Autor: Artur Derdziak
PRZYK¸ADOWY ARKUSZ
EGZAMINACYJNY
Z WIEDZY O SPO¸ECZEÄ„STWIE
POZIOM ROZSZERZONY
Czas pracy: 180 minut
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. SprawdÄ™, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 19 stron (zada-
nia 1 21). Ewentualne braki zg"oĘ przewodniczącemu zespo"u
nadzorujÄ…cego egzamin.
2. Arkusz zawiera trzy cz´Ä˜ci. Cz´Ä˜ç pierwsza arkusza polega
na rozwiÄ…zywaniu testu, cz´Ä˜ç druga wymaga analizy materia"ów
ęród"owych, a trzecia napisania krótkiego wypracowania na je-
den z podanych tematów.
3. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym.
4. Pisz czytelnie. UŻywaj d"ugopisu/pióra tylko z czarnym tu-
szem/atramentem.
5. Nie uÅ»ywaj korektora, a b"´dne zapisy wyraÄ™nie przekreĘl.
6. Pami´taj, Å»e zapisy w brudnopisie nie podlegajÄ… ocenie.
Za rozwiÄ…zanie
Úyczymy powodzenia!
wszystkich zadał

moÅ»na otrzymaç
"Ä…cznie
50 punktów.
Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego.
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
2
Cz´Ä˜ç I
Zadania testowe
Zadanie 1. (1 pkt)
Wybierz stwierdzenie, które odpowiada prawnej ocenie opisanej sytuacji.
Kodeks cywilny
Art. 82. NiewaÅ»ne jest oĘwiadczenie woli z"oÅ»one przez osob´, która z jakichkolwiek po-
wodów znajdowa"a si´ w stanie wy"Ä…czajÄ…cym Ęwiadome albo swobodne powzi´cie decyzji
i wyraŻenie woli. Dotyczy to w szczególnoĘci choroby psychicznej, niedorozwoju umys"o-
wego albo innego, chociaŻby nawet przemijającego, zaburzenia czynnoĘci psychicznych.
Opis sytuacji:
Maciek podpisa" umow´ kupna-sprzedaÅ»y swojego domu. Nie pami´ta" tego wydarzenia, po-
niewaÅ» mia"o ono miejsce podczas przyj´cia, na którym spoÅ»y" duŻą iloĘç alkoholu. W zwiÄ…z-
ku z tym postanowi" uniewaÅ»niç umow´, opierajÄ…c si´ na artykule 82 Kodeksu Cywilnego.
A) Maciek nie ma Żadnych podstaw do uniewaŻnienia umowy na podstawie tego artyku-
"u, gdyŻ nie jest on w Żaden sposób związany z czynnoĘcią prawną, której dokona".
B) Maciek nie moÅ»e uniewaÅ»niç umowy na podstawie tego artyku"u, poniewaÅ» nie daje
on moÅ»liwoĘç uniewaÅ»nienia umowy podpisanej pod wp"ywem alkoholu.
C) Maciek moÅ»e uniewaÅ»niç umow´ na podstawie tego artyku"u, gdyÅ» zosta"a ona podpi-
sana pod wp"ywem alkoholu i w związku z tym jest niewaŻna.
Zadanie 2. (1 pkt)
PodkreĘl organizacj´, której cz"onkiem Polska nigdy nie by"a.
A) Uk"ad Warszawski
B) CEFTA
C) NAFTA
D) RWPG
Zadanie 3. (1 pkt)
UporzÄ…dkuj chronologicznie traktaty zwiÄ…zane z UniÄ… EuropejskÄ….
A) traktat paryski
B) traktaty rzymskie
C) traktat amsterdamski
D) traktat z Maastricht
Odp.: 1. ...... 2. ...... 3. ...... 4. ......
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
3
Zadanie 4. (1 pkt)
Uzupe"nij schemat hierarchii aktów prawnych w Polsce.
Konstytucja
RozporzÄ…dzenia
dyrektywy i decyzje UE
RozporzÄ…dzenia
z mocÄ… ustawy
RozporzÄ…dzenia
Akty prawa miejscowego
Zadanie 5. (1 pkt)
PodkreĘl w"aĘciwą odpowiedę.
Wizja w"asnej osoby jako jednostki odr´bnej i niepowtarzalnej to:
A) toÅ»samoĘç
B) mentalnoĘç
C) osobowoĘç
D) konformizm
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
4
Zadanie 6. (1 pkt)
Podane niŻej zdania zakwalifikuj jako prawdziwe bądę fa"szywe. Wpisz obok nich w tabe-
li liter´ P (prawda) lub F (fa"sz).
Pierwszym prezydentem III RP wybranym w powszechnych wybo-
a)
rach by" Wojciech Jaruzelski.
Pierwszym niekomunistycznym premierem w Polsce zosta" po obra-
b)
dach OkrÄ…g"ego Sto"u Jan Olszewski.
Polska wesz"a do Paktu Pó"nocnoatlantyckiego za rządów premiera
c)
Leszka Millera.
Sukcesem rzÄ…du Jerzego Buzka by"o przyj´cie Polski do Unii Euro-
d)
pejskiej.
Jaros"aw Kaczył
ski zastÄ…pi" na stanowisku premiera Kazimierza
e)
Marcinkiewicza.
Zadanie 7. (1 pkt)
WĘród podanych poniŻej zapisów konstytucyjnych jeden jest niezgodny z aktualną Kon-
stytucjÄ… RP. PodkreĘl ten zapis, a nast´pnie wpisz pod spodem jego poprawne brzmienie.
A) W"adza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej naleŻy do Narodu.
B) Organy w"adzy publicznej dzia"ajÄ… na podstawie i w granicach prawa.
C) Rzeczpospolita Polska zapewnia wolnoĘç tworzenia i dzia"ania partii politycznych.
D) Rzeczpospolita Polska jest pał
stwem z"oŻonym.
E) Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizacj´ w"adzy publicznej.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 8. (1 pkt)
Wymieł
dwa czynniki narodowotwórcze zaliczane do koncepcji antropologicznej.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
5
Zadanie 9. (2 pkt)
Jednym ze zjawisk wspó"czesnego Ęwiata jest globalizacja. WyjaĘnij jej pozytywne i nega-
tywne skutki dla gospodarki.
a) skutki pozytywne:
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
b) skutki negatywne:
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 10. (1 pkt)
WyjaĘnij, na czym polega weto ludowe.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 11. (1 pkt)
Podaj trzy instytucje, którym przys"uguje prawo inicjatywy ustawodawczej w Polsce.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
6
Zadanie 12. (2 pkt)
Do podanych charakterystyk dopisz odpowiednie poj´cia je okreĘlajÄ…ce.
Charakterystyka Poj´cie
Doktryna i system polityczny obowiÄ…zujÄ…cy w RPA w la-
tach 1948 1991, polegajÄ…cy na segregacji ludzi ze wzgl´du
na ras´ i umoÅ»liwiajÄ…cy sprawowanie w"adzy tylko przez
bia"ych nad murzył
skÄ… wi´kszoĘciÄ….
Postawa wrogoĘci i niech´ci wobec ludnoĘci pochodzenia
Żydowskiego.
Postawa wyraÅ»ajÄ…ca si´ niech´ciÄ… i wrogoĘciÄ… wobec cu-
dzoziemców i cudzoziemszczyzny, wywo"ana strachem
przed tym, co obce.
Postawa zak"adajÄ…ca równouprawnienie i wspó"prac´
wszystkich narodów, bez podzia"u na lepszych i gorszych.
DÄ…Å»enie do przezwyci´Å»enµia odr´bnoĘci mi´dzy narodami
i pał
stwami dla osiÄ…gni´cia wspólnych celów, z których naj-
waŻniejszy jest "ad na Ęwiecie.
Zadanie 13. (2 pkt)
Podaj imiona i nazwiska polityków przedstawionych na zdj´ciu oraz nazwy partii, do któ-
rej naleŻą.
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
7
W kolejnoĘci od lewej:
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 14. (2 pkt)
Spo"eczeł
stwo obywatelskie  cecha pał
stwa demokratycznego w pał
stwach totalitar-
nych i autorytarnych nie ma warunków do istnienia. Dlatego teŻ w takich pał
stwach do-
chodzi cz´sto do samoorganizacji spo"eczeÅ‚
stwa obywatelskiego i wystąpieł
przeciwko
reŻimowi. Na mapie zaznaczono dwa kraje, w których dosz"o do takich wystąpieł
. Jedno
zakoł
czy"o si´ obaleniem autorytaryzmu, a drugie kl´skÄ….
Uzupe"nij tabel´, wpisujÄ…c w odpowiednie miejsce nazw´ paÅ‚
stwa, popularnÄ… nazw´ wy-
stÄ…pienia lub jego rok oraz skutek.
2
1
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
8
Popularna nazwa
Pał
stwo Skutek
lub rok wystÄ…pienia
1.
2.
Zadanie 15. (2 pkt)
Zamieszczony poniŻej wykres dotyczy struktury spo"eczeł
stwa polskiego wed"ug wy-
kszta"cenia. Wykorzystując zamieszone w nim dane, wykonaj poniŻsze polecenia.
podstawowe nieukoł
czone,
bez wykszta"cenia, nieustalone
wyŻsze
5%
podstawowe
10%
28%
33%
policealne i Ęrednie
24%
zasadnicze zawodowe
15.1. (1 pkt)
Na podstawie wykresu odpowiedz, jaka cz´Ä˜ç spo"eczeÅ‚
stwa polskiego nie posiada wy-
kszta"cenia Ęredniego albo si´ do niego nie przyznaje.
......................................................................................................................................................
15.2. (1 pkt)
Na podstawie wykresu wyjaĘnij, jaki jest poziom wykszta"cenia Polaków.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
9
Cz´Ä˜ç II
Analiza ęróde"
Zadanie 16. (2 pkt)
Na podstawie przedstawionych danych wykonaj poniŻsze polecenia.
Odsetek ludzi na Ęwiecie nieumiejÄ…cych pisaç i czytaç
60 60
30 30
150 120 90 60 30 0 30 60 90 120 150
0 0
30 30
60 60
powyŻej 30%
5 30%
0 2000 km
poniŻej 5%
16.1. (1 pkt)
Podaj kontynent, na którym wyst´puje najwi´kszy odsetek analfabetów.
......................................................................................................................................................
16.2. (1 pkt)
Jednym z krajów kandydujących do Unii Europejskiej jest pał
stwo po"oÅ»one cz´Ä˜ciowo
w Europie, a cz´Ä˜ciowo w Azji. BiorÄ…c pod uwag´ najbardziej optymistyczne dane, podaj,
jaka czeĘç tego spo"eczeÅ‚
stwa nie potrafi pisaç i czytaç.
......................................................................................................................................................
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
10
Zadanie 17. (2 pkt)
Przeczytaj artyku"y Protoko"u z Kioto i wykonaj poniŻsze polecenia.
Protokó" z Kioto
do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu,
sporzÄ…dzony w Kioto dnia 11 grudnia 1997 r.
(Dz. U. z dnia 17 paędziernika 2005 r.)
Art. 20
1. KaÅ»da Strona moÅ»e zaproponowaç poprawki do niniejszego protoko"u.
2. Poprawki do niniejszego protoko"u sÄ… przyjmowane na sesjach zwyczajnych Konferen-
cji Stron s"uŻącej jako spotkanie Stron niniejszego protoko"u. Tekst proponowanej po-
prawki do niniejszego protoko"u jest podawany Stronom do wiadomoĘci przez sekretariat
co najmniej na szeĘç miesi´cy przed spotkaniem, na którym zostanie zaproponowane jej
przyj´cie. Sekretariat przekazuje tekst proponowanych poprawek równieÅ» Stronom i sy-
gnatariuszom Konwencji oraz depozytariuszowi do wiadomoĘci.
3. Strony podejmujÄ… wysi"ki w celu osiÄ…gni´cia porozumienia w sprawie kaÅ»dej propo-
nowanej poprawki do niniejszego protoko"u w drodze konsensusu. JeŻeli wszystkie wy-
si"ki w celu osiÄ…gni´cia konsensusu zostanÄ… wyczerpane, a porozumienie nie zostanie
osiÄ…gni´te, poprawka jest przyjmowana w g"osowaniu wi´kszoĘciÄ… trzech czwartych
Stron obecnych na spotkaniu i g"osujÄ…cych. Przyj´ta poprawka jest podawana przez se-
kretariat do wiadomoĘci depozytariuszowi, który rozsy"a ją wszystkim Stronom do za-
twierdzenia.
Art. 22
1. KaŻda ze Stron dysponuje jednym g"osem, z wyjątkiem przewidzianym w poniŻszym
ust. 2.
2. Regionalne organizacje integracji gospodarczej w sprawach podlegajÄ…cych ich kompe-
tencji rozporządzają prawem do g"osowania liczbą g"osów równą liczbie pał
stw cz"on-
kowskich b´dÄ…cych Stronami niniejszego protoko"u. Organizacja taka nie b´dzie wyko-
rzystywaç swego prawa do g"osowania, jeĘli którekolwiek z jej paÅ‚
stw cz"onkowskich je
wykorzysta, i odwrotnie.
[...]
Art. 24
[...]
2. KaÅ»da regionalna organizacja integracji gospodarczej, która staje si´ StronÄ… niniejsze-
go protoko"u, a której Żadne z pał
stw cz"onkowskich nie jest StronÄ…, jest zwiÄ…zana wszyst-
kimi zobowiązaniami okreĘlonymi w niniejszym protokole. W przypadku takich organiza-
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
11
cji, których jedno lub wi´cej paÅ‚
stw cz"onkowskich jest StronÄ… niniejszego protoko"u, or-
ganizacja i jej pał
stwa cz"onkowskie decydują o podziale obowiązków związanych z wy-
pe"nianiem zobowiązał
niniejszego protoko"u. W takich przypadkach organizacja i jej
pał
stwa cz"onkowskie nie są upowaŻnione do równoczesnego korzystania z praw niniej-
szego protoko"u.
3. W dokumentach ratyfikacji, zatwierdzenia, przyj´cia lub przystÄ…pienia regionalne or-
ganizacje integracji gospodarczej deklarują zakres swych kompetencji odnoĘnie do spraw,
których dotyczy niniejszy protokó". Organizacje takie informują równieŻ depozytariusza,
który z kolei powiadamia Strony o kaŻdej istotnej zmianie zakresu ich kompetencji.
17.1. (1 pkt)
Podaj, jaką liczbą g"osów, w przypadku g"osowania nad poprawkami do Protoko"u z Kio-
to, dysponowa"aby Unia Europejska, jeŻeli Żadne z jej cz"onków nie by"oby stroną tego
protoko"u. Uzasadnij podanÄ… przez siebie liczb´.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
17.2. (1 pkt)
WyjaĘnij, w jakiej sytuacji Polska, b´dÄ…ca stronÄ… Protoko"u z Kioto, podczas g"osowania
poprawek do niego, nie b´dzie mog"a wykorzystaç swojego prawa do g"osowania.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
12
Zadanie 18. (3 pkt)
Odwo"ujÄ…c si´ do czterech wybranych punktów deklaracji podpisanej 4 wrzeĘnia 2002 ro-
ku w Johannesburgu podczas  Szczytu Ziemi , wymieł
dzia"ania, które naleÅ»y podjÄ…ç,
aby osiÄ…gnÄ…ç zrównowaÅ»ony rozwój.
Deklaracja z Johannesburga
w sprawie zrównowaŻonego rozwoju
Nasze zobowiązanie do realizacji zrównowaŻonego rozwoju
17. UznajÄ…c znaczenie rozwoju ludzkiej solidarnoĘci, usilnie zach´camy do promowania
dialogu i wspó"pracy mi´dzy cywilizacjami i narodami Ęwiata, niezaleÅ»nie od rasy, u"om-
noĘci, religii, j´zyka, kultury i tradycji.
18. Witamy z zadowoleniem fakt, iÅ» na Szczycie w Johannesburgu skupiono si´ na niepo-
dzielnoĘci godnoĘci cz"owieka, uwzgl´dniajÄ…c ten problem poprzez podejmowanie decy-
zji ustanawiajÄ…cych poziomy docelowe, harmonogramy i partnerstwa majÄ…ce na celu szyb-
kÄ… popraw´ dost´pu do podstawowych potrzeb, takich jak czysta woda, urzÄ…dzenia
sanitarne, dostateczne schronienie, energia, ochrona zdrowia, bezpieczeł
stwo ŻywnoĘci
i ochrona róŻnorodnoĘci biologicznej. JednoczeĘnie b´dziemy wspólnie dzia"aç, pomaga-
jÄ…c sobie nawzajem w zapewnieniu dost´pu do Ęrodków finansowych, korzyĘci z otwarcia
rynków, rozwoju potencja"u wykonawczego, zastosowaniu nowoczesnej technologii
do zapewnienia rozwoju, oraz dok"adając starał
, aby niedorozwój zniknÄ…" na zawsze dzi´-
ki transferowi technologii, rozwojowi zasobów ludzkich, edukacji i szkoleniom.
19. Potwierdzamy nasze zobowiÄ…zanie do skupienia si´ szczególnie na zas"ugujÄ…cej
na priorytetowe traktowanie walce z ogólnoĘwiatowymi czynnikami stanowiącymi powaŻ-
ne zagroŻenie dla zrównowaŻonego rozwoju naszych narodów. Do czynników tych nale-
Żą: chroniczny g"ód; niedoŻywienie; okupacja przez obce si"y; konflikty zbrojne; proble-
my zwiÄ…zane z narkotykami; zorganizowana przest´pczoĘç; korupcja; kl´ski Å»ywio"owe;
nielegalny handel bronią; przemyt osób; terroryzm; nietolerancja i nawo"ywanie do nie-
nawiĘci rasowej, etnicznej, religijnej i innego rodzaju; ksenofobia; choroby zakaęne
i chroniczne, zw"aszcza HIV/AIDS, malaria i gruęlica.
20. ZobowiÄ…zujemy si´ uwzgl´dniç prawa i emancypacj´ kobiet oraz równoĘç p"ci we
wszystkich dzia"aniach mieszczÄ…cych si´ w zakresie Agendy 21, Milenijnych Celów Roz-
woju i Planu Implementacyjnego z Johannesburga.
21. Uznajemy, Że w rzeczywistoĘci spo"eczeł
stwo globalne posiada instrumenty i Ęrodki,
dzi´ki którym moÅ»e stawiç czo"o stojÄ…cym przed ca"Ä… ludzkoĘciÄ… wyzwaniom zwiÄ…zanym
z wykorzenieniem ubóstwa i zrównowaŻonym rozwojem. Wspólnie podejmiemy dodatko-
we kroki zapewniajÄ…ce wykorzystanie tych dost´pnych Ęrodków z korzyĘciÄ… dla ludzkoĘci.
22. W tym zakresie usilnie zach´camy kraje rozwini´te, które dotychczas tego nie uczyni-
"y, aby  przyczyniajÄ…c si´ do osiÄ…gni´cia naszych celów i zamierzeÅ‚
rozwojowych  uczy-
ni"y konkretne wysi"ki zmierzajÄ…ce do udzielenia uzgodnionych na szczeblu mi´dzynaro-
dowym poziomów Oficjalnej Pomocy Rozwojowej.
[...]
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
13
26. Uznajemy, iŻ zrównowaŻony rozwój wymaga d"ugofalowej perspektywy i szerokiego
udzia"u spo"ecznego w formu"owaniu polityki, podejmowaniu decyzji i ich wdraŻaniu
na wszystkich szczeblach. Jako partnerzy spo"eczni b´dziemy w dalszym ciÄ…gu dzia"aç
na rzecz stabilnego partnerstwa ze wszystkimi g"ównymi grupami, szanując niezaleŻne,
waŻne role, jakie wszystkie one odgrywają.
[...]
28. Uzgadniamy równieŻ, Że udzielimy pomocy umoŻliwiającej wzrost miejsc pracy przy-
noszÄ…cych dochody, uwzgl´dniajÄ…c postanowienia przyj´tej przez Mi´dzynarodowÄ… Orga-
nizacj´ Pracy (MOP) Deklaracji Podstawowych Zasad i Praw w Miejscu Pracy.
29. Zgadzamy si´, Å»e korporacje sektora prywatnego muszÄ… egzekwowaç odpowiedzialne
post´powanie firm. Powinny to czyniç w ramach przejrzystego i stabilnego systemu regu-
lacyjnego.
30. ZobowiÄ…zujemy si´ wzmocniç i usprawniç zarzÄ…dzanie na wszystkich szczeblach, aby
zapewniç skuteczne wdraÅ»anie Agendy 21, Milenijnych Celów Rozwojowych i Planu
Dzia"ał
z Johannesburga.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 19. (1 pkt)
Na podstawie fragmentu komunikatu z badał
statystycznych z wrzeĘnia 2005 roku  Po-
czucie zagroÅ»enia terroryzmem oraz akceptowane dzia"ania zwi´kszajÄ…ce bezpieczeÅ‚
stwo
obywateli , przeprowadzonych przez CBOS, wyjaĘnij zwiÄ…zek mi´dzy wiarÄ… obywateli
w skutecznoĘç dzia"aÅ‚
mi´dzynarodowej koalicji w zwalczaniu terroryzmu a obawami
przed atakami terrorystycznymi.
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
14
Wskazania respondentów wed"ug terminów badał

Czy, Pana(i) zdaniem, mi´dzynarodowa koalicja b´dzie X XII I VI XII IV VIII
w stanie zlikwidowaç terroryzm na Ęwiecie czy teÅ» nie? 2001 2001 2002 2003* 2003 2004 2005
w procentach
Zdecydowanie tak 6 7 7 6 3 3 2
Raczej tak 29 30 26 17 12 17 17
TAK 35 37 33 23 15 20 19
Raczej nie 38 38 38 42 42 45 40
Zdecydowanie nie 11 11 16 24 29 21 26
NIE 49 49 54 66 71 66 66
Trudno powiedzieç 16 14 13 11 14 14 14
* W tym badaniu pytanie brzmia"o:  Po zamachach z 11 wrzeĘnia 2001 roku Stany Zjednoczone wypowiedzia"y wojn´
terrorystom. Czy, Pana(i) zdaniem, Amerykanie wraz z sojusznikami b´dÄ… w stanie zlikwidowaç terroryzm na Ęwiecie
czy teÅ» nie?
Wskazania respondentów wed"ug terminów badał

Czy osobiĘcie obawia si´ Pan(i) ataków terrorystycznych XI XII VI XII III IV VIII
czy teÅ» nie? 2001 2001 2002 2003* 2004 2004 2005
w procentach
Tak, bardzo si´ obawiam 12 11 11 15 29 22 18
Tak, raczej si´ obawiam 27 28 27 37 35 39 38
OBAWIAM SIó 39 39 38 52 64 61 56
Nie, raczej si´ nie obawiam 38 36 37 30 24 27 29
Nie, w ogóle si´ nie obawiam 22 21 20 10 10 11 13
NIE OBAWIAM SIó 60 57 57 40 34 38 42
Trudno powiedzieç 2 4 5 8 2 1 2
* W grudniu 2003 pytanie brzmia"o:  Czy obawia si´ Pan(i), Å»e w wyniku ataku terrorystycznego moÅ»e ucierpieç Pana(i)
najbliŻsza rodzina?
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
15
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 20. (2 pkt)
Przeczytaj fragment wypowiedzi Kofi Annana i udziel odpowiedzi na poniŻsze pytania.
WypowiedÄ™ Kofi Annana wyg"oszona
w trakcie inauguracji Apelu o Pomoc HumanitarnÄ… 2006
w siedzibie g"ównej ONZ, 30 listopada 2005 r.
Zwracam si´ dziĘ do PaÅ‚
stwa w imieniu 31 milionów ofiar kl´sk Å»ywio"owych w 26 kra-
jach na ca"ym Ęwiecie. Ludzie ci potrzebują natychmiastowej pomocy. Chcia"bym, by zo-
sta"a ona udzielona.
Apel nawo"uje do przekazania kwoty 4,7 miliardów dolarów dla tych, którym bezwzgl´d-
nie potrzebna jest pomoc humanitarna. Dla ludzi, którzy przeÅ»yli konflikty zbrojne, kl´-
ski Żywio"owe, a bywa, Że obydwa te kataklizmy.
Mam na myĘli kobiety i dzieci, których Życiu zagraŻają konflikty zbrojne w Darfurze
i Republice ÂrodkowoafrykaÅ‚
skiej. Mieszkał
ców wiosek, którzy utracili dach nad g"ową
w wyniku powodzi i huraganów w Gwatemali. LudnoĘç cywilnÄ… wysiedlonÄ… w wyniku
niestabilnej sytuacji w Ugandzie, Demokratycznej Republice Konga i Burundii. Rodzi-
ny, którym brakuje ŻywnoĘci w Nigerii, Mali i Burkina Faso. Wszyscy ci ludzie Żyją
w niewyobraÅ»alnie trudnych warunkach, cz´sto bez dost´pu do opieki zdrowotnej, czy-
stej wody, Å»ywnoĘci; pozbawieni sÄ… ochrony oraz podstawowych rzeczy niezb´dnych
do przeŻycia. [...]
MijajÄ…cy rok by" tragiczny w skutkach dla ofiar kl´sk Å»ywio"owych. JednoczeĘnie rok ten
uwidoczni" olbrzymiÄ… ch´ç dawania pomocy. Kraje udzielajÄ…ce pomocy  i ich obywatele
 szczodrze zareagowa"y na kl´sk´ tsunami w rejonie Oceanu Indyjskiego i huragany
na kontynentach amerykał
skich. Dzisiejszy Apel o Pomoc Humanitarną to szansa, któ-
rej nie wolno zmarnowaç. Szansa na okazanie pomocy ludziom, których los cz´sto nie
przyciąga uwagi Ęwiata, co nie oznacza, Że ich cierpienie jest mniejsze.
W Ęwiecie obfitoĘci nieustanne tragedie tych ludzi odciskajÄ… pi´tno na naszych sumieniach.
Wielu z poszkodowanych uwaŻa, Że Ęwiat o nich zapomnia". Niewątpliwie, ci ludzie padli
ofiarą nie tylko tragicznych wydarzeł
, lecz równieŻ Ęwiata, który reaguje na cierpienie wte-
dy, gdy trafia ono do naszych mieszkał
przez ekran telewizora lub gdy wyst´puje w rejo-
nach o znaczeniu strategicznym. Dopiero wówczas si´gamy do naszej kieszeni.
Ale przecieÅ» staç nas na wi´cej. Dzisiaj powiedzmy tym ludziom, Å»e chociaÅ» cz´sto pozo-
stają niewidoczni, na pewno nie zapomnieliĘmy o nich. PrzekaŻmy im przes"anie nadziei.
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
16
Ich niedola, bez wzgl´du na rejon Ęwiata, stanowi zagroÅ»enie dla ca"ej ludzkoĘci. Nigdy
nie uda nam si´ ca"kowicie wyeliminowaç cierpienia, jest ono cechÄ… cz"owieczeÅ‚
stwa.
Jednak nic nie usprawiedliwia zaniechania stosowania wszelkich dost´pnych nam Ęrod-
ków, aby cierpienie to ograniczyç. [...]
Ârodki przekazywane zbyt póęno i w niepe"nej kwocie niepotrzebnie przed"uÅ»ajÄ… cier-
pienia, tak jak to wczeĘniej ują" mówca z Norwegii. Kosztem tej opiesza"oĘci jest Życie
ludzkie. Przy brakach w finansowaniu, organizacje humanitarne nie sÄ… w stanie udzieliç
ofiarom pomocy potrzebnej do rozpocz´cia nowego Å»ycia. Apele nieodpowiednio finan-
sowane uzaleŻniają od pomocy, która si"ą rzeczy ma charakter doraęny. Tylko pomoc
w szerszym zakresie pozwala na budowanie lepszego Życia.
W"aĘnie dlatego Organizacja Narodów Zjednoczonych zaproponowa"a powo"anie Glo-
balnego Funduszu Pomocy Kryzysowej (Global Emergency Fund), wspierajÄ…cego dzia"a-
nia humanitarne w sytuacjach kryzysowych. W po"Ä…czeniu z dzisiejszym Apelem Fun-
dusz ten pozwoli nam zdzia"aç wi´cej i szybciej.
Poparcie tych inicjatyw ocali wiele istnieł
ludzkich. Pozwoli uniknÄ…ç kolejnych próĘb
o dalsze, wi´ksze Ęrodki i w ten sposób zaoszcz´dzi fundusze.
To si´ op"aca. Takie podejĘcie jest moralnie s"uszne.
20.1. (1 pkt)
WyjaĘnij, dlaczego Kofi Annan uwaŻa, Że ludzie, dla których apeluje o pomoc,  padli ofia-
rą Ęwiata .
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
20.2. (1 pkt)
WyjaĘnij, z jakich powodów ONZ zaproponowa"o powo"anie Globalnego Funduszu Po-
mocy Kryzysowej.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
17
Cz´Ä˜ç III
Zadanie rozszerzonej wypowiedzi
Zadanie 21. (20 pkt)
Temat nr 1. WykorzystujÄ…c teksty Ä™ród"owe i wiedz´ pozaÄ™ród"owÄ…, wyjaĘnij, jakie zagro-
Żenia dla ludzkoĘci niosą problemy wspó"czesnego Ęwiata i jakie dzia"ania naleŻy podej-
mowaç w celu ich przezwyci´Å»ania. SwojÄ… wypowiedÄ™ oprzyj na czterech zagroÅ»eniach.
(W pracy odwo"aj si´ do co najmniej dwóch zagroÅ»eÅ‚
opisanych w tekstach ęród"owych).
Temat nr 2. Zwalczaniem problemów wspó"czesnego Ęwiata zajmujÄ… si´ zarówno organi-
zacje mi´dzyrzÄ…dowe, jak i pozarzÄ…dowe. WykorzystujÄ…c teksty Ä™ród"owe i w"asnÄ… wiedz´,
przedstaw ich dzia"alnoĘç. W pracy opisz dwie organizacje mi´dzyrzÄ…dowe i dwie organi-
zacje pozarzÄ…dowe. Odwo"aj si´ do co najmniej dwóch zagroÅ»eÅ‚
wymienionych w tekstach
ęród"owych.
Wybieram temat nr ........
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
18
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
www. operon. pl
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom rozszerzony
19
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
www. operon. pl