ZACHOROWALNOŚĆ

I UMIERALNOŚĆ Z

POWODU

NOWOTWORÓW

ZŁOŚLIWYCH

SWSPiZ Łódź

Małgorzata Cyrzan



Na początku wyjaśnimy jak powstaje nowotwór…

Wyobraźmy sobie, że komórka zaczyna się dzielić
w szybszym tempie niż to wynika z aktualnych

potrzeb organizmu lub nie umiera we właściwym
dla siebie czasie. Z takich nieprawidłowych
komórek mogą powstać kolejne komórki o podobnej
właściwości jak komórka macierzysta. W takim
mechanizmie w jakimś miejscu organizmu może
rozwinąć się twór, będący wynikiem nadmiernego
wzrostu liczby komórek i to jest właśnie nowotwór .



Często jednak zaburzenia cyklu życiowego

komórki mogą być wynikiem działania na nią
czynników zewnętrznych (takich jak
substancje chemiczne, hormony i czynniki
fizyczne, np. promienie słoneczne, energia
jonizująca) .

Szczególnie narażone na wpływ czynników

zewnętrznych są komórki tkanki nabłonkowej.



Nowotwór złośliwy jest to nowotwór rozrastający
się w sposób naciekający. To znaczy rozrastając się
nowotwór nie rozpycha okolicznych tkanek lecz
wnika pomiędzy komórki prawidłowej tkanki. Nie ma
wyraźnej granicy pomiędzy nowotworem złośliwym,

a tkankami prawidłowymi, w których się rozrasta.

Kolejną cechą nowotworu jest dawanie przerzutów.
Niektóre komórki nowotworu mają tą właściwość, że
gdy dostaną się do krwi, przemieszczają się do
odległych narządów , tam osiadają i zaczynają
rozrastać, tworząc nowe ogniska.

Przerzuty nowotworu złośliwego do wątroby(biało-żółte
kuliste ogniska to przerzuty).



Nowotwory złośliwe stanowią drugą-po

chorobach układu sercowo-naczyniowego
przyczynę zgonów

w Polsce ,powodując prawie 25% zgonów u

mężczyzn

i 21,5% zgonów u kobiet.



Nowotwory złośliwe w Polsce występują znacznie

częściej przed 65 rokiem życia niż w innych
krajach.

Są główną z przyczyn przedwczesnej umieralności.

Zachorowania kobiet na raka szyjki
macicy.



Polska należy do krajów o stosunkowo

wysokiej zachorowalności i umieralności na
raka szyjki macicy. Jest on drugim pod
względem częstości występowania
nowotworem złośliwym u kobiet do 45 roku
życia. Co roku około 3500 Polek dowiaduje się,
że ma raka szyjki macicy, a codziennie w
naszym kraju umiera około 5 chorych kobiet.
Liczba zgonów na ten nowotwór stawia Polskę
na jednym z pierwszych miejsc w Europie!

Zachorowalność kobiet na raka
piersi.



Rak piersi jest również jednym z najważniejszych
problemów zdrowotnych u kobiet w Polsce. Z
obecnie żyjących, co 14 Polka zachoruje na raka
piersi w ciągu swojego życia. Biorąc pod uwagę
wzrostowy wskaźnik zachorowalności, istnieje realne
zagrożenie zwiększenia się liczby Polek, które
zachorują

w najbliższej przyszłości na ten nowotwór.

Nowotwory złośliwe są pierwszą przyczyną zgonów u
kobiet do 65 roku życia w Polsce, a rak piersi jest
pierwszą przyczyną zgonów u kobiet w wieku 40-55
lat.

Zachorowalność kobiet w Polsce,
w roku 2008

Rak jajnika

Rak szyjki macicy

Rak trzonu macicy

Rak płuca

Rak jelita grubego

Rak piersi

21,3

10,2

7,7

6,7

6,4

5,7

%

%

%

%

%

%

Zachorowalność mężczyzn
w Polsce , w roku 2008

Rak krtani

Rak żołądka

Rak pęcherza moczowego

Rak prostaty

Rak jelita

Rak płuca

26,1

11,1

9

6,6

5,9

3,8

%

%

%

%

%

%



Śmiertelność na nowotwory złośliwe zależy od

częstości występowania danego nowotworu, a
także od wyleczalności.  W 2008r. w Polsce z
powodu nowotworu zmarło 48020 mężczyzn i
36539 kobiet.



U kobiet największy odsetek zgonów

nowotworowych stanowiły zgony z powodu raka
piersi (12,9% wszystkich zgonów z powodu
nowotworów), a następnie zgony z powodu raka
jelita grubego (11,4%), raka płuca (11%), żołądka
(5,9%), jajnika (5,6%) i szyjki macicy (5,4%).



U mężczyzn najczęstszą przyczyną zgonów

nowotworowych były zgony z powodu raka
płuca (33% wszystkich zgonów z powodu
nowotworów ), a następnie z powodu raka
jelita grubego (9%), żołądka (8%), prostaty
(6,6%) oraz pęcherza moczowego (4,2%).

Umieralność kobiet w Polsce
w roku 2008

Rak szyjki macicy

Rak żołądka

Rak jajnika

Rak jelita grubego

Rak płuca

Rak piersi

0

2

4

6

8

10

12

14

12,9%

12,1%

11,5%

5,8%

5,5%

5,0%

Umieralność mężczyzn w Polsce
w roku 2008

Rak trzustki

Rak pęcherza moczowego

Rak prostaty

Rak żołądka

Rak jelita grubego

Rak płuca

0

5

10

15

20

25

30

35

33,3%

9,4%

7,6%

6,9%

4,1%

3,9%



Największym sukcesem Polski w walce z

rakiem w ostatnich dekadach jest
zmniejszenie liczby zachorowań z powodu
nowotworu płuca przede wszystkim u
młodych mężczyzn(o prawie tysiąc rocznie).To
pozytywne zjawisko jest efektem
zmniejszającej się częstości palenia przez
mężczyzn z 63% w 1982 r. do 30 % 2009 r.

Zachorowalność na raka płuc
mężczyzn 20-64 lat.

1970 1980

1990 2000 2010

8636

1000

3000

5000

7000

9000

6725

Liczba zachorowań



W Polsce wyleczalność wszystkich nowotworów
wynosi 40%, podczas gdy w USA - około 60%. W
przypadku raka piersi przeżywalność jest tam
również o wiele lepsza: w USA 70% kobiet chorych
na nowotwór przeżywa 10 i 5 lat, a w Polsce tylko
40%. Rocznie choruje u nas na raka piersi około 10
000 kobiet, a około 5000 kobiet umiera rocznie z
powodu tej choroby. Zatem stosunek umieralności
do zachorowalności wynosi u nas 50%, a w innych
krajach - 30%. Najlepszą wyleczalność stwierdzono
w takich państwach, jak USA, Wielka Brytania,
Holandia i Skandynawia.



W czerwcu 2003 roku, na spotkaniu w Mediolanie, Unia
Europejska przyjęła Europejski Kodeks Walki z Chorobami
Nowotworowymi.

    Do jego powstania przyczyniła się konieczność

uwzględnienia sytuacji zagrożenia nowotworami złośliwymi
w Unii Europejskiej (także Polski) oraz dostosowania
programu nowotworowego Unii do nowych wyzwań.

 



Poprawa stanu edukacji społeczeństwa polskiego w
dziedzinie profilaktyki i wczesnego rozpoznawania
nowotworów jest również jednym z podstawowych
elementów Narodowego Programu Zdrowia.

 



Zapobieganie zachorowaniom, wczesne wykrywanie

i leczenie nowotworów oraz walka o jakość życia chorych

na raka (szczególnie walka z bólem) stają się
podstawowymi zadaniami ale też wyzwaniami XXI w.

w dziedzinie zdrowia.
Problem ten został podjęty przez polskich onkologów
w ścisłej współpracy z organizacjami zrzeszającymi

chorych na raka i na ich wniosek , polski parlament
ustanowił w roku 2005 Narodowy program zwalczania
chorób nowotworowych, w ramach którego specjalne
znaczenie nadano zapobieganiu zachorowaniom na
nowotwory.

Narodowy Program Zwalczania
Chorób Nowotworowych

Główne cele Narodowego Programu Zwalczania

Chorób Nowotworowych to:



1) zahamowanie wzrostu zachorowań na

nowotwory;



2) osiągniecie średnich europejskich wskaźników

w zakresie wczesnego wykrywania nowotworów;



3) osiągniecie średnich europejskich wskaźników

skuteczności leczenia;



4) stworzenie warunków do wykorzystania w

praktyce onkologicznej postępu wiedzy o
przyczynach

i mechanizmach rozwoju nowotworów

złośliwych;



5) utworzenie systemu ciągłego

monitorowania skuteczności zwalczania
nowotworów w skali kraju

i poszczególnych regionach kraju.

Zgodnie z ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu

programu wieloletniego „Narodowego Programu

Zwalczania Chorób Nowotworowych”, podejmuje się

działania dotyczące w szczególności:



rozwoju profilaktyki pierwotnej nowotworów złośliwych,
zwłaszcza zależnych od:



palenia tytoniu i niewłaściwego żywienia



wdrożenia populacyjnych programów wczesnego
wykrywania, a w szczególności raka szyjki macicy, piersi,
jelita grubego oraz wybranych nowotworów u dzieci;



zwiększenia dostępności do metod wczesnego
rozpoznawania oraz wdrożenia procedur;



zapewnienia jakości diagnostyki i terapii nowotworów;



uzupełnienia oraz wymiany wyeksploatowanych
urządzeń do radioterapii i diagnostyki nowotworów;



rozwoju i upowszechnienia nauczania onkologii

w kształceniu przed i podyplomowym
lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek, położnych
i przedstawicieli innych zawodów medycznych;



poprawy działania systemu zbierania danych

o stopniu zaawansowania nowotworów;



upowszechniania wiedzy w społeczeństwie na

temat profilaktyki, wczesnego rozpoznawania i
leczenia nowotworów.

Realizowane w ramach Narodowego Programu

Zwalczania Chorób Nowotworowych zadania można

przyporządkować do 5 grup:



I. Programy profilaktyki i wczesnego wykrywania

nowotworów ;



II. Programy inwestycyjne ;



III. Programy poprawy jakości diagnostyki i leczenia

nowotworów ;



IV. Programy edukacyjne ;



V. Pozostałe programy .



Europejski kodeks walki z chorobami

nowotworowymi" został opracowany,

a następnie zatwierdzony przez Komitet

Ekspertów Onkologii .

Europejski kodeks walki z rakiem



Nie pal; Jeśli palisz, rzuć!



Wystrzegaj się otyłości!



Bądź codziennie aktywny ruchowo,

uprawiaj ćwiczenia fizyczne!



Spożywaj więcej warzyw i owoców:

jedz co najmniej 5 porcji dziennie!



Jeśli pijesz alkohol – piwo,

wino lub napoje wysokoprocentowe –

ogranicz

jego spożycie!



Unikaj nadmiernej ekspozycji

na promienie słoneczne!



Przestrzegaj ściśle przepisów

dotyczących

ochrony przed narażeniem na znane
substancje rakotwórcze!



Bierz udział w programach szczepień

ochronnych

przeciwko wirusowemu zapaleniu

wątroby typu B



Kobiety po 25-tym roku życia powinny

uczestniczyć w badaniach przesiewowych
w kierunku raka szyjki macicy!



Kobiety po 50-tym roku życia powinny

uczestniczyć w badaniach przesiewowych
w kierunku raka piersi!



Kobiety i mężczyźni po 50-tym roku życia

powinni

uczestniczyć w badaniach przesiewowych
w kierunku raka jelita grubego!

Jak obniżyć umieralność?

Narodowy Instytut Raka (USA) oszacował , że

umieralność na nowotwory można znacząco
zmniejszyć w następujący sposób:



od 8%-16% poprzez obniżenie o 15% zużycia
tytoniu;



Od 8%-25% przez korektę diety(tzn. obniżenie
dobowej ilości tłuszczów i spożywanie 3-5 posiłków
warzywno-owocowych);



13% przez badania przesiewowe i wczesne wykrycie.



Choroby nazywane potocznie "rakiem"

występują powszechnie i z punktu widzenia
zdrowia publicznego stanowią problem
wielkiej wagi, gdyż ponad połowa chorych
umiera z ich powodu. Dlatego też opracowano
taką koncepcję zwalczania chorób
nowotworowych, która na być efektywna na
każdym etapie rozwoju nowotworów
złośliwych i powinna ograniczyć związane z
tym chorobami cierpienie oraz zmniejszyć
liczbę zgonów.

WYLECZALNOŚĆ

USA

EUROPA ZACHODNIA

POLSKA

0

10

20

30

40

50

60

70

30%

50%

60%



Profilaktyka pierwotna.

Najbardziej oczywisty sposób zapobiegania

zgonom

z powodu nowotworów stanowi opracowanie

skutecznych metod ich leczenia lub
zapobiegania

ich wystąpieniu.



Profilaktyka wtórna.

Bardzo często prawdopodobieństwo

wyleczenia się zwiększa, jeśli nowotwór
zostanie rozpoznany we wczesnym stopniu
zaawansowania.



Profilaktyka trzeciej fazy.

Naturalnym sposobem uniknięcia zgonu
z powodu nowotworu złośliwego jest całkowite

wyleczenie choroby, nawet w stadium
zaawansowanym.

Pamiętajmy o profilaktyce !
Życie mamy tylko jedno…

Bibliografia:



NPZChN 2010-prof.Witold Zatoński.



AM W-wa Wydział Nauk o Zdrowiu-dr A. Deptała.



Urząd Statystyczny Gdańsk.



Krajowy Rejestr Nowotworów.



Pomorski Rejestr Nowotworów.



Ministerstwo Zdrowia-Kodeks walki z rakiem.



http://www.mz.gov.pl