TEMAT:

Przedsiębiorstwo i przedsiębiorczość w teoriach

ekonomicznych

1.

Zarys teorii przedsiębiorczości

Przedsiębiorczość jest zjawiskiem odkrytym

stosunkowo dawno, bo już w XVIII wieku. Jednak

do niedawna przedsiębiorczość i przedsiębiorca

nie cieszyli się szczególnym zainteresowaniem ze

strony ekonomistów. Powyższe stwierdzenie nie

oznacza jednak, że w różnych teoriach i

koncepcjach ekonomicznych nie pojawiała się

przedsiębiorczość, utożsamiana zwykle z

działalnością właściciela niedużego

przedsiębiorstwa (małego kapitalisty).

Najczęściej przedsiębiorczość jest definiowana jako

ludzka zdolność przekształcania idei w rzeczy

realne (produkty, usługi, doświadczenia,

rozwiązania lub ich połączenie)

Przedsiębiorczość jest mieszanką wielu różnych składników

pochodzących z trzech źródeł:

-ze świata idei,
-osobowości,
-zasobów.
Innymi słowy jest to zdolność przekształcania pomysłów w

rzeczy realne, zainicjowana przez niezadowolenie z

istniejącego stanu rzeczy. Można też rozumieć

przedsiębiorczość jako tworzenie nowych wartości dla ludzi.

Pojecie to wiąże się z organizowaniem nowych zasobów dla

wzrostu podaży i może być rozpatrywana na kilku poziomach

jako:

-przedsiębiorczość własna – odnosząca się do konkretnej osoby,
-przedsiębiorczość małego biznesu,
-przedsiębiorczość gospodarczych systemów zorganizowanych –

obejmująca zagadnienia funkcjonowania ludzi w konkretnej

organizacji i tworzenie systemów motywacyjnych do

rozwijania przedsiębiorczości na potrzeby przedsiębiorstwa,

-przedsiębiorczość w administracji rządowej i lokalnej,
-przedsiębiorczość w sektorze organizacji społecznych,
-przedsiębiorczość międzynarodowa

Przedsiębiorczość firm objawia się na pięciu

poziomach:

-nowatorskim pomyśle – przypadkowej obserwacji,

badaniach itp..,

-motywacji – chęci osiągnięcia korzyści,
-zapewnieniu środków realizacji pomysłu,
-działaniu związanym z realizacją pomysłu –

wykonaniem,

-sprzedaży – decydujące o sukcesie przedsiębiorstwa.
Przedstawione koncepcje przedsiębiorczości stanowią

nadal przedmiot ożywionych dyskusji wśród

ekonomistów i przedstawicieli nauk społecznych.

Spójrzmy na przedsiębiorczość w doktrynie

ekonomicznej. Najbardziej znana w fachowej

literaturze ekonomicznej (zwykle od niej zaczynamy)

jest teoria Josepha Schumpetera sformułowana w

pierwszej połowie XX wieku.

Jego sformułowania przedsiębiorczości wyprowadzane są

z funkcji realizowanych przez przedsiębiorcę. J.

Schumpeter powołując się na J.B. Saya, który

stwierdził, iż funkcją przedsiębiorcy jest kombinowanie

czynników produkcji. Jest to przy tym działalność

specjalnego rodzaju, gdy czynniki te zostają połączone

po raz pierwszy, łączenie ich w trakcie prowadzenia

przedsiębiorstwa jest jedynie zwykłą rutyną.

Przedsiębiorczość obejmuje pięć następujących

przypadków:

• wprowadzenie nowego towaru, z jakim konsumenci

nie są jeszcze obeznani, lub nowego gatunku towaru,

• wprowadzenie nowej metody produkcji

• otwarcie nowego rynku,

• zdobycie nowego źródła surowców lub półfabrykatów,

• przeprowadzenie nowej organizacji przemysłu, np.

stworzenie sytuacji monopolistycznej lub złamanie

pozycji monopolistycznej.

Inne spojrzenia na przedsiębiorczość

Koncepcja Kirznera definiuje

przedsiębiorczość jako spostrzeganie i
wykorzystywanie szans przedsiębiorczych.
Szanse przedsiębiorcze to takie sytuacje, w
których mogą być wprowadzane na rynek
nowe produkty, usługi, surowce i metody
organizacyjne, sprzedawane po cenach
wyższych niż wynosi ich koszt ich produkcji.
Owe szanse istnieją obiektywnie w świecie,
natomiast proces ich spostrzegania ma
charakter subiektywny i jest właściwy dla
jednostek przedsiębiorczych.

Zintegrowany model

przedsiębiorczości

Zintegrowany model przedsiębiorczości oparty na

powiązaniach między wejściami a wyjściami
przedsiębiorczości. Na wejście składają się
kluczowe czynniki niezbędne do procesu
przedsiębiorczości, takie jak: szanse w otoczeniu,
osoby przedsiębiorcze, unikatowa koncepcja
firmy, uwarunkowania organizacyjne, zasoby.
Natępnie ma miejsce (zachodzi proces
przedsiębiorczy i na wyjściu otrzymujemy :
dobrze funkcjonujące przedsiębiorstwo, tworzenie
wartości, nowe produkty, usługi, procesy,zysk
i/lub osobiste korzyści, zatrudnienie, aktywa oraz
wzrost dochodu, niepowodzenie/ strata

2. Przedsiębiorstwo

jako efekt postaw

przedsiębiorczych

Bez przedsiębiorczości nie ma dobrze funkcjonujących, a co

najważniejsze nie ma nowych przedsiębiorstw. Orientacja
przedsiębiorcza odnosi się do procesów, praktycznych
doświadczeń i aktów podejmowania decyzji, które prowadzą do
realizacji czegoś nowego. Użycie pojęcia orientacji
przedsiębiorczej wnosi więc dwa wyróżniki: odnosi się do
przedsiębiorstw oraz podkreśla procesowe aspekty
przedsiębiorczości.

Wyróżniamy pięć kluczowych cech orientacji przedsiębiorczej, a

mianowicie:

• Autonomię działania – odnosi się to do niezależnego działania

osoby lub zespołu w formułowaniu idei i doprowadzeniu do jej
wykonania. Ludzie cenią sobie autonomię działania, ale także ją
wykorzystują. Aby tworzyć coś nowegfo potrzebny jest duch
niezależności. Po to aby organizacja była przedsiębiorcza, musi
dopuszczać, aby osoby w niej zatrudnione mogły rozwijać swoją
niezależność, ukierunkowaną na poszukiwanie nowych rozwiązań.

• Innowacyjność – cechuje osoby lub przedsiębiorstwa do

angażowania się w nowe idee, eksperymentowanie i realizację
procesów, w których wyniku powstają nowe produkty, usługi lub
procesy technologiczne. Innowacyjność to także rozpoznawanie
i zaspokajanie nowych potrzeb klientów.

• Ryzyko działania – to inaczej chęć podejmowania działań,

których wynik nie jest pewny. Oznacza ono w kategoriach
finansowych chęć angażowania dużych środków o wysokim
zwrocie (rentowności), ale również znaczącym
prawdopodobieństwie wystąpienia strat

• Proaktywność – to działania wyprzedzające przyszłe problemy,

potrzeby lub zmiany. W ujęciu ekonomicznym proaktywność
oznacza procesy ukierunkowane na antycypowanie działania w
odniesieniu do przyszłych potrzeb poprzez poszukiwanie nowych
szans, wprowadzanie nowych produktów przed konkurencją.

• Agresywność wobec konkurencji – oznacza skłonność do

podejmowania bezpośrednich i intensywnych wyzwań
konkurentów w celu wejścia na rynek lub poprawy pozycji firmy.

3. ZNACZENIE PRZEDSIĘBIORSTW w gospodarce

O sukcesie lub jego braku w procesie rozwoju

gospodarki decyduje to, co dzieje się w

przedsiębiorstwach. Z jednej strony niska ich

konkurencyjność może zagrozić makroekonomicznej

stabilizacji gospodarki, z drugiej zaś strony, im

bardziej efektywna jest polityka makroekonomiczna,

tym większa presja na przedsiębiorstwa wywołana

aprecjacją waluty krajowej i z kolei tym bardziej

prawdopodobne jest ryzyko zachwiania wzrostu

gospodarczego. Przedsiębiorstwa odgrywają także

zasadniczą rolę w procesie stabilizacji gospodarki,

zmierzającym do tłumienia inflacji i stabilizacji cen.

Podkreślanie znaczącej roli przedsiębiorstw ma

szczególne znaczenie w Polsce, wydaje się, iż w

naszym kraju mamy do czynienie ze swoistą

dyktaturą makroekonomistów.

To przedsiębiorstwa są fundamentem

każdej gospodarki, stanowią o jej sile i
pozycji konkurencyjnej. Doświadczenia
gospodarki światowej w ostatnich
dwóch latach (od wybuchu kryzysu)
pokazują, iż oparcie rozwoju na
instytucjach finansowych
doprowadziło do krachu. Poprawa
sytuacji zaś, może nastąpić jedynie za
sprawą przedsiębiorstw, w których
wytwarzana jest wartość dodana.

4. Definiowanie przedsiębiorstwa

Def. ekonomiczna przedsiębiorstwa: przez

przedsiębiorstwo rozumiemy osobą lub zespół osób
wyposażonych w majątek, prowadzących
działalność gospodarczą, wyodrębnione pod
względem ekonomicznym i prawnym.

• Wyodrębnienie ekonomiczne oznacza, że

przedsiębiorstwo jest wyodrębnione pod względem
majątkowym i wynikowym (rachunkowym),

• Wyodrębnienie prawne związane jest z jego

podmiotowością prawną (przedsiębiorstwo działa w
określonym systemie prawnym – jest prowadzone
w określonej formie przewidzianej przez ten system
i jest podmiotem określonych praw i obowiązków)

Def. Prawna – art.. 55 Kodeksu cywilnego:

przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem

składników niematerialnych i materialnych,

przeznaczonym do prowadzenia działalności

gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1. Oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub

jego wyodrębnione części,

2. Własność nieruchomości lub ruchomości, w tym

urządzeń materiałów, towarów i wyrobów oraz inne

prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,

3. Prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy

nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych

stosunków prawnych,

4. Wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i

środki pieniężne,

5. Koncesje, licencje i zezwolenia,

6. Patenty i inne prawa własności przemysłowej,
7. Majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa

pokrewne,

8. Tajemnice przedsiębiorstwa,
9. Księgi i dokumenty związane z prowadzeniem

działalności gospodarczej.

Definicja prawna traktuje przedsiębiorstwo w sposób

przedmiotowy, przede wszystkim jako przedmiot
obrotu (sprzedaży w całości lub części), a nie w
sposób podmiotowy, tj jako podstawową jednostkę
w gospodarce, charakteryzującą się określonymi
cechami i zdolną do samodzielnego występowania
w obrocie gospodarczym, tzn zawierającą umowy i
dochodzącą realizacji tych umów przed sądami

5. Zasady działania przedsiębiorstwa:

• Zasada przedsiębiorczości –

polega na wykazywaniu przez

przedsiębiorstwo cech przedsiębiorczości w postaci oferowania
nowych produktów i usług oraz poszukiwaniu nowych rynków,
wyszukiwaniu nowych potrzeb i możliwości ich zaspokojenia

• Zasada gospodarności –

wynika z ograniczoności środków,

którymi dysponuje przedsiębiorstwo, przedstawia się ją zazwyczaj
w postaci dwóch reguł: maksymalizacji efektów bądź minimalizacji
nakładów

• Zasada dochodowości (rentowności) –

oznacza

konieczność efektywnego działania, tj uzyskiwania nadwyżki
efektów nad nakładami koniecznymi do ich osiągnięcia

• Zasada płynności finansowej –

tj zdolności do do

terminowego regulowania zobowiązań