Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com

.

AK KROK PO KROKU WPROWADZAÆ

DZIECI O SPECJALNYCH

POTRZEBACH EDUKACYJNYCH

W ŒWIAT ZABAWY I NAUK

J

I

Moim Wnukom

Joannie, Annie, Adamowi i Marcinowi

oraz Ich Rodzicom

Oficyna Wydawnicza „Impuls”

Kraków 2006

El¿bieta Maria Minczakiewicz

AK KROK PO KROKU WPROWADZAÆ

DZIECI O SPECJALNYCH

POTRZEBACH EDUKACYJNYCH

W ŒWIAT ZABAWY I NAUK

I

J

© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006

Redakcja:

Agnieszka Gajewska

Korekta:

Anna Odrowska

Projekt ok³adki:

Ewa Beniak-Haremska

Rysunki:

Agata Fuks

ISBN 978-83-7308-693-7

ISBN 83-7308-693-5

Oficyna Wydawnicza „Impuls”

30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5

tel. [phone], fax [phone]

www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: [e-mail]

Wydanie I, Kraków 2006

Spis treœci

Wprowadzenie ........................................................................................................................... 9

Przyk³ad charakterystyki dziecka, jego stanu i potrzeb rozwoju
w kontekœcie wp³ywu œrodowiska wychowawczego ...................................................... 15

Charakterystyka dziecka ................................................................................................... 15
Œrodowisko rodzinne dziecka .......................................................................................... 16
Historia rozwoju dziecka na podstawie wywiadu z matk¹ i dokumentów .......... 17
Diagnoza logopedyczna ................................................................................................... 20
Wnioski ................................................................................................................................... 23
Wskazówki dla rodziców .................................................................................................. 24

Przyk³ady zajêæ logopedycznych „Wymowa a znak graficzny” .................................... 26

Konspekt zajêæ logopedycznych „Dró¿ka” ........................................................................ 39

Scenariusz zajêæ logopedycznych „Liœcie” ........................................................................... 51

Scenariusz zajêæ z zakresu rewalidacji indywidualnej
„Zwierzêta domowe – kura i jej dzieci, kurcz¹tka” ............................................................. 58

Konspekt zajêæ z zakresu rewalidacji indywidualnej
„Myjemy owoce przed ich spo¿yciem” ................................................................................ 77

Konspekt zajêæ z zakresu rewalidacji indywidualnej „Tañcz¹ce kó³eczka” ................ 80

Konspekt zajêæ z zakresu rewalidacji indywidualnej
„Bawimy siê kolorow¹ pi³k¹” ................................................................................................. 82

Program rozwoju funkcji manualnych .................................................................................. 86

Scenariusz „Bawimy siê pi³eczk¹” ................................................................................... 86

Kr¹g tematyczny: Cztery pory roku ...................................................................................... 88

Kr¹g tematyczny: Spotkanie andrzejkowe .......................................................................... 90

Scenariusz „Wró¿by andrzejkowe” .................................................................................. 91

6

Spis treœci

Kr¹g tematyczny: Bo¿e Narodzenie ................................................................................... 94

Kr¹g tematyczny: Tradycje œwi¹teczne ............................................................................. 96

Scenariusz „Œwi¹teczny stroik” ...................................................................................... 97

Kr¹g tematyczny: Zwyczaje Bo¿onarodzeniowe ............................................................. 99

Scenariusz „Nasza choinka” ............................................................................................ 100

Kr¹g tematyczny: Nowy Rok ............................................................................................... 104

Kr¹g tematyczny: Wiosna w naszym ogrodzie ................................................................ 106

Scenariusz „Kwiaty na balkonie” .................................................................................. 110

Kr¹g tematyczny: Warzywa .................................................................................................. 123

Kr¹g tematyczny: Wielkanoc ................................................................................................. 135

Scenariusz „Œwi¹teczne œniadanie” ............................................................................... 137

Kr¹g tematyczny: Przygotowanie do pisania ................................................................... 139

Aneks .......................................................................................................................................... 157

Karta badania motoryki artykulacyjnej ........................................................................ 159
Karta oceny zdolnoœci porozumiewania siê dzieci
od dwóch do piêciu lat .................................................................................................. 162
Trening aktywnoœci poznawczej poprzez zabawê .................................................. 168
Bajka-dziwajka .................................................................................................................... 170
Bajki i bajeczki do s³uchania i/lub czytania ................................................................. 172
Kalendarz przyrodniczy ................................................................................................... 182

Bibliografia ................................................................................................................................ 189

[…] Postêpowanie wychowawcze dla ka¿dego dziecka

zaczyna siê tam, gdzie jego naturalny rozwój zatrzyma³ siê.

Zatem – ile jest na œwiecie dzieci,

tyle jest pocz¹tków […].

Eduard Seguin

WPROWADZENIE

W

szyscy rodzice oczekuj¹cy narodzin, zw³aszcza swego pierwsze-

go dziecka, o niczym innym nie marz¹, jak tylko o tym, aby by³o ono
silne, zdrowe, prawid³owo siê rozwijaj¹ce, a przy tym pogodne i szczê-
œliwe. Czy jednak zawsze spe³niaj¹ siê te marzenia? Czy narodziny dziec-
ka s¹ zawsze powodem do uniesienia i niek³amanej radoœci najbli¿szych?
Co robiæ w sytuacji, gdy przekorny los posk¹pi nieco szczêœcia, daj¹c
rodzicom w darze dziecko „inne”, nie takie, jakiego siê spodziewali?

Planuj¹c napisanie tej ksi¹¿ki, d³ugo zastanawia³am siê nad jej tytu³em

oraz wstêpem. Zadecydowa³am wówczas, ¿e tytu³ bêdzie mo¿liwie pro-
sty, zwyczajny, a we wstêpie podkreœlê, ¿e zarówno wczesne, jak i póŸ-
niejsze dzieciñstwo to szczególny etap w rozwoju ka¿dego dziecka, któ-
re wyrasta na dojrza³ego cz³owieka. Cz³owieka, który bêdzie takim, jakiego
wykreowa³a natura, a dope³ni³o jego, oby tylko zawsze, prawid³owe
wychowanie. Czy¿ jest w tym zamiarze choæ odrobina przesady?

Dzieciñstwo – podkreœlam to wyraŸnie – jest okresem, w którym dziec-

ko w sposób najbardziej aktywny poznaje œwiat, zg³êbia jego tajemnice,
uczy siê poruszaæ, mówiæ, czytaæ i pisaæ, a tak¿e liczyæ, przekszta³caj¹c
wzory czynionych operacji czêsto tylko po to, aby eksperymentowaæ i od-
krywaæ, zafascynowane tym, czego jeszcze nie zna. Chce koniecznie zro-
zumieæ trudne do pojêcia czas i przestrzeñ, tê ostatni¹ pocz¹tkowo od-
mierzan¹ jedynie krokami stóp na d³ugoœæ ³ó¿eczka lub kojca. Przestrzeñ
wraz z nim wydaje siê wzrastaæ i bogaciæ, poszerzaæ o ka¿dy nowy, pewnie
postawiony krok, prowadz¹cy dalej, poza próg domu rodzinnego. Ma³e
dziecko pragnie j¹ ogarn¹æ dostêpnymi mu zmys³ami i sercem. Dziecko
z determinacj¹ d¹¿y do wype³nienia tej, jak¿e fascynuj¹cej je, czasoprze-
strzeni, w której jest miejsce tak¿e dla niego i jego najbli¿szych. Niejed-
nokrotnie przekracza granice miêdzy rzeczywistoœci¹ a fikcj¹. Jego wy-
obraŸnia wydaje siê g³ównym generatorem niedoœcig³ych pomys³ów,
pozwalaj¹cych na kreowanie dot¹d nieznanych mu scenariuszy dzia³añ,

10

Wprowadzenie

wokó³ których narasta jego ciekawoœæ. Wszystko to na d³ugo pozostawia
w jego œwiadomoœci prze¿ycia dzieciñstwa.

Dzieciêcy, beztroski œwiat, œwiat pe³en fantazji, przyjemnoœci i ocze-

kiwañ, jednak czêsto bywa zak³ócany w momencie, kiedy dziecko trafia
do przedszkola, a potem na jego drodze rozwoju piêtrz¹ siê nowe obo-
wi¹zki i zadania, a wraz z nimi i trudnoœci, zwi¹zane z podjêciem nauki
szkolnej.

Pierwsze napotykane trudnoœci zwi¹zane z koniecznoœci¹ przestrze-

gania regu³ wspó³¿ycia spo³ecznego, regulaminu szkolnego (np. przy-
musowe siedzenie w ³awce, rozpoznawanie swojego miejsca i swych
przyborów szkolnych czy odzie¿y, samodzielne rozbieranie siê i ubiera-
nie, przebieranie siê na lekcje wychowania fizycznego, dba³oœæ o przy-
bory szkolne i ich funkcjonalnoœæ, odrabianie zadañ domowych, odwie-
dzanie toalety tylko w czasie do tego przeznaczonym) jawi¹ siê wielu
dzieciom jako koszmar, który towarzyszy im czêsto jeszcze w okresie
doros³oœci. Tak spostrzegane i zapamiêtane pierwsze doœwiadczenia szkol-
ne wydaj¹ siê jedynie sublimowaæ dot¹d ukryte trudnoœci. Zaistnia³e trud-
noœci maj¹ zazwyczaj g³êbsze Ÿród³o, które stopniowo, czêsto dopiero po
latach zmagañ edukacyjnych ucznia, udaje siê odkryæ i zrozumieæ trapi¹-
cy go, bolesny w doznaniach, problem, lecz na niewiele ju¿ wtedy mo¿-
na liczyæ, poniewa¿ najlepszy okres na za¿egnanie wszelkich uczniow-
skich k³opotów bezpowrotnie min¹³.

W niniejszym opracowaniu chcia³abym zwróciæ uwagê na potrzeby

dzieci, którym los popl¹ta³ drogi prawid³owego rozwoju, rzucaj¹c pod
nogi mniejsze lub wiêksze k³ody.

Spróbujmy siê temu przyjrzeæ aby wspólnie zastanowiæ nad tym, co

w zaistnia³ej sytuacji da siê jeszcze zrobiæ. Zacznijmy zatem od poznania
samego podmiotu-dziecka-ucznia (kto to jest?, kim jest?, jakim jest cz³o-
wiekiem?, co potrafi?, co go interesuje?, co najbardziej lubi robiæ, a czego
nie lubi?, w jaki sposób mo¿na do niego dotrzeæ?, co mo¿e sprawiaæ mu
radoœæ, dawaæ zadowolenie?), czyli prawid³owo postawionej diagnozy.
Diagnoza, w moim rozumieniu, to z³o¿ony, trudny, wieloetapowy, a przy
tym odpowiedzialny proces poznawczy, anga¿uj¹cy przede wszystkim
rodziców dziecka, jak równie¿ profesjonalistów. Jej celem jest rozezna-
nie i okreœlenie stanu, potrzeb i mo¿liwoœci dziecka, którego rozwojem

Wprowadzenie

11

trzeba tak pokierowaæ, aby w maksymalnym stopniu mog³o ono wyko-
rzystaæ swoje predyspozycje, zdolnoœci, nadzwyczajne talenty, zaintere-
sowania, dotychczasowe doœwiadczenia oraz nabyte umiejêtnoœci i wie-
dzê do realizacji w³asnych planów i zamierzeñ, do budowania swej osobistej
i spo³ecznej przestrzeni ¿yciowej. W wielu bowiem przypadkach wcze-
sne rozpoznanie pierwszych objawów, a nastêpnie przyczyn pojawiaj¹-
cych siê trudnoœci, pozwala na ich wyeliminowanie, zanim jeszcze u dziecka
pojawi¹ siê powa¿ne zaburzenia rozwoju. Co znaczy zaniedbanie cho-
cia¿by drobnych trudnoœci dziecka, wiedz¹ te z nich, które ju¿ tego do-
œwiadczy³y na sobie. Wiedz¹ o tym tak¿e ich rodzice, którym nikt w porê
nie zwróci³ uwagi na to, ¿e ich dziecko wymaga specjalistycznej opieki
i pomocy, odpowiednich metod i technik pracy, indywidualnych progra-
mów nauczania, pozwalaj¹cych wyrównaæ mu deficyty rozwoju czy bra-
ki programowe. Piêkne, jak¿e optymistycznie brzmi¹ce has³o: „wszystkie
dzieci s¹ nasze” absolutnie tu nie wystarcza. W przypadku dzieci z roz-
licznymi deficytami rozwoju potrzebna jest wczesna, fachowa, czêsto wie-
lospecjalistyczna pomoc i opieka (np. neurologa, chirurga, otologa, au-
diologa, logopedy, reedukatora, doœwiadczonego pedagoga specjalnego),
a o tê trzeba umieæ zabiegaæ i umieæ jednoczeœnie z niej korzystaæ.

Obserwuj¹c dzieci trafiaj¹ce do przedszkoli lub szkó³, na ogó³ w ich

wygl¹dzie nie zauwa¿amy nic szczególnego, co mia³oby je ró¿niæ od
pozosta³ych. Dopiero ich g³êbsze poznanie ujawnia, jak z³udna mo¿e byæ
powierzchowna diagnoza. Warto wiêc sobie uœwiadomiæ to, ¿e te, pozornie
podobne dzieci, pomimo identycznego wieku czy wygl¹du zewnêtrznego,
mog¹ siê bardzo ró¿niæ od siebie pod wzglêdem posiadanych predyspo-
zycji i zdolnoœci, temperamentu, tempa uczenia siê, osi¹ganego poziomu
rozwoju funkcji psychomotorycznych (intelektualnych, w tym myœlenia
i mowy), funkcji percepcyjno-motorycznych, stopnia funkcjonowania spo-
³ecznego itp. Czasem wœród dzieci z jednej klasy mo¿na zauwa¿yæ kogoœ
bardziej lub mniej ros³ego, nadmiernie wychudzonego lub s³usznej wagi
cia³a. Czasem mo¿e lekko orientalne rysy twarzy dziecka przyci¹gn¹ czyj¹œ
uwagê. Wœród dzieci zdarzaj¹ siê i takie, u których nie widaæ wspomnia-
nych symptomów „innoœci”, a jednak wykazuj¹ powa¿ne zaburzenia i de-
ficyty rozwoju, którymi trzeba siê naprawdê solidnie zaj¹æ. St¹d te¿ poja-
wi³a siê myœl napisania niniejszej ksi¹¿ki, w której stara³am siê zebraæ,

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com

.