Podczas montażu, rozbudowy, konserwacji czy też diagnostyki należy przestrzegać zasad, które mogą ustrzec technika przed porażeniem prądem elektrycznym lub uszkodzeniem podzespołów komputera.
OCHRONA ZDROWIA
Podczas obcowania z urządzeniami elektrycznymi istnieje ryzyko porażenia prądem elektrycznym. Przepływający prąd powoduje skurcze mięśni, szczególnie niebezpieczne są skurcze mięśnia sercowego. Dodatkowo w miejscach styczności ciała z elementami pod napięciem wytwarza się duża temperatura, która może prowadzić do poważnych oparzeń.
Do czynników, które decydują o działaniu prądu na ciało człowieka, należą:
- napięcie,
- natężenie,
- opór,
- częstotliwość,
- czas działania,
- droga przepływu prądu przez ciało,
- gęstość prądu.
Najbardziej niebezpieczne są porażenia, kiedy przepływ prądu przebiega od ręki do ręki lub od lewej ręki do jednej z nóg – wtedy na drodze przepływu prądu znajduje się m.in.
serce. W przypadku prądu przemiennego wystarczy częstotliwość powyżej 50 Hz i napięcie 400/230 V aby spowodować migotanie mięśnia sercowego. Prąd stały jest również niebezpieczny i może prowadzić do poważnych oparzeń.
W celu zmniejszenia skutków porażenia prądem elektrycznym powinniśmy trzymać się kilku zasad:
1. Wszelkie modyfikacje należy wykonywać przy odłączonym zasilaniu (kabel zasilający odłączony od sieci energetycznej).
2. Należy używać narzędzi z izolowanymi uchwytami (plastik, guma).
3. Podczas pracy nie wolno używać płynów (kawa, herbata), która mogłyby po wylaniu i zmoczeniu np. ręki spowodować zmniejszenie rezystancji skóry.
4. Należy zabezpieczyć wszystkie przewody będące pod napięciem (przykrycie, izolacja).
1
Podczas pracy z urządzeniami komputerowymi najczęściej zdarzają się porażenia prądem elektrycznym o tzw. niskim napięciu (do 1000V). W takim przypadku należy udzielić pierwszej pomocy zgodnie z poniższymi zasadami:
1.
W pierwszym etapie udzielania pomocy należy odsunąć ofiarę od źródła porażenia za pomocą przedmiotu nieprzewodzącego prądu (np. kija) i starać
się (jeśli to możliwe) odizolować ją od podłoża (np. kładąc na desce).
2.
W kolejnym etapie należy sprawdzić tętno i oddech poszkodowanego.
W przypadku braku oddechu trzeba przystąpić do sztucznego oddychania, a w razie braku tętna – do resuscytacji krążeniowo – oddechowej
(z wykorzystaniem maski).
3.
Po przywróceniu oddechu i tętna należy opatrzyć ewentualnie powstałe rany i schłodzić oparzenia oraz unieruchomić złamane kończyny zgodnie z zasadami udzielania pierwszej pomocy.
4.
Ostatecznie, po wykluczeniu uszkodzeń kręgosłupa, należy ułożyć
poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej w celu uniknięcia
zakrztuszenia, okryć go, a następnie obserwować oddech i tętno aż do momentu przyjazdu karetki.
5.
Jeżeli ofiara porażenia prądem zdradza objawy wstrząsu (bladość,
nadmierna potliwość skóry, dreszcze), należy ją ułożyć w pozycji
przeciwwstrząsowej, czyli na plecach z uniesionymi nogami.
Podczas rozbudowy lub naprawy komputera klasy PC użytkownik jest narażony także na skaleczenie, np. w wyniku bezpośredniego kontaktu z ostrymi krawędziami obudowy komputerowej. Rana może powodować krwawienie zewnętrzne:
- Krwawienie tętnicze. Krwawienie tego typu jest stosunkowo trudne do zatamowania ze względu na duże ciśnienie krwi (strumień pulsuje zgodnie z rytmem pracy serca). Wypływająca krew ma kolor jasnoczerwony, co jest spowodowane dużą zawartością tlenu. Tego typu ranę należy jak najszybciej opatrzyć, aby zapobiec wykrwawieniu się ofiary.
- Krwawienie żylne. Ciśnienie krwi w żyłach jest znacznie mniejsze niż w tętnicach, dzięki czemu strumień krwi wypływa z rany wolniej (strumień jednostajny) i jest łatwiejszy do zatamowania. Kolor krwi jest ciemnoczerwony ze względu na małą zawartość tlenu. Niezatamowanie krwawienia żylnego również może prowadzić do znacznej utraty krwi przez poszkodowanego.
2
- Krwawienie włośniczkowe. Jest najmniej groźnym rodzajem krwawienia powodowanym zwykle przez otarcia i lekkie uszkodzenia skóry. Krew wydobywa się z rany bardzo powoli i zwykle wypływ ustaje samoczynnie.
Jeśli krwotok zewnętrzny jest poważny, trzeba ułożyć poszkodowanego w pozycji leżącej i podnieść zranioną kończynę powyżej linii serca. Należy również zastosować doraźny ucisk rany (w rękawiczce) z użyciem jałowego gazika. Można także uciskać najbliższą tętnicę. Jednym ze skuteczniejszych sposobów zatamowania krwawienia jest zastosowanie opatrunki uciskowego, który należy założyć bezpośrednio na krwawiącą ranę. Opatrunek powinien się składać z kilku warstw jałowej gazy umocowanej za pomocą bandaża lub opaski elastycznej. Metody tej nie stosuje się w przypadku ran szyi.
ŚRODKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ
Urządzenia techniki komputerowej zasila prąd elektryczny. Gdy są nieprawidłowo użytkowane
lub
uszkodzone,
mogą
spowodować
pożar,
czyli
niekontrolowane
rozprzestrzenianie się ognia będące zagrożeniem dla ludzi i obiektów. Najczęstsze przyczyny pożarów instalacji elektrycznej lub sprzętu zasilanego prądem elektrycznym to:
- wadliwa instalacja elektryczna,
- przebicie izolacji elektrycznej,
- zwarcie,
- uderzenie pioruna.
Od rodzaju spalanej substancji zależy to, jakich środków powinny użyć osoby gaszące pożar. W pomieszczeniach najczęściej stosuje się gaśnice. Gaśnica składa się z cylindra, w którym znajduje się środek gaśniczy, zaworu ze zbijakiem umożliwiającym wypływ środka gaśniczego oraz uchwytu pozwalającego przytrzymywać ją podczas użycia. Dodatkowo na gaśnicy powinna się znajdować etykieta z instrukcją obsługi i informacją o typie środka gaśniczego.
Obecnie można spotkać następujące typy gaśnic:
- gaśnica pianowa – służy do gaszenia pożarów typu A i B (tabela poniżej);
- gaśnica śniegowa CO2 – jest przeznaczona do gaszenia pożarów grupy B i C, oraz urządzeń elektrycznych, zwykle do 1000 V, zwłaszcza elektroniki i maszyn precyzyjnych; 3
- gaśnica proszkowa – pozwala gasić pożary z grupy A, B i C albo B, C w zależności od rodzaju użytego proszku; możliwe jest także gaszenie urządzeń elektrycznych pod napięciem, zwykle do 1000 V;
- gaśnica halonowa – umożliwi gaszenie pożarów typu B i C, a także urządzeń elektrycznych (obecnie wycofana ze względu na szkodliwy halon).
Tabela. Grupy pożarów, rodzaje płonącego materiału oraz środki gaśnicze
Grupa
Rodzaj płonącego materiału
Środki gaśnicze
pożarów
A
ciała stałe pochodzenia organicznego,
woda, piana, dwutlenek
przy których spalaniu występuje
węgla, proszki gaśnicze
zjawisko żarzenia (drewno, papier,
węgiel, tworzywa sztuczne itp.)
B
ciecze palne i substancje stałe topiące
piana, dwutlenek węgla,
się pod wpływem ciepła wytworzonego halony, proszki gaśnicze
przy pożarze (benzyna, nafta, parafina,
pak, naftalen itp.)
C
gazy (metan, aceton, propan, butan itd.) proszki gaśnicze, halony
D
metale (magnez, sód, uran itd.)
specjalne proszki gaśnicze
E
tłuszcze
i
oleje
w
urządzeniach gaśnice
płynowe
ze
specjalnym
kuchennych
roztworem gaśniczym; dopuszczalne
jest
również
gaszenie
gaśnicami
proszkowymi,
śniegowymi
i płynowymi (pianowymi)
4