Zjawiska społeczne

związane z

funkcjonowaniem w

grupie

Wady i zalety działań

zespołowych

Rozwiązywanie problemów

pojawiających się w grupie

dr Kamila Lasocińska

Pytania

Jakie są wady działań zespołowych?
Wymień 5 wad pracy zespołowej
Wymień jakie mogą być przyczyny porażek w

pracy zespołu?

Jakie są zalety działań zespołowych?
Wymień 5 zalet pracy zespołowej
Wymień, co przyczynia się do sukcesu w

pracy zespołu?

Zastosuj diagram SWOT w analizie wad i

zalet

Diagram analizy SWOT

Dysfunkcje pracy zespołowej

Dysfunkcje pracy zespołowej

wg P. Lencioni

Pięć przyczyn porażek

działania zespołowego,

dysfunkcji:

• 1.”… brak wzajemnego zaufania członków zespołu. W

gruncie rzeczy wynika to z ich niechęci do uzależnienia się od
grupy…

• 2…obawa przed konfliktem. Zespoły, w których brakuje

zaufania, nie potrafią zaangażować się niepohamowaną i
namiętną debatę nad swymi pomysłami…

• 3 …brak zaangażowania. Członkowie zespołu, którzy tylko

dla siebie zachowali swoje opinie [….] rzadko, jeśli w ogóle
kiedykolwiek, angażują się w podejmowanie decyzji…

• 4….unikanie odpowiedzialności.  Bez zaangażowania w

plan działań [….] nawet [….] najsilniej motywowani ludzie
mają opory przed zwracaniem swoim kolegom uwagi, kiedy
ich działania [….] nie sprzyjają [….] dobru zespołu.

• 5…..Brak dbałości o wyniki pojawia się tam, gdzie

członkowie zespołu przedkładają własne potrzeby[….] ponad
wspólne cele zespołu”

•  Można zatem mówić o pewnych

źródłach niepowodzenia pracy
zespołowej wynikającej najczęściej z
relacji interpersonalnych, ale także z
powodów osobistych.

Wady działań

zespołowych

• – czasochłonność,

– skłonność do kompromisów,
– prawdopodobieństwo  konfliktów,
– możliwość zdominowania zespołu
przez jednostkę,
– rozmycie odpowiedzialności,
– możliwość wystąpienia syndromu
„myślenia grupowego”,

Wady  działania

zespołowego c.d.

• spowalnia procedury rozwiązywania problemów

(decyzji);

• zabija indywidualizm ludzi;
• prowadzi często do kompromisu, co oznacza, że nie

jest to najlepsze rozwiązanie z możliwych, stąd
niekiedy nazywa się przyjęte rozwiązania „zgniłym
kompromisem”;

• jest organizacyjnie znacznie trudniejsze niż

przydzielanie pracy indywidualnej, a większość
ludzi najefektywniej pracuje, kiedy czyni to w
sposób dla siebie właściwy, co nie zawsze
odpowiada innym członkom zespołu;

• wprowadza dodatkową formalizację;

Negatywne zjawiska występujące

w grupie: Syndrom myślenia

grupowego - symptomy

• Grupa przecenia swoją siłę (iluzja

wszechmocności)

• Wiara we „wrodzoną” moralność grupy
• Grupa zamyka się w kręgu swoich

własnych stereotypów, rytuałów i iluzji

nie dopuszczając do swej świadomości

informacji z nimi niezgodnych

(racjonalizacja, negatywna

stereotypizacja przeciwnika)

Syndrom myślenia grupowego -

symptomy

• konformizacja
• Autocenzura
• Złudzenie jednomyślności
• Stróże poprawnego myślenia

Środki zaradcze - przykłady

• Przydzielić każdemu członkowi grupy osobę

bądź grupę osób pełniących rolę krytyka i

ewaluatora

• Lider powinien ograniczać, ze względu na

siłę, którą dysponuje, swoją aktywność przy

sugerowaniu rozwiązań bądź podejmowaniu

decyzji

• Lider powinien wyznaczyć dwie (lub więcej)

niezależnych podgrup pracujących nad tym

samym problemem

• Lider winien podjąć wszelkie możliwe kroki

utrudniające grupie izolowanie się,

zamykanie w kręgu własnych pomysłów,

stereotypów, ideologii

Facylitacja społeczna

• CZY obecność innych nas

mobilizuje?

Facylitacja to napięcie wynikające z
obecności innych osób i możliwość
oceny naszego działania, czego
rezultatem jest lepsze wykonanie
łatwiejszych zadań, lecz gorsze
wykonanie zadań trudniejszych.

Negatywne zjawiska

występujące w grupie:

Próżniactwo społeczne

• Jesteśmy pobudzeni i uwrażliwieni

bardziej w obecności innych, gdyż
jesteśmy poddawani ocenie, wykazujemy
stan wyższej gotowości

• Bycie z innymi może oznaczać też

wtopienie w grupę i trudno jest
określić wkład jednostki w działanie
– sprzyja to zjawisku zmniejszenia się
indywidualnego wkładu w pracę grupową

Zasada facylitacji i próżniactwa

społecznego

•

Jeśli nasze indywidualne wysiłki mogą

zostać ocenione wtedy obecność innych

czyni nas czujnymi i pobudzonymi,

spowoduje, że wykonamy lepiej zadania

proste i znane, natomiast gorzej te złożone.

•

Jeśli jednak inni są obecni, lecz nie daje

się ocenić naszych wysiłków, wówczas

prowadzi to do ich obniżenia – w takiej

sytuacji ludzie gorzej wykonują zadania

proste – natomiast lepiej te złożone.

Typy zadań w zespole

• Addytywne
• Koniunktywne
• Dysjunktywne

Zadania addytywne

• Wkład członków grupy jest równy –

najczęściej proste prace fizyczne
wykonywane są w grupie,

• na przykład w trakcie gaszenia

pożaru ludzie ustawieni w szeregu
podają sobie wiadra z wodą;
przeciąganie liny; wydawanie
okrzyku; śpiewanie piosenki

Zadania koniunktywne

• – grupa działa tak dobrze jak najsłabszy

jej członek, na przykład liczy się czas;
np. trwa przygotowywanie kluczowego
raportu, który ma się składać z kilku
części – raport zostanie ukończony
wtedy, gdy wszyscy złożą materiały;

Przykłady: jak szybko zespół alpinistów,

połączonych liną, zdobędzie szczyt
zależy od najsłabszego członka.

Zadania dysjunktywne

• – grupa działa efektywniej dzięki

najsprawniejszemu członkowi grupy;

• Jednak grupa wykonując takie zadanie

będzie efektywna tylko wtedy, gdy
najzdolniejszy członek potrafi przekonać
resztę do swojej racji. Zadanie dysjunktywne
jest najczęstszym typem zadania grupowego.

• Przykłady: Chicago Bulls zyskiwało, kiedy w

ich szeregach był M. Jordan, gdy go zabrakło,
drużyna osłabła;

• Grupy mają przewagę nad jednostkami

przy wykonywaniu zadań dysjunktywnych.
Zdarzy się to jednak tylko wówczas, gdy
najzdolniejsi członkowie zespołu zdołają
przekonać pozostałych do swoich racji.

• zarządzanie firmą, a w szcze gólności

zespołem rozwiązującym sytuację
kryzysową, ma charakter dysjunktywny;
efektywność grupy rośnie zdecydowanie,
gdy na jej czele stoi dobry lider.

Okoliczności pogarszające

wspólne wykonywanie zadań

• Eksperymenty psychologów społecznych ukazały

okoliczności, w jakich wspólne wykonywanie zadań
wpływa na pogorszenie indywidualnych wyników
i zmniejsza motywację do działania. Wyniki badań w
tym zakresie prowadzą do następujących wniosków:

– brak oceny wykonywania prostszych zadań

prowadził do wystąpienia próżniactwa
społecznego - zaangażowanie i poziom
wykonawstwa jednostek były niższe;

• w przypadku zadań trudniejszych i złożonych

przekonanie o braku oceny przyczynia się do
poprawienia rezultatów indywidualnego działania.

Zasada organizacji pracy

zespołowej

• Organizując pracę zespołową należy

doprowadzić do współuczestnictwa
wszystkich członków zespołu.

• Wedle M. A. Westa: „Na aktywność

składają się trzy podstawowe czynniki:
wpływ na podejmowanie decyzji,
dostęp do informacji
interakcja (współdziałanie)

• Prawdziwe współuczestnictwo występuje

wtedy, kiedy procedura podejmowania
decyzji jest określana wspólnie.

• Najskuteczniejszą formą wymiany

informacji jest bezpośrednia rozmowa

• Częstotliwość wzajemnych kontaktów

poszczególnych członków zespołu z
konieczności określa zakres
wymienianych informacji, wzajemną
orientację co do punktów spornych.

Wielkość zespołu a

skuteczność działań

Bardzo małym zespołom (2-3 osoby)
brakuje perspektywy, którą zapewnia
wielorakość poglądów, podczas gdy
wielkie zespoły (ponad 12-13 osób)
mogą stać się zbyt nieporadne do
zapewnienia skutecznej komunikacji i
uczestnictwa wszystkich członków w
pracach

D. Jaques proponuje stawiać

następujące pytania do

zespołu:

• Jakie fakty świadczą o tym, że grupa wypracowała

własne normy etyczne, uwzględniające takie sprawy,
jak samodyscyplina, poczucie odpowiedzialności,
uprzejmość, tolerancja, swoboda ekspresji itp.?

• Czy u jednego lub kilku członków da się

zaobserwować zachowania niezgodne z ustalonymi
normami?

• Czy normy są dobrze rozumiane przez wszystkich

członków, czy istnieją na tym tle jakieś
nieporozumienia?

• Które z norm wydają się sprzyjać rozwojowi grupy, a

które mają wpływ hamujący?

Walory działania

zespołowego

• Członkowie zespołu rozumieją priorytety

swoich kolegów i udzielają pomocy i wsparcia

• Istnieje otwarta komunikacja, która zachęca

do omawiania nowych pomysłów, lepszych
metod pracy, ujawniania problemów i obaw.

• Osiągane jest bardziej efektywne

rozwiązywanie problemów z uwagi na wiedzę
i kompetencję całego zespołu.

• Konflikt jest uważany za coś normalnego i

postrzegany jako szansa rozwiązywania
problemów

Walory działania

zespołowego

• Zespół mobilizuje w sferze myślenia,

grupa oddziałuje pobudzająco na swoich
członków i otoczenie.

• Zespół łagodzi napięcia emocjonalne.

Różnic poglądów nie da się praktycznie
uniknąć w dyskusjach oddziałujących na
sferę emocjonalną.

• Grupa łagodzi to napięcie a tym samym

do podniesienia wydajności jednostkowej.

Pozytywne zjawiska występujące

w grupie: Grupa posiada więcej

wiedzy i informacji

• Poszczególni członkowie grupy

posiadają inny zbiór wiadomości i
doświadczeń dotyczących zadania.

• Suma wiedzy, którą dysponuje grupa

jest większa niż wiedza
poszczególnych osób, jest również
większa od prostej sumy wiedzy
wszystkich uczestników grupy, ze
względu na efekt synergii.

Pozytywne zjawiska

występujące w grupie:

Zjawisko synergii

• Synergia to współdziałanie, kooperacja

czynników, skuteczniejsza niż suma ich
oddzielnych działań.

• W symbolicznej formie efekt synergetyczny

można zapisać w sposób następujący: 2+2=5

• W procesie grupowym powstaje swoista

wartość „dodana” sprawiająca, że zasób
wiedzy i informacji wszystkich członków grupy
jest większy niż prosta suma wiedzy
i informacji poszczególnych członków.

Synergia-przykłady

Pozytywne zjawiska występujące

w grupie: Wielostronne,

różnorodne podejście do problemu

• Działanie zespołowe pozwala

wykorzystać różnorodność
uczestników:
ich wiedzy, doświadczeń, stylów
myślenia. Większa liczba osób wnosi
zwykle większą liczbę rozwiązań.
Im więcej się ich rozważy tym
większa szansa na znalezienie
najlepszego rozwiązania.

Efekty pracy zespołowej

• Nauka efektywnej pracy zespołowej

w ramach jednej grupy stanowi dobre
przygotowanie do pracy zespołowej
w innych grupach.

• Jest to również dobre przygotowanie

do rozwoju. Praca zespołowa i
wydajność idą w parze.

Zwycięski zespół

• Wie, dokąd zmierza.
• Ustala cele możliwe do zrealizowania.
• Wykorzystuje wszystkie swoje zasoby w sposób energiczny i

z wyobraźnią.

• Przygotowuje wiele różnych wariantów działania.
• W miarę potrzeby stosuje doraźne strategie.
• Sprawdza osiągane postępy.
• Ma zaufanie do członków, że wywiążą się ze swojej części

wspólnego zadania.

• Ma wiarę w siebie opartą na realistycznych podstawach.
• W sposób wrażliwy, a jednocześnie pewny siebie układa

stosunki z otoczeniem.

Według K. Blöchliger

• Zespół potrzebuje jasnego podziału

obowiązków i ról. Ważne jest by każdy
członek grupy otrzymał albo sam przyjął
konkretne zadania i wiedział, na czym
polega jego rola.

• Zespół musi mieć wytyczone cele.

Ważne jest, żeby zarówno cała grupa, jak i
jej poszczególni członkowie zaakceptowali
wspólne dążenia zespołu i uznali ich wagę

Komunikacja i kierownictwo

• W zespole musi istnieć komunikacja.

Jednym z najważniejszych warunków jest
prawidłowa komunikacja  przebiegająca
między wszystkimi

• Sukces w pracy zespołowej wymaga

kierownictwa [….]  Zarządzanie jest
zawsze wypadkową rodzaju i okoliczności
zadań grupowych, warunków pracy,
struktury organizacyjnej i składu
osobowego

Rola facylitatora

• Facylitator to pomocnik grupy, sprawujący kontrolę

nad procesem rozwiązywania problemu lub
podejmowania wspólnej decyzji przez grupę. Może
nim być osoba wyłoniona z grupy lub ktoś spoza
zespołu poproszony o podjęcie się tej właśnie roli.

• Facylitator prezentuje postawę neutralną: nie

przedstawia własnych rozwiązań problemu, nie
ocenia pomysłów, nie opowiada się po żadnej ze
stron. Rola jego wymaga dużej elastyczności
działania i umiejętności dostosowywania się do
potrzeb członków grupy i grupy jako całości.

Funkcja facylitatora

• Wprowadzenie wyraźnego rozróżnienia między treścią pracy a

procesem grupowym,

• Zapewnienie prawidłowego przepływu informacji,
• Doprowadzenie do ustalenie reguł pracy,
• Dbanie o przestrzeganie wspólnych reguł pracy nad problemem,
• Określenie funkcji wszystkich uczestników spotkania,
• Prezentowanie różnych metod i procedur działania,
• Kierowanie procesem (koncentrowanie uwagi uczestników na

problemie, umożliwienie wszystkim pełnego uczestnictwa,
chronienie mniejszości, troska o reprezentację różnych punktów
widzenia, pomoc w określaniu potrzeb i interesów
indywidualnych oraz grupowych, ograniczanie napięć i
wzajemnych ataków),

• Dbanie o satysfakcję psychologiczną uczestników dyskusji i
• Sprawdzanie akceptacji rozwiązań proceduralnych i

merytorycznych.

Problemy grupowe i ich

rozwiązania

• Wypisz 5 problemów pracy grupowej z

jakimi spotkałeś się w swoim
doświadczeniu projektowym.

Zapisz 5 różnych rozwiązań do każdego z nich.
Wybierz te, które uważasz za najbardziej

efektywne

Wybierz te, które uważasz za najbardziej

korzystne dla dalszego funkcjonowania grupy

• Uzasadnij swoje rozwiązanie.

Bibliografia

• P. Lencioni, Pięć dysfunkcji pracy zespołowej.

Opowieść o przywództwie, przeł. A. Doroba,
Konstancin-Jeziorna 2005, s. 209-210.

• D. Jaques, Uczenie się w grupach, Radom

1997, s. 28.

• K. Blöchliger, Funkcja i znaczenie zespołu w

przedsiębiorstwie, [w:] K. Kälin, P. Müri,
Kierować sobą i innymi. Psychologia dla
kadry kierowniczej, Kraków 1998, s. 101-102.

• E.Aronson, T.D.Wilson, R.M. Akert „Psychologia

społeczna. Serce i umysł”, Wydawnictwo Zysk i S-ka,
Poznań 1997

• A.Hardingham „Praca w zespole”, Petit, Warszawa

1998

• R.W. Griffin „Podstawy zarządzania organizacjami”,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996

• J. Stoner, Ch. Wankel "Kierowanie" PWE Warszawa

1994

• T. Tyszka „Psychologiczne pułapki oceniania i

podejmowania decyzji”, GWP, Gdańsk 1999

• M.Doyle, D.Straus „Sposób na dobre zebranie”,

Wydawnictwo samorządowe FRDL, Warszawa 1997

• S.Mika, „Psychologia społeczna”, PWN, Warszaw 1984