Geografia jako nauka
31 marca 2011
18:01
Geografia - nauka zajmująca się opisem ziem. Twórcą pojęcia był Eratostenes z Cyreny. Zmierzył on
wielkośd Ziemi. Współcześnie geografia zajmuje się również wykrywaniem przyczyn oraz
formułowaniem uogólnieo praw i prawidłowości zjawisk, które dotyczą Ziemi.
Obszary asejsmiczne - tereny bez drgao skorupy ziemskiej (np. Kanada)
Polska leży w obszarze pansejsmicznym - mogą zdarzyd się trzęsienia ziemi, jednak niezbyt często.
Karpaty są jednak terenem sejsmicznym i chociażby dlatego hipotetyczne elektrownie atomowe
będą powstawad raczej na północy kraju.
Rozróżniamy geografię i nauki geograficzne:
a. Geografia - nauka badająca powłokę Ziemi, jej przestrzenne zróżnicowanie oraz związki,
jakie zachodzą między środowiskiem naturalnym, a działalnością człowieka
b. Nauki geograficzne - Å‚Ä…czy je zainteresowanie przestrzennym aspektem zjawisk
zachodzÄ…cych w globie ziemskim
Geografia przekształca się z nauki ideograficznej (opisującej i wyjaśniającej jednostkowe fakty) w
naukę o prawach rządzących rzeczywistością.
Dyscypliny geograficzne
1. Geografia fizyczna - bada środowisko geograficzne, w którym żyje człowiek (np. podłoże
geologiczne, ukształtowanie powierzchni, atmosfera, wody, gleby, fauna i flora).
Geomorfologia - nauka o ukształtowaniu powierzchni
2. Geografia ekonomiczna - geografia gospodarcza i społeczno-ekonomiczna. Bada
oddziaływanie człowieka na zastane przez niego środowisko geograficzne.
Dyscypliny szczegółowe:
Ë% Geografia ludnoÅ›ci (demografia)
Ë% Geografia osadnictwa
Ë% Geografia rolnictwa
Ë% Geografia przemysÅ‚u
Ë% Geografia polityczna
Ë% Geografia handlu (usÅ‚ug)
Ë% Geografia turystyki
Ë% Geografia transportu (lub szerzej: komunikacji, czyli transportu i Å‚Ä…cznoÅ›ci)
Geografia ekonomiczna Strona 1
Kierunki wyjaśniające zależności między środowiskiem
geograficznym a społeczeostwem
31 marca 2011
18:02
Środowisko przyrodnicze (naturalne) - całokształt składników przyrody.
" Nieożywione (abiotyczne): wody, gleby, klimat, ukształtowanie powierzchni
" Ożywione (biotyczne): świat roślinny i zwierzęcy
Åšrodowisko geograficzne
" zespół warunków naturalnych, w których żyje i działa człowiek
" INNA DEFINICJA: powierzchniowa powłoka Ziemi, w skład której wchodzą wzajemnie
przenikajÄ…ce siÄ™ warstwy litosfery, hydrosfery, atmosfery i biosfery
Nihilizm geograficzny
" Neguje istnienie zależności między środowiskiem geograficznym, a życiem społecznym (nie
ma zależności między przyrodą, a człowiekiem)
" RozwinÄ…Å‚ siÄ™ w ZSRR po rewolucji
" Kierunek idealistyczny, sprzeczny z doświadczeniami
" Nie znajduje uznania wśród obecnych geografów
Determinizm geograficzny
" Głosi absolutną zależnośd człowieka od położenia geograficznego
" Czynnikiem decydującym o rozwoju gospodarczym, społecznym i kulturalnym jest
środowisko geograficzne, a w szczególności klimat
" Prekursorem tego kierunku był Monteskiusz ("Władza klimatu jest pierwszą władzą na
świecie"). Twierdził, że najzdolniejsze ludy zamieszkują strefy umiarkowane i to one
najlepiej nadają się do rządzenia światem (np. murzyni już nie)
Amazonia (wilgotnośd ok. 100%, temperatura ok. 30 stopni Celsjusza, klimat trudny nawet dla
tubylców). Żyją tam głównie plemiona prymitywne. W Afryce niemal identyczna sytuacja ma miejsce z
Pigmejami. Natomiast Singapur, leżący na tej samej wysokości (w tej samej linii), jest wysoko rozwinięty
(nowoczesny przemysł, znaczący port, pracowita ludnośd).
Geopolityka (na gruncie determinizmu
" Zależnośd wydarzeo politycznych od położenia kraju
" Terytorialny rozwój paostwa kosztem innych paostw jest zjawiskiem naturalnym
" Pogląd ten głosili głównie Niemcy (Drang nach Osten, Lebensraum)
" Wojna i kolonializm koniecznością
" W Europie głównie przemysł, zaplecze surowcowe miało znajdowad się w Afryce.
Posybilizm geograficzny
" Powstał we Francji
" Kierunek pośredni. Zakłada równowagę, współzależnośd i wzajemne oddziaływanie
przyrody i człowieka (dominantę stanowi człowiek, on ma ostatnie słowo).
" Obecnie poglÄ…d powszechnie akceptowany
" Przyroda nie determinuje działao człowieka, ale stwarza różne możliwe kierunki rozwoju.
Przykład: Niemcy, Polska, Białoruś:
Ë% Podobny, umiarkowany klimat
Ë% Niemcy w Å›wiatowej czołówce gospodarczej, Polska jest krajem rozwiniÄ™tym, a BiaÅ‚oruÅ›& BiaÅ‚oruÅ› jest
Białorusią.
Geografia ekonomiczna Strona 2
Wpływ środowiska geograficznego na człowieka
31 marca 2011
18:02
Np. choroba górska (powyżej 8000 m.n.p.m. ) - obrzęk płuc, mózgu, zaburzenia snu i trawienia
Stolica Boliwii (La Pas) położona jest na ok. 3000 m.n.p.m., nie ma tam pożarów, bo na tej wysokości
jest za mało tlenu.
Halny
Halny to ciepły, suchy i porywisty wiatr. Temperatura powietrza o ok. 10 stopni Celsjusza wyższa niż
po drugiej stronie gór. Najczęściej wieje na przełomie zimy i wiosny. Halny często przyczynia się do
zaniku pokrywy śnieżnej (stopiony lód wyparowuje, bo powietrze jest bardzo suche; śnieg zanika, a
nie topi siÄ™).
Rekord to 300km/h na Kasprowym (brakło w tym momencie skali, więc było pewnie więcej).
Halny zrywa dachy, kapelusze, kolejki górskie.
Działanie halnego (w USA chinook)
" Najpierw duży niż, złe samopoczucie, przypadki samobójstw
" Wzrasta ciśnienie, porywisty wiatr. Ludzie stają się nerwowi, wzrasta spożycie alkoholu
" W XIX wieku w stanach, w których występuje chinook, był zapis, że za przestępstwa
popełnione w czasie chinooka należy się kara o połowę niższa.
Wpływ klimatu
" Sanatoria budowane w korzystnych mikroklimatach
" Klimat wpływa na rolnictwo, leśnictwo, komunikację, osadnictwo
" Wpływa na nasz styl odżywiania się i ubierania, styl budownictwa (np. u nas dachy muszą byd
spadziste z racji opadów śniegu i deszczu)
" Na wsi wejścia raczej nie są budowane od zachodu (bo ok. 60% wiatrów w Polsce to wiatry
zachodnie).
Wykorzystanie rzek
W Polsce wykorzystuje się głównie Odrę (transport węgla).
Żeglugę może uniemożliwiad niski stan wody lub pokrywa lodowa.
Geografia ekonomiczna Strona 3
Żeglugę może uniemożliwiad niski stan wody lub pokrywa lodowa.
Najlepiej wykorzystaną gospodarczo rzeką w Europie jest Ren (cały rok "czynny"). Wołka już tylko
200 dni, a azjatycki Jenisej tylko 100 dni.
Ekumena - obszary zamieszkałe
Anekumena - obszary niezamieszkałe (pustynie, bieguny)
Rzez
ba terenu
Góry utrudniają i podrażają budowę dróg (np. tunele w Austrii czy Włoszech). Ponadto góry nie
sprzyjają również rolnictwu. Są jednak atrakcyjne turystycznie.
Woda
Ok. 71% powierzchni Ziemi to oceany, a tylko 3% to woda słodka.
Ubikwitety - dobra wszechobecne, występujące powszechnie, niewyczerpalne (np. powietrze)
55% - 60% masy ciała człowieka to woda.
Podsumowanie
Dogodne warunki w zakresie klimatu, gleb, ukształtowania terenu oraz łatwy dostęp do surowców
ułatwiają gospodarowanie.
Niekorzystne warunki przyrodnicze opóz
niajÄ… procesy rozwoju.
Np. Egipt - kiedyś pustynie chroniły od wrogów, teraz są barierą rozwoju gospodarczego.
Ocena środowiska geograficznego pod kątem jego zalet gospodarczych i strategicznych jest zawsze
względna i odnosi się do określonego czasu.
31.07.1853 - pierwsze zastosowanie lampy naftowej konstrukcji A
ukasiewicza
Geografia ekonomiczna Strona 4
Wpływ człowieka na środowisko geograficzne
31 marca 2011
18:03
Człowiek nie wyzwolił się z praw przyrody. Stał się tylko bardziej niezależny.
Rekultywacja - przywracanie wartości użytkowych terenom zdewastowanym i zdegradowanym.
Dygresja: Jezioro Aralskie wysycha, a m.in. w Chinach terasuje się stoki pod uprawę ryżu.
Największy wpływ ma człowiek na świat roślin i zwierząt, często negatywny.
Australia
opuncja - błyskawicznie się rozrastała, nie dało się jej opanowad. Dopiero sprowadzone motyle
powstrzymały jej wzrost.
króliki - sprowadzenie ich okazało się jeszcze większym błędem niż sprawa opuncji. W 1859 roku
sprowadzono zaledwie 24 sztuki. Szybko stały się plagą i w pewnym momencie ich liczebnośd
wyniosła 750 milionów. Nie pomogły masowe odstrzały, radę im dała dopiero myksomatoza,
zabójcza dla królików choroba wirusowa.
pies dingo - pierwotnie miał to byd pomocnik dla farmerów, potem zdziczał.
barszcz Sosnowskiego - sprowadzony z przeznaczeniem na paszę dla bydła. W kontakcie ze skórą
parzy. BÅ‚yskawicznie siÄ™ rozprzestrzenia.
Zwierzęta
" Udomowione zwierzęta
" Połów ryb zmienia środowisko morskie
" Mamy wpływ na miejsca występowania zwierząt na świecie.
Nielot dodo - wyginął. Traktowany jako żywa konserwa na statkach. Sprowadzone świnie wyjadały
jego jajka i młode. Był bardzo ufny.
Ochrona przyrody
Na świecie
Celem ochrony przyrody jest racjonalne gospodarowanie jej zasobami żywymi i nieożywionymi
1969 - Człowiek i środowisko 0 raport o stanie środowiska opracowany przez ONZ (Sithu U Thant -
sekretarz generalny ONZ - wyszedł z inicjatywą).
Już np. w starożytnych Chinach zakazywano wyrębu drzew, u Słowian święte gaje. Ochrona przyrody
miała wówczas głównie podłoże religijne.
Bolesław Chrobry zakazał polowania na bobry, Jagiełło zakazał wycinania cisów. Zygmunt Stary
zakazał polowania na tury i żubry. Niestety, mimo tych starao, tur wyginął. Ostatnią sztukę zabito w
1623 roku.
Alexander von Humboldt był prekursorem nowoczesnej ochrony przyrody.
Pierwszy park narodowy na świecie to Yellowstone w USA (założony w 1872 roku).
W Polsce
Park narodowy musi mied minimum 1000 hektarów (chyba, że zajmuje całą wyspę).
Parki narodowe zajmują ok. 1% powierzchni kraju. Mamy ich 23 (najstarszy to Białowieski i
Pienioski - oba z 1932 roku).
Geografia ekonomiczna Strona 5
Pienioski - oba z 1932 roku).
Wokół parków narodowych jest strefa ochronna (otulina), w której są pewne ograniczenia dla
działalności gospodarczej.
Największy jest Park Biebrzaoski (59 tys. hektarów), Park Kampinoski (38 tys. hektarów) i
Bieszczadzki (29 tys. hektarów). Najmniejszy jest Ojcowski (2,1 tys. hektarów).
Parki narodowe w Polsce
" Tatrzaoski PN - unikalna przyroda (kozica, świstak, wilk, niedz
wiedz
brunatny)
" Pienioski PN - Trzy Korony, Dunajec
" Babiogórski PN - Babia Góra
" Gorczaoski PN - salamandra, lasy
" Magurski PN - oazy ciszy
" Bieszczadzki PN - królestwo drapieżców (ryś, żmija, orły), oryginalny układ pięter roślinnych
(brak piętra świerkowego - nieodpowiedni klimat i działalnośd człowieka)
" Karkonoski PN - Śnieżka
" PN Gór Stołowych
" Ojcowski PN - skały wapienne (Maczuga Herkulesa)
" Świętokrzyski PN - lasy sosnowe, jodłowe, gołoborza (skupiska głazów kwarcytowych)
" Roztoczaoski PN - lasy liściaste, bardzo czyste rzeki
" Poleski PN - torfowiska, ptactwo
" Kampinoski PN - bory sosnowe, wydmy, bagna, łosie. "Zielone płuca" Warszawy
" Białowieski PN - "kraina żubra", najbardziej pierwotna forma lasu w Europie.
" Narwiaoski PN - "polska Amazonia", bagna, jeziorka
" Biebrzaoski PN
" Wigierski PN - symbolem bóbr, jez. Wigry
" Wielkopolski PN
" PN Ujście Warty - najmłodszy, podmokłe tereny
" Drawieoski PN - wydra logiem
" PN Bory Tucholskie - bory sosnowe, głuszec logiem (chod już go tam nie ma)
" Wolioski PN - jedyny na wyspie, klify, puszcza bukowa, moreny. Symbolem orzeł bielik.
" SÅ‚owioski PN - wydmy ruchome.
Parków krajobrazowych jest 121.
Rezerwatów biosfery jest 9.
Obszary Natura 2000 - tworzone przez UE (np. dyrektywa ptasia). 124 w Polsce, 324 z dyrektywy
siedliskowej
Obszar chronionego krajobrazu - 400 w Polsce.
Rezerwat przyrody - ponad 1,4 tys. w Polsce (najwięcej jest leśnych)
Pomnik przyrody - termin ten wprowadził Humboldt, pojedyncze okazy natury żywej i nieożywionej.
Ok. 35,5 tys. obiektów w Polsce, z czego 80% to drzewa.
Geografia ekonomiczna Strona 6
Przemysł samochodowy
31 marca 2011
18:03
Samochód  pojazd bez koni
PoczÄ…tki motoryzacji:
1771  pierwszy wypadek samochodowy  kolizja pojazdu parowego konstrukcji Nicolasa Josepha
Cugnota z murem przy prędkości 4km/h
1886  narodziny samochodu (konstrukcji Daimlera)
1895  bracia Michalin stworzyli ogumienie pneumatyczne
1899  przekroczono prędkośd 100km/h (samochodem elektrycznym)
Ford T
Ford T był tak popularny (15mln sprzedanych egzemplarzy), że Henry Ford musiał stworzyd
produkcję taśmową (co skróciło czas stworzenia samochodu z 12 do 1,5h).
Motoryzacja dziÅ›
Obecnie dużą wagę przywiązuje się do zużycia paliwa i bezpieczeostwa.
Na świecie jez
dzi ok. 550mln samochodów, z czego 220mln w USA. Polska jest na 12. miejscu na
świecie (16,5mln samochodów).
USA było przez wiele lat potentatem w branży motoryzacyjnej. W latach 90. wyprzedziła je Japonia.
W 2008 roku kolejnośd była następująca: Japonia, Chiny, Niemcy, USA.
W 2009: Chiny, Japonia, Niemcy, Korea Południowa, Brazylia, USA.
Obecnie najwięksi producenci to Toyota, GM, Volkswagen, Ford, Honda, Nissan.
W USA Cadillac jest synonimem luksusowego samochodu.
W Polsce w 2010 roku wyprodukowano 799 tysięcy samochodów.
Nazwy modeli i marek samochodów
" Opel  żeoskie nazwy (Astra, Omega, Corsa)
" Seat  regiony Hiszpanii (Toledo, Leon, Cordoba, Ibiza)
" Peugeot  liczby (206, 307)
" Volkswagen  nawiązanie do wiatrów (Sirocco, Passat, Bora)
" Fiat  różnie
" itd.
Nazwy marek najczęściej pochodzą od nazwisk założycieli (Ford, Chrysler, Chevrolet, Opel, Horch
( słuchaj po niemiecku, przetłumaczone na łacinę to Audi), Porsche, Citroen, Peugeot, Renault.
" Logo Skody  Indianin z pióropuszem, bo założyciel podróżował po Stanach w towarzystwie
Indianina.
" Mitsubishi  3 diamenty w logo.
" Daewoo  wielobranżowa korporacja (sprzęt elektroniczny, samochody, etc.), splajtowała.
" KIA  najstarsza firma motoryzacyjna w Korei południowej
" Hyundai  też z Korei, nazwa oznacza nowoczesnośd
" Zastava   sztandar
" Volvo  z Å‚ac. ToczÄ™ siÄ™
Geografia ekonomiczna Strona 7
Turystyka
12 kwietnia 2011
00:16
Lawinowy wzrost ruchu turystycznego (zwłaszcza międzynarodowego) nastąpił w II połowie XX
wieku.
Cele turystyki:
" zdrowotne, lecznicze
" rozrywkowe
" wypoczynkowe
" Religijne
Turystyka polega na przebywaniu w danym miejscu bez podejmowania pracy zarobkowej i bez
osiedlania siÄ™.
Przyczyny rozwoju turystyki
" wzrost stopy życiowej ludności
" rozwój transportu (samoloty, szybka kolej)
" koniecznośd regeneracji sił
 Lepiej raz zobaczyd niż sto razy usłyszed . Podróże nas rozwijają, poszerzają punkt widzenia.
Turystyka ma też podłoże ambicjonalne.  Kowalska była w Chorwacji! Jedziemy do Egiptu, musimy
byd lepsi!
Wychowawczo-edukacyjny charakter turystyki (głównie skierowanej do młodzieży).
Wojny, niestabilna sytuacja polityczna, klęski żywiołowe (tsunami, itp.) obniżają czasowo w danym
kraju ruch turystyczny.
Kraje emisji turystycznej - paostwa o wyższym poziomie rozwoju społeczno - gospodarczego.
Kraje turystyki przyjazdowej (recepcji turystycznej) są najczęściej słabo rozwinięte, ale atrakcyjne
turystycznie.
Wśród zasadniczych kierunków wymiany turystycznej zauważa się tendencję do szukania
przeciwstawieostw (mieszkaocy nizin jadą w góry, mieszkaocy zimnych obszarów do ciepłych miejsc,
etc.).
Najbardziej znane w Europie są Riwiera Francuska, Riwiera Włoska, wybrzeża Hiszpanii (np. Costa del
Sol), Baleary, Wyspy Kanaryjski, Dalmacja, Krym. W USA najpopularniejsza jest Floryda i Kalifornia, a
także Bahamy, Bermudy, Hawaje, Tahiti i całe Karaiby (4S: Sea, Sun, Sand, Sex).
W Argentynie - Mar de Plata.
W Brazylii Copacabana (Rio de Janeiro).
W Meksyku Acapulco.
Z regionów górskich najpopularniejsze są: Alpy, Pirenej, Alpy, Kaukaz, Alpy, Karpaty, Alpy,
Kilimandżaro i Alpy.
Stolice są najczęściej bardzo popularnymi ośrodkami turystycznymi (np. Rzym, Paryż, Londyn,
Wiedeo, Budapeszt, Ateny, Barcelona, Amsterdam).
Jedna z najbardziej znanych miast na świecie to Rio de Janeiro, Meksyk, Nowy Jork.
Turystyka religijna (pielgrzymkowa)
Geografia ekonomiczna Strona 8
Turystyka religijna (pielgrzymkowa)
Podróże te obejmują ok. 220-240 mln ludzi, z czego 70% to chrześcijanie.
Najsławniejsze miejsca pielgrzymek katolickich
" Rzym i Watykan - 8mln osób rocznie
" Luordes (Francja) - 5-6mln
" Częstochowa - 4-5mln
" Fatima
" Guadelupe (Meksyk)
" Jerozolima
" Medjugorie (BiH)
" Santiago de Compostela (Hiszpania)
" Asyż, San Giovanni Rotundo (Włochy)
Jerozolima - święte miasto trzech religii (chrześcijaostwa, judaizmu i islamu). Dla chrześcijan
najważniejsza jest Bazylika Grobu Bożego na Golgocie. Dla muzułmanów Kopuła na Skale (meczet), a
dla Żydów Ściana Płaczu.
Dla muzułmanów najświętsze miejsca to Mekka i Medyna.
Hinduiści odwiedzają Waranasi położone nad Gangesem (święta rzeką).
Lamaizm (buddyzm tybetaoski) pielgrzymuje do Lhasy w Tybecie (Chiny).
Gospodarcze aspekty turystyki
Wiele miejscowości, regionów, czy nawet paostw utrzymuje się głównie z turystyki. Wymaga to
jednak stworzenia odpowiedniej infrastruktury (miejsca noclegowe, restauracje, etc.).
W niektórych miejscach dochody z turystyki znacznie przewyższają dochody z innych gałęzi (np.
Floryda, słynna też z owoców, utrzymuje się głównie z turystyki).
Bahamy i Bermudy osiągają największe dochody z turystyki w przeliczeniu na 1 mieszkaoca.
Kraje o monokulturze turystycznej (turystyka daje >50% PKB) sÄ… niestabilne gospodarczo - sÄ… bardzo
wrażliwe na klęski żywiołowe, modę, sytuację polityczną (np. zamachy), etc.
Najwięcej na wyjazdy zagraniczne wydają Niemcy (81mld) i USA (73mld).
______________________________
Turystyka w Polsce
Atrakcyjnośd turystyczna
Walory turystyczne:
" Walory wypoczynkowe - klimat, etc.
" Walory krajoznawcze - walory przyrodnicze i antropogeniczne.
W Polsce jest to duża różnorodnośd krajobrazowa, bogata szata roślinna i świat zwierzęcy, a
także liczne zabytkowe budowle i dzieła sztuki. W niektórych regionach zachował się
autentyczny folklor, który jest bardzo atrakcyjny turystycznie.
" Walory specjalistyczne - umożliwiające uprawianie różnych form turystyki kwalifikowanej, np.
turystyki wodnej, wędkarstwa, myślistwa.
Najatrakcyjniejsze tereny w Polsce
Generalnie najatrakcyjniejsza jest północ i południe kraju.
" Północ - piękne, szerokie, piaszczyste plaże, wydmy, klify
" Pas pojezierzy - urozmaicona rzez
ba młodoglacjalna, bogactwo jezior i znaczne kompleksy
leśne (Bory Tucholskie, puszcze, etc.)
" Pas wyżyn - głównie Wyżyna Krakowsko - Częstochowska, Maczuga Herkulesa, Orle Gniazda
(zamki obronne osadzone na niedostępnych skałach)
" Południe - najpopularniejsze turystycznie są Tatry, Pieniny, Podhale, Bieszczady, Góry Stołowe
Geografia ekonomiczna Strona 9
" Południe - najpopularniejsze turystycznie są Tatry, Pieniny, Podhale, Bieszczady, Góry Stołowe
Uzdrowiska
Bogate w minerały wody mineralne są atrakcją turystyczną, szczególnie dla ludzi starszych.
Miasta
Najpopularniejsze turystycznie miasta: Kraków, Warszawa, Poznao, Gdaosk, Wrocław, Częstochowa,
Toruo, Sandomierz, Oświęcim, Przemyśl, Zamośd, Kazimierz nad Wisłą.
Lista Åšwiatowego Dziedzictwa UNESCO
Lista utworzona w ramach konwencji z 1972r. W Paryżu. Jej celem jest ochrona przez społecznośd
międzynarodową dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego o wyjątkowej wartości w skali świata. W
2010 roku znajdowało się na niej 911 obiektów.
Polska
" Kraków
" Kopalnia soli w Wieliczce
" Obóz zagłady w Oświęcimiu
Zagospodarowanie turystyczne w Polsce
Jest to baza noclegowa, żywieniowa, komunikacyjna, towarzysząca. Przez wiele lat pozostawało w
tyle za potrzebami ruchu turystycznego, jednak dziś nie jest to już przeszkodą w rozwoju turystyki.
Jest jeszcze wiele do zrobienia, ale w porównaniu z przeszłością, sytuacja znacznie się poprawiła.
Największą bolączką jest często niski standard usług i słaba reklama walorów turystycznych oraz
niewystarczająca baza komunikacyjna (brak autostrad, słabe połączenia kolejowe, drogi w złym
stanie).
Ruch turystyczny
Jest to wypadkowa walorów turystycznych i zagospodarowania turystycznego. W Polsce jest bardzo
zróżnicowany przestrzennie.
" Od kooca II wojny światowej obserwuje się stały wzrost ruchu turystycznego w Polsce. Istotną
rolę w masowości ruchu turystycznego odegrała turystyka socjalna, rozwijana przez
poszczególne zakłady pracy i związki zawodowe.
" Od początku lat 90. w warunkach rozwijanej gospodarki wolnorynkowej, wiele przedsiębiorstw
i zakładów pracy znacznie ograniczyło lub zlikwidowało dotowanie turystyki socjalnej oraz
wczasów pracowniczych.
Turystyka w Polsce staje się w coraz większym stopniu masowym zjawiskiem społecznym.
Głównymi motywami krajowych wyjazdów urlopowo - wakacyjnych są: wypoczynek i turystyczne
zwiedzanie. Często charakter turystyczno - wypoczynkowy mają też odwiedziny krewnych i
znajomych. Cechą charakterystyczną turystyki krajowej w Polsce jest duża liczba wyjazdów
krótkoterminowych, zwłaszcza weekendowych.
Turystyka pielgrzymkowa
W tej formie podróżowania funkcje religijne i turystyczne się zazębiają - motywy czysto religijne
mieszajÄ… siÄ™ z celami poznawczymi.
W naszym kraju poza Częstochową i Krakowem, ważnymi ośrodkami kultu religijnego są też m.in.
Kalwaria Zebrzydowska, Licheo, Warszawa, Piekary Śląskie, Niepokalanów, Góra św. Anny, Gniezno,
Kalwaria Pacławska, Święta Lipka.
Turystyka zagraniczna
Zaczęła się na dobrą sprawę od połowy lat 50. Szybszy wzrost obserwowano w latach 60. i 70. Na
rozwój turystyki zagranicznej wpływały wtedy umowy o bezpaszportową wymianę turystyczną z NRD
i liberalizacja przepisów umożliwiających zakup dewiz na wyjazd zagraniczny.
W latach 70. doceniono rolę społeczno - gospodarczą turystyki. Rozbudowano bazę noclegową i inne
Geografia ekonomiczna Strona 10
W latach 70. doceniono rolę społeczno - gospodarczą turystyki. Rozbudowano bazę noclegową i inne
elementy infrastruktury turystycznej.
Ostatnie lata to okres powstawania prywatnych hoteli, moteli i zajazdów, jak też i obiektów bazy
gastronomicznej, najczęściej lokowanych przy głównych szlakach drogowych.
Po 1989 roku nastąpił lawinowy wzrost przyjazdów do Polski. Przyczyniła się do tego głównie zmiana
sytuacji politycznej.
Szczyt przyjazdów cudzoziemców do Polski w 1999 roku - 89mln przyjazdów (turyści - ok. 20mln)
Najwięcej odwiedza nas Niemców, Czechów, Słowaków. Również Holendrzy, Austriacy, Szwedzi,
Francuzi, Brytyjczycy. Również żydowska młodzież.
W 2009 roku 39mln wyjazdów z Polski, w tym 6,3mln turystów (co najmniej 1 doba za granicą)
Geografia ekonomiczna Strona 11
Mapa polityczna
19 kwietnia 2011
13:12
Niektóre paostwa znikają, a pojawiają się nowe, przesuwane są granice polityczne, bywają zmieniane
podstawowe (Cejlon -> Sri Lanka, Birma -> Myanmar) i oficjalne nazwy paostw (Polska
Rzeczpospolita Ludowa -> Rzeczpospolita Polska), przenoszone sÄ… stolice (Rio de Janeiro -> Brasilia,
Stambuł -> Ankara, Ałmaty -> Astana), niekiedy ustalane są nowe nazwy miast.
Całościowej lub częściowej zmianie podlegają symbole paostw, zmiany dotycz też ustrojów
społeczno-politycznych.
Normy prawa międzynarodowego i tradycje życia politycznego przewidują, że paostwo powinno
mied:
" Określone terytorium
" Ludnośd zamieszkującą to terytorium
" Suwerenną władzę paostwową - najmniej precyzyjny warunek paostwowości
Na świecie jest ok. 197 paostw. W niektórych przypadkach nie da się jednak jednoznacznie określid,
czy dane paostwo jest suwerenne w rozumieniu prawa międzynarodowego. Np. Tajwan jest
uważany przez Chiny jako ich zbuntowana prowincja, jednak Tajwan ma własny rząd i własnego
prezydenta oraz jest uznawany za paostwo przez ponad 60 innych krajów na świecie.
Sahara Zachodnia (dawniej Sahara Hiszpaoska) - po wycofaniu się kolonizatorów Hiszpaoskich,
wkroczyły tam wojska marokaoskie, zaczęły się walki partyzanckie. Jako że wojna nie dała
rozstrzygnięcia, dalsze losy kraju zostaną rozstrzygnięte w referendum. Nie jest jednak możliwe
przeprowadzenie tego referendum z racji konfliktu na linii Marokaoczycy - mieszkaocy Sahary. Spór
dotyczy liczby uprawnionych ludzi do głosowania. Obecnie więc jest tam status quo. Jest więc to
obecnie terytorium o nieustalonym statusie politycznym.
Najwięcej paostw (53) jest w Afryce. W Azji jest 48 paostw, w Europie 44.
Polska na tle świata
Polska jest na 9. miejscu w Europie i na 69. miejscu na świecie pod względem powierzchni.
Najludniejszym krajem świata (20% ludności świata) są Chiny. Jednak przyrost naturalnym jest tam
znacznie mniejszy niż w Indiach, dlatego też w przyszłości to Indie będą najludniejszym paostwem
świata.
Stolica
Stolica - miejsce koncentracji władzy, zazwyczaj siedziba głowy pastwa, rządu i najwyższych instancji
legislacyjnych.
Zazwyczaj stolicą jest największe miasto kraju (główny ośrodek handlowo-finansowy, kulturalno-
naukowy, centrum przemysłowy), np. Warszawa, Paryż, Moskwa, Londyn, Budapeszt, Praga. Są
jednak liczne wyjątki od tej reguły (np. Ottawa i Toronto; Melbourne, Sydney i Canberra).
Ważne jest, by stolica leżała w centrum kraju.
Może się okazad, że funkcjonuje więcej niż jedna stolica. Np. w Holandii: Amsterdam (stolica
konstytucyjna, siedziba królowej) i Haga (siedziba parlamentu, rządu, ambasad).
Stolice Polski
" Gniezno
" Poznao
" Kraków (od 1320 na stałe, wcześniej na przemian m.in. z Płockiem i Poznaniem)
" PÅ‚ock
" Warszawa (1596-1609)
Symbole Polski
Geografia ekonomiczna Strona 12
Symbole Polski
Najważniejszymi oficjalnymi symbolami paostwa są flaga, herb i hymn. Wyróżniają i identyfikują one
dane paostwo oraz jego mieszkaoców pośród innych krajów i narodów świata.
Godło - podstawowa forma herbu, umieszczane jest na tarczy herbowej. Chod w języku codziennym,
publicystyce, a nawet w aktach ustawodawczych pojęd "godło" i "herb" używa się zamiennie, to w
heraldyce sÄ… one wyraz
nie rozróżniane. Godłem Polski byłby zatem orzeł biały w koronie, a herbem
orzeł biały w koronie na czerwonym tle.
Legenda o Lechy tłumaczy orła w naszym godle. Godło jest najstarszym z oficjalnych symboli
Rzeczypospolitej Polskiej - podobnie, jak w większości paostw europejskich. Kolorystyczną syntezą
herbu są barwy narodowe - biała i czerwona, które stały się podstawą flagi paostwowej. Barwy miały
się wywodzid od orła widzianego na tle zachodzącego słooca. Co prawda orzeł jest szary, a pod
słooce byłby czarny, ale nie czepiajmy się.
Herby wzięły się z tarcz rycerskich.
Według niektórych historyków, biały kolor polskiego orła wywodzi się z pradawnych wierzeo
pogaoskich Słowian, dla których biel symbolizowała dobro. W krajach zachodnioeuropejskich z kolei
biel (srebro) to pokora, uczciwośd, czystośd, niewinnośd, a czerwieo to odwaga i walecznośd. Istnieje
również hipoteza, ze chciano zaakcentowad różnicę w stosunku do czarnego orła cesarskiego.
Czerwieo wybrano najpewniej z tego powodu, że najdostojniejszą barwą monarszą była purpura, czy
szkarłat.
Nasze godło ulegało przez wieki różnym modyfikacjom stylistycznym, w zależności od upodobao
artystycznych różnych epok.
Pierwowzorem naszego orła mógł byd orzeł przedni lub orzeł bielik.
Biel i czerwieo uznano za barwy narodowe dopiero w 1831r. W czasie powstania listopadowego, aby
ujednolid kolor kokard przypinanych przez żołnierzy polskich do kapeluszy, Sejm uchwalił, że kokardę
narodową stanowid będą kolory biały i czerwony.
Flaga
W 1916r. uznano, że barwa biała ma byd nad barwą czerwoną.
W 1919r. Ustalono proporcje flagi na 5:8.
W 2004 roku ustanowiono "Dzieo Flagi Rzeczpospolitej Polskiej" na 2 maja
Istnieje również flaga biało-czerwona z herbem pośrodku pasa białego. Używana jest przez polskie
przedstawicielstwa dyplomatyczne, oficjalne misje i delegacje za granicą. Jest to również bandera
polskich statków morskich i flaga kapitanatów portów.
Flaga paostwowa z herbem podnoszona jest także na cywilnych lotniskach, lądowiskach oraz przez
cywilne samoloty komunikacyjne podczas lotów za granicą.
W innych krajach często występują oddzielne flagi narodowe i paostwowe. W tym wypadku flaga
paostwowa (z herbem) używana byłaby tylko przez organy paostwowe. Flaga bez herbu mogłaby byd
używana przez wszystkich. Jesteśmy jedynym krajem na świecie, które ma dwie flagi paostwowe.
Hymn
Składa się z 4 zwrotek i refrenu. Napisany przez Wybickiego.
Pierwszy raz wykonany publicznie 20.07.1797 roku. Oficjalnym hymnem paostwowym jest od
26.02.1927.
Będomin - niewielka wieś kaszubska, 10km od Kościerzyny. W tamtejszym zabytkowym dworku
mieści się Muzeum Hymnu Narodowego (jedyne takie na świecie). W tymże dworku urodził się Józef
Wybicki.
Przed Mazurkiem Dąbrowskiego rolę hymnu narodowego pełniły:
" Bogurodzica (XV, XVIw.) - śpiewana przez rycerstwo polskie
Geografia ekonomiczna Strona 13
" Bogurodzica (XV, XVIw.) - śpiewana przez rycerstwo polskie
" Święta Miłości Kochanej Ojczyzny (koniec XVIIIw.) autorstwa Ignacego Krasickiego
" Boże coś Polskę - pieśd patriotyczno-religijna
" Rota - w okresie zaborów, słowa Marii Konopnickiej.
Flaga UE
12 gwiazdek nie oznaczała nigdy liczby członków, lecz jest symbolem doskonałości. Ponadto także
symbolika maryjna - 12 gwiazd nad jej głową.
Geografia ekonomiczna Strona 14