SKÓRA:
1.UKRWIENIE SKÓRY:
Skora jest unaczyniona przez 2 glowne sploty:
●
splot podbrodawkowy- wystepuje na granicy skory wlasciwej i tkanki podskornej, zaopatruja brodawki skorne natomiast nie wnikaja do naskorka.komorki naskorka odzywiane sa dzieki krazeniu limfy.
●
splot gleboki
Naczynia krwionosne obejmuja siec naczyn wlosowatych, przedwlosowatych oraz żyły i tetnice.
Dookola przydatkow skory naczynia tworza odrebny splot.
Naczynia limfatyczne wlosowate rozpoczynaja sie w warstwie brodawkowatej po czym lacza sie w siec warstwy siateczkowej skory wlasciwej. Druga siec naczyn limfatycznych znajduje sie w tkance podskornej.
2.UNERWIENIE SKÓRY:
Skora ma bardzo rozgaleziona siec nerwowa ktorej wlokna ukladu mozgowo-rdzeniowego mieszaja sie z wloknami autonomicznymi.przewazaja wolne zakonczenia nerwowe ktore oplataja przydatki, wnikaja do naskorka i naczyn. Oprocz wolnych zakonczen w skorze znajduja sie zakonczenia upostanowione spelniajace funkcje receptorow. Ich najwieksze zageszczenie znajduje sie w okolicach pozbawionych wlosow m.in. Brodawki sutkowe i narzady plciowe.
Wszystkie rodzaje czucia sa odbierane przez cala siec nerwowa.
●
Czucie dotyku-cialka meisnera
●
czucie ucisku- cialka watera paciniego
●
czucie ciepla- cialka ruffiniego
●
czucie zimna- kolby krauzego
●
czucie bolu-nocyceptory
3.SKÓRA JAKO UKŁAD IMMUNOLOGICZNY:
Glownymi komorkami ktore stanowia tkanke limfatyczna zwiazana ze skora (SALT) sa:
●
komorki Landerhansa
●
keratynocyty
●
immuno kompetentne limfocyty T
Komorki Landerhansa zapoczatkowuja proces reakcji immunologicznej poprzez prezentacje antygenu limfocytom T. Prezentacja ta moze zachodzic w naskorku lub regionalnym węźle chlonnym. Nastepstwem tego jest pobudzenie limfocytu T jak i komorki Landerhansa ktora wytwarza interleukinę-1. Ta z kolei stymuluje limfocyty T, pomocnicze do wytwarzania interlenkiny-2 ktora z kolei wplywa na proliferacje limfocytu T i roznicowanie sie komorek efektowych np. Limfocytow cytotoksycznych. Odgrywaja one duza role w roznych stanach zapalnych skory.
Keratynocyty-Udzial keratenocytow w reakcji immunologicznej polega na wytwarzaniu cytokin o wlasciwosciach imunoregulacyjnych.
Promieniowanie UV zmniejsza ilosc komorek Landerhansa w skorze przez co dochodzi do zaburzen nadzoru immunologicznego i latwiej powstaja nowotwory a pewne choroby skory takie jak atopowe zapalenie skory lacza sie.
4.MELANOGENEZA:
W obrebie skory znajduje sie barwnik- melanina- jest on wytwarzany w melanocytach- warstwie podstawowej naskorka. W postaci ziarnistosci tzw. Melanosomow.Melanina powstaje z aminokwasow tyrozyny pod wplywem enzymu- tyrozynozy. Melanocyty posiadaja wypustki ktore wnikaja pomiedzy keratynocyty wyzszych warstw naskorka i przekazuja im barwnik.
Wyrozniamy 2 glowne rodzaje melaniny:
●
en-melanina- barwnik brazowy
●
feomelanina- barwnik pomaranczowo-czarwony
●
melanina jest naszym naturalnym filtrem przeciwslonecznym.
Czynniki wplywajace stymulujaco na melanogeneze:
●
promieniowanie UV
●
stany zapalne skory
●
sole metali (miedz, zelazo, srebro, zloto, arsen)
●
niedobory witamin A, Pp, B5
●
hormony(plciowe, MSH)
●
Czynniki hamujace elanogeneze:
●
wit C
●
hormony kory nadnerczy
Lipidowy plaszcz pokrywajacy skore jest mieszanina substancji pochodzacych z roznych zrodel. Jest to zawiesina olej-woda lub woda-olej
glowna skladowa jest łój wydzielany przez gruczoly łojowe mieszaja sie z nimi tluszcze pochodzace z komorek naskorka, ceramidy z cementu miedzykomorkowego, zniszczone korneocyty i skladniki pochodzace z zewnatrz w tym kosmetyki.
Grubosc plszcza lipidowego jest zmienna w roznych okresach zycia zalezy przy tym od czynnosci gruczolow łojowychi stymulacji hormonalnej.
Duzo łoju maja noworodki i osoby w okresie dojzewania, najmniej łoju wydzielaja kilkuletnie dzieci i kobiety po 45 roku zycia.
W sklad plaszcza lipidowego wchodza:
●
ceramidy
●
mono- dwu i trój glicerydy
●
woski (cholesterol i lanosterol)
●
skwaleny
●
kwasy tłuszczowe
Sklad łoju zmienia sie w zaleznosci od wieku, dzieci maja duzo cholesterolu, dorosli duzo skwalenu.
Rola płaszczu lipidowego:
Plaszcz lipidowy odgrywa ogromna role w utrzymaniu wlasciwego nawodnienia warstwy rogowej a tym samym utrzymania prawidlowego turgolu skory.
Ma znaczenie ochronne przed mikroorganizmami glownie kwasne pH przed czynnikami chemicznymi woda i mikrourazami
plaszcz lipidowy ulega zniszczeniu przy stosowaniu mydel i detergentow oraz wysoko procentowych alkoholi, kapieli w goracej wodzie, klimatyzacji, nadmiernego opalania.
Zdrowa skora odnawia swoj plasz w ciagu 1h od odtłuszczenia.
Plaszcz lipidowy oraz warstwa rogowa naskorka tworza tzw. Bariere naskorkowa.
6.NMF- naturalny czynnik nawilzajacy
Skladniki warstwy rogowej nadajace jej higroskopijnosc zostaly nazwane naturalny skladnikiem nawilzajacym.
Jego pochodzenie nie jest do konca wyjasnione. Sklad rozni sie od skladu potu. Glownymi skladnikami sa:
●
aminokwasy-40%
●
kwas piroglutaminowy-12%
●
mleczany-12%
●
mocznik-7%
●
sole mineralne (K,Mg,Ca, chlorki)
●
pozostale
wykazano ze skladnikiem najbardziej higroskopijnym jest sol sodowa kwasu piroglutaminowego.
Skladniki NMF wiaza w sobie czasteczki wody ponadto pokrywajacy je z zewnatrz plaszcz lipidowy dodatkowo przeciwdziala ucieczce wody z naskorka. Woda do warstwy rogowej dostaje sie z glebszych warstw naskorka oraz gruczolow potowych ekrynowych w niewielki stopniu z zewnatrz- powietrze, kosmetyki.
Prawidlowy NMF odpowiada za gladkosc i elastycznosc warstwy rogowej a tym samym skory.
Skladniki NMF znalazly zastosowanie w produkcji kremow nawilzajacych.
Przyjmuje sie ze warstwa rogowa sklada sie w 58% z keratyny, 30% z NMF, 11% z lipidow ktore chronia czynnik nawilzajacy i pokrywaja keratyne
7.PRZENIKANIE SUBSTANCJI PRZEZ SKÓRĘ:
Do fizjologicznych zadan skory nalezy ochrona przed czynnikami zewnetrznymi w tym substancjami chemicznymi i woda. Przez zdrowa skore substancje te przenikaja bardzo wolno. Przenikanie przez skore zachodzi dwiema drogami:
●
przez naskorek-przez komorki naskorka keratynocyty i cement miedzykomorkowy
●
przez gruczoly i mieszki wlosowe- najszybciej substancje dostaja sie do naskorka poprzez mieszki wlosowe.Obrona przed przenikaniem zaczyna sie na powierzchni naskorka dzieki obecnosci plaszcza lipidowego.
Kwasny odczyn plaszcza ze znajdujacymi sie wolnymi jonami wodoru o dodatnim ładunku oraz ujemne jony wodorotlenowe z glebszych warstw skory tworza uklad sil elektrostatycznych bedacych bariera dla elekrolitow.
Obecnosc mieszkow wlosowych zmienia warunki przenikania gdyz przez cienka warstwe komorki mieszka latwiej przechodza substancje rozpuszczalne w tluszczach, moga dostawac sie do skory wlasciwej.
Na przenikanie substanci przez skore maja wplyw nastepujace czynniki:
●
wlasciwosci fizyczne i chemiczne zwiazkow- najlepiej przenikaja male czasteczki, zwiazki obojetne elektrycznie, rozpuszczalne zarowno w wodzie jak i w tluszczach np. Aceton
●
stezenie zwiazku chemicznego
●
ladunek elektryczny- utrudnia lub ulatwia przenikanie
jonofereza- ulatwia przenikanie
●
rodzaj zastosowanego podloza- substancje majace przenikac powinny byc rozpuszczalne w tluszczach w mniejszym stopniu w wodzie
●
stan skory- wszelkie uszkodzenia bariery naskorkowej zwiekszaja przenikanie Metody pozwalajace na zwiekszenie przenikania przez skore:
●
odtluszczenie skory- np. Alkoholem, mydlami, detergentami
●
usuniecie warstwy rogowej-np.peeling
-mikrodermabrazja-chemiczne usuwanie
-kwas salicylowy
●
zwiekszenie uwodnienia warstwy rogowej
-opatrunki zamkniete (opluzyjne)
-cieple kompresy
-maski kosmetyczne
●
wywolanie przekrwienia skory
-ogrzewanie
-promieniowanie podczerwone i ultrafioletowe
-srodki odkazajace
●
ucisk mechaniczny
-masaz- wywoluje przekrwienie, rozszerza ujscia mieszkow wlosowych, mechaniczne zluszcza obumarle komorki, rozluznia tkanki i zmienia potencjal skory
substancje dodawane do preparatow ktore ulatwiaja przenikanie:
●
glikol propylenowy i zapropylenowy
●
kwas glikolowy
●
octan cynku
●
kwas oleinowy
8.GRUCZOŁY:
●
Gruczoły łojowe- naleza do gruczolow holokrynowych tzn. Podczas wydzielania zniszczeniu ulega cala komorka.Skladaja sie z czesci wydzielniczej przewodu wyprowadzajacego i ujscia, ktore zazwyczaj dochodzi do mieszka wlosowego tuz ponizej lejka. Najwiecej gruczolow lojowych znajduje sie na skorze owlosionej glowy, twarzy oraz rynnie łojotokowej.
Wydzielanie łoju jest uzaleznione od czynnikow emocjonalnych, hormonalnych i temperatury. Pomocniczo w wydzielaniu uczestnicza miesnie przywlosne ktorych skurcz ulatwia oproznianie gruczolu. Hormonami ktore stymuluja prace gruczolow lojowych sa: testosteron i progesteron, hamujaco natomiast dzialaja estrogeny.
●
Gruczoly potowe- dzielimy na 2 grupy:
-gruczoly apokrynowe- znajduja sie w okolicach pach, pachwin, okolicach płciowych, odbytu, brodawek sutkowych, oraz powiek.rozpoczynaja swoja dzialalnosc po okresie dojrzewania, podobnie jak gruczoly łojowe podlegaja wplywom hormonalnym i emocjonalnym, nie uczestnicza w regulacji ciepla. Podczas wydzielania potu zniszczeniu ulega gorna czesc komorki wydzielniczej. Uchodza do mieszkow wlosowych lub na powierzchnie skory.
-gruczoly ekrynowe- wystepuja w calej skorze, skladaja sie z czesci wydzielniczej, znajduja sie gleboko w skorze wlasciwej, kanalu wyprowadzajacego oraz ujscia bezposrednio na skorze.Najwieksze ich zageszczenie jest na dloniach, stopach, skorze grzbietu, twarzy. Gruczoly te uczestnicza w regulacji cieplnej organizmu. Wzmozone wydzielanie potu zachodzi w przypadku wzrostu temperatury otoczenia (30*C) oraz nadmiernego wytwarzania ciepla w organizmie.
POT:
Sklad chemiczny potu zalezy od wielu czynnikow, m.in. Pokarmow, lekow, warunkow atmosferycznych. Pot chemicznie jest rozcienczonym roztworem soli, zawiera zwiazki mineralne takie jak: magnez, wapn, zelazo, potas oraz mocznik, kwas mlekowy, cukry, tluszcze, lizozyn. Wydzielanie potu podlega czynnikom emocjonalnym zwlaszcza dloni, stop i twarzy. Wydzielny na powierzchni skory pot tworzy z łojem mieszanke olej-woda lub woda-olej i jest skladnikiem plaszcza lipidowego.
Nadmierne pocenie-mozna pic napary z szalwi 2 tygodnie, nie czesciej niz raz na pol roku. Szalwia dodawana do kapieli lub odwar z kory debu.
Spirial-seria kosmetykow przeciw poceniu
Extiaxil, etaxel, frikrol- uzywa sie na osuszona skore, stosuje sie na noc, raz na tydzien lub raz na 2 tygodnie.
Sympadektomia- polega na przecinaniu nerwow unerwiajacych gruczoly.
Wstrzykiwanie toksyny botulicowej (botoks)- dziala przez pol roku, blokuje dojscia nerwow do gruczolow potowych.
WŁOSY:
wyrozniamy kilka rodzajow wlosow:
mieszkowe-znajduja sie na calym ciele
●
owłosionej skory glowy
●
okolic pachowych i plciowych
●
brwi i rzesy
W budowie wlosa wyrozniamy:
●
łodyge- znajduje sie na powierzchni skory
●
korzen-tkwiacy w skorze wlasciwej. W obrebie korzenia wyrozniamy:
-opuszke(cebulke)- w ktorej znajduja sie intensywnie dzielace sie komorki macierzy. Miedzy komorkami macierzy znajduja sie melanocyty nadajace wlosom zabarwienie. Dzielace sie komorki macierzy powoduja wzrost wlosa na dlugosc w miare przesuwania sie komorek ku powierzchni skory traca one organella komorkowe i w calosci wypelniaja sie zbita keratyna.opuszka wlosa otacza strukture nazywana brodawka wlosa w ktorej znajduja sie naczynia, nerwy odzywiajace mieszek wlosowy. Wlos wlasciwy pokryty jest pochewkami i oslonka. Do mieszka wlosowego wchodza gruczoly łojowe oraz przyczepione jest miesien przywlosny.
W przekroju poprzecznym wlosa patrzac od zewnatrz wyrozniamy:
●
kore wlosa w ktorej znajduja sie splaszczone dachowkowato zachodzace na siebie komorki
●
rdzen wlosa w ktorym komorki sa wydluzone, plastyczne oraz moze znajdowac sie przestrzen wypelniona powietrzem.
Wlos z zewnatrz otoczony jest oslonka.
Fazy wzrostu włosa:
●
Anagen-okres wzrostowy, znajduje sie w nim ok 80-85% wlosow, trwa od 2 do 6 lat
●
Katagen(faza zaniku)- znajduje sie 0,5-1% wlosow, okres ten trwa od 2 do 4 tygodni
●
Telogen(faza spoczynku)- znajduje sie 10-20% wlosow, trwa 2-4 miesiace W ciagu dnia wypada od 40 do 100 wlosow. Srednia wzrostu wynosi 1cm na miesiac Trichogram- badanie mikroskopowe wlosa, sluzace do okreslenia rodzaju łysienia i innych zaburzen dotyczacych wlosa.
PAZNOKCIE:
Na paznokiec czyli tzw, jednostke paznokciowa sklada sie kilka elementow sa to:
●
plytka paznokciowa- najczesciej czworoboczna, gietka, zbudowana z trwalej keratyny ktora pokrywa dalsza czesc paliczka paznokciowego
●
łożysko paznokcia- struktura na ktorej spoczywa plytka paznokciowa, znajduja sie nerwy i naczynia, łożysko warunkuje prawidlowy wzrost płytek.
●
Macierz paznokcia- tkwiaca gleboko w skorze żywa czesc płytki paznokciowej.
●
Obrąbek naskórkowy-skórka
●
hiponychium
●
wały paznokcia (boczne i wał bliższy)
●
obłączek- czesc macierzy paznokcia.
Paznokcie rosna 1mm na tydzien
RODZAJE CERY:
NORMALNA:
najczesciej wystepuje u dzieci przed okresem dojzewania. Cera ta dobrze reaguje na czynniki atmosferyczne oraz na wode i detergenty
jest gladka, matowa,lekko rozowa lub brzoskwiniowa, napieta, elastyczna, jedrna i sprezysta.
Zalecenia
wymaga nawilzenia i uzupelniania ochronnego plaszcza lipidowego stosuje sie preparaty do cery normalnej ktore zawieraja substancje nawilzajace takie jak gliceryna, mocznik(do10%), wit.E, wit. Z grupy B, skladniki NMF, niezbedne nienasycone kwasy tluszczowe,skwalen, ceramidy,wit.A
SUCHA:
wystepuje najczesciej u kobiet po 40rż.
Jest cienka, blada lub jasnorozowa,czesto obserwuje sie podraznienia, zaczerwienienie, zluszczenie,poszerzone naczynia krwionosne(teleangiektazje),zdarza sie ze klientki odczuwaja pieczenie,swiad,uczucie napiecia i sciagania po umyciu skory, w przypadku takiej cery dosc szybko powstaja zmarszczki, cera ta zle znosi czynniki atmosferyczne oraz wode i detergenty
Zalecenia
konieczne jest intensywne nawilzanie, stosowanie preparatow zatrzymujacych wode w naskorku oraz uzupelnianie plaszcza lipidowego.
w preparatach do cery suchej znajduja sie nastepujac substancje: o dzialaniu nawilzajacym:
kwas hialuronowy, skladniki NMF,kolagen,wit. E, wit. Z grupy B, mocznik(do10%),wyciagi roslinne,pektyny o dzialaniu natluszczajacym
niezbedne nienasycone kwasy tluszczowe,skwalen,ceramidy,wit.A
o dzialaniu lagodzacym
alantoina,depantenol,substancje pochodzenia roslinnego,azuleiny,bisabolol kremy do pielegnacji stosowane na dzien piwinny zawierac filtry przeciwsloneczne.
TŁUSTA
wystepuje u osob mlodych po okresie dojzewania, czesciej u mezczyzn.
Cera ta predysponuje do rozwoju tradziku pospolitego.
Cera ta jest gruba, blyszczaca, ma szaro-zolty odcien, widoczne sa rozszerzone pory, obserwuje sie zaskorniki otwarte i zamkniete. Cera ta wolniej sie starzeje, zmarszczki sa nieliczne ale glebsze, dobrze znosi warunki atmosferyczne oraz wode i mydlo, zle reaguje na czynniki hormonalne i emocjonalne.
Zalecenia
w pielegnacji tego typu cery wazne jest ograniczenie łojotoku, regulacja rogowacenia naskorka i zmniejszanie stanu zapalnego
preparaty do pielegnacji tej cery zawieraja substancje sobostatyczne: wit. A i jej pochodne,cynk,krzem,siarka, wit. Z grupy B.
o dzialaniu regulujacym rogowacenie naskorka:
enzymy pochodzenia roslinnego, mocznik (10-30%), kwas salicylowy,alfahydroksykwasy o dzialniu przeciwzapalnym
garbniki, azuleny(z rumianka)
o dzialaniu bakteriostatycznym
wit.C,skwalen,triclosan,kwas linoenowy
MIESZANA
partie skory na linii posrodkowej maja sklonnosc do lojotoku i poszerzonych porow, partie boczne sa przesuszone ze sklonnoscia do luszczenia sie i podraznien.
Zalecenia
w pielegnacji tej cery nalezy podchodzic indywidualnie do kazdego z obszarow.
ZABIEGI:
DO CERY SUCHEJ:
●
demakijaz twarzy
●
tonizowanie skory preparatami bez alkoholu
●
wykonanie peelingu (enzymatyczny, gomasz)
●
nalozenie serum intensywnie nawilzajacego(praparaty z ampulek)
●
nalozenie maski odzywczej
●
zmycie maski letnia woda po 20min.
●
Wklepanie kremu pielegnacyjnego wokol oczu i na reszte skory
DO CERY TLUSTEJ
●
demakijaz twarzy (pianka lub zelem)
●
tonizowanie skory
●
wykonanie peelingu drobnoziarnistego
●
nalozenie maski rozgrzewajacej
●
oczyszczenie mechaniczne twarzy
●
dezynfekcja skory
●
wykonanie masazu pradami
●
po nawilzeniu wykonanie zabiegu galwanizacji
●
nalozenie koncentratu z ampulki o dzialaniu sciagajacym, hamujacym łojotok,przeciwbakteryjnym
●
nalozenie maski np. Z alg
●
wklepanie kremu pielegnacyjnego
●
wklepanie kremu pod oczy
korzystnie na cere tlusta dzialaja rowniez
peeling kawitacyjny za pomoca ultradzwiekow
mokrodermabrazja(scieranie powierzchownych warstw naskorka poprzez wysysanie) peelingi chemiczne z uzyciem kwasow owocowych.