LEKCJA WYCHOWANIA

FIZYCZNEGO

LEKCJA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

• Łac. lectio – odczytanie. Jednostka organizacyjna

zajęć szkolnych.

• Pierwotnie termin odnosił się do czytania Biblii

bądź innych tekstów, a następnie został

przeniesiony do języka oświatowego.

• W polskim systemie oświaty lekcja (zazwyczaj 45

minutowa) stanowi podstawową jednostkę

organizacyjną zajęć szkolnych.

.

• Z systemem lekcyjnym zrywa się w klasach bądź

szkołach prowadzonych wg programów

autorskich lub nawiązujących do koncepcji

pedagogiki alternatywnej, np.M.Montessori,

C.Freineta czy metody ośrodków zainteresowań

O.Decroly`ego.

DEFINICJE

Jest to obligatoryjna forma organizacyjna zajęć w

procesie wychowania fizycznego.

Wg Okonia jest to forma organizacyjna

nauczania oparta na realizacji zadań

dydaktyczno-wychowawczych w ciągu ustalonego

czasu.

Wg Poplucza to podporządkowana realizacji celów

kształcenia struktura zadań i czynności

nauczyciela i uczniów oraz warunków pracy.

Wg Lachowicza to celowo zorganizowane sytuacje

/dydaktyczne i wychowawcze/ zmierzające do

realizacji fizycznego kształcenia i wychowania

młodzieży szkolnej.

Lekcję wychowania fizycznego należy rozpatrywać

jako obligatoryjną formę nauczania – uczenia się

(ujęcie systemowe),

oraz jako celowo zorganizowane sytuacje

dydaktyczne i wychowawcze zmierzające do

osiągnięcia zamierzonych celów (ujęcie

pedagogiczne) wychowania i kształcenia

fizycznego. Gdy sytuacje te odbywają się

systematycznie mówimy wtedy o procesie

wychowania i kształcenia fizycznego

.

Typy lekcji

LEKCJA
PODAJĄCA
/NAUCZAJĄCA/

Przeważa w niej nauczanie techniki ruchu,
zapoznawanie z nowymi kombinacjami

ruchowymi. Występuje ogólna informacja
o osiągniętym poziomie umiejętności.
Niekiedy można dokonać wstępnej oceny.

LEKCJA

DOSKONALĄC
A
/UTRWALAJĄCA
/

Przeważa w niej, lub występuje wyłącznie,

doskonalenie poznawanych wcześniej
ćwiczeń, utrwalanie nawyków. Ważną rolę
odgrywa tu kontrola postępów i próba
samokontroli i samooceny ze strony

uczniów.

LEKCJA
SPRAWDZAJĄC
A
/KONTROLNA/

Występuje przeprowadzenie sprawdzianu i
ocena uczniów.

LEKCJA

MIESZANA

Typ lekcji najczęściej występujący w

praktyce szkolnej. Zawiera w sobie
powyższe trzy typy lekcji.

Rodzaje lekcji

• PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA DYSCYPLINĘ

WYKORZYSTANĄ PODCZAS LEKCJI

lekkiej atletyki, atletyki terenowej, piłki:

koszykowej, siatkowej, ręcznej, nożnej,

gimnastyki, pływania, zabaw i gier, gier

drużynowych, tańców, form fitness, sportów

walki – a wszystko to w różnych wersjach i

odmianach.

• PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA MIEJSCE

w sali gimnastycznej, na „zielonej” sali, boisku

szkolnym, w terenie: parku, lesie, a basenie,

siłowni, w sali zastępczej.

• ????????

Zasady budowy lekcji

• Wszechstronności

• Zmienności pracy

• Stopniowania natężenia wysiłku fizycznego

• Utylitarności

Zadania:

Scharakteryzuj, wg stanu swojej wiedzy, jedną

zasadę

(podział studentów na 4 grupy)

Zasada wszechstronności

Realizowanie tej zasady odbywa się poprzez:

• oddziaływanie wielopłaszczyznowo, poprzez przekazywanie

wiadomości, nauczanie czynności ruchowych, kształtowanie

sprawności fizycznej, postaw do dbałości o ciało i zdrowie,

• wpływ na różne układy organizmu (krążenia, odporności,

oddechowego, układ ruchu),

• włączanie uczniów jako współodpowiedzialnych za przebieg

procesu wychowania i kształcenia fizycznego,

• stosowanie różnorodnych ćwiczeń (z przyborem i bez

przyboru, wpływające na wszystkie partie mięśniowe, we

wszystkich płaszczyznach i kierunkach, trudne i łatwe,

dynamiczne i statyczne, ale też rozwijające potencjał

intelektualny itd.),

• stosowanie różnorodnych metod (w tym aktywizujących),

form, sposobów organizacji zajęć,

• prowadzenie różnych form zajęć (różne dyscypliny sportowe,

zmienne warunki – sala sportowa, boisko sportowe, zajęcia

teoretyczne i praktyczne).

Zasada zmienności pracy

• polega głównie na odpowiednim doborze

ćwiczeń, które zapobiegają przeciążeniom,
kontuzjom, rozwojowi tylko wybranych mięśni
czy części (stron) naszego ciała. Dotyczy ona
również wykorzystywania
zamiennie/równolegle zadań fizycznych oraz
intelektualnych. Stosowanie zmiennych
środków wpływa także korzystnie na
atrakcyjność lekcji.

Prowadzący powinien zatem:

• różnicować formy zajęć,

• układać ćwiczenia tak, aby następne miało wpływ

na inną partię mięśniową (np. podczas

rozgrzewki),

• stosować różne pozycje wyjściowe,

• ćwiczenia statyczne przeplatać dynamicznymi,

trudne – łatwymi, znane – nowymi, mniej

atrakcyjne – atrakcyjnymi, wymagające skupienia

– swobodnymi, wprowadzać liczne zabawy

(szczególnie w klasach młodszych), które

rozwijają potencjał zarówno intelektualny jak i

emocjonalno-moralny.

Przeprowadzenie rozgrzewki w sposób

interesujący dla ucznia, angażujący go na

poziomie ruchowym, ale i

emocjonalnym wpływa korzystnie na przebieg

dalszej części lekcji. Monotonia w prowadzeniu

lekcji, powtarzające się co lekcję te same

ćwiczenia, szablonowość (w

szczególności tzw. rozgrzewki) powodują u

ucznia brak zaangażowania i obniżenie

ciekawości lekcji.

Zasada stopniowania natężenia

wysiłku fizycznego

wskazuje na odpowiednią intensywność ćwiczeń

na zajęciach (np. mierzoną częstością skurczów

serca – HR lub liczbą oddechów). Maksimum

intensywności powinno mieć miejsce ok. 35

minuty trwania zajęć, gdy zajęcia trwają 45

minut, a około 75 – 80 minuty, gdy zajęcia trwają

90 minut (należy jednak pamiętać, że w

niektórych zajęciach wyznacznik może mieć inne

zastosowania, np. podczas zajęć atletyki

terenowej – marszobiegu, zajęć

teoretycznych

Ryc. 2. Krzywa natężenia wysiłku fizycznego podczas

zajęć wychowania fizycznego

cz. III

rozgrzewk
a

cz. I

Cz. II

N

A

T

Ę

Ż

E

N

IE

W

Y

S

IŁ

K

U

F

IZ

YC

Z

N

E

G

O

W ramach zasady stopniowego natężenia

wysiłku należy uwzględnić następujące

prawidłowości:

• rozpoczynamy zajęcia od zadań o małej

intensywności, a następnie stopniowo

przechodzimy do zadań o większej

intensywności (tempo wykonania, liczba

powtórzeń, czas trwania),

• ćwiczenia o znacznej intensywności powinno być

poprzedzone ćwiczeniami przygotowawczymi

(w aspekcie metodycznym i kształcącym,

również emocjonalnym),

• prawidłowo zorganizowane zajęcia zwiększają

ich intensywność,

• przekazywanie wiedzy na zajęciach, nauczanie

nowego elementu zawsze obniża intensywność

zajęć,

• rodzaj zajęć (dyscyplina sportowa, typ zajęć,

miejsce) mogą różnicować zajęcia pod względem

intensywności.

Zasada utylitarności

Wychowanie fizyczne, chcąc być bardziej atrakcyjne i

wiarygodne dla społeczeństwa, powinno wyposażać

jego członków w umiejętności, które

charakteryzowałyby się pewną uniwersalnością.

Pozwoli to na „wyjście” wychowania fizycznego z sali

gimnastycznej i stanie się pełnowartościowym

przedmiotem współczesnej edukacji

Dlatego też nauczyciel wychowania fizycznego

powinien:

• być przygotowany nie tylko w zakresie

znajomości teorii czy filozofii kształcenia i

wychowania, ale przede wszystkim w praktyce,

„warsztatowo” do planowania, monitorowania i

kontrolowania zadań

• rozwijać u ucznia:

- umiejętność podejmowania decyzji i

rozwiązywania problemów przy jednoczesnym

braniu odpowiedzialności za swoje

postępowanie,

- zdolność twórczego i krytycznego myślenia

oraz wyrażania własnych sądów i opinii

(argumentowanie za i przeciw),

- umiejętność radzenia sobie z emocjami,

stresami i w ogóle ze zmieniającymi się bardzo

szybko

sytuacjami (zarówno w sensie

fizycznym, jak

również społeczno-

moralnym, wymagającym umiejętności

wartościowania moralnego)

- utrzymywanie dobrych relacji

interpersonalnych.

CZĘŚĆ II

STRUKTURA LEKCJI

(schemat konspektu)

• Z uwzględnieniem zasad BUDOWY LEKCJI

nauczyciel wraz z uczniami podejmują w
odpowiedniej kolejności, przemyślane czynności
w kierunku osiągania celów wychowania i
kształcenia fizycznego. Tworzą w ten sposób tok
zajęć wychowania fizycznego. Dla przejrzystości
układu lekcji podzielono ją na 3 części.

Część

zajęć/ czas

trwania

Zadania

Cześć I

(wstępna)3

– 7 minut

1. Zorganizowanie grupy:
- zbiórka, powitanie, raport, sprawdzenie obecności i

gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu zajęć:
- przekazanie celów i zadań zajęć.
3. Motywacja do zajęć:
- wywołanie pogodnego nastroju,
- przekazanie wiadomości (np. dotyczące wykorzystania

nauczanych umiejętności, znaczenia aktywności

fizycznej dla zdrowia itd.),
- przygotowanie do świadomego i aktywnego

uczestnictwa w zajęciach.
4. Kształtowanie postaw.

Część zajęć/

czas trwania

Zadania

Część II

(główna)

30-35 minut

(dla zajeć 45

minutowych)

75–80minut

(dla zajęć 90
minutowych)

W tym

rozgrzewka
10-20 minut

1.

Wszechstronne przygotowanie organizmu:

- „rozgrzewka” w postaci zabaw, gier, ćwiczeń

kształtujących (z przyborem lub bez przyboru),

elementów musztry, 10 – 20 minut
- przygotowanie emocjonalne.
2. Realizacja zadań szczegółowych zajęć:
- nauczanie i doskonalenie umiejętności,
- kształtowanie sprawności fizycznej,
- przekazywanie wiadomości,
- kształtowanie postaw.
3. Czynności kontrolno – oceniające (np. sprawność

fizyczną, umiejętności ruchowe, wiadomości).
4. Wdrażanie do samooceny i samokontroli (np.

nauczenie ż w jaki sposób mogą sami ocenić swoją

sprawność fizyczną, określić jej poziom).

Część zajęć/

czas trwania

Zadania

Część

III

(końcowa)

5 – 15 minut

1

. Uspokojenie organizmu (fizjologiczne i

emocjonalne):
-ćwiczenia w miejscu lub marszu, truchcie, w

pozycjach przyśpieszających wypoczynek.

2. Czynności organizacyjne i wychowawcze:
- uporządkowanie miejsca ćwiczeń,
- ocena zaangażowania na zajęciach,
- ocena poziomu realizacji zadań zajęć,
-zachęcenie do podejmowania aktywności fizycznej w

czasie wolnym.

3. Kształtowanie postaw, przekazywanie wiadomości.

4. Czynności w ramach higieny osobistej.

Części zajęć/

czas trwania

(min)

Gimnastyka

Lekkoatletyka

Zespołowe gry sportowe /

gry drużynowe

Zadania w poszczególnych rodzajach lekcji służące osiąganiu celów w zakresie postaw, umiejętności,

sprawności fizycznej i wiadomości

           

I

3 -5

1. Czynności organizacyjne.

2. Przekazanie informacji o celach i zadaniach zajęć.

II

10 - 20

Ćwiczenia kształtujące (postawy, świadomość, sprawność fizyczną, postawę ciała….)

(również w formie zabaw; przeprowadzona jest w rożnych ustawieniach; z przyborem

lub bez przyboru; indywidualnie, w parach, trójkach, itp.), przygotowujące również do

dalszej części lekcji)

Ćwiczenia: RR, T(strz),NN ,T(cz.), RR i NN, T(pop.),MM brzucha, T(miesz.), MM grzbietu,

równoważne, skocznościowe

II

30 – 35

(75 – 80)

2. Ćwiczenia użytkowe i
sportowe:
- zwinnościowe-
akrobatyczne,
- równowagi,

-ćwiczenia w zwisach i

podporach,
- skoki.

2. Ćwiczenia (zabawy, gry)
zawierające elementy:
- skoku,
- rzutu,
- biegu.

2. Ćwiczenia (zabawy, gry)
nauczające i doskonalące
elementy techniki i taktyki
danej gry zespołowej lub gry
drużynowej.
3. Zespołowa gra sportowa
lub gra drużynowa:
- uproszczona, szkolna
lub właściwa.

III

5 – 15

1. Ćwiczenia uspokajające

2. Czynności organizacyjne i wychowawcze.

           

           

Nastawienie do podejmowania aktywności na rzecz zdrowia w czasie pozalekcyjnym.

           

Schemat jest tylko podpowiedzią dla

nauczyciela wychowania fizycznego, wzorem

możliwym do wykorzystania.

Zbytni schematyzm i długotrwałe

wykorzystanie jednego tylko schematu

postępowania (tok lekcji) może być przyczyną

obniżającego się poziomu motywacji i chęci do

uczestnictwa w lekcji.

Należy pamiętać, że prowadzący może

dokonywać zmian w toku zajęć w zależności od

postawionych celów, realizowanych zadań,

możliwości bazowych, dostępności sprzętu

sportowego, poziomu (w zakresie sprawności

fizycznej, umiejętności ruchowych, poziomu

intelektualnego) uczniów, ich liczebności

podczas zajęć.

Błędem natomiast należałoby uznać nie

uwzględnienie o ogólnych prawidłowości,

zasad budowy lekcji, zasad przebiegu

procesu wychowania i kształcenia fizycznego.

Zaplanowanie lekcji wychowania fizycznego

wiąże się z wyznaczeniem celów lekcji.

Powinny być one sprecyzowane przede

wszystkim w zakresie

• postaw (m.in. w kierunku dbałości o swoje

zdrowie i rozwój społeczno-moralny),

• sprawności fizycznej (głównie ukierunkowanej

na zdrowie, z ang. health-related fitness),

• umiejętności (ruchowych, organizacyjnych,

życiowych – z ang. life-skills)

• wiadomości

Aby wykluczyć stanowienie celów tylko dla

samych siebie wskazane byłoby, aby w fazie

planowania celów dokonać doboru do nich

konkretnych zadań, poprzez które cele te będą

osiągane.

W związku z tym zapis celów lekcji, ujęty w

konspekcie, osnowie, planie metodycznym czy

scenariuszu lekcji, powinien przyjąć

prawidłowy schemat (następny slajd)

Cele lekcji w zakresie:

Główne zadanie realizujące

postawiony cel - działania

nauczyciela i uczniów

Postaw
-

-
-

Umiejętności
-

-
-

Sprawności fizycznej
-

-
-

Wiadomości
-

-
-

Zapis schematu konspektu lekcji dla klasy……

Temat lekcji:

- Klasa (płeć) - Miejsce zajęć - Czas trwania - Przyrządy i przybory -

Prowadzący

- Wymaganie szczegółowe z podstawy

programowej………………………………………………………

Zadanie zaplanowane w kierunku osiągnięcia danego celu
(zapisane w konspekcie) nie musi być jedynym zadaniem
wyznaczonym do jego osiągnięcia. W toku lekcji mogą
przecież wystąpić inne dodatkowe zadania, które również
będą wspomagać osiąganie tego celu

Zapis schematu konspektu lekcji c.d.

Tok lekcji

Nazwa
zabawy,

gry,
ćwiczenia

Czas
trwania/

liczba
powtórze
ń

Wskazówki
metodyczn

e

Uwagi

Cz. I
-

-
-

-
-

-
-

-
-

Cz. II
-

-
-

-
-

-
-

-
-

Cz. III
-

-
-

-
-

-
-

-
-

Praca dla studentów

Sprecyzuj cele do wybranej lekcji

oraz dobierz do nich zadania (w

kierunku osiągania celów)