10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Elementy składowe rocznego
sprawozdania finansowego
Księgi rachunkowe zamyka się m.in. na dzień koń- Wartość poszczególnych grup składników aktywów wykazywana jest w bilansie zgod-
czący rok obrotowy  nie póz
niej niż w ciągu 3 miesięcy nie z art. 46 ust. 2 ustawy o rachunkowości, tj. w wartości księgowej skorygowanej o:
od tego dnia. Wynika to z art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy a) dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne (umorzeniowe) oraz odpisy aktua-
o rachunkowości. W jednostkach, których rokiem lizujące, w tym również z tytułu utraty wartości składników aktywów trwałych
obrotowym jest rok kalendarzowy, zamknięcie ksiąg (np. wartość księgowa ujęta na koncie 01  Środki trwałe , koncie 02  Wartości niema-
rachunkowych za 2009 r. następuje na dzień 31 grudnia 2009 r. Na ten dzień należy terialne i prawne minus odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe ujęte na koncie 07
również sporządzić sprawozdanie finansowe nie póz
niej niż do 31 marca 2010 r.  Odpisy umorzeniowe środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych
Roczne sprawozdanie finansowe jednostek składa się z: oraz minus odpisy z tytułu trwałej utraty wartości ujęte w ewidencji analitycznej
1) bilansu, prowadzonej do konta 07),
2) rachunku zysków i strat, b) odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników obrotowych (np. wartość
3) informacji dodatkowej. księgowa ujęta na koncie 31  Materiały , koncie 33  Towary , koncie 60  Produkty
Jednostki wymienione w art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, których roczne sprawo- gotowe minus/plus odchylenia od cen ewidencyjnych wynikające z konta 34
zdanie finansowe podlega obowiązkowo badaniu i ogłaszaniu, oprócz bilansu, rachunku  Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów i konta 62  Odchylenia
zysków i strat oraz informacji dodatkowej sporządzają jeszcze: od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych , minus odchylenia z tytułu trwałej utraty
4) zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz wartości w ewidencji analitycznej prowadzonej do kont 34 i 62),
5) rachunek przepływów pieniężnych. c) odpisy aktualizujące wartość należności (np. wartość księgowa należności ujęta
Niektóre jednostki dołączają także do rocznego sprawozdania finansowego sprawozdanie na koncie 20  Rozrachunki z odbiorcami , koncie 24  Pozostałe rozrachunki minus
z działalności. Przy czym obowiązek jego sporządzenia powinien wynikać z ustawy lub odpisy aktualizujące ujęte na koncie 28  Odpisy aktualizujące wartość należności ).
odrębnych przepisów (art. 45 ust. 4 ustawy o rachunkowości). Z kolei aktywa finansowe i zobowiązania finansowe wykazuje się w bilansie w sposób
Sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności sporządza się w języku określony w art. 46 ust. 2a ustawy o rachunkowości, tj. w kwocie netto po kompensacie,
polskim i w walucie polskiej. Dane liczbowe można zaokrąglić do tysięcy złotych pod wa- jeżeli jednostka ma bezwarunkowe prawo do kompensaty aktywów i zobowiązań danego
runkiem, że nie zniekształci to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym rodzaju i zamierza je rozliczyć w kwocie netto albo jednocześnie wydać składnik aktywów
i w sprawozdaniu z działalności. finansowych i rozliczyć zobowiązanie finansowe.
Sprawozdanie finansowe należy sporządzić według wzorów określonych w załącznikach Odpisy z wyniku finansowego bieżącego roku obrotowego dokonywane zgodnie z od-
do ustawy o rachunkowości, i tak: rębnymi przepisami wykazuje się ze znakiem ujemnym w odrębnej pozycji pasywów
 jednostki inne niż banki i zakłady ubezpieczeń sporządzają poszczególne części  Kapitał (fundusz) własny , w pozycji  Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego
sprawozdania finansowego według załącznika nr 1, (wielkość ujemna) .
 banki  według załącznika nr 2,
Rachunek zysków i strat
 zakłady ubezpieczeń  według załącznika nr 3.
Wzory zawierają wykaz podstawowych (standardowych) danych podlegających ujawnie- Rachunek zysków i strat jest drugim podstawowym elementem sprawozdania finanso-
niu w sprawozdaniu finansowym (w poszczególnych jego elementach składowych). Zakres wego. Prezentuje się w nim oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty, a podatnicy
informacji podlegających wykazaniu w bilansie może ulec zwiększeniu, jeżeli wynika to podatku dochodowego od osób prawnych wykazują także obowiązkowe obciążenia
z potrzeb lub specyfiki jednostki. Jeśli informacje dotyczące poszczególnych pozycji spra- wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy.
wozdania finansowego nie wystąpiły w jednostce zarówno w roku obrotowym, jak i za rok Poszczególne elementy rachunku zysków i strat muszą być przedstawione w kolejności
poprzedzający rok obrotowy, to pozycje te pomija się. i w sposób określony w załączniku nr 1 do ustawy. Rachunek zysków i strat może być spo-
W poszczególnych elementach sprawozdania finansowego wykazuje się dane za rok bieżący rządzany według wariantu kalkulacyjnego lub wariantu porównawczego. Różnica między
i poprzedni (dane porównawcze). Wykazywanie danych porównawczych zwiększa ilość infor- nimi dotyczy sposobu ujęcia kosztów wytworzenia sprzedanych produktów. W wariancie
macji o danej jednostce i tym samym ułatwia ocenę jej sytuacji majątkowej i finansowej. kalkulacyjnym koszt wytworzenia ustala się dla sprzedanych produktów. Odrębnie wyka-
W dalszej części zostaną opisane elementy sprawozdania finansowego jednostek za- zuje się koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu. Natomiast w wariancie porównawczym
mieszczone w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości. należy wykazać wszystkie koszty według rodzajów (ujęte na kontach zespołu 4) w pozycji B
 Koszty działalności operacyjnej . Natomiast zmiana stanu produktów wykazywana jest
Bilans
przychodach w grupie A  Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi . Zwiększenie
Bilans jest pierwszym podstawowym elementem rocznego sprawozdania finansowego. stanu produktów wykazuje się w pozycji A.II ze znakiem plus, a zmniejszenie stanu produk-
W bilansie wykazuje się składniki majątku posiadanego przez jednostkę (aktywa) tów ze znakiem minus. W przychodach także wykazuje się wartość świadczeń wykonanych
oraz z
ródła finansowania tego majątku (pasywa). Suma aktywów musi się równać sumie na własne potrzeby jednostki. Wartość tych świadczeń wykazuje się w pozycji A.III  Koszt
pasywów. wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki na podstawie danych ujętych na
Aktywa = Pasywa koncie 79-0  Obroty wewnętrzne i koncie 79-1  Koszty obrotów wewnętrznych .
W bilansie składniki majątku (aktywa) zostały podzielone na dwie zasadnicze grupy Jednostki prowadzące ewidencję kosztów wyłącznie na kontach zespołu 5 sporządzają
prezentowane odrębnie: aktywa trwałe w pozycji A, aktywa obrotowe w pozycji B. kalkulacyjny rachunek zysków i strat, a prowadzące ewidencję kosztów działalności ope-
y
ródłem finansowania majątku mogą być środki własne (kapitał własny) oraz obce (głów- racyjnej wyłącznie na kontach zespołu 4  porównawczy rachunek zysków i strat.
nie kredyty, pożyczki i zobowiązania). Wykazuje się je w pasywach bilansu odrębnie, tj.: ka- Natomiast jednostki prowadzące ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5 mogą
pitał (fundusz) własny w pozycji A, zobowiązania i rezerwy na zobowiązania w pozycji B. sporządzać zarówno kalkulacyjny, jak i porównawczy rachunek zysków i strat. Wyboru
Wycenę aktywów i pasywów na dzień bilansowy przeprowadza się następująco: wariantu rachunku zysków i strat dokonuje w tych jednostkach jej kierownik, zamieszcza-
jąc zapis w tej sprawie w dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę)
Art. 28 Rodzaj
rachunkowości.
Wycena bilansowa
ust. 1 aktywów lub pasywów
Informacja dodatkowa
według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej
Środki trwałe oraz wartości
pkt 1 (po aktualizacji wyceny środków trwałych) pomniejszonych o odpisy amor-
Trzecim obligatoryjnym elementem sprawozdania finansowego jest informa-
niematerialne i prawne
tyzacyjne (umorzeniowe), a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
cja dodatkowa, w której wykazuje się dane nieobjęte bilansem i rachunkiem
Nieruchomości oraz wartości a) według zasad stosowanych dla środków trwałych lub wartości niemate-
zysków i strat, a także wyjaśnienia umożliwiające przeprowadzenie pra-
pkt 1a) niematerialne i prawne zali- rialnych i prawnych
widłowej oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego.
czone do inwestycji b) według ceny rynkowej lub inaczej określonej wartości godziwej
Informacja dodatkowa składa się z dwóch części:
w wysokości ogółu kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich
a) wprowadzenia do sprawozdania finansowego,
pkt 2 Środki trwałe w budowie nabyciem lub wytworzeniem, pomniejszonych o odpisy z tytułu trwałej
b) dodatkowych informacji i objaśnień.
utraty wartości
We wprowadzeniu należy zamieścić m.in. opis przyjętych zasad (polityki)
według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty warto-
Udziały w innych jednostkach
rachunkowości w zakresie, w jakim ustawa o rachunkowości pozostawia jed-
ści lub według wartości godziwej albo skorygowanej ceny nabycia  jeżeli
oraz inne niż wymienione
pkt 3 dla danego składnika aktywów został określony termin wymagalności; war- nostce prawo wyboru.
w pkt 1a inwestycje zaliczone
tość w cenie nabycia można przeszacować do wartości w cenie rynkowej,
Natomiast dodatkowe informacje i objaśnienia obejmują w szczególności:
do aktywów trwałych
a różnicę z przeszacowania rozliczyć zgodnie z art. 35 ust. 4
 wyjaśnienia do pozycji bilansu, rachunku zysków i strat, zestawienia
Udziały w jednostkach pod- według zasad określonych w pkt 3 lub metodą praw własności, pod wa-
zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych,
pkt 4 porządkowanych zaliczone runkiem, że będzie ona stosowana jednolicie wobec wszystkich jednostek
 proponowany podział wyniku finansowego,
do aktywów trwałych podporządkowanych
 podstawowe informacje dotyczące pracowników i organów jednostki.
według ceny (wartości) rynkowej albo według ceny nabycia lub ceny (war-
tości) rynkowej, zależnie od tego, która z nich jest niższa albo według sko-
Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym
pkt 5 Inwestycje krótkoterminowe rygowanej ceny nabycia  jeżeli dla danego składnika aktywów został okre-
Jednostki, których sprawozdanie podlega obowiązkowemu badaniu i ogła-
ślony termin wymagalności, a krótkoterminowe inwestycje, dla których
istnieje aktywny rynek, w inny sposób określonej wartości godziwej szaniu, sporządzają dodatkowo zestawienie zmian w kapitale (funduszu)
Rzeczowe składniki aktywów według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich własnym. Obejmuje ono informacje o zmianach poszczególnych składników
pkt 6
obrotowych sprzedaży netto na dzień bilansowy
kapitału (funduszu) własnego za bieżący i poprzedni rok obrotowy.
Należności i udzielone po- w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności, z za-
pkt 7
Rachunek przepływów pieniężnych
życzki strzeżeniem pkt 7a
Należności i udzielone po- według skorygowanej ceny nabycia, a jeżeli jednostka przeznacza je do
Rachunek przepływów pieniężnych jest elementem sprawozdania finanso-
pkt 7a) życzki zaliczone do aktywów sprzedaży w okresie do 3 miesięcy, to według wartości rynkowej lub ina-
wego jednostek, których sprawozdanie podlega obligatoryjnemu badaniu przez
finansowych czej określonej wartości godziwej
biegłego rewidenta. Rachunek ten sporządzony może być metodą bezpośrednią
pkt 8 Zobowiązania w kwocie wymagającej zapłaty, z zastrzeżeniem pkt 8a)
albo pośrednią, zależnie od wyboru dokonanego przez kierownika jednostki.
według skorygowanej ceny nabycia, a jeżeli jednostka przeznacza je do
Obejmuje dane za bieżący i poprzedni rok obrotowy.
pkt 8a) Zobowiązania finansowe sprzedaży w okresie do 3 miesięcy, to według wartości rynkowej lub ina-
W rachunku przepływów pieniężnych należy uwzględnić wszystkie
czej określonej wartości godziwej
wpływy i wydatki z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej
pkt 9 Rezerwy w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości
jednostki, z wyjątkiem wpływów i wydatków będących rezultatem zakupu
pkt 9a) Udziały (akcie) własne według cen nabycia
lub sprzedaży środków pieniężnych.
Kapitały (fundusze) własne,
Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152,
z wyjątkiem udziałów (akcji)
pkt 10 w wartości nominalnej
własnych oraz pozostałe ak- poz. 1223 ze zm.).
tywa i pasywa
Ewa Kowalska
Gazeta Podatkowa nr 91 " 12.11.2009 r.