Recenzje – Kronika

Sławomir Kozłowski

Projekt Landscapes, czyli krajobrazy

nowoczesnej edukacji

Zjednoczenie Europy i przynależność Polski do Unii Europejskiej odczuwalne są nie tylko na gruncie ekonomiczno-gospodarczym, ale również w sferze edukacji. Zdą-

żyliśmy już przywyknąć do projektów wymiany dzieci i młodzieży – od tworzenia międzynarodowych przedszkoli, aż po wymianę studentów – a unijne finansowanie

międzynarodowych projektów daje możliwości rozwoju i poszerzenia oferty eduka-

cyjnej. Landscapes (krajobrazy) – młodzi komponują to projekt zrealizowany w latach 2009–2011. Wzięła w nim udział młodzież gimnazjalna z Niemiec, Węgier i Polski.

Projekt to owoc doświadczenia i prak- Co cztery grupy, to nie jedna

tyki zawodowej jego autora, Steffena

Reinholda – kompozytora związanego

Tym sprawdzonym w Niemczech i cieszą-

z muzycznym środowiskiem Lipska, z mu-

cym się zainteresowaniem młodzieży pomy-

zykami z Mendelssohn Kammerorchester, słem Steffen Reinhold postanowił zaintereso-Hochschule für Musik und Theater, a także wać partnerów międzynarodowych, a zadanie ze słynną Thomasschule. Historia tej ostat-miał o tyle ułatwione, że Thomasschule w Lip-

niej sięga XIII wieku; swego czasu jako kan-

sku jest szkołą zrzeszoną w prywatnej sieci szkół

tor pracował tu wielki Jan Sebastiana Bach, dr Rahn, która ma swoje placówki również a od wielu lat w ramach zajęć pozalekcyj-w Polsce1 i na Węgrzech. Placówki te utrzymu-

nych w Thomasschule odbywają się spotka-

ją ze sobą dość ożywione kontakty, co sprzyja

nia młodych instrumentalistów zaintereso-

realizacji wielu wspólnych przedsięwzięć. Po-

wanych kompozycją. Zajęcia prowadzone dejmując decyzję o wspólnym projekcie kilku w grupie polegają na poznawaniu i kreowa-szkół z różnych państw, liczono na wzajemne

niu współczesnego języka muzycznego, po-

inspiracje, poznanie odmiennych systemów

budzają wyobraźnię, uczą bycia twórczym, edukacji, różnych spojrzeń na zagadnienia improwizacji nie tylko instrumentalnej, kompozycji i współczesnej muzyki i kultury, muzycznej, ale i literackiej, aktorskiej, integrację młodzieży z różnych państw, ale nie kształcą umiejętność swobodnego wypo-bez znaczenia była także nadzieja na pozyska-

wiadania się. Efektem pracy są kompozy-

nie większych środków finansowych i możli-

cje, które dzięki współpracy z Mendelssohn wość szerszej realizacji zadania.

Kammerorchester w Lipsku młodzi twórcy

Grupy były bardzo zróżnicowane. Pierw-

mogą usłyszeć na specjalnie organizowa-

sza i najliczniejsza – z Niemiec – składała

nych koncertach.

się z wybranych spośród wielu chętnych

1 W Polsce placówka szkolna dr Rahn mieści się w Zielonej Górze.

http://www.wychmuz.pl

Wychowanie Muzyczne 3 2011 65

Recenzje – Kronika

uczniów, którzy wcześniej brali udział w po-

w Lipsku. Ponadto wcześniej jeż kompozy-

dobnych projektach, każdy z uczestników torzy-opiekunowie grup ustalili przedmiot kontynuował naukę gry na jakimś instru-i metody pracy twórczej. Treścią poznawczą

mencie. Grupę prowadził pomysłodawca dla uczniów miało być odkrywanie świa-projektu, Steffen Reinhold. Na czele dru-

ta dźwięków (niekoniecznie pozostające

giej niemieckiej grupy, w której znalazły się w związku z zapisem nutowym) i możliwość uczennice z gimnazjum w Neuzelle, niepo-ekspresji artystycznej poprzez kreację audy-

siadające wcześniejszych doświadczeń w za-

tywną. Przy okazji pojawiły się pytania: co

kresie edukacji muzycznej, stanął Sebastian to jest muzyka? co muzyką nie jest?

Elikowski-Winkler – kompozytor związany

Każda z grup przystąpiła do pracy osob-

z muzykami berlińskimi, absolwent Uniwer-

no. Grupa polska rozpoczęła od prezentacji

sytetu Sztuki w Berlinie, rodzinnie związany różnych rodzajów muzyki XX i XXI wieku, również z Polską. Grupę węgierską tworzyli co miało przy okazji doprowadzić do okre-uczniowie (a wśród nich członkowie zespołu ślenia oraz kształtowania gustów młodych rockowego) z Budapesztu, ze szkoły dr Rah-ludzi. Zetknięcie z muzyką Debussy’ego,

na, która kształci głównie przyszłych pra-

Strawińskiego, Lutosławskiego, Cage’a, Rei-

cowników branży hotelarsko-gastronomicz-

cha oraz utworami muzyki elektronicznej

nej. Opiekunem grupy był Márton Levente wywołało wśród młodzieży różne emocje, Horváth – kompozytor i organista, absolwent a dzieła, z którymi na co dzień nie ma ona dwóch fakultetów Uniwersytetu Muzycznego kontaktu, spotkały się z bardzo kontrower-im. F. Liszta w Budapeszcie. Wreszcie grupa syjnymi opiniami. Co mi się podoba, a co mi polska liczyła pięcioro uczniów z Europej-się nie podoba? Jakie emocje temu towarzy-

skiego Gimnazjum Społecznego w Zielonej szą? Co to w ogóle jest??? Słuchając niektó-

Górze. W jej składzie znalazło się troje absol-

rych fragmentów muzycznych, uczniowie

wentów szkoły muzycznej I stopnia oraz dwo-

próbowali je zapisać w postaci partytury

je uczniów kontynuujących naukę w szkole graficznej, by móc później spojrzeć na mu-muzycznej II st. Opiekę nad grupą sprawował zykę z innej perspektywy, dostrzec w niej Sławomir Kozłowski – absolwent Akademii rodzaj przemyślanej struktury, formy, Muzycznej w Poznaniu w zakresie kompozy-konstrukcji.

cji, nauczyciel harmonii i kształcenia słuchu

Drugą płaszczyzną pracy z grupą była

w Szkole Muzycznej II st. w Zielonej Górze.

dźwiękowa improwizacja w oparciu o wy-

myślone przez uczestników tematy. Pierw-

Kreowanie wyobraźni

sze z nich dotyczyły naśladownictwa od-

Prowadzenie zajęć z kompozycji, zarów-

głosów przyrody przy użyciu dostępnych

no na szczeblu średniego, jak i wyższego instrumentów. Rodzaj dźwiękowej zaba-kształcenia, odbywa się najczęściej indy-

wy uczniowie próbowali również utrwalić

widualnie w ramach relacji mistrz–uczeń, w formie partytury graficznej w nawiązaniu pojawił się więc problem: jak przenieść do wcześniejszych doświadczeń wynika-dydaktykę kompozycji na pracę z grupą? jących ze słuchania muzyki XX w. Kolej-Zadanie to dla opiekunów grup – kompo-

nym etapem była prezentacja możliwości

zytorów – stało się swoistym wyzwaniem, brzmieniowych różnych instrumentów.

któremu próbowali sprostać, odnosząc się W tym przypadku bardzo pomocne oka-do zaprezentowanych wcześniej doświad-

zało się wspólne spotkanie grup młodzieży

czeń Steffena Reinholda z realizacji projektu oraz muzyków z Mendelssohn Kammer-z grupami w Niemczech w Thomasschule orchester.

66 Wychowanie Muzyczne 3 2011

http://www.wychmuz.pl

Recenzje – Kronika

Podzielić się efektami pracy

towych Budapesztu). Zgodnie z ustaleniami

z początku projektu w skład zespołu weszły:

W lutym 2010 roku w Neuzelle odbyło flet, skrzypce, altówka, kontrabas, puzon, się spotkanie wszystkich uczestników pro-fortepian i instrumenty perkusyjne. Każ-

jektu: młodzieży, opiekunów-kompozyto-

demu koncertowi towarzyszyły prezentacje

rów oraz wykonawców-instrumentalistów. i wystąpienia uczestników projektu, którzy Podczas czterodniowego pobytu w miejsco-przedstawiali swoje wrażenia na temat pracy

wym klasztorze wcześniejsze metody pra-

nad utworami oraz własne przemyślenia na

cy w podgrupach zostały przeniesione na temat muzyki. Międzynarodowy skład mu-wspólne działania w zakresie pracy nad roz-

zyków oraz opiekunów pozwalał na swobodę

wojem powstających kompozycji i integracji w publicznym posługiwaniu się jednocześnie uczestników. Przywiezione przez muzyków językiem niemieckim, polskim i węgierskim, instrumentarium (najobficiej – perkusyjne) poza estradą natomiast młodzież porozumie-posłużyło do wielostronnej muzycznej mię-

wała się głównie w języku angielskim.

dzynarodowej improwizacji dźwiękowej.

Od lutego do kwietnia 2010 r. uczestnicy

każdej z grup wybierali materiał dźwięko-

wy, który został później utrwalony w po-

staci zapisu nutowego – najpierw krótkich

motywów-struktur, następnie rozwijanych

na zasadach tzw. „pracy motywicznej” dłuż-

szych fragmentów pod kierunkiem opieku-

na czuwającego nad poprawnością zapisu

i możliwością wykonania. Forma utworu

– składająca się z kilku fragmentów – po-

łączyła motywy zaproponowane przez róż-

Prezentacja utworów w Thomasschule w Lipsku

nych uczniów; motywy te rozbrzmiewały w maju 2010 roku. Na zdjęciu Tomasz Kozłowski z polską grupą uczestników

zarówno osobno, tworząc wyodrębnione

fragmenty, jak również tworzyły wspólnie

Po majowych prezentacjach proces twór-

rodzaj polifonicznego kolażu.

czo-wykonawczy dobiegł końca. Uczest-

Następnie w ciągu dziesięciu majowych ników czekało jeszcze jedno zadanie: na dni trwały próby z zespołem kameralnym, marzec 2011 r. zaplanowano studyjne, pro-przygotowanie publicznej prezentacji po-

fesjonalne nagranie wszystkich napisanych

wstałych dzieł, aż wreszcie utwory przed-

utworów, a do tego czasu kompozycje można

stawiono na koncertach w Lipsku (sala ka-

było jeszcze zmieniać i poprawiać. Spotkanie

meralna lipskiego Gewandhausu), Zielonej w Altenburgu (nieopodal Lipska) i uczest-Górze (sala kameralna Filharmonii Zielono-

nictwo w próbach oraz sesji nagraniowej

górskiej), Neuzelle (siedziba szkoły) i Buda-

zakończyło aktywną stronę projektu, zorga-

peszcie (jedna z uczęszczanych sal koncer-

nizowanego w ramach programu Comenius.

http://www.wychmuz.pl

Wychowanie Muzyczne 3 2011 67