Przygotowanie Psychiczne, Teoretyczne i Intelektualne
W przygotowaniu sportowca tkwią na ogół znaczne rezerwy, umo\
liwiające uzyskanie
postępu wyników i wykazanie większej skuteczności startowej bez konieczności zwiększenia
wymiaru treningu.
Prawidłowo prowadzone przygotowanie psychiczne, w tym szczególnie wolicjonalne,
mo\
e pozwolić na efektywniejsze wykorzystanie własnych mo\
liwości, a tak\
e spełnić
profilaktyczną rolę wobec napięć wynikających z uprawiania sportu. Jest to główna sfera
bezpośredniego oddziaływania trenera na zawodników.
Przygotowaniem psychicznym określa się całokształt oddziaływań na psychikę,
zapewniających kształtowane gotowości do treningu i walki sportowej.
Pojęcie to obejmuje szereg zjawisk i procesów, między innymi:
rozwijanie motywacji i nastawień,
kształtowanie cech psychicznych,
przygotowanie wolicjonalne,
elementy wychowania intelektualnego,
elementy przygotowania techniczno taktycznego,
elementy przygotowania sprawnościowego.
Du\
ą rolę odgrywają motywy, które są siłą pobudzającą do treningu i walki oraz
pokonywania trudności w drodze do celu. Mo\
na wyodrębnić motywy moralne i materialne,
a tak\
e osobiste i społeczne. Umiejętne kierowanie nimi i ich wykorzystanie jest
nieodzownym czynnikiem przygotowania psychicznego. Często u dzieci, początkowe motywy
i zainteresowania są przypadkowe lub powierzchowne. Rozbudowanie głębszej motywacji
i dalszy rozwój zale\
ą od kierunku oddziaływań pedagogicznych i doświadczeń
wzbogacających treści i znaczenia prze\
yć sportowych. Pierwsze wychowawcze zadanie
trenera polega na tym, aby rozwinąć je w głęboko uświadomione dą\
enie oparte na osiąganiu
wspólnych celów oraz mocnych zasad moralnych. Właśnie w tym okresie nale\
y wpajać
podstawowe reguły etyki sportowej.
Jednym z głównych składowych przygotowania psychicznego jest przygotowanie
wolicjonalne, polegające na kształtowaniu cech woli lub szeroko rozumianego pojęcia cech
charakteru.
Cechy woli nale\
y rozumieć jako dyspozycje do świadomego i celowego regulowania
postępowania, do podejmowania decyzji i wysiłków dla realizacji określonych działań,
zachowań i postaw oraz powstrzymywania lub zaniechania innych, zwłaszcza, je\
eli te
działania związane są ze świadomym i aktywnym przezwycię\
aniem wewnętrznych lub
zewnętrznych przeszkód.
Do głównych cech woli zalicza się:
inicjatywę;
zdecydowanie;
śmiałość;
samoopanowanie;
wytrwałość.
Ich kształtowanie powinno towarzyszyć treningowi we wszystkich jego fazach.
W poszczególnych dyscyplinach cechy woli przejawiają się w ró\
ny sposób, zale\
nie od
warunków i form działania oraz skali trudności, powstających w trakcie ich wykonywania.
Dlatego te\
mo\
na wyodrębnić dla ka\
dej dyscypliny charakterystyczne cechy wiodące.
Przygotowanie wolicjonalne nie mo\
na traktować w sposób oderwany, lecz nale\
y
realizować je w trakcie wszystkich zadań w procesie treningu.
Metody przygotowania wolicjonalnego polegają na:
regularnym wdra\
aniu do obowiązkowej i systematycznej realizacji programu treningu
i przyzwyczajeniu do warunków startowy;
planowy wprowadzaniu dodatkowych trudności, zwiększaniu stopnia trudności
stawianych zadań, stałe zwiększanie i regulowanie obcią\
eń treningowych;
wykorzystywanie reguł i warunków zawodów (walki sportowej);
stopniowym nasilaniu funkcji samowychowania.
Nieodłącznym elementem przygotowania psychicznego powinno być te\

przygotowanie intelektualne i teoretyczne.
Przygotowanie intelektualne to przygotowanie zawodnika wyposa\
onego w zasób
wiedzy ogólnej i specjalistycznej do aktywnego, świadomego i racjonalnego uczestnictwa
w działalności sportowej, wdra\
ania do samodzielnego rozwiązywania zadań oraz
samooceny, samokontroli i analizy treningu i zawodów.
Efektywność szkolenia w du\
ej mierze zale\
y od zasobu posiadanej sportowej wiedzy.
Przygotowanie teoretyczne polega na wyposa\
eniu zawodnika w odpowiedni zasób
wiedzy o sporcie, o człowieku, o uprawianej dyscyplinie. Konieczne jest podnoszenie jej
poziomu w całym procesie szkolenia.
W zakresie wiedzy, która stanowi równie\
treść intelektualnego kształcenia zawodnika,
wa\
ne są takie elementy jak:
informacje o charakterze światopoglądowym, motywacyjnym, sportowo etycznym
i kultury ogólnej;
wiadomości o ogólnych zasadach szkolenia, biologiczne i psychologiczne podstawy
działalności sportowej, wiedza o technice i taktyce, środkach i metodach, organizacji
i budowie treningu, zasadach sportowego trybu \
ycia, sposobach odnowy biologicznej,
higienie urazach i chorobach, sposobie ich zapobiegania i leczenia itp.
Bezpośrednie przekazywanie wiedzy związane jest z uzasadnieniem przez trenera
stawianych zadań, kształtowaniem świadomego i aktywnego stosunku do treningu,
kierowaniem realizacją pracy i analizą wyników.
Określone znaczenie w intelektualnym kształceniu zawodnika ma system zajęć
teoretycznych, organizowanych równolegle z treningiem oraz kierowanie samokształceniem
i rozwojem poznawczych zainteresowań zawodnika.
Planując zadania z zakresu przygotowania teoretycznego i intelektualnego, nale\
y
uwzględnić mo\
liwości percepcyjne dziecka, wynikające z fazy rozwoju. Du\
e znaczenie
ma indywidualizacja podejścia wychowawczego, zadań, metod i form oddziaływania
pedagogicznego.