferencja Młodych Uczonych 2007

4. Podsumowanie

Przeprowadzane badania oraz literatura przedmiotu wyraźnie pokazują rosnącą rolę in-

nowacji w pozyskiwaniu i utrzymywaniu przewagi konkurencyjnej przez małe i średnie przed-
siębiorstwa.

Powyższa analiza pokazuje, że sektor MSP w Polsce najczęściej stosuje nowe metody z za-

kresu logistyki. Bardzo istotne dla tych przedsiębiorstw jest także wprowadzanie zmian w wy-
glądzie, formie, kształcie lub opakowaniu oferowanych wyrobów.

Firmy na południu Polski specjalizują się przede wszystkim we wdrażaniu nowych metod

wspierających procesy produkcyjne, natomiast centralna Polska, głównie z uwagi na Warsza-
wę, stosuje coraz to nowsze metody z zakresu logistyki. Nowe metody wytwarzania produktów
wprowadzają w największym stopniu firmy z północno-wschodnich obszarów naszego kraju.
Jeśli natomiast chodzi o innowacje marketingowe, to największy odsetek przedsiębiorstw
wprowadzających ten rodzaj zmian występuje w Polsce południowo-wschodniej.

Literatura

[1] Chmiel J. 2005. Stan sektora MSP w 2003 roku w Polsce. PARP, Warszawa.
[2] Żołnierski A. (red.) 2006. Innowacyjność 2006. Stan innowacyjności, metody wspierania, progra-

my badawcze. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.

[3] www.parp.gov.pl
[4] www.stat.gov.pl

Process and marketing innovations in sector

of small and medium enterprises in Poland

Abstract

In work, in part first, it present theoretical foundation of innovative in process of

construction of competitive superiority of firm synthetically underlining role innovation. In
empirical part, in foothold about material from research of Central Statistical Office and Polish
Agency for Enterprise Development, it presents analysis of process innovative and in Poland
under corner of province marketing sector of small and medium enterprises.

477