WYŻSZA SZKOŁA BANKOWA W TORUNIU

FINANSE UNII

EUROPEJSKIEJ

Profesor, Dr. Hab. Ona Grażyna Rakauskiene

2016

Kryteria konwergencji (zbieżności)

z Maastricht



Kryterium stabilności cen

Średnia roczna stopa inflacji państwa < 1,5 pkt.proc. 3-ch krajówUE

o najbardziej stabilnych cenach



Kryterium długoterminowej stopy procentowej

Stopa procentowa kraju < 2pkt.proc.stopy proc. 3-ch krajów UEo

najbardziej stabilnych cenach



Kryterium kursu walutowego

Wahania kursu walutowego kraju w okresie 2-ch lat ~wahania kursu

centralnego ERM2



Kryterium fiskalne

Poziom deficytu < 3proc. PKB, dług publiczny <60 proc. PKB kraju



Kryterium zgodności legislacji

Zgodność ustawodawstwa krajowego z TWE, ESBC, ECB

Budźet ogólny Unii

Europejskiej

Podstawy prawne kształtowania i

realizacji budżetu ogólnego UE



Pierwsze źródło – traktaty

1.

Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską
(TWE)

2.

Traktat o Unii Europejskiej



Drugie źródło –

decyzje Rady Europejskiej,

dotyczące systemu zasobów własnych



Trzecie źródło –

Porozumiennie

międzyinstytucjonalne (Interinstitutional
Agreements) o procedurze budżetowej

Funkcje budżetu ogólnego UE



Finansowanie współnotowych polityk



Jest narzędziem osiągania spójności spółeczno-ekonomicznej



Wyrównuje bilans korzyści i kosztów integracji europejskiej

Jedną z cech odróżniających budżet ogólny od budżetów krajowych jest jego

wielkość

(w 2015 r. 144 mlrd. Euro)

Władza budżetowa UE



Parlament Europejski



Rada

Władza budżetowa klasifikuje dochody i

wydatki w ramach:



Tytulów



Rozdzialów



Artykulów



pozycji

Dochody i wydatki
instytucji UE



Parlament Europejski



Rada Europejska



Komisja Europejska



Europejski Trybunal Sprawiedliwości



Trybunal Obrachunkowy



Komitet Ekonomiczno- Spółeczny



Komitet Regionów



Rzecznik Praw Obywatelskich

Reformy budżetu ogólnego

UE



I pakiet Delorsa 1988-1992

- Limit środków własnych do PNB 1,15-1.20

proc.

- Wprowadzono czwarte źródlo
- Pierwsze porozumienie międzyinstytucjonalne
- Perspektywa finansowa



II pakiet Delorsa 1993-1999

- Perspektywa finansowa 1993-1999
- Limit środków własnych 1,20-1,27
- Jednolita stawka VAT

Reformy budżetu ogólnego



Perspektywa Finansowa 2000-

2006 – pakiet Santera



Perspektywa Finansowa 2007 –

2013 – pakiet Barroso



Perspektywa Finansowa 2014 –

2020

Cele 1988 - 1992



Cel 1 – wspieranie rozwoju i dostosowanie

strukturalne regionów słabo rozwiniętych



Cel 2 – restrukturyzacja regionów, które

są dotknięte upadkiem przemysłu



Cel 3 – zwalczanie długotrwałego

bezrobocia



Cel 4 – pomoc w zatrudnieniu ludziom

młodym



Cel 5 – reformy wspólnej polityki rolnej:

dostosowanie struktur produkcyjnych i

wspieranie obszarów wiejskich

Cele 1994 - 1999



Cel 1 – rozwój i strukturalne dostosowanie

regionów zacofanych



Cel 2 – konwersja regionów dotkniętych

regresją przemysłu



Cel 3 – zwalczanie długookresowego

bezrobocia oraz ułatwienie młodzieży dosępu

do rynku pracy



Cel 4 – przysstosowanie siły roboczej do zmian

w systemie produkcji



Cel 5 – wspieranie rozwoju obszarów wiejskich



Cel 6 – wspieranie regionów z bardzo niską

gęstością zaludnienia

Cele 2000 - 2006



Cel 1 – wsparcie regionów
zapóźnionych w rozwoju



Cel 2 – odbudowa terenów silnie
uzależnionych od upadających
gałęzi gospodarki



Cel 3 – modernizacja rynku pracy

Cele 2007 – 2013



Cel 1 – konwergencja



Cel 2 – konkurencyjność
regionalna i zatrudnienie



Cel 3 – europejska współpraca
terytorialna

Cele 2014 -2020



Innowacyjna Unia 23,0 mld EUR



Mobilna młodziez 1,4 mld EUR



Agenda cyfrowa dla Europy 2,4 mld EUR



Europa efektywnie korzystajaca z zasobów 22,1

mld EUR



Polityka przemysłowa w erze globalizacji 1,8 mld

EUR



Agenda na rzecz nowych umiejetnosci i zawodów

9,5 mld EUR



Europejska platforma przeciw ubóstwu 2,0 mld EUR

W 2012 roku 62,2 mld EUR (tj. 42,3% całego

budzetu) jest zwiazane z realizacja strategii

Europa 2020. Stanowi to ogólny wzrost o

4,5% w porównaniu z 2011 r. Wzrost ten był

mozliwy dzieki utrzymaniu w ryzach

wydatków administracyjnych, przedefi
niowaniu priorytetów i połaczeniu
najwazniejszych działan.

Budżet UE 2015 -
144,2
mlrd. Euro



Trwały wzrost 67,5



Zasoby naturalne 60,0



Obywatelstwo, wolność,

bezpieczeństwo i sprawiedliwość

2,1



UE jako partner na arenie

międzynarodowej, w tym : 9,4



Administracja, w tym: 8,3

Podstawowe zasady budźetowe

UE



zasada jednośći



zasada universalizmu



zasada sporządania budźetu na

okres roku



zasada równowagi budźetowej



zasada specyfikacji wydatków

Procedura budźetowa UE

1.

Sporządanie wstępnego projektu budźetu

przez Komisję Europejską

2.

Uchwalenie projektu budźetu przez Radę

3.

Pierwsze czytanie projektu budźetu przez

Parlament Europejski

4.

Drugie czytanie projektu budźetu przez

Radę

5.

Drugie czytanie projektu budźetu przez

Parlament oraz uchwalenie budźetu

Dochody budźetu UE

Dochody budżetowe

System zasobów własnych – podstawa

autonomii finansowej UE



Zasoby własne – 98 proc.



Inne dochody – 2 proc.

Podstawowym celem istnienia

systemu zasobów własnych jest

zapewnienie autonomii UE w stosunku

do krajów członkowskich

Kluczowe ograniczenie w
systemie zasobów
własnych

Pułap zasobów własnych do DNB

1,15 proc. 1992
1,20 proc. 1995
1,27 proc. 1999
1,24 proc. 2006
1,27 proc. 2013



Cła na artykuly rolne oraz składki

cukrowe pobierane z krajów

trzecich



Cła pobierane z importu od
państw

trzecich



Dochody z podatku VAT



Czwarte źródło (z tytułu DNB )

Struktura dochodów
budżetu UE – główne grupy

Dochody budźetowe UE

1971 1988

2009

Dochody budźetowe UE 100%

100 %

100 %



dochody własne

98



inne dochody

2

System zasobów własnych

100 %

100 %

100 %



Cła rolne i składki cukrowe 30,6 6,2 1,3



Pozostałe cła 25,0 22,3

15,4



Podatki z VAT (z podatku od
wartości dodanej)

-

57,2 17,1



Czwarte źródlo – beśpośrednie wpłaty
krajów członkowskich

-

10,6 66,2



Pozostałe dochody

44,4 3,7 0,0

Wydatki budźetu UE

Wydatki budżetu



Rolnictwo



Działania strukturalne



Polityki wewnęczne



Działania zewnęczne



Administracja



Rezerwy



Pomoc przedakcesyjna



Rekompensaty

Struktura wydatków budżetu ogólnego

(w proc.)

Rodzaje wydatków

1971 1988 1993 1998

2006

EFOGR – Sekcja Gwarancji
Operacje Strukturalne
Edukacja, kultura i inne
Energia, środowisko
Ochrona konsumenta
Prace badawczo – rozwojowe
Działania zewnętrzne
Wydatki administracyjne (wszystkich

instytucji)
Pozostałe wydatki (w tym zwroty

krajom członkowskim, gwarancje i

rezerwy)
Pomoc przedakcesyjna

79,6

5,3

0,0
6,2
5,9

64,3
15,6

-
-
-

2,7
1,8
4,6

11,0

53,9
31,6

3,4
4,4
5,1
1,6

48,2
35,4

3,6
5,2
5,6
2,2

44,9
34,3

1,0
0,3
1,3
4,1
5,3
5,4
0,2

3,2

Ogółem

100,

0

100,0 100,

0

100,

0

100,0

Wydatki na cele strukturalne

Podstawowym celem wydatków na finansowanie

przemian strukturalnych jest wzmocniene

spójności gospodarczej i współnoty

Fundusze strukturalne:



Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)



Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

(EFOGR)



Europejski Fundusz Socjalny (EFS)



Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa

(FIOR)

Fundusz Spójności

Cele priorytetowe 2000-
2006



Cel 1: wspieranie rozwoju oraz
dostosowań strukturalnych regionów
zapóźnionych



Cel 2: rekonversje gospodarcza i
spółeczna regionów przeżywających
trudności strukturalne



Cel 3: modernizacja systemów
oświaty,doskonalenia zawodowego i
zatrudnienia

Inicjatywy Wspólnotowe



INTEREG III



LEADER



EQUAL

Przedsięwzięcia
innowacyjne oraz pomoc
techniczna



0,4 proc.

Podzial środków na
finansowanie operacji
strukturalnych na 2006r.

Operacje strukturalne mln.EUR proc.

Cel 1 21 577 63,6
Cel 2 3 652 10,8
Cel 3 3 719 10,9
FIOR 172 0,5
Inicjatywy Wspólnotowe 1 866 5,5
Przedwsięwz. Innowacyjne 143 0,4
Fundusz spójności 2839 8,3
Ogółem 33 980

100,0

Zasady wykorzystania

środków z funduszy

strukturalnych UE



zasada koncentracji



zasada programowania



zasada partnerstwa



zasada uzupełniającego
charakteru finansowania



zasada efektywności

Wydatki na finansowanie rynków

rolnych

Cele:



zapewnienie wzrostu wydajności pracy w rolnictwie



zapewnienie odpowiedniego poziómu źycia ludności wiejskiej



stabilizacja rynków



zapewnienie dostępności produktów rolnych



zapewnienie konsumentom rozsądnych cen produktów

rolnych

Europejski fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

(EFOGR):



Sekcja Gwarancji



Sekcja Orientacji

Sekcja Gwarancji:



operacje, związane z regulowaniem rynków poszczególnych

produktów podlegających wspólnej organizacji



zwroty eksporterom, dokonującym sprzedarzy produktów

rolnych do krajów trzecich



wsparcie niektórych działań na rzecz poprawy zdrowności

roślin i zwierząt

Wydatki UE na polityki

wewnęczne



Kształcenie zawodowe, edukacja,

rozw

ój m

łodzie

źy, kultura, media

audiowizualne, informacja, kwestie

socjalne



Energia, zabespieczenia nuklearne w

ramach Euratomu oraz środowisko



Ochrona konsumenta, rynek wewnęczny,

przemysł, sieci transeuropejskie,

bespieczeństwo i wymiar

sprawiedliwo

ści



Badania i rozw

ój technologiczny

Perspektywa finansowa na
lata 2007-2013 (864,3
mld.euro)



Konkurencyjność na rzecz wzrostu i

zatrudnienia – 74,1 mld.euro



Spójność na rzecz wzrostu i zatrudnienia –

308 mld. euro



Ochrona i zarządanie zasobami naturalnymi

– 371,3 mld. euro



Obywatelstwo, sprawiedliwość, wolność i

bezpieczeństwo – 10,8 mld.euro



UE – jako partner głobalny – 49,5 mld. euro



Administracja – 50,6 mld. euro

Ewolucja struktury
finansowania polityk
unijnych (%)

2006 2013

1. Konkurencyjność 7,6 16,8
2. Spójność 33,4 33,1
3. Zarządanie zasobami 48,2 37,6
naturalnymi
4. Obywatelstwo, wolność 1,1 2,4

5. UE - partner głobalny 9,7 10,2

Finansowanie pozabudźetowe

1.

Europejski Fundusz Rozwoju

jest jednym z najwaźniejszych elementów
współpracy między Wspólnotą Europejską a
grupą ponad 70 krajów rozwijających się w
regione Afryki, Karaibów i Pacyfiku (kraje AKP)

2.

Wspólnotowe operacji poźyczkowe

są

źródłem finan-sowania pozabudźetowego w
formie poźyczek w celach do popierania
harmonijnego oraz równomier-nego wzrostu
gospodarczego na podstawie

Nowego

Instrumentu Wspólnoty

Unia Europejska wobec
kryzysu ekonomicznego



Trzy kryzysy



Scenariusze rozwoju ustrojowego
Unii



Strategia rozszerzenia



Spójność Unii

Fundusze strukturalne UE a
ograniczanie skutków
kryzysu



Zmiana polityki spójności UE



Kierunki i strumienie finansowe
europejskiej polityki
strukturalnej (EPS) w Polsce



Skala i zakres działań
podejmowanych w ramach EPS w
latach 2007-2013

Budżet ogólny UE w
warunkach kryzysu



Zasady systemowe Budżetu UE
warunkujące jego działanie



Presje na budżet wynikające z
kryzysu



Możliwe skutki kryzysu i realność
zagrożeń z nich wynikających



Budżet ogólny a kryzys finansowy

Narzędzia UE w
przeciwdziałaniu skutkom
światowego kryzysu
finansowego



Działanie UE w ramach zasobów
własnych



Unijne ramy ograniczające: reguly
discypliny budżetowej



Kluczowe inicjatywy UE w obliczu
kryzysu



Europejski plan naprawy gospodarczej



Raport Komitetu de Larosiere’a

Dziękuje za uwagę!