WARTO WIEDZIEå

Nagrody Nobla roku 1999

cuza Bernarda Kouchnera

mi´dzynarodowa organi-

Zgodnie zliczàcà ju˝ prawie 100 kursów wymiany oraz zacja humanitarna Le-lat tradycjà (pierwsze Nagrody

optymalnych obszarów

karze bez granic (Mé-

Nobla rozdano na samym po-

walutowych (badania

decins Sans Fronti•res)

czàtku naszego wieku) tak˝e i w tym te w znaczàcy sposób

niosàca bezinteresow-

roku, jak zwykle w paêdzierniku, Kró-

przyczyni∏y si´ do po-

nà pomoc ofiarom wo-

lewska Szwedzka Akademia Nauk

wstania wspólnej wa-

jen i klśk ˝ywio∏o-

przyzna∏a te najbardziej w Êwiecie pre-luty Unii Europejskiej

wych na ca∏ym Êwiecie

sti˝owe nagrody, ufundowane przez

– euro).

niezale˝nie od ich prze-

szwedzkiego chemika i przemys∏owca,

❍ W dziedzinie literatu-

konaƒ politycznych, re-

wynalazc´ dynamitu Alfreda Bernhar-ry urodzony w Gdaƒsku Nie-

ligijnych i przynale˝noÊci

da Nobla, i noszàce jego imi´. Tym ra-miec Günter Grass (72 l.), autor rasowej. Przypominamy, ˝e na-zem – a nie zawsze tak bywa∏o – wer-m.in. s∏ynnego Blaszanego b´benka, za ca-grod´ t´ przyznaje norweski Komitet dykt niemal w pe∏ni pokry∏ siź ocze-

∏okszta∏t twórczoÊci, czyli jak podano Noblowski.

kiwaniami i odczuciami ogólnoÊwiatow uzasadnieniu, „przepojone czarnym WysokoÊç Nagród Nobla jest zmien-wej spo∏ecznoÊci naukowej, kulturalnej humorem opowieÊci, które portretujà na, uzale˝niona od dochodów ustano-i politycznej, choç w ekonomii powa˝-

zapomniane oblicze historii”, ze szcze-wionej w testamencie przez Nobla fun-niej brano pod uwagínnych kandy-gólnym uwzgl´dnieniem Mojego stule-dacji. W tym roku ka˝da z nich wynios∏a datów. Nagrody Nobla w 1999 roku cia. Jak stwierdzi∏ H. Engdahl, sekretarz oko∏o 960 tys. dolarów.

otrzymali:

akademii, „jurorów nie interesowa∏y Obszerniejsze przedstawienie nagro-

❍ W dziedzinie fizjologii i medycy-kontrowersyjne poglàdy Grassa, lecz dzonych osiàgni´ç zostanie zamieszczo-ny urodzony na Âlàsku Amerykanin nie-wartoÊç jego dzie∏a”.

ne w jednym z pierwszych przysz∏o-mieckiego pochodzenia Günter Blobel

❍ Pokojowà NagrodŃobla otrzy-

rocznych numerów Âwiata Nauki.

(63 l.) z Rockefeller University w No-ma∏a za∏o˝ona w 1971 roku przez Fran-HG

wym Jorku za odkrycie, w jaki sposób nowo powsta∏e bia∏ka przenikajà do wn´trza siateczki Êródplazmatycznej i trafiajà do w∏aÊciwych dla nich miejsc Polskie Noble

w komórce.

❍ W dziedzinie fizyki Holendrzy Gerardus’t Hooft (53 l.) i Martinus J.

czàce projektowania adaptacyjnych G. Veltman (68 l.) z Uniwersytetu Od oÊmiu ju˝ lat mamy równie˝

Polskie Noble. Tak nieoficjalnie uk∏adów sterowania procesami czasu Utrechckiego (Veltman, obecnie eme-nazywa sińagrody Fundacji

ciàg∏ego.

ryt, od 1981 roku pracowa∏ w Universi-na Rzecz Nauki Polskiej przyznawane

❍ W dziedzinie nauk Êcis∏ych nagro-ty of Michigan w Ann Arbor, USA) za rokrocznie wybitnym polskim uczonym dy nie przyznano.

stworzenie aparatu matematycznego za osiàgnićia i odkrycia, które stano-Nagroda FNP jest najwy˝ej cenionym dla teorii oddzia∏ywaƒ elektros∏abych wià istotny wk∏ad w ˝ycie duchowe w kraju wyró˝nieniem za dokonania na-

– stanowiàcej podstaw´ fizyki czàstek i post´p cywilizacyjny naszego kraju ukowe. Jej wysokoÊç w tym roku wy-elementarnych – pozwalajàcego na pre-oraz zapewniajà Polsce miejsce w nauce nios∏a 50 tys. z∏.

cyzyjne obliczanie ich w∏asnoÊci oraz Êwiatowej. W 1999 roku otrzymali je: Dotychczasowymi laureatami Nagro-charakteru zachodzàcych pomi´dzy ni-

❍ W dziedzinie nauk humanistycz-dy FNP zostali – w roku 1992: prof. Ma-mi zwiàzków.

nych i spo∏ecznych prof. Mieczys∏aw rian Biskup, prof. Ewa Kamler, prof.

❍ W dziedzinie chemii Egipcjanin Tomaszewski z Akademii Muzycznej Aleksander Wolszczan; w roku 1993: Ahmed H. Zewail (53 l.) z California In-w Krakowie za dzie∏o Chopin. Cz∏owiek, prof. Wies∏aw J´drzejczak, prof. Sta-stitute of Technology w Pasadenie za wy-dzie∏o, rezonans – nowà oryginalnà syn-nis∏aw Woronowicz, prof. Kazimierz nalezienie metody umo˝liwiajàcej foto-tez´ wiedzy o wielkim kompozytorze.

Sobczyk; w roku 1994: mgr Roman grafowanie, a tym samym obserwowanie

❍ W dziedzinie nauk przyrodniczych Aftanazy, prof. Krzysztof Selmaj, prof.

czàsteczek podczas reakcji chemicznej i medycznych prof. Maciej ˚ylicz z Mi´-

Zbigniew Ryszard Grabowski; w roku i rozpoznawanie sterujàcych nià mecha-dzyuczelnianego Wydzia∏u Biotechnolo-1995: prof. Teresa Micha∏owska, prof.

nizmów (chodzi tu o procesy zachodzà-

gii Uniwersytetu Gdaƒskiego i Akade-Stanis∏aw J. Konturek, prof. Adam So-ce w czasie zaledwie femtosekund), dzi´-

mii Medycznej w Gdaƒsku za badania biczewski, prof. Maksymilian Pluta; w ki której powsta∏a nowa dziedzina chemii nad bia∏kami regulatorowymi w syste-roku 1996: prof. Jerzy Gadomski, prof.

fizycznej – femtochemia.

mie obrony komórki przed skutkami Aleksander Koj, prof. Bohdan Paczyƒ-

❍ W dziedzinie ekonomii Kana-

zmian Êrodowiska zewn´trznego.

ski; w roku 1997: prof. Andrzej Pacz-dyjczyk Robert A. Mundell (67 l.) z

❍ W dziedzinie nauk technicznych kowski, prof. Ryszard Gryglewski, prof.

Columbia University w Nowym Jorku prof. Zdzis∏aw Kowalczuk z Wydzia-Tomasz ¸uczak, prof. Antoni Rogalski; za osiàgnićia w zakresie analizy poli-

∏u Elektroniki, Telekomunikacji i In-w roku 1998: prof. Janusz Sondel, prof.

tyki (dynamiki) pieni´˝nej i podatko-formatyki Politechniki Gdaƒskiej za Andrzej Szczeklik, prof. Lechos∏aw La-wej w warunkach ró˝nych ograniczeƒ

badania w zakresie automatyki, doty-tos-Gra˝yƒski, prof. Leszek Stoch.

ÂWIAT NAUKI Grudzieƒ 1999 117