0110; 04.05.2009, cwiczenia nr 10., - Tkanka łączna właściwa.; Paul Esz
ĆWICZENIA
Tkanki łączne
 specyficzna grupa tkanek
 ogromne zróżnicowanie morfologiczne i funkcjonalne
 wspólne pochodzenie
 każdy narząd i każda tkanka ją posiada
 tworzą omięsną, oplatają pęczki włókien mięśniowych
 pochodzą z mezenchymy
 stosunkowo niewielka liczba komórek i przy dużej ilości włókien
Funkcje
 decydują o kształcie organizmu poprzesz szkielet
 stanowią zrąb i ochronę mechaniczną dla innych tkanek i narządów
 stanowią środowisko wymiany substancji odżywczych
 komórki wytwarzają substancję międzykomórkową oraz substancje regulujące procesy fizjologiczne
 pełnią funkcje obronne (poprzez fagocytozę i wytwarzanie przeciwciał)
 transportują substancje odżywcze i produkty metabolizmu za pośrednictwem płynu tkankowego i krwi
Tkanki łączne  rodzaje
 tkanki łączne właściwe
 tkanki łączne oporowe
Tkanka łączna  budowa
 tkanka łączna właściwa zawiera
 komórki (zrąb)
 substancję międzykomórkową (istota podstawowa i włókna)
Komórki tkanki łącznej właściwej
 fibroblasty
 fibrocyty
 miofibroblasty
 histiocyty (makrofagi)
 mastocyty (komórki tuczne)
 plazmocyty
 pericyty
 komórki siateczki
 komórki tłuszczowe
-blast znaczy ze się dzieli a
-cyt to osiadła
Komórki tkanki łącznej właściwej
 fibroblasty
 komórki młode, aktywne metabolicznie
 zwykle wydłużone, z wypustkami
 biorą udział w powstawaniu
 włókien kolagenowych, sprężystych i siateczkowych
 składników substancji podstawowej
 somatomedyn  substancji pobudzających wzrost
 na ich funkcjonowanie wpływają
 insulina pobudza wydzielanie włókien
 kotyzon  hamuje wydzielanie włókien
 czynnik wzrostu fibroblastów  substancja produkowana w płytkach krwi  pobudza podziały
 mają zdolność ruchu
 fibrocyty
 komórki w stanie spoczynku
 powstają z fibroblastów - mogą przechodzić w fibroblasty (np. w trakcie gojenia ran)
 mniejsze od fibroblastów
 mają zdolność ruchu
 miofibroblasty
 formy pośrednie między fibroblastami, a komórkami mięśniowymi gładkimi
 zawierają włókna aktyno - miozynowe, lecz rozmieszczone są nieregularnie (inaczej niż w komórkach
mięśniowych)
 występują w
 przegrodach międzypęcherzykowych płuc
 w zrębie kosmków jelitowych
 w ziarninie (w miejscach zranienia)
 histiocyty  makrofagi tkankowego
 pochodzenie z monocytów
 funkcje
 fagocytoza i niszczenie bakterii, komórek i tkanek
 wydzielają do przestrzeni międzykomórkowej
 kolagenazę  enzym rozkładający włókna kolagenowe
 elastazę
 enzym aktywujący plazminogen (enzym występujący we krwi i płynach tkankowych, odpowiedzialny
za trawienie włóknika)
 lizozym  białko o właściwościach bakteriobójczych
 transferynę  białko przenoszące żelazo
 pirogen  białko wywołujące wzrost temperatury
 inteferon, prostoglandyny, monokininy  substancje biorące udział w reakcjach immunologicznych
 komóki tuczne / mastocyty / labrocyty
 funkcje
 udzaił w obraonie przed ocymi antygenami
 są odpowiedzialne za alergie
 występowanie
 skóra
 błona śluzowa
 komórki duże, okrągłe, owalne
 barwią się metachromatycznie
 wytwarzają
 heparynę  proteoglikan hamujący krzepnięcie krwi (hakujący na agregację płytek krwi) co zapobiega
powstawaniu skrzepów
 histamina  wywołuyje skurcz mięśni gładkich trzew (np. powoduje wydzielanie soku żołądkowego),
dużych naczyń krwionośnych, oraz naczyń włosowatych przez co zwiększa ich przepuszczalność
 czynniki hemotaktyczny dla granulocytów
 protanglandyny, leukotrieny
 komórki plazmatyczne (plazmocyty)
 powstają z limfocytów B
 funkcje  wydzielanie immunoglobulin
 występowanie
 narządy chłonne
 błona śluzowa przewodu pokarmowego
 komórki duże, owalne
 jądro położone ekscentrycznie z charakterytycznym układem heterochromatycznym
 pericyty (komórki przydanki)
 mniejsze od fibroblastów
 mogą różnicować się w komórki mięśniowe gładkie i fibroblasty
 występują wzdłuż naczyń krwionośnych
 komórki siateczki
 dość duże, nieregularnych kształtów
 posiadają cienkie, długi wypustki którymi łącza się tworząc sieć
 występują w szpiku, błonie śluzowej żołądka i jelit
 komórki tłuszczowe
 żółte
 jednopęcherzykowe (tłuszcz stanowi 60 - 90%)
 wakuola tłuszczowa zawiera: trójgliceryd (90 - 99%), kwasy tłuszczowe, cholesterol, estry
cholesterolu, fosfolipidy
 brunatne
 wielopęcherzykowe
 zawierają dużo dużych mitochondriów, a zawarte w nich cytochromy nadają im charakterystyczną
barwę
 unerwione przez układ współczulny
 komórki napływowe
 limfocyty
 granulocyty obojętnochłonne
 granulocyty kwasochłonne
 granulocyty zasadochłonne
 monocyty
Włókna tkanki łącznej
 włókna kolagenowe
 najczęściej występujące włókna(kolagen stanowi 30% wszystkich białek ustroju)
 co 3. aminokwasem jest glicyna
 wykazuje prążkowanie
 komórki opuszczają cząsteczki zwane tropokolagenem
 właściwości
 bezbarwne lub białawe
 nie dają się rozciągać (oporne na zerwanie
 w mikroskopie elektronowym wykazują charakterystyczne prążkowanie (co 64 nm)
 świeżo powstałe są rozpuszczalne (w chlorku sodowym), po utworzeniu wiązań krzyżowych są
nierozpuszczalne
 trawione (rozkładane) przez enzym - kolagenazę
 włókna siateczkowe
 występowanie
 skóra
 zrąb płuc
 często oplatają włókna kolagenowe
 więzadła
 chrząstka sprężysta
 podatne na rozciąganie, jednak mogą ulec zerwaniu
 elastyna  białko należące do skleroproteon, bardzo wytrzymałe na działanie zasad, kwasów i pepsynę
 raz wytworzone włókna sprężyste w zasadzie nie są odtwarzane (z wiekiem ulegają fragmentacji lub
zwyrodnieniu)
 włókna siateczkowe / sreborchłonne / retikulinowe
 występowanie
 w zrębie narządów limfatycznych
 narządach miąższowych
 szpiku
 błonie śluzowej żołądka i jelit
 wychwytwarzane przez fibroblasty, komórki siateczki
 włókna sprężyste
 włókna oksytalanowe i elauninowe
 występują w ozębnej, ścięgnac, tkance łącznej włóknistej
Istota podstawowa
 w niezabarwionej tkance bezbarwna, przexzroczysta i jednorodna
 budowa chemiczna
 białka
 polisacharydy
 glukozaminoglikany
 kwas hialuronowy (polimer dwucukru; postać długich łańcuchów; ważna rola w gojeniu się ran)
 siarczany chondroityny
 siarczan dermatanu  skóra, ścięgna, więzadła
 siarczan heparanu
 heparyny
 siarczan keratanu
 proteoglikany
 agrekan  chrząstka
 betaglikan  powierzchnia komórek, istota międzykomórkowa
 dekoryna  tkanka łączna
 perlekan  blaszka podstawna
 agryna  blaszka podstawna
 serglicyna  pęcherzyki wydzielnicze leukocytów
 syndekan
 glukozaminoglikany (GAG) + białka proteoglikany monomery proteoglikanów agregaty
proteoglikanów
Rodzaje tkanek łącznych właściwych
 tkanka łączna galaretowata
 niedojrzała  z niej wyniku różnicowania powstają wszystkie rodzaje tkanki łącznej
 dojrzała
 tkanka łączna włóknista luz
na
 blaszkowata  otacza narządy, wnika do ich wnętrza tworząc rusztowanie, w ścianach przewodów
 błoniasta
 pólkowa
 tkanka łączna włóknista zwarta
 ścięgnista  buduje ścięgna, więzadła i rozcięgna
 sprężysta  ściana tchawicy, oskrzeli, tętnic
 splotowata  tworzy ochrzęstną, okostną, oponę twardą, błony białawe w jajniku i jądrze
 tkanka łączna beleczkowa
 tkanka łączna siateczkowa
 tkanka łączna tłuszczowa
 tłuszczowa żółta
 tłuszczowa brunatna