Normalizacja

Normy (standardy)

 językowe (słowniki),
 gramatyczne,
 poznawcze (logiczne, reguły naukowe),
 techniczne (PN, EN, ISO),
 prawne,
 społeczne,
 psychologiczne,
 etyczne ….

Normy (standardy)

Standardy mogą być ujęte w całe systemy,

wewnętrznie spójne.

system religijny, prawny, ekonomiczny, polityczny

język: słownictwo, gramatyka, stylistyka

Normy (standardy)

Masowa, przemysłowa produkcja wyrobów i usług jednolitych,

powtarzalnych (standardowych) ułatwia wymianę towarową.

Ustanowienie (w wyniku konsensusu stron

zainteresowanych)

i stosowanie w praktyce standardów jakości

(technicznych

i proceduralnych) ma ułatwić ten przepływ towarów i

usług przez

sterowanie procesami w ustalonych granicach

zmienności

i ryzyka.

Normy (standardy)

Standardy wyrobów, zarządzania,

rachunkowości, podobnie jak standardy

techniczne, pozwalają harmonizować wymagania

oraz narzędzia komunikacji

i kontroli.

Normy (standardy)

Standaryzowany jest język, dokumenty, wymagane dane i

sposób ich

przetwarzania w informacje
- specyfikacje, raporty operacyjne, sprawozdania finansowe …

Jest to niezbędne do sterowania procesami oraz koordynacji w

skali globalnej.

Norma

Specyfikacja techniczna dla

powtarzalnego lub ciągłego

stosowania, zatwierdzona przez

uznany organ normalizacyjny, której

spełnienie nie jest obowiązkowe

Normy (standardy)

- ustalają wymagania, a niektóre także

sankcje za ich nieprzestrzegania.

Normy a przepisy

NORMY

PRZEPISY

dokumenty techniczne

dokumenty prawne

opracowywane przez

ustanawiane przez organa

zainteresowane strony

legislacyjne państwa/UE

w ramach jednostki
normalizacyjnej

mające status zaleceń

prawnie wiążące dla

obywateli

mają na celu samoregulację

regulują politykę

krajową/UE

System obligatoryjny -
wymagania bezpieczeństwa są podane w

normie.

Norma jest aktem prawnym - de facto

przepisem technicznym.

System dobrowolny -
wymagania bezpieczeństwa znajdują się w

aktach

prawnych.

Norma nie jest przepisem prawnym, lecz

dokumentem technicznym.

W systemie dobrowolnym w normie

jest podany JEDEN ze sposobów

spełnienia wymagań bezpieczeństwa.

W systemie obligatoryjnym w normie

jest podany JEDYNY sposób

spełnienia wymagań bezpieczeństwa.

System dobrowolny

 sprzyja rozwojowi konkurencji;
 jest bardziej restrykcyjny od systemu

obligatoryjnego;

 spełnienie wymagań bezpieczeństwa

nie zwalnia od odpowiedzialności;

Eliminacja barier dla handlu w UE

 Traktat Rzymski, art. 30 – 36
 Traktat Rzymski, art. 1000
 Dyrektywa 83/189/EEC zastąpiona dyrektywą

98/34/EEC

 Nowe podejście – harmonizacja techniczna (1985)
 Traktat Rzymski, art.100a
 Orzecznictwo Europejskiego Trybunału

Sprawiedliwości – wyrok w sprawie „Cassis de
Dijon” (1979r.)

„Cassis de Dijon”

Każdy produkt legalnie wyprodukowany

i sprzedawany w jednym z Państw

członkowskich musi być dopuszczony do

rynku innego Państwa Członkowskiego.

Zasada ekwiwalencji -

poziom ochrony dotyczącej różnych interesów

(w tym zdrowie, bezpieczeństwo) w różnych

krajach uznaje się za równoważny.

Międzynarodowe organizacje normalizacyjne

ISO Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna

(International Organisation for Standardization)

- organizacja pozarządowa z siedzibą w Genewie
- powołana do życia w 1947 r.

www.iso.org

IEC Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna

(International Electrotechnical Commission)

- organizacja pozarządowa z siedzibą w Genewie,
- powołana do życia w 1906

r.

www.iec.ch

WSSN

Światowa Sieć Usług Normalizacyjnych

(World Standards Services Network)

www.wssn.net

Międzynarodowe dokumenty normatywne

- mają charakter zaleceń przeznaczonych do

stosowania w skali międzynarodowej i są

publikowane w postaci:

norm, specyfikacji technicznych, raportów

technicznych lub przewodników,

i w tym charakterze są przyjmowane przez kraje

członkowskie.

Międzynarodowe dokumenty normatywne

 stanowią podstawę dla norm krajowych i regionalnych oraz

dla systemów oceny zgodności (certyfikacja) i uzgodnień

technicznych w handlu międzynarodowym;

 mogą też być wykorzystane przez władze krajowe w

pracach legislacyjnych, jako podstawa krajowych przepisów

technicznych;

 nie ma obowiązku wprowadzania norm ISO czy IEC przez ich

członków do zbiorów norm krajowych, choć jest to zalecane

dla ułatwienia handlu międzynarodowego;

Międzynarodowe dokumenty normatywne

• ISO i IEC pełnią ważną rolę w procesie globalizacji:

 zaspokajają zapotrzebowania rynku globalnego na

międzynarodowe dokumenty normatywne i systemy oceny

zgodności;

 ustanawiają warunki niezbędne dla wspólnego funkcjonowania

kompleksów i systemów;

 przyczyniają się do podniesienia poziomu jakości wyrobów i

usług, oraz wydajności procesów technologicznych;

 pełnią ważną rolę w międzynarodowych działaniach na rzecz

ochrony środowiska oraz zdrowia i bezpieczeństwa;

• zakres ISO obejmuje różne dziedziny działalności naukowej,

technicznej i ekonomicznej poza sektorem elektrotechniki

i elektroniki, którym zajmuje się IEC oraz telekomunikacji.

Polski Komitet Normalizacyjny

PKN,

jako krajowa jednostka normalizacyjna,

upoważniona na mocy ustawy do

reprezentowania interesów Polski w

dziedzinie normalizacji na arenie

międzynarodowej,

prowadzi współpracę z organizacjami

normalizacyjnymi szczebla

międzynarodowego

i europejskiego,

a także z krajowymi jednostkami

normalizacyjnymi innych państw.

PKN – ISO - IEC

• Polski Komitet Krajowy Elektrotechniki został

członkiem IEC

w 1923 r. Obecnie rolę krajowego komitetu

elektrotechniki pełni PKN.

• PKN został członkiem założycielem ISO w 1947r. i

odgrywa w niej ważną rolę aż do dziś jako krajowa
jednostka normalizacyjna.

Europejskie organizacje normalizacyjne

CEN Europejski Komitet Normalizacyjny
(w tym ECISS - Europejski Komitet ds. Normalizacji

Żelaza i Stali)

(European Committee for Standardization)

www.cen.eu

- powstał w 1974 r.

CENELEC Europejski Komitet Normalizacyjny

Elektrotechniki

(European Committee for Electrotechnical Standardization)

www.cenelec.eu

- powstał w 1973 r.

ETSI Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych

(European Telecommunications Standards Institute)

www.etsi.org

- powstał w 1988 r.

Europejskie organizacje normalizacyjne

- idea wprowadzenia Jednolitego Rynku

Europejskiego

w ramach Wspólnoty Europejskiej oraz EFTA

- stowarzyszenia prawa prywatnego z

siedzibami:

CEN i CENELEC - Bruksela

ETSI

-

Sophia Antipolis

Europejskie organizacje normalizacyjne

 członkami CEN są krajowe jednostki normalizacyjne

(NSB) państw Unii Europejskiej i EFTA;

 członkami CENELEC są krajowe komitety

Elektrotechniki (NC) państw UE i EFTA;

Obowiązuje, podobnie jak w przypadku

organizacji międzynarodowych, zasada

jednego członka

z jednego kraju.

ETSI

 zasady członkostwa są odmienne;

 członkiem ETSI może zostać każda organizacja, firma czy instytucja

związana z telekomunikacją z krajów obszaru CEPT
(Europejska Konferencja Administracji Poczty i Telekomunikacji);

 członkiem stowarzyszonym może zostać instytucja, organizacja lub

firma spoza Europy
(producenci, operatorzy, użytkownicy końcowi, instytuty naukowe
i uczelnie, organa administracji i krajowe jednostki normalizacyjne);

 inną formą współpracy z ETSI jest podpisanie specjalnego

porozumienia (tzw. Memorandum of Understanding - MoU), na mocy

którego organizacja będąca sygnatariuszem porozumienia pełni rolę

Krajowej Organizacji Normalizacyjnej ETSI
(tzw. ETSI/NSO);

PKN – CEN/CENELEC

W 1991 r. PKNMiJ uzyskał status afilianta CEN i CENELEC

(przejęty następnie przez PKN w 1994r.)

- częściowy dostęp do informacji o działalności tych organizacji,
- dostęp do norm europejskich i wprowadzanie ich do Polskich

Norm,

- uczestnictwo w pracach komitetów i podkomitetów technicznych
w charakterze obserwatora;

PKN otrzymał status pełnego członka w CEN i CENELEC

z dniem 1 stycznia 2004 r.

- spełnienia przez PKN warunków niezbędnych do uzyskania

członkostwa.

Polskie Normy

 norma o zasięgu krajowym, przyjęta w drodze konsensu

i zatwierdzona przez Polski Komitet Normalizacyjny,

powszechnie dostępna, oznaczona – na zasadzie

wyłączności - symbolem PN;

 do 31 grudnia 1993 roku stosowanie PN było obowiązkowe i

pełniły one rolę przepisów;

 nieprzestrzeganie postanowień PN było naruszeniem prawa;

Od 1 stycznia 2003 stosowanie PN jest już całkowicie

dobrowolne.

 przy czym od 1994r. do 31 grudnia 2002 istniała możliwość,

przez właściwych ministrów i w pewnych przypadkach,

nakładania obowiązku stosowania PN.

Normy Branżowe BN i Wojskowe Normy

Branżowe WBN

Zgodnie z art. 28 ustawy z dnia 12 września 2002 r.

o normalizacji (Dz. U. Nr 169 poz.1386 z późn. zm.)

PKN zarchiwizował i przekazał zbiory:

-

Branżowych Norm (BN)

-

Wojskowych Branżowych Norm (WBN )

do Archiwum Akt Nowych.

Normy branżowe, które zostały wydane do dnia wejścia
w życie ustawy o normalizacji są dostępne w

Archiwum Akt

Nowych

.

Polskie Normy

 Przywoływanie PN w rozporządzeniach ministrów nie skutkuje

nałożeniem obowiązku stosowania PN, ponieważ jest to niezgodne
z regułami legislacyjnymi - akt prawny niższego rzędu nie może
zmieniać postanowień aktu wyższego rzędu.

 Polskie Normy są opracowywane przez Komitety Techniczne –

ciała
złożone przez ekspertów delegowanych przez instytucje
zainteresowane normalizacją.

 PKN nie jest odpowiedzialny za treść norm i nie jest urzędem

tworzącym przepisy techniczne, nadzoruje jedynie zgodność

procesów opracowywania norm z przepisami wewnętrznymi PKN.

 Zatwierdzenie projektu przez PKN jest formalnym stwierdzeniem

tej
zgodności i nadaniem projektowi statusu normy krajowej.

PKN

 Od chwili podpisania układu akcesyjnego z UE Polski Komitet

Normalizacyjny zajmuje się przede wszystkim

wprowadzaniem do PN Norm Europejskich, które są

ważnym elementem harmonizującym jednolity rynek

europejski.

 Harmonizacja polskiego systemu norm technicznych była

w procesie akcesyjnym jednym z najważniejszych warunków

do spełnienia.

 Normy Europejskie nie są powszechnie dostępne (nie można

kupić Normy Europejskiej), są natomiast dostępne w

implementacjach krajowych.

 W obszarach nie objętych normalizacją europejską PKN

wprowadza normy identyczne z normami

międzynarodowymi. Te normy mają odpowiednio oznaczenie

PN-ISO i PN-IEC.

Normy Europejskie

- różne normy własne poszczególnych krajów utrudniają swobodny
przepływ towarów i usług w Europie,

- zharmonizowane normy liberalizują handel, stymulują rozwój

nowych

rynków, poprawiają konkurencję i zapewniają konsumentom
i użytkownikom swobodę wyboru towarów i usług stając się w ten
sposób bardzo ważnym elementem europejskiej polityki
przemysłowej,

- w wielu sektorach normy zharmonizowane pozwalają wytwórcy
deklarować zgodność jego wyrobu z formalnymi wymaganiami bez
konieczności przeprowadzania certyfikacji przez stronę trzecią,

Normy Europejskie

 w każdym kraju członkowskim UE i EFTA

teksty norm krajowych wprowadzających

Normy Europejskie są takie same;

 Polska Norma wprowadzająca Normę

Europejską ma oznaczenie PN-EN,

niemiecka DIN-EN itd.;

 ma to ogromne znaczenie przy swobodnym

przepływie towarów na rynku europejskim;

Polskie Normy

 oznaczenie "(oryg.)" po tytule normy identyfikuje

normy wprowadzone do zbioru Polskich Norm tak
zwaną metodą uznania (bez tłumaczenia na jezyk
polski), dostępne w jezyku angielskim,
niemieckim lub francuskim;

 oznaczenie "(oryg.)" zastąpiło stosowane

wcześniej oznaczenie "(U)", dodawane po
numerze PN;

Normy międzynarodowe, regionalne i

krajowe

 Międzynarodowe: ISO, IEC;

 Regionalne: EN, ETSI - jedynie jako wdrożenia do norm

krajowych
(PN-EN, DIN-EN, BS-EN, NF-EN etc.);

 Krajowe (w tym wprowadzenia norm europejskich EN):

niemieckie DIN, DIN EN,

brytyjskie BS, BS EN,

francuskie NF, NF EN,

amerykańskie ASTM, ANSI, IEEE,

austriackie ÖN, ÖN EN,

włoskie UNI, UNI EN,

czeskie CSN, CSN EN,

słowackie STN,

japońskie JIS,

rosyjskie GOST, i inne.

Normy Europejskie

Podstawą sukcesu europejskiego przemysłu

jest tworzenie trwałego partnerstwa

pomiędzy wytwórcą i dostawcą,

szczególnie poprzez spełnienie wymagań

norm europejskich

z zakresu europejskiego zarządzania

jakością.

Europejskie Normy zharmonizowane

Europejskie Normy zharmonizowane

wspomagają legislację w ramach tzw.

Nowego Podejścia, ale ich stosowanie

jest całkowicie dobrowolne.

Akty UE

• Dyrektywy – obowiązują co do celu, wymagają przeniesienia

do prawa krajowego.

Występują przypadki zamienności Dyrektyw tzw. Starego

Podejścia

z innymi aktami, np. w przypadku przemysłu motoryzacyjnego

z Regulaminami Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji

Narodów Zjednoczonych (Regulaminy EKG ONZ).

• Decyzje – obowiązują państwa członkowskie, do których są

adresowane.

• Zalecenia – nie są obligatoryjne z wyjątkiem przypadków,

gdy stanowią interpretacje dyrektyw.

• Rozporządzenia – akty najwyższej rangi, obowiązują

bezpośrednio wszystkie państwa członkowskie, nie wymagają

transpozycji.

Dyrektywy nowego podejścia

- Dyrektywy Wspólnoty Europejskiej NP

uchwalane są zgodnie z zasadami zawartymi w

uchwale Rady UE
z 7 maja 1985 r. w sprawie nowego podejścia do

harmonizacji technicznej.

- Dyrektywy NP to przepisy techniczne wspólne

dla całego EOG zawierające zasadnicze

wymagania (bezpieczeństwa).

- Dyrektywy nowego podejścia dotyczą zagadnień

związanych z bezpieczeństwem użytkowania,

ochroną zdrowia i ochroną środowiska.

- Określają zagrożenia, które producent powinien

wykryć i wyeliminować.

Dyrektywy nowego podejścia

Jeśli wyrób został wytworzony zgodnie

z dyrektywą nowego podejścia oznacza to,

że nie zagraża zdrowiu ani nie jest szkodliwy

dla środowiska naturalnego

- nie tylko w postaci gotowej, ale również na

wszystkich etapach jego wytwarzania.

Dyrektywy - wymagania zasadnicze

Poszczególne dyrektywy nowego

podejścia regulują sposób dokonania

oceny zgodności z wymaganiami

zasadniczymi.

Dyrektywy - wymagania zasadnicze

Realizacja wymagań zasadniczych:

- bezpośrednio,
- przez zastosowanie dobrowolnych norm

zharmonizowanych.

Użycie norm zharmonizowanych daje

domniemanie zgodności z wymaganiami

zasadniczymi dyrektywy.

Dyrektywy - wymagania zasadnicze

– wymagania w zakresie cech wyrobu, jego

projektowania lub wytwarzania, określone
w dyrektywach nowego podejścia.

Uwaga!
Zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy o systemie oceny zgodności
w przypadku wyrobów budowlanych przez zasadnicze

wymagania

należy rozumieć wymagania podstawowe, określone w

ustawie –

Prawo budowlane

Ocena zgodności z zasadniczymi

wymaganiami

1. Wyrób badany przez:
a)

producenta lub jego upoważnionego

przedstawiciela, jeżeli nie jest wymagane

przeprowadzenie badań przez laboratorium

niezależne od dostawcy i odbiorcy,

b) notyfikowane laboratorium, jeżeli jest wymagane

przeprowadzenie badań przez laboratorium

niezależne od dostawcy i odbiorcy.

2. Sprawdzenie zgodności z zasadniczymi

wymaganiami – przez notyfikowaną  jednostkę

inspekcyjną.

3. Certyfikacja – przez notyfikowaną jednostkę

certyfikującą.

Producent lub jego upoważniony przedstawiciel,

który poddał wyrób lub proces jego wytwarzania

ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami

i potwierdził ich zgodność,

wystawia deklarację zgodności,

jeżeli zastosowana procedura oceny zgodności to

przewiduje,

oraz

umieszcza oznakowanie zgodności.

Oznakowanie zgodności CE

- 

oznakowanie potwierdzające zgodność

wyrobu

z zasadniczymi wymaganiami.

Oznakowanie CE

- jest paszportem wyrobu dla nadzoru

rynku;

- nie jest:

– znakiem zgodności z normami

zharmonizowanymi,

– znakiem certyfikacyjnym bezpieczeństwa,
– znakiem konsumenckim.

Oznakowanie zgodności CE

"Kto umieszcza oznakowanie zgodności na wyrobie,

który nie podlega temu oznakowaniu

lub wprowadza do obrotu taki wyrób,

podlega grzywnie."

(Ustawa o systemie oceny zgodności)

Deklaracja zgodności

– oświadczenie

producenta lub jego upoważnionego

przedstawiciela

stwierdzające na jego wyłączną

odpowiedzialność,

że wyrób jest zgodny

z zasadniczymi wymaganiami.

Pozytywny wynik oceny zgodności

z zasadniczymi wymaganiami,

dokonywanej przez notyfikowaną

jednostkę certyfikującą,

stanowi podstawę do wydania

producentowi lub jego

upoważnionemu przedstawicielowi

certyfikatu zgodności.

Certyfikat zgodności

– dokument wydany przez notyfikowaną

jednostkę certyfikującą, potwierdzający, że

wyrób i proces jego wytwarzania są

zgodne

z zasadniczymi wymaganiami.

Notyfikacja

- zgłoszenie Komisji Europejskiej i państwom

członkowskim Unii Europejskiej

autoryzowanych jednostek

certyfikujących, inspekcyjnych oraz

laboratoriów

właściwych do wykonywania czynności

określonych

w procedurach oceny zgodności.

Autoryzacja

- zakwalifikowanie

przez ministra lub kierownika urzędu

centralnego, właściwego ze względu na

przedmiot oceny zgodności, zgłaszającej się

jednostki lub laboratorium do procesu

notyfikacji.

Dyrektywy - wymagania szczegółowe

- wymagania, które powinien spełniać wyrób,

określone w aktach prawnych Wspólnot

Europejskich

innych niż dyrektywy nowego podejścia.

Oceny zgodności wyrobu ze

szczegółowymi

wymaganiami

dokonuje producent lub importer.

System kontroli wyrobów

wprowadzanych do obrotu tworzą

Prezes Urzędu

Ochrony Konkurencji i

Konsumentów

oraz

organy wyspecjalizowane. 

 

Kontrolę spełniania przez wyroby zasadniczych

lub innych wymagań prowadzą:

• wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej;
• inspektorzy pracy;
• Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej;
• organy Inspekcji Ochrony Środowiska;
• Prezes Urzędu Transportu Kolejowego;
• organy nadzoru budowlanego;
• Prezes Wyższego Urzędu Górniczego;
• dyrektorzy urzędów morskich;
• wojewódzcy inspektorzy transportu

drogowego.

Postępowania w zakresie wprowadzonych do obrotu

lub oddanych do użytku wyrobów niezgodnych

z zasadniczymi lub innymi wymaganiami

prowadzą:

• Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów;

• okręgowi inspektorzy pracy;

• Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej;

• wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska;

• Prezes Urzędu Transportu Kolejowego;

• organy nadzoru budowlanego;

• Prezes Wyższego Urzędu Górniczego;

• dyrektorzy urzędów morskich;

• wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego.