Mózg – kosmos pełen

tajemnic

Funkcjonalne zróżnicowanie kory

mózgowej

(wykład 3)

E l ż b i e t a S z e l ą g

Pracownia Neuropsychologii, Instytut

Biologii Doświadczalnej im. M.

Nenckiego PAN,

02-093 Warszawa, ul. Pasteura 3

[e-mail]

•ośrodkowy układ nerwowy
•obwodowy układ nerwowy
•autonomiczny układ

nerwowy

Podział układu

nerwowego

ośrodkowy układ

nerwowy

m ó z g o w
i e

m ó z g

p i e ń m ó z g u

m ó ż d ż e k

rdzeń kręgowy

Ośrodkowy układ nerwowy

- m ó z g o w i e -

• m ó z g
• p i e ń m ó z g u
• m ó ż d ż e k

Budowa makroskopowa półkul
mózgowych

• wyróżniamy 3 powierzchnie:

górno-boczna
przyśrodkowa
podstawna

• wyróżniamy 5 płatów

Płat czołowy składa się z 3

części:

• Okolica ruchowa

• okolica przedruchowa

• okolica przedczołowa

Funkcje płata

czołowego

• Sterowanie ruchem:

reprezentacja mięśni (p. 4), szlaki

piramidowe, odruch Babińskiego, ośrodki ruchowe nerwów
czaszkowych

• dodatkowe pole ruchowe (p.6)
• ruchy gałek ocznych (p.8)
• ekspresja mowy (p. 44)
• intelekt, plany działa (p. 9-12)
• osobowość (część podstawna płata, zakręty oczodołowe)
• procesy emocjonalne, afektywny aspekt bólu
• relacje z otoczeniem - mutyzm akinetyczny

(przednia

część zakrętu obręczy)

Funkcje płata

ciemieniowego

• Czucie somatyczne, czucie głębokie (p. 1,2,3)

• złożone formy percepcji (styk c-p-s)

• funkcje językowe (zakręt kątowy i nadbrzeżny)

• pomijanie stronne

Funkcje płata

skroniowego

• Słuch
• recepcja mowy
• słuch fonematyczny
• pamięć słuchowa

Układ limbiczny

• hipokamp -procesy pamięciowe
• jądro migdałowate - procesy emocjonalne

(brak reakcji na zagrożenie, agresja)

Funkcje płata

potylicznego

• wzrok

Ze względu na funkcje

wyróżnia się

3 zasadnicze rodzaje pól

korowych

• pierwszorzędowe
• drugorzędowe
• trzeciorzędowe

uszkodzenia w obrębie kory

pierwszorzędowych prowadzą do

selektywnych deficytów, np.:

• ślepota w obrębie niektórych
części pola
widzenia

(przeciwstronne

niedowidzenie połowicze)

• selektywny ubytek słuchu
• paraliż przeciwległej strony
ciała
• zaburzenia czucia ułożenia i
ruchu w
przeciwległej stronie ciała

Uszkodzenia asocjacyjnej kory

skroniowo-ciemieniowo-potylicznej

powodują objawy określane jako

agnozje lub apraksje

A g n o z j e

- trudności w rozpoznawaniu

przedmiotów i osób pomimo, że informacje
wzrokowe, słuchowe, czy somatosensoryczne
docieraja do kory prawidłowo

Wyodrębnia się następujące rodzaje a g

n o z j i:

wzrokowa, słuchowa, autotopagnozja (zaburzenie

schematu ciała, anozognozja (chory nie zdaje sobie
sprawy z niedowładu kończyn)

Prozopagnozja

utrata zdolności rozpoznawania

znanych choremu twarzy

Uszkodzenia asocjacyjnej kory

skroniowo-ciemieniowo-potylicznej

powodują objawy określane jako

agnozje lub apraksje

A p r a k s j e

- niezdolność wykonania

określonych czynności ruchowych, mimo
braku niedowładów lub niezborności ruchowej

Wyodrębnia się następujące rodzaje a p r

a k s j i:

twarzy, wyobrażeniowa (utrata umiejętności

posługiwania się przedmiotami, wyobrażeniowo-
ruchowa (niemożność wykonywania czynności
bardziej złożonych, takich jak: ubieranie się,
nawlekanie igły

Uszkodzenia asocjacyjnej kory

przedczołowej powodują

:

• zmiany intelektu i osobowości
• deficyty w wykonywaniu sekwencji działań
• deficyty w planowaniu działań, taktownym

postępowaniu, przestrzeganiu norm etycznych

• niemożność wyhamowania pierwszej tendencji

działania wywołanej przez daną sytuacją (niemożność
tłumienia spontanicznych działań, niemożność
odroczenia reakcji)

• trudności w przełączeniu się z jednej strategii

działania na inną strategię (perseweracje)

• deficyty w myśleniu abstrakcyjnym
• deficyty w kontrolowaniu lub hamowaniu reakcji

emocjonalnych

Przestrzenie płynowe w

układzie nerwowym

Przestrzeń tzw.podpajęczynówkowa,

t.j. pomiędzy oponą pajęczą i miękką

oraz jamy wewnątrz mózgowia t.j.

komory boczne mózgu wypełnione

są płynem mózgowo-rdzeniowym

Rola płynu mózgowo - rdzeniowego:

• amortyzuje mózg i rdzeń kręgowy
podczas wstrząsów

• przenosi biologicznie aktywne substancje
z jednych struktur do innych