Spis treści

WOLNOŚĆ LUDZKA. ............................................................................................................ 2

AKT LUDZKI (DZIAŁANIE LUDZKIE) ............................................................................. 3

AKT PROSTY I ZŁOśONY. ................................................................................................. 3

WARTOŚCI .............................................................................................................................. 4

WARTOŚCI MORALNE ........................................................................................................ 5

SUMIENIE ................................................................................................................................ 6

PROBLEM WIARY I RELIGIJNOŚCI ................................................................................ 7

1

Wolność ludzka.

Bóg stworzył ludzi istotami wolnymi, dał człowiekowi wolność. Ta wolność

jest jednak ograniczona przez warunki społeczne, psychologiczne,

ekonomiczne, gospodarcze.

Wolność – to pewne zadanie, które mamy realizować przez całe życie.

Wolność polega na wyborze dobra i zła, lub na wyborze pomiędzy dwoma

dobrami tj. dobra i dobra. Poprzez wolność człowiek sie realizuje, swoje

jestestwo. Wolność wyraża się w aktach wyboru, działania. Jest

ukierunkowana do czegoś. Wolność charakteryzuje to, że jestem autorem

danego działania i ja za nie odpowiadam. I to nie jest odpowiedzialność w tej

chwili, ale na przyszłość.

Paradoks wolności – ja jestem autorem mojego działania. Dokonuje pewnych

czynów, za które ponoszę konsekwencję, ale pewna norma moralna

ogranicza naszą wolność i to jest paradoks mojej wolności.

Cechy wolności:

1. Odpowiedzialność za moje czyny teraz i na przyszłość

2. Przyjęcie pewnej konieczności życiowej – cos co z nienacka na mnie

spada, a czemu nie mogę zapobiec, zmienić.

3. Umotywowana

4. Wcielona

cechy te ograniczają wolność

5. Niekonieczna

Umotywowana – tzn. nie ma działania bez motywu, racji czegoś co chcę

osiągnąć. Niektórzy mówią, że można działać spontanicznie, ale i takie

działania ma motywy, może i nieuświadomione, ale ma.

Wcielona – działamy zawsze w obrębie własnego ciała i charakteru (każdy byt

zawsze działa w obrębie...) różne spojrzenie z różnych stron na ta sama rzecz,

sprawę.

Niekonieczna – istniejemy niekoniecznie, bo zmierzamy ku końcowi

(oczywiście tu na ziemi → śmierć).

Jest jeden moment kiedy wolność ludzka zbliża się do wolności Boga –

Absolutu: poprzez możliwość podejmowania decyzji – ja określam siebie

(własną wolność) przez swoje decyzje, które podejmuję.

Schemat obrazujący wolność:

Wolność

ludzka

Wolność absolutu

2

Wolność absolutna jest wolnością stwórczą – tzn. możliwość uczynienia

(stworzenia) czegoś z niczego, a wolność ludzka jest ograniczona.

Boga = stwórcza

WOLNOŚĆ

Człowieka = ograniczona

≠

Wolność

samowola

ja mam taką zachciankę, bo mi się tak chce. Wolność stanie sie wtedy

służebna nad moimi uczuciami, sprawami fizycznymi.

Akt ludzki (działanie ludzkie)

W akcie ludzkim wyróżniamy następujące elementy:

1. Etap: spostrzeżenie przedmiotu działania - spostrzegam co chce

uczynić → tzw. kres działania, odpowiada bezpośredniemu i

naturalnemu skutkowi jaki wypływa z wewnętrznej celowości danego

działania, np. zaświecenie światła-wszystkie elementy są tak ułożone

że prowadzą do zaświecenia światła. Kiedy pojawi się cel naszych

osiągnięć, pojawią sie motywy, racje, dlaczego planuję, podejmuję takie

działania. Motywy są odpowiedzią na pytanie: dlaczego?

2. Etap: rozum – ocenia czy dany cel działania jest możliwy do osiągnięcia

i czy jest dobry. Motyw skłania wole do podjęcia decyzji - działania.

3. Etap: wola – zmierza do dokonania tego działania, wyraża chęć

realizacji intencji. Przez intencje człowiek decyduje i określa cel

działania.

4. Etap: realizacja czynu – rozum słuszny = recta racjo oznacza sąd

wartościujący o konkretnej sytuacji i odnoszący się do konkretnego

działania. To rozum oświecony przez pierwsze podstawowe zasądy

porządku moralnego, buduje on swoja ocenę, osąd w oparciu o

obiektywną rzeczywistość w zgodności z odpowiednimi wartościami. W

działaniu kieruje się tym co podstawowe i obiektywne. To zdrowy

rozsądek → pierwszy rozum, który pozwala mi działać. To wrodzone

przekonanie, prawda moralna, która mówi, ze mam tak działać, a nie

inaczej.

Akt prosty i złożony.

Działania proste składają się na działanie złożone, aby osiągnąć główny cel,

to trzeba osiągnąć cele później.

śycie każdego człowieka składa się z aktów złożonych na które składają się

działania proste (→pośrednie), tzw. akty proste, które realizują (działanie) cel

złożony. Wszystkie elementy w działaniu prostym są tak ułożone, że

powodują odejście do celu głównego → złożonego.

3

Akty proste mogą mieć różny skutek:

• bezpośredni, który nie podlega ocenie moralnej.

• Uboczny niezamierzony.

• Uboczny zamierzony „ja chcę” – podlega ocenie moralnej.

Czy cel uświęca środki?

Etyka klasyczne mówi że cel nie uświęca środki, bo cel sam w sobie ma być

dobry i środki także. Np. mam dług i moim celem jest go spłacić – cel dobry,

ale nie mam pieniędzy, i decyduję się na kradzież – cel zły.

Zasada podwójnego skutku: polega na tym że aby osiągnąć proporcjonalnie

dobry, ważny cel można dopuścić skutek zły, pod warunkiem że skutek,

bądź skutki mogę jedynie tolerować, a nie zamierzać akceptować. Np.

sytuacja ta miała miejsce podczas II wojny światowej. Obóz pracy: kobieta

matka i żona, SS-man proponuje jej: aby się mu oddała za co czeka ja

wolność. (Jeżeli się mu odda → zdradzi męża; jeżeli tak nie postąpi → straci

dzieci i męża; co zrobić???). wybiera 1 wyjście, czy zdradziła męża? Fizycznie

tak, ale nie psychicznie, ona nigdy nie planowała go zdradzić, ale ceną

właśnie aby być z nim i dziećmi jest „zdrada”. Aby osiągnąć tak ważny

proporcjonalnie cel ona tylko tolerowała skutek całego zdarzenia, ale nie

akceptowała – nie zamierzała – nie miała innej drogi.

Etyka sytuacyjna: Bardzo ważna ostatnio. Tzn. normy etyczne próbują się

dostosować do danej sytuacji. Niezależnie od sytuacji zawsze obowiązują

pewne normy, zasady etyczne wszystkich i wszędzie. My jesteśmy dla norm,

a nie normy dla nas!

Wartości

Wartości istnieją jako byty niezależne. Układają się w pewną hierarchię, na

którą człowiek nie ma żadnego wpływu. Wartości nie są zależne od człowieka,

ten jedynie może je tylko poznać.

Czy wartości się zmieniają?

Istnieje proces ewolucji wartości, tzn. z czasem może się zmieniać poziom

poznania i rozumienia wartości (tj. w danym czasie inaczej rozumie daną

wartość), ale sama wartość jako tako nie ulega zmianie. Np. niewolnik → na

początku XIXw. = przedmiot, tania siła robocza, a dzisiaj = człowiek.

Czy wartości wchodzą w konflikt?

Tak, ale tylko na płaszczyźnie psychologicznej, osobowej gdy człowiek ma

dylemat jak postąpić w danej sytuacji, ale konflikt ma to do siebie, iz jeżeli

zaistnieje to tylko po to, aby go rozwiązać. Jak? W oparciu o redukcje

znaczeń dochodzę do rozwiązania. Np. jest obowiązek uczestnictwa w

niedziele we Mszy Świętej, matka pójdzie do kościoła, ale jak zostawić chore

dziecko? Wybiera: opiekę nad dzieckiem, czy dobrze postąpiła? – tak bo nie

mogła pozostawić chorego dziecka na pastwę losu.

4

Cechy wartości:

1. Obiektywne – tzn. istnieje świat niezależny od człowieka, świat bogów,

pewnych wzorców postępowania, które się nie zmieniają (i nie są

zależne od człowieka), ale mogą podlegać ewolucji = poznanie może

ulec zmianie, ale nie dany wzorzec wartości.

2. Powierzchowne – tzn. dla wszystkich ludzi zawsze i wszędzie.

3. Absolutne – nie podlegają żadnej dyskusji, poznane raz zobowiązują

człowieka bezwzględnie.

Wartości moralne

Wartością jest wszystko to, co jest pozytywnie ocenione. Wartości są różne

np. dla człowieka głodnego wartością jest jedzenie, dla spragnionego napój.

Oprócz tych podstawowych wartości wyróżniamy różne kategorie wartości:

• artystyczne – w sztuce

• ekonomiczne – w ekonomi

• religijne – w religii

• moralne – w życiu ludzkim, działaniu.

Wartości moralne to pewne wzory, ideały postępowania mające na celu

doskonałość człowieka. Człowiek realizując pewne wartości → treści,

realizuje, doskonali siebie.

Wartość moralne to np. miłość, sprawiedliwość, wierność. Wiąże się ściśle z

postępowaniem ludzkim. Wartości moralne są pewnymi obszarami, w

ramach których znajdują się poszczególne dobra do realizacji. Np. płace wg

tego jak kto pracuje, Msza Święta (obowiązek) to wartość religijna i moralna

→ bo wypływa z mojej wiary.

Wartości artystyczne, kulturalne, ekonomiczne nie są moralne, ale jeżeli

wiążą się z moim działaniem to tak. Np. mogę oglądać obrazy (akty)

podziwiając piękno, ale jeżeli doszukuje się w tym sensacji seksualnych – to

już nie jest to moralne.

Wartości moralne nie są empirycznie namacalne, nie da się ich poznać

zmysłami, natomiast my je wychwytujemy naszym rozumem → te istotne

treści które są wartościami. Np. sprawiedliwość to jest to................, ale my

wychwytujemy tylko te istotna treść.

Wartości poznajemy w pewnej redukcji znaczeń → co jest w danym

momencie dla nas istotne.

Wartości jest wiele, ale nigdy nie wchodzą w konflikt ze strony obiektywnej,

ale z subiektywnej.

Wartości koncentrują się wokół człowieka, odnoszą się do niego.

5

NIE!

Człowiek dla wartości maja chronić godność.........................

i wolność ludzką

ALE

Wartości dla człowieka

1Etyka klasyczna na temat wartości:

• ostateczne

• człowiek to centrum wartości

• mają na celu doskonałość człowieka.

Restrykcja moralna → w pewnych przypadkach zło staje sie neutralne na

rzecz dobra wyższego rzędu. ALE człowiek wie o tym: zawsze powinien brać

pod uwagę to, ze istnieje zło, winien być tego świadomy, mimo swoich emocji,

bo! Istnieje coś takiego jak akt wewnętrznie zły, obiektywnie ciężki – jeżeli

coś z natury jest złe, to nie należy szukać usprawiedliwienia.

Sumienie

Sumienie jest to głos wewnętrzny, który mi mówi, jak mam postępować

„czyń dobro, unikaj zła” – podstawowa zasada sumienia /ogólna/ to tzw.

sumienie fundamentalne (ogólne)

Aktualne – w konkretnej sytuacji pomaga mi w osądzie: jak ja mam postąpić

i wg jakich zasad.

Sumienie jest podstawową normą moralności

• subiektywną

• nieomylną

• bez pośrednictwa

• absolutna

Sumienie należy kształtować wychowywać przez całe życie.

Kategorie sumienia:

• pewne (normalne) „czyń tak, bo to jest dobre”

• wątpliwości ja nie jestem pewien czy dana

norma jest słuszna, dlatego

powinienem się doradzić, zapytać,

to samo → upewnić a potem działać, a jeżeli

nie mogę czekać na odpowiedź, już

• pokonalnie błędnie

mam działać, to wtedy kieruje się

własnym rozsądkiem i działam.

• niepokonalnie błędne → osąd nie odpowiada obiektywnej prawdzie moralnej,

a które jest trudno zmienić, wręcz nie jest to

możliwe.

1 każdy człowiek używając tzw. zdrowego rozsądku może ogólnie je poznać.

6

• szerokie → siebie usprawiedliwia, innych ostro ocenia, krytykuje.

• skrupulatne → związane jest to z psychika zwłaszcza człowieka wrażliwego.

Konflikt pokoleń: młodzi żyją innymi treściami, zasadami niż dorośli np.

.....bo ja tak się ubierałam, .......o tej porze wracam do domu.

Problem wiary i religijności

Rozróżnić wiarę od religijności

zawierzenie Panu Bogu

z mojej wiary wypływa moja

na pewną symbolikę np.

religijność.

posypanie głów popiołem,

Spowiedź Święta

7