Kurs Pascala dla poczatkujacych - Lekcja 5






Lekcja 5 - Nowa Pętelka i Podstawy Obsługi Grafiki
Źródła programów zamieszczonych w tej lekcji





Poznasz teraz jeszcze jedną pętelkę, ja używam ją naprawdę często, jest mianowicie wręcz genialna do obsługi tablic :) Dowiesz się jeszcze jak włączyć tryb graficzny i narysować parę rzeczy ;-)





Pętla FOR...TO...DO...

Składnia: FOR zmienna:= liczba1 TO liczba2 DO ...
Jest to taka pętelka która wykonuje się określoną ilość razy, no i eeeee... kurcze nie wiem jak do dokładniej opisać nie mieszając za bardzo :) zaczniemy więc od przykładu, dwa programy które wykonują to samo,
pierwszy wykorzystujący dotychczas poznane rzeczy :

Var
t:word;

BEGIN
t:=0;
repeat
t:=t+1;
writeln('petelka :)');
until t=15;
END.

a drugi z wykorzystaniem FOR..TO..DO.. :

Var
t:word;

BEGIN
FOR t:=1 TO 15 DO WriteLn('petelka :)');
END.

O widzisz jaka fajna pętelka ? 6 linii zastąpiliśmy 1 ! A chodziło nam o to by program wyświetlił 15 razy tekst 'petelka :)' a kolejne kawałki to :

FOR - Licz
t:= - używając zmiennej t
1 - od 1
TO - do
15 - 15
DO - wykonując
WriteLn('petelka :)'); - wyświetl tekst

Komputer napotykając na takie coś przy kolejnych przejściach robi:
1. Jeżeli to 1 przejście to do zmiennej "t" wstawia liczbę 1, jeżeli kolejne to zwiększa zmienną "t" o 1
2. Wyświetla tekst
3. Sprawdza czy "t=15" jeżeli tak to przerywa pętle, jak nie wraca do 1.
Powinieneś to zrozumieć, w sumie nie ma tu nic skomplikowanego, zobacz teraz:

Var
t:word;

BEGIN
FOR t:=6 TO 23 DO WriteLn( t );
END.

Programik wyświetlił liczby od 6 do 23 ( wyświetlał przy każdym przejściu wartość zmiennej "t" ). A zobacz teraz:

Var
t:word;

BEGIN
FOR t:=23 DOWNTO 6 DO WriteLn( t );
END.

O co się stało ? Wyświetlił teraz w odwrotnej kolejności ? A to właśnie dzięki temu że "TO" zostało zastąpione przez "DOWNTO" i teraz znaczy mniej więcej:
Licz od 23 W DÓŁ do 6 i wyświetlaj zawartość zmiennej
!! I jeszcze jedna rzecz o której bym zapomniał: zmienna "t" MUSI być typu porządkowego czyli BYTE, WORD, LONGINT oraz: INTEGER ( a oznacza to że można używać liczb ujemnych ):

Var
t:integer; { UWAGA TUTAJ JEST ISTOTNA ZMIANA ! }

BEGIN
FOR t:=-4 TO 8 DO WriteLn( t );
END.

A może wyświetlilibyśmy sobie tabliczkę mnożenia ? Wykonamy taką prostą do 4 x 4, najpierw jedna linia:

Uses DOS,CRT;
Var
t:word;

Begin
ClrScr;
FOR t:=1 to 4 do
Begin
GotoXY(t*4,1); {1}
Write(t);
End;
End.

{1} Kursor umieszczamy przy kolejnych przejściach w kolumnach: 4 (1*4), 8 (2*4), 12 (3*4) i 16 (4*4) ( czyli dokładnie w miejscu t*4 ) oraz wierszu 1 i wyświetla zmienną, tylko po co nam tylko jedna linia ?
Wykonamy więc teraz tzw. pętlę zagnieżdżoną:

Uses DOS,CRT;
Var
t,n:word;

Begin
ClrScr;
FOR n:=1 to 4 do {1}
FOR t:=1 to 4 do
Begin
GotoXY(t*4,n); {2}
Write(t*n); {3}
End;
End.

ajajajaj ale się nakomplikowało :)) doszła linia {1} - dodatkowa pętla i teraz zmienne "n" i "t" przy kolejnych przejściach wynoszą:
n=1 t=1
n=1 t=2
n=1 t=3
n=1 t=4
n=2 t=1
n=2 t=2
n=2 t=3
n=2 t=4
n=3 t=1
n=3 t=2
n=3 t=3
n=3 t=4
n=4 t=1
n=4 t=2
n=4 t=3
n=4 t=4
Tak więc: "t" jest zwiększane o "1" aż osiągnie wartość 4 wtedy "n" jest zwiększane o "1" a "t" wraca do wartości początkowej ( w tym wypadku do 1 ) i tak cały czas aż obie zmienne osiągną końcowe wartości.
{2} - Kursor jest przemieszczany do miejsca ( T*4 , N )
{3} - Wyświetla mnożenie. Kolejno: 1,2,3,4 (t*1) 2,4,6,8 (t*2) 3,6,9,12 (t*3) 4,8,12,16 (t*4)
To są właśnie pętelki zagnieżdżone ( jedna w drugiej ) w tym przypadku są to tylko dwie, ale jeżeli potrzebujemy to możemy użyć trzy (potrzebne jako np.: X,Y i Z w przestrzeni 3D), cztery, pięć albo i więcej. Ale nie będę już bardziej
Cię teraz tym męczył, na razie starczy :)



Funkcja Keypressed
Składnia: Keypressed:boolean; biblioteka: CRT
Funkcja sprawdza czy w chwili aktualnej jest wciśnięty jakiś klawisz, i jeżeli tak zwraca wartość TRUE, jeżeli nie to FALSE. np.

Uses CRT;
Var
klawisz:boolean;

Begin
klawisz:=Keypressed;
WriteLn(klawisz);
End.

Programik podstawia do zmiennej wartość "czy jakiś klawisz został wciśnięty", a następnie ją wyświetla. Ale skoro jest to funkcja to można skrócić program i wyświetlać jej wartość od razu za pomocą Write
( program wykonuje się w ciągu ułamka sekundy i właściwie ciężko uzyskać aby pojawił się napis TRUE ale zaraz zobaczysz jak sensownie użyć tej funkcji ).


Uses CRT;

Begin
WriteLn(Keypressed);
End.

A teraz zobacz jak ja najczęściej wykorzystuję tą funkcję w swoich programach:

Uses CRT;

Begin
Repeat Until Keypressed; {1}
End.

{1} Powtarzaj dopóki nie zostanie wciśnięty jakiś klawisz ( czekaj na wciśniecie klawisza ).
W tej formie programu wydaje się, że daje ta funkcja to samo, a nawet mniej co ReadKey. Ale z funkcją ReadKey nie można zrobić czegoś takiego:

Uses CRT;
Var
a:Word;

Begin
a:=0; {1}
Repeat
WriteLn(a); {2}
a:=a+1; {3}
Until Keypressed; {4}
End.

{1} zacznij liczyć od 0
{2} wyświetl zawartość zmiennej
{3} zwiększ zawartość zmiennej o 1
{4} powtarzaj linie {2-3} dopóki nie zostanie wciśnięty jakiś klawisz
Jak widzisz funkcja ta nie blokuje działania programu czekając na wciśniecie klawisza i to jest właśnie jej niezaprzeczalna zaleta.



Procedura InitGraph
Składnia: InitGraph ( var sterownik,tryb:integer; katalog:string ); biblioteka: GRAPH

Służy do włączenia trybu graficznego. Możliwe sterowniki ( czyli rodzaje karty graficznej ) to :

1 = CGA
2 = MCGA
3 = EGA
4 = EGA64
5 = EGAMono
6 = IBM8514
7 = HercMono
8 = ATT400
9 = VGA
10 = PC3270

A możliwe tryby do wyświetlenia przez daną kartę graficzną ( każdy posiada różne rozdzielczości i ilość kolorów ) to:

CGAC0 = 0 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 0
CGAC1 = 1 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 1
CGAC2 = 2 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 2
CGAC3 = 3 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 3
CGAHi = 4 - 640 x 200, 2 kolory ( czarno-białe )
MCGAC0 = 0 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 0
MCGAC1 = 1 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 1
MCGAC2 = 2 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 2
MCGAC3 = 3 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 3
MCGAMed = 4 - 640 x 200, 2 kolory ( czarno-białe )
MCGAHi = 5 - 640 x 480, 2 kolory ( czarno-białe )
EGALo = 0 - 640 x 200, 16 kolorów
EGAHi = 1 - 640 x 350, 16 kolorów
EGA64Lo = 0 - 640 x 200, 16 kolorów
EGA64Hi = 1 - 640 x 350, 4 kolory
EGAMonoHi = 0 - 640 x 480, 2 kolory ( czarno-białe )
HercMonoHi = 0 - 720 x 348, 2 kolory ( czarno-białe )
ATT400C0 = 0 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 0
ATT400C1 = 1 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 1
ATT400C2 = 2 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 2
ATT400C3 = 3 - 320 x 200, 4 kolory z palety nr 3
ATT400Med = 4 - 640 x 200, 2 kolory ( czarno-białe )
ATT400Hi = 5 - 640 x 400, 2 kolory ( czarno-białe )
VGALo = 0 - 640 x 200, 16 kolorów
VGAMed = 1 - 640 x 350, 16 kolorów
VGAHi = 2 - 640 x 480, 16 kolorów
PC3270Hi = 0 - 720 x 350, 2 kolory ( czarno-białe )
IBM8514Lo = 0 - 640 x 480, 256 kolorów
IBM8514Hi = 1 - 1024 x 768, 256 kolorów

UWAGA !! Ponieważ wszystkie karty produkowane w ostatnich 4-5 latach posiadają sterownik VGA i tylko jego będziemy używać ( dokładnie to trybu VGAHi ). Jeżeli posiadasz starą kartę Hercules
( teraz te nowe są cool :) , CGA czy EGA to przykładowe programy będą
na nich trochę dziwnie wyglądać a to z powodu właśnie tych różnych rozdzielczości i ilości kolorów.
No to włączmy sobie wreszcie ten tryb graficzny:

Uses GRAPH; {1}
Var
ster,tryb:integer;

Begin
ster:=VGA; tryb:=VGAHi; {2}
InitGraph(ster, tryb, 'C:\BP\BGI' ); {3}
End.

{1} Zadeklarowałem do używania bibliotekę GRAPH ( to w niej właśnie są procedury i funkcje do obsługi grafiki )
{2} Nadałem zmiennym wartości: VGA (9) i VGAHi (2)
{3} Uruchomiłem tryb graficzny. 'C:\BP\BGI' - jest to moja ścieżka do plików *.BGI ( konkretnie do pliku EGAVGA.BGI ) możesz mieć inne więc zmień to u siebie :)
Sam włączony tryb nam nic nie daje, ale jeżeli tego nie zrobimy nie będzie można nic rysować. Tak więc ZAWSZE zanim coś wykonamy w grafice trzeba wcześniej ją włączyć.

Uwaga !! lewy dolny róg to współrzędne 0,0 a nie 1,1 !!



Procedura CloseGraph
Składnia: CloseGraph; biblioteka: GRAPH
Wyłącza tryb graficzny i wraca do poprzedniego trybu tekstowego.



Procedura SetColor
Składnia: SetColor ( kolor:word ); biblioteka: GRAPH
Zmienia kolor w TRYBIE GRAFICZNYM ( TextColor w graficznym nie działa ! ) jakim zostaną wyświetlane np. kółka, linie czy prostokąty. Ilość dostępnych kolorów w danych trybach podałem przy opisie procedury InitGraph.



Procedura SetBkColor
Składnia: SetBkColor ( kolor:word ); biblioteka: GRAPH
Zmienia kolor tła w TRYBIE GRAFICZNYM ( TextBackGround w graficznym nie działa ! ) Ilość dostępnych kolorów w danych trybach podałem przy opisie procedury InitGraph.



Procedura SetFillStyle
Składnia: SetFillStyle( nrwzorca,kolor:word ); biblioteka: GRAPH
Zmienia rodzaj i kolor wypełnienia konturów wykorzystywanych przez niektóre procedury np. przez Bar, Bar3D itp. Domyślne ustawienia początkowe to wzorzec wypełniania ciągłego
i numer koloru będący maksymalnym kolorem aktualnego trybu graficznego. Rodzaje wzorca to:

EmptyFill = 0 - wypełnienie kolorem tła
SolidFill = 1 - wypełnienie ciągłe
LineFill = 2 - wypełnienie pogrubionymi liniami poziomymi
LtSlashFill = 3 - wypełnienie liniami pochyłymi w prawo
SlashFill = 4 - wypełnienie pogrubionymi liniami pochyłymi w prawo
BkSlashFill = 5 - wypełnienie pogrubionymi liniami pochyłymi w lewo
LtBkSlashFill = 6 - wypełnienie liniami pochyłymi w lewo
HatchFill = 7 - wypełnienie siatką pionową
xHatchFill = 8 - wypełnienie siatką ukośną
InteerleaveFill = 9 - wypełnienie liniami splecionymi
VideDotFill = 10 - wypełnienie kropkami
CloseDotFill = 11 - wypełnienie zagęszczonymi kropkami
UserFill = 12 - wypełnienie wzorem zdefiniowanym przez użytkownika
procedurą SetFillPattern




Procedura SetLineStyle
Składnia: SetLineStyle ( RodzLin, Wzor, Grubosc:word ); biblioteka: GRAPH
Zmienia rodzaj linii oraz jej grubość używanej przy procedurach Line, Circle, Bar3D itd.
Rodzaje linii to:

SolidLn = 0 - ciągła
DottedLn = 1 - kropkowana
CenterLn = 2 - symetryczna
DashedLn = 3 - przerywana
UserBitLn = 4 - o wzorze zdefiniowanym przez użytkownika

Wzor - jest to zdefiniowane przez użytkownika kolejne 16 pikseli nowej nietypowej linii ( rodzlin=4 ). Jeżeli rodzaj linii jest różny od 4 to pod wzór możemy wstawić jakąkolwiek liczbę gdyż nie będzie ona brana pod uwagę.
Rodzaje grubości to:

NormWidth = 1 - linia normalna
ThickWidth = 3 - linia pogrubiona

przykład: SetLineStyle(0,0,3);



Procedura Line
Składnia: Line ( X1,Y1,X2,Y2:integer ); biblioteka: GRAPH
Procedura rysuje linię zaczynającą się w punkcie X1,Y1 a kończącą się w X2,Y2 kolorem określonym przez procedurę SetColor


Uses GRAPH,CRT;
Var
ster,tryb:integer;

Begin
ster:=VGA; tryb:=VGAHi;
InitGraph(ster, tryb, 'C:\BP\BGI' );
Line(30,30,610,450);
Repeat Until Keypressed;
CloseGraph;
End.




Procedura Circle
Składnia: Circle ( X,Y:integer; R:word ); biblioteka: GRAPH
Procedura rysuje koło o środku umieszczonym o współrzędnych X,Y, promieniu R i kolorze określonym przez procedurę SetColor.

Uses GRAPH,CRT;
Var
ster,tryb:integer;

Begin
ster:=VGA; tryb:=VGAHi;
InitGraph(ster, tryb, 'C:\BP\BGI' );
Circle(320,240,40); {1}
Repeat Until Keypressed; {2}
CloseGraph;
End.

{1} Rysujemy kołko o współrzędnych 320,240 ( jest to środek ekranu gdyż włączyliśmy tryb VGAHi, którego rozdzielczość to: 640x480 ) i o promieniu 40
{2} Czekamy aż zostanie wciśnięty jakiś klawisz ( spróbuj usunąć tą linię to dowiesz się dlaczego jest taka ważna )



Procedura Rectangle
Składnia: Rectangle ( X1,Y1,X2,Y2:integer ); biblioteka: GRAPH
Procedura rysuje prostokąt. X1,Y1 to współrzędne lewego górnego rogu, a X2,Y2 to współrzędne lewego dolnego rogu ( są to przeciwległe wierzchołki )

Uses GRAPH,CRT;
Var
ster,tryb:integer;

Begin
ster:=VGA; tryb:=VGAHi;
InitGraph(ster, tryb, 'C:\BP\BGI' );
Rectangle(30,30,610,450);
Repeat Until Keypressed;
CloseGraph;
End.




Procedura FloodFill
Składnia: FloodFill ( X,Y:integer; kolorgranicy:word ); biblioteka: GRAPH
Procedura wypełnia aktualnym kolorem i wzorem ( SetFillStyle ) obszar ograniczony brzegiem o kolorze "kolorgranicy" tzn. Jeżeli przy wypełnianiu danego obszaru procedura napotka na jakąś np. linię wykonaną
kolorem "kolorgranicy" to zachowuje się jakby to był dla niej mur nie do przejścia i zostawia i jego i to co się za nim znajduje w spokoju :) Punkt X,Y jest miejscem od którego procedura zaczyna wypełniać obszar.

Uses GRAPH,CRT;
Var
ster,tryb:integer;

Begin
ster:=VGA; tryb:=VGAHi;
InitGraph(ster, tryb, 'C:\BP\BGI' );
SetColor(green);
Rectangle(30,30,120,120);
Rectangle(10,10,100,100);
FloodFill(50,50,Green);
Repeat Until Keypressed;
CloseGraph;
End.

Program wypełnia obszar który jest wspólny dla obu prostokątów.



Procedura Bar
Składnia: Bar ( X1,Y1,X2,Y2:integer); biblioteka: GRAPH
Procedura rysuje wypełniony prostokąt. X1,Y1 to współrzędne lewego górnego rogu, a X2,Y2 to współrzędne lewego dolnego rogu ( są to przeciwległe wierzchołki ), kolor ramki jest określony przez procedurę SetColor,
a kolor wypełnienia przez procedurę SetFillStyle.

Uses GRAPH,CRT;
Var
ster,tryb:integer;

Begin
ster:=VGA; tryb:=VGAHi;
InitGraph(ster, tryb, 'C:\BP\BGI' );
SetColor(8);
SetFillStyle(1,5);
Bar(30,30,610,450);
Repeat Until Keypressed;
CloseGraph;
End.




Procedura Bar3D
Składnia: Bar3D ( X1,Y1,X2,Y2:integer; B:word; TOP:boolean ); biblioteka: GRAPH
Procedura rysuje trójwymiarowy wypełniony prostokąt. X1,Y1 to współrzędne lewego górnego rogu przedniej ścianki, X2,Y2 to współrzędne lewego dolnego rogu przedniej ścianki, zmienna B jest to głębokość naszego prostopadłościanu,
zmienna TOP określa czy górna powierzchnia jest widoczna TRUE czy niewidoczna FALSE. Granice słupka rysowane są liniami typu określonego przez procedurę SetLineStyle aktualnym kolorem
( SetColor ) i aktualnym wzorem i kolorem wypełnienia ( SetFillStyle )

Uses GRAPH,CRT;
Var
ster,tryb:integer;

Begin
ster:=VGA; tryb:=VGAHi;
InitGraph(ster, tryb, 'C:\BP\BGI' );
SetColor(4);
SetFillStyle(10,8);
Bar3D(50,50,590,430,20,TRUE);
Repeat Until Keypressed;
CloseGraph;
End.




Procedura PutPixel
Składnia: PutPixel ( X,Y:integer; Kolor:word ); biblioteka: GRAPH
Procedura wyświetla na ekranie jeden punkt o kolorze "Kolor", jest to przydatne przy precyzyjnym rysowaniu.

Uses GRAPH,CRT;
Var
ster,tryb:integer;

Begin
ster:=VGA; tryb:=VGAHi;
InitGraph(ster, tryb, 'C:\BP\BGI' );
PutPixel(320,240,15);
Repeat Until Keypressed;
CloseGraph;
End.

Programik wyświetla biały punkt na samym środku ekranu.



Procedura OutTextXY
Składnia: OutTextXY ( X,Y:integer; S:string ); biblioteka: GRAPH
Procedura wyświetla na ekranie tekst określony przez zmienną "S" rozpoczynając od współrzędnych X,Y i w aktualnym kolorze ( SetColor )

Uses GRAPH,CRT;
Var
ster,tryb:integer;

Begin
ster:=VGA; tryb:=VGAHi;
InitGraph(ster, tryb, 'C:\BP\BGI' );
OutTextXY(200,100,'Oto tekst');
Repeat Until Keypressed;
CloseGraph;
End.




Procedura ClearDevice
Składnia: ClearDevice; biblioteka: GRAPH
Procedura czyści ekran graficzny. Przykład:

Uses GRAPH,CRT;
Var
ster,tryb:integer;

Begin
ster:=VGA; tryb:=VGAHi;
InitGraph(ster, tryb, 'C:\BP\BGI' );
Circle(50,50,30);
Delay(2000);
ClearDevice;
Circle(150,200,70);
Repeat Until Keypressed;
CloseGraph;
End.


Na koniec tej lekcji nie będzie programu podsumowującego, ale radzę spróbować narysować sobie np. jakiś domek, drzewko a może nawet i samochód :)