Kaszel

• Odruch obronny

• Powstaje w wyniku podrażnienia

receptorów w górnych drogach

oddechowych

Układ oddechowy

• Skurcz mięśni oddechowych i nagłe

otwarcie głośni

• Ośrodek kaszlu znajduje się w rdzeniu

przedłużonym

Kaszel

Leki przeciwkaszlowe

•

Ciało obce w drogach oddechowych

•

Nadreaktywność oskrzeli po przebyciu ostrej infekcji układu oddech.

O działaniu ośrodkowym

O działaniu obwodowym

•

Zapalenie zatok (ostre i przewlekłe)

opioidowe

nieopioidowe

•

Nieżyty nosa (całoroczny, alergiczny, naczynioruchowy) kodeina

butamirat

•

Choroby alergiczne

morfina

•

Astma oskrzelowa

dekstrometorfan

•

POChP – przewlekła obturacyjna choroba płuc

•

Mukowiscydoza

•

Refluks żołądkowo- przełykowy

•

Gruźlica

•

Wrodzone anomalie strukturalne

•

Palenie tytoniu (bierne i czynne)

Kodeina

MORFINA

• Nie wywołuje euforii

• Alkaloid wchodzący w skład opium

(tylko w dużych dawkach)

• Dłuższe stosowanie

• Agonista receptorów opioidowych

może prowadzić do

• Może wywoływać euforię i uzależnienie

uzależnienia!

• Działanie przeciwbólowe

(psychiczne i fizyczne)

• Działania niepożądane:

• Przy dłuższym podawaniu rozwija się

– Zaparcia

tolerancja

– Nudności, wymioty

– Drgawki

• Źle wchłania się z przewodu

– Spowolnienie oddechu

– Bóle i zawroty głowy

pokarmowego

1

MORFINA

MORFINA

•

Przeciwbólowo (bóle pooperacyjne, przewlekłe, nowotworowe, ale nie spowodowane skurczem dróg żółciowych!)

• Morphine sulphate 10 mg/ml

•

Wzrost napięcia mięśni gładkich (przewód pokarmowy, pęcherz moczowy)

– i.m., s.c. 10-15 mg

•

Przeciwkaszlowo

•

Działa depresyjnie na ośrodek oddechowy – nie występuje tolerancja

– i.v., 4-8 mg potem 2 mg co 5 min.

•

Działanie uspokajające

•

Wywołuje rozszerzenie żył i łagodne rozszerzenie tętnic (zmniejsza zapotrzebowanie serca na tlen)

• Antidotum: nalokson (i.v. 0,5 µg/kg m.c.)

•

Zmniejsza częstotliwość rytmu serca

•

Hamowanie czynności skurczowej macicy (przedłużenie porodu i depresja

– 400-1200 µg (0,4-1,2 mg)

oddechowa noworodków)

•

Spadek wydalania moczu (↑ADH)

• Doustnie (5-20 mg)

•

↑Histaminy (pokrzywka, zaczerwienienie)

•

Zwężenie źrenic

• Podpajęczynówkowo podaje się średnio

•

Obniżenie temperatury ciała

0,5-2 mg (bez środków konserwujących!)

• W przypadku zmiany drogi podawania z

doustnej na pozajelitową należy dawkę

zmniejszyć 3-krotnie

MORFINA

MORFINA

• Krótkotrwałe leczenie bólu, ból nowotworowy, w

• Przeciwskazania:

znieczuleniu złożonym

– Nadwrażliwośc na morfinę

• Podaje się przeciwkaszlowo w zagrożeniu krwotokiem

– Stan astmatyczny

płuc (raki płuc, rany płuc)

– Choroba obturacyjna górnych dróg oddechowych

• Zawał mięśnia sercowego (i.v. 10 mg z szybkością 2

– Stany chorobowe przebiegające z drgawkami (padaczka) mg/ml)

– Kolka wątrobowa

– Ostre zatrucie alkoholem

• Ostry obrzęk płuc (i.v. 5-10 mg z szybkością 2 mg/ml)

– Stosowanie inhibitorów monoaminooksydazy (nasilają działanie)

• Ostra niewydolność serca (i.v. 3 mg)

– Urazy głowy

• Sedacja i tłumienie oddechu u pacjentów poddanych

– Zespół ostrego brzucha

sztucznej wentylacji

– Śpiączka

• Duszność i kaszel w chorobie nowotworowej

MORFINA

• Interakcje

–Morfina 4-8 mg i.v., potem 2 mg co 5 min.

• Nie podawać jednocześnie z heparyną!

(tworzy nierozpuszczalne kompleksy)

–O obrzęk płuc, wstrząs, niewydolność oddechowa

• Działania niepożądane:

(2–4 l/min)

• Zaparcia

• Nudności, wymioty

–Nitrogliceryna 0,5 mg s.l., można powtórzyć co 5 min

• Drgawki

(>90 mmHg)

• Spowolnienie oddechu

• Bóle i zawroty głowy

–Aspiryna 300 mg p.o.

2

Leki wykrztuśne

Duszność

• Bromheksyna (p.o., i.v., inhalacje)

• Astma

– Upłynnia wydzielinę

• POChP (Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc)

• Ambroksol

– Aktywny metabolit bromheksyny

• Inne choroby układu oddechowego (pylice,

– Stymuluje tworzenie surfaktantu

gruźlica, odma, rak itd.)

• Acetylocysteina

• Zatorowość płucna

– Antidotum na zatrucia paracetamolem

• 150 mg/kg m.c. w 200 ml 5% roztworu glukozy – 15 min.

• Niektóre choroby hematologiczne (anemia)

• Potem 50 mg/kg m.c. w 500 ml 5% roztworu glukozy – 4 godz.

• Potem 100 mg/kg m.c. w 1000 ml 5% roztworu glukozy – 16 godz.

• Niewydolność serca

• Karbocysteina

• Zawał, zapalenie mięśnia sercowego, wady

zastawkowe, zaburzenia rytmu serca

Astma

Astma

• Przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych

Stopień

Objawy

Objawy nocne Zaostrzenia FEV / PEF

1

z nawracającymi zaostrzeniami

I

• Świszczący oddech

sporadyczna

≤2 x na tydz.

≤2 x na mies.

krótkotrwałe

> 80%

• Duszność

epizodyczna

II

≤1 x na dz.

• Zaostrzenia kaszlu – zwłaszcza w nocy i nad

mogą

>2 x na mies.

> 80%

przewlekła lekka

≥1 x na tydz.

zaburzać sen

ranem

i utrudniać

III

codzienną

• Pomiar FEV (natężona objętość wydechowa

przewlekła

codziennie

>1 x na tydz.

60-80%

1

aktywność

średnio ciężka

sekundowa) i PEF (szczytowy forsowny

ograniczenie

przepływ)

IV

często

często

aktywności

< 60%

przewlekła ciężka

fizycznej

Astma

Leki stosowane w astmie

• Czynniki rozwoju astmy:

• Leki kontrolujące

– Zanieczyszczenia środowiskowe (drażniące dymy, pyły i gazy), zimne powietrze

• Leki stosowane doraźnie

– Palenie tytoniu czynne i bierne

– Alergeny wziewne lub pokarmowe

– Wysiłek fizyczny, emocje

– Niektóre leki (aspiryna, NLPZ, β-adrenolityki, IACE, leki stosowane w nebulizacji (gazy nośnikowe), środki kontrastowe)

– Niektóre zakażenia wirusowe i bakteryjne

– Niektóre choroby ( infekcje grypowe, grypopodobne lub bakteryjne dróg oddechowych, refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie zatok przynosowych, polipy nosa)

3

Astma - leki kontrolujące

Astma - leki kontrolujące

• Glikokortykosteroidy, głównie wziewne

• Glikokortykosteroidy wziewne

• Kromony

– Działanie przeciwzapalne (hamują

wytwarzanie czynników stanu zapalnego - PG

• Leki przeciwleukotrienowe

i LT)

• β2-mimetyki DŁUGOdziałające

– Beklometazon, budezonid, flutikazon,

wziewne i doustne

cyklezonid

• Teofilina o przedłużonym uwalnianiu

– Obecnie najskuteczniejsze leki stosowane w

astmie

– Działania niepożądane!

Astma - leki kontrolujące

Astma - leki kontrolujące

• β2-mimetyki DŁUGOdziałające

• Kromony

– Hamują degranulację mastocytów

– Salmeterol – szybki początek działania

• Kromoglikan i nedokromil sodu

– Formoterol – wolny początek działania

• Wziewnie

• Leki przeciwleukotrienowe

– Terapia skojarzona

– Antagoniści receptora leukotrienowego

• β2-mimetyk+ GKS =

• Montelukast, zafirlukast

– Synergizm działania

• p.o.

– ↓ działań niepożądanych

• Metyloksantyny o długim czasie działania

» Salmeterol + flutikazon

– Teofilina, aminofilina

– Diprofilina

TEOFILINA

TEOFILINA

• Pobudza ośrodek oddechowy i naczynioruchowy rdzenia

• Wskazania

przedłużonego

• Rozkurcza mięśnie gładkie oskrzeli

– Asystolia

• Rozkurcza mięśnie gładkie naczyń krwionośnych

– Bradykardia oporna na leczenie atropiną

(naczynia tętnicze mózgu, serca, nerek, płuc i skóry oraz

– Astma oskrzelowa

naczynia żylne)

• Zwiększa przepływ nerkowy, działając słabo

– POChP

moczopędnie

– Przewlekłe i ostre zapalenie płuc

• Nieznacznie obniża ciśnienie tętnicze

– Rozedma płuc

• W dużych dawkach działa dodatnio ino- i chronotropowo na serce

– Obrzęki pochodzenia sercowego

• Wzmaga kurczliwość przepony, przez co ułatwia

– Bezdech wcześniaków

oddychanie chorym na POChP

– Omdlenia, zapaść, zatrucia

4

TEOFILINA

TEOFILINA działania niepożądane

• Przeciwwskazania

• Przewód pokarmowy

– Podrażnienie błony śluzowej żołądka (bóle w nadbrzuszu,

– Zawał mięśnia sercowego

nudności, wymioty), biegunka

– Krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego

– Zaburzenia rytmu serca

– Wzrost kwaśności soku żołądkowego

– Choroba wrzodowa

• Układ krwionośny

– Nadczynność tarczycy

– Częstoskurcz (kołatanie serca)

• Pobudzenie, drżenie kończyn, bóle głowy, bezsenność

– Padaczka

• W razie przedawkowania (stężenie leku w osoczu

powyżej 20-25 mg/l)

– Drgawki, hipertermia, niedociśnienie, komorowe zaburzenia rytmu serca, zaburzenia elektrolitowe, omamy

TEOFILINA

TEOFILINA

• Dawkowanie indywidualne, duże różnice

↑ Stężenia

↓ Stężenia

osobnicze!

Makrolidy

• Wąska rozpiętość terapeutyczna

Ciprofloksacyna

– Optymalnie 10-20 mg/l

Leki przeciwpadaczkowe

Doustne leki antykoncepcyjne

– Działanie terapeutyczne występuje przy

(karbamazepina, pochodne

Leki przeciwgrzybicze

stężeniu leku w surowicy >5 mg/l

kw. barbiturowego)

– Skutki uboczne nasilają przy stęż. >15 mg/l

β-sympatykolityki

Rifampicyna

• Początkowo zwykle 5 mg/kg m.c./h i.v.

Gorączka

(250-500mg), potem 0,25-1 mg/kg m.c./h

Starszy wiek

Niewydolność serca i nerek

AMINOFILINA

Astma - leki stosowane doraźnie

• Połączenie teofiliny z etylenodiaminą -

• β2-mimetyki krótkodziałające wziewne i

↑ rozpuszczalności, silniejsze działanie

doustne

• Theophyllinum 300 mg/10 ml

• Glikokortykosteroidy doustne i

• Aminophyllinum 250 mg/10 ml

pozajelitowe

– W ciężkich stanach skurczowych oskrzeli

i.v. 5,6 mg/kg m.c bez rozcieńczenia

• Leki cholinolityczne wziewne

– Wlew dożylny 9 mg/kg m.c. przez 30 min

• Metyloksantyny o krótkim czasie działania

• 1 g aminofiliny = 800 mg teofiliny

– Teofilina

• Nie łączyć z roztworami o odczynie kwaśnym

– Aminofilina

5

Astma - leki stosowane doraźnie

SALBUTAMOL

• β2-sympatykomimetyki

• Agonista receptorów β2

• Rozszerzenie oskrzeli

– SALBUTAMOL (Ventolin®)

• Hamowanie degranulacji mastocytów

– Fenoterol (Berotec®)

• Zmniejszenie napięcia i zahamowanie czynności

skurczowej macicy

– Terbutalina

• Zwiększa oczyszczanie śluzowo-rzęskowe,

• Glikokortykosteroidy doustne

zmniejsza przepuszczalność naczyń

krwionośnych

– Prednizon

• Podany w inhalacji zaczyna działać po ok. 5 min

– Prednizolon

podany i.v. - szczyt aktywności osiąga po 15

min.

– Metyloprednizolon

SALBUTAMOL

SALBUTAMOL

• Wskazania:

• Przeciwwskazania:

– Stany skurczowe oskrzeli

– Zapobieganie napadom astmy wysiłkowej

– Zawał serca

– Duszność

– Ostrożnie stosować w przypadku

– Leczenie innych stanów przebiegających ze

• Niestabilnej dławicy piersiowej

skurczem oskrzeli (POChP)

– Przed badaniami inwazyjnymi (bronchoskopią lub

• Zaburzeń rytmu serca (tachykardii)

bronchografią) oraz przed zabiegami na klatce

• Nadciśnienia tętniczego

piersiowej i po nich

• Nadczynności tarczycy

– Zapobieganie lub zatrzymanie czynności skurczowej

macicy w przypadku porodu przedwczesnego (i.m, i.v.)

• Niewyrównanej cukrzycy

– Po zabiegach na ciężarnej macicy

• Jaskry

SALBUTAMOL

SALBUTAMOL

• Interakcje:

•

Aerozol: w celu przerwania nagłego skurczu oskrzeli i aby zapobiec wystąpieniu astmy wysiłkowej 1-2 wdechy (0,1-0,2 mg), następną dawkę można podać po 4 h (lub 2-4 dawki po 100 µg)

– Działanie leku i działania niepożądane nasilają się w

•

Proszek do inhalacji

razie podawania razem z innymi

–

przerywanie nagłego skurczu oskrzeli, nawracające objawy duszności 0,2-0,4 mg

–

Czas inhalacji 10 min.

sympatykomimetykami i pochodnymi metyloksantyny

•

Płyn do inhalacji z respiratora lub nebulizatora 0,5%

–

Podawanie przerywane - 0,5-1 ml roztworu rozcieńczyć do 2-2,5 ml 0,9% roztworu NaCl -

– Nie stosować leku razem z niewybiórczymi β-

inhalacja 10 min.

–

2 ml nierozcieńczonego roztworu do nebulizatora i inhalacja do chwili uzyskania poprawy adrenolitykami

(przez 3-5 min) lub jeżeli to konieczne do momentu ustania wytwarzania aerozolu

•

W stanie astmatycznym i.v. (rozcieńczenie w roztworze 5-10% glukozy) jednorazowo

– Zachować ostrożność z inhibitorami MAO i

0,25-0,5 mg w ciągu 5 min.

–

można powtarzać dawkę co 4-6 h lub podłączyć wlew kroplowy z szybkością 5-20 µg/min trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi (leki

•

W celu wywołania tokolizy i.v. 10-20 µg/min we wlewie kroplowym w 5-10% roztworze glukozy

te nasilają niepożądane działania na układ krążenia)

•

W leczeniu stanu astmatycznego i ostrych stanów skurczowych oskrzeli w warunkach oraz preparatami zmniejszającymi stężenie potasu

szpitalnych można stosować dawki do 40 mg

we krwi

6

SALBUTAMOL

Astma - leki stosowane doraźnie

działania niepożądane

• Bóle głowy, niepokój, pobudzenie, bezsenność,

• Leki cholinolityczne wziewne

zaburzenia smaku, drżenia mięśniowe

– Bromek ipratropium (Atrovent)

• Układ krwionośny:

• Glikokortykosteroidy p.o. i pozajelitowo

– Przemijające rozszerzenie naczyń obwodowych, częstoskurcz, tachyarytmie

– Hydrokortyzon

• Zaburzenia metaboliczne

– Prednizon

– Hipokaliemia, hiperglikemia i kwasica

• Układu pokarmowego

– Prednizolon

– Nudności, wymioty

– Metyloprednizolon

• U osób w starszym wieku możliwe zatrzymanie moczu

– Kortykosteroid należy stosować w

• Odczyn anafilaktyczny (pokrzywka, obrzęk

najmniejszej skutecznej dawce

naczynioruchowy, zapaść naczyniowa)

HYDROKORTYZON

HYDROKORTYZON

•

Leczenie substytucyjne pierwotnej i wtórnej niewydolności kory nadnerczy, niedoczynność przysadki

•

Wstrząs anafilaktyczny i septyczny

• W stanach zagrożenia życia podaje się

•

Ostry obrzęk głośni i Quincke'go

•

Choroby autoimmunologiczne

100-500 mg/dawkę (wstrzykiwać przez ok.

•

Choroby alergiczne

30 s)

•

Astma oskrzelowa (stan astmatyczny), kontaktowe i atopowe zapalenie skóry, odczyny polekowe, alergiczny nieżyt nosa

•

Hiperkalcemia (np. w przebiegu chorób nowotworowych)

• Maksymalna dawka dobowa 1,5g

•

Białaczki

•

Choroby reumatoidalne

•

Ostre zapalenia dróg oddechowych z zagrożeniem ich drożności

•

Obrzęk mózgu

•

Śpiączka hipoglikemiczna

•

Zachłystowe zapalenie płuc

•

Leczenie miejscowe: ostre stany zapalne pochodzenia uczuleniowego, ukąszenia owadów, łuszczyca skóry owłosionej, toczeń rumieniowaty układowy, rumień wielopostaciowy, łojotokowe zapalenie skóry, łuszczyca liszaj płaski, oparzenia I i II stopnia, skórne odczyny polekowe

METYLOPREDNIZON

GKS – działania niepożądane

• 30 mg/kg m.c. we wlewie i.v. przez 30 min.

•

Wpływ na oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczową

– Zanik kory nadnerczy, z następowym zmniejszeniem kortyzolu)

•

Wpływ na metabolizm kości (osteoporoza posterydowa)

• 6 razy silniejsze działanie niż

•

Wpływ na metabolizm węglowodanów i lipidów

– Cukrzyca posterydowa, hiperlipidemia)

hydrokortyzon

•

Wzrost masy ciała

•

Wpływ na O.U.N.

• doustnie, dożylnie, domięśniowo,

– Bezsenność, nadreaktywność, agresywność, zaburzenia nastroju, depresja)

•

Nadciśnienie tętnicze

dostawowo

•

Choroba wrzodowa

•

Zwiększenie ryzyka jaskry i zaćmy

•

Osłabienie odporności

•

Osłabienie mięśni

•

Ścieńczenie skóry i skłonność do wybroczyn

•

Grzybica i suchość jamy ustnej

•

Chrypka

7

Astma – inne leki

KLEMASTYNA

• Syntetyczny niewybiórczy antagonista

• Antybiotyki

receptora histaminowego H1 I generacji

– Penicyliny, cefalosporyny, makrolidy

• Przeciwalergicznie, uspokajająco,

przeciwświądowo i przeciwobrzękowo

• Leki przeciwhistaminowe (rec. H1)

• Czas działania 10-12 h

– Ketotifen, klemastyna

• Metabolizowana jest w wątrobie

– Loratadyna, cetyryzyna

• Wydalana głównie przez nerki

KLEMASTYNA

KLEMASTYNA

• Leczenie chorób alergicznych

• Przeciwwskazania

– Zapalenie kontaktowe, ostry i przewlekły wyprysk,

ś

– Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu

wiąd, pokrzywka, obrzęk Quinckego, rumień

– Nieżyt nosa

– Jaskra z zamykającym się kątem przesączania,

• Wspomagająco w astmie oskrzelowej i wstrząsie

łagodny rozrost gruczołu krokowego i inne stany

anafilaktycznym

powodujące trudności w oddawaniu moczu

• Zapobiegawczo przed zabiegami lub badaniami

• Interakcje

diagnostycznymi mogącymi wywołać wstrząs

– Środki wpływające depresyjnie na OUN (leki

anafilaktyczny (np. podanie środka

nasenne, uspokajające i przeciwlękowe)

kontrastowego)

– Alkohol

• I.v. - w nagłych przypadkach reakcji

uczuleniowych

KLEMASTYNA

KLEMASTYNA

• Działanie niepożądane

• 0,001 g/ml - amp. a 2 ml

– Senność, spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia

• We wstrząsie anafilaktycznym i obrzęku

koncentracji, zawroty i ból głowy, zmęczenie

naczynioruchowym i.v. lub i.m. 2 mg

– Nudności, wymioty, biegunka lub zaparcie

• Zapobiegawczo, bezpośrednio przed zabiegiem

– Trudności w oddawaniu moczu, suchość błony

mogącym wywołać wstrząs anafilaktyczny -

śluzowej jamy ustnej, skurcz oskrzeli, zagęszczenie

jednorazowo i.v. 2 mg

wydzieliny drzewa oskrzelowego, zaburzenia

• Przed podaniem i.v. zawartość ampułki należy

widzenia, nadwrażliwość na światło, osutka, rumień

rozcieńczyć w stosunku 1:5 w 0,9% roztworze

– W przypadku przedawkowania: wzrost temperatury,

NaCl lub 5% roztworze glukozy; wstrzykiwać

drgawki, pobudzenie psychoruchowe

powoli w ciągu 2-3 min.

8

Stan astmatyczny

Stan astmatyczny

• Stale utrzymujący się skurcz oskrzeli –

• W badaniu przedmiotowym u chorego w stanie

może rozwijać się stopniowo lub

astmatycznym stwierdza się:

gwałtownie

– Zwiększenie częstości oddechów (ponad 25/min)

– Niemożność wypowiedzenia zdania w czasie jednego

• Stan zagrożenia życia!

oddechu (poproszenie chorego, aby policzył do 10)

– Przyspieszenie czynności serca (często ponad

120/min, co jest związane zarówno z dusznością, jak i wcześniejszym stosowaniem β2-mimetyków)

– Zwiększone napięcie dodatkowych mięśni

oddechowych, zmniejszenie wartości PEF

Stan astmatyczny

Stan astmatyczny - postępowanie

• Osłuchiwaniem stwierdza się liczne szmery dodatkowe

• Tlenoterapia (cewnik donosowy lub maska)

• Objawami groźnymi dla życia są:

• β2-mimetyki - salbutamol w nebulizacji 2,5–5 mg co

– Zaburzenia świadomości

15–20 min., potem co 1–6 godz.

– Zwolnienie czynności serca

– też podskórnie (0,5–1 mg) lub dożylnie (2,5–5 mg/500 ml NaCl)

– Zmniejszenie częstości oddechów

• Glikokortykosteroidy i.v. hydrokortyzon 200–300 mg,

– Całkowita niewydolność oddechowa.

metylprednizolon 62,5–125 mg, prednizolon 25–50 mg

• W czasie leczenia stanu astmatycznego należy

– lub p.o. prednison w dawce 40–60 mg

kontrolować częstość tętna i oddechów, wartości PEF

• Cholinolityki - bromek ipratropium w nebulizacji 0,25–

lub spirometrię, gazometrię krwi tętniczej

0,5 mg lub z inhalatora pod ciśnieniem 4–10 wdechów

• Należy obserwować stan psychiczny chorego i

• Metyloksantyny - teofilina lek kolejnego rzutu (dożylnie subiektywne zmiany samopoczucia

5–7 mg/kg w ciągu 30 min., później 0,5–0,7

mg/kg/godz.)

• Siarczan magnezu i.v. 2,0 g przez 20 min.

Stan astmatyczny - postępowanie

Stan astmatyczny - postępowanie

• Leki wykrztuśne

Tlenoterapia

• Antybiotyki są wskazane w przypadku

Salbutamol

stwierdzenia zakażenia bakteryjnego

Glikokortykosteroid

• Nawodnienie chorego - utrata wody wraz z

Bromek ipratropium

oddechem (do 2000 ml/dobę) i duszność, która

Aminofilina/Teofilina

uniemożliwia doustne uzupełnianie płynów

Leki wykrztuśne

• Wentylacja

Antybiotyk

• Leki uspokajające są przeciwwskazane z

powodu depresyjnego działania na ośrodek

Nawodnienie

oddechowy!

Wentylacja

9

POChP

POChP a astma

• POChP jest chorobą charakteryzującą się

POChP

Astma

zmniejszonym przepływem powietrza przez

wieloletnie palenie

atopia

drogi oddechowe

tytoniu

• Utrudnienie przepływu powietrza w drogach

potwierdzenie rozedmy

znaczna poprawa

oddechowych powoli postępuje i bywa w

płuc w badaniach

wyników badań

większości nieodwracalne

obrazowych,

spirometrycznych po

• Jest ono spowodowane chorobą oskrzeli i

zmniejszenie

podaniu leku

rozedmą płuc (zniszczenie miąższu płucnego)

pojemności dyfuzyjnej

rozszerzającego

• Duszność, kaszel, wydzielina

oraz przewlekła

oskrzela lub

hipoksemia

kortykosteroidu

POChP

POChP - leczenie w okresie stabilnym

• Celem leczenia w POChP jest zapobieganie

•

Leki wykrztuśne

•

Leki rozszerzające oskrzela

wystąpieniu objawów i nawracającym

– Leki cholinolityczne

zaostrzeniom oraz zachowanie jak najdłużej jak

• Początek działania występuje później niż β2-mimetyków najlepszej czynności płuc (poprawa jakości

• Są skuteczniejsze w POChP niż w astmie

» Bromek ipratropium

życia)

– β2-mimetyki

• Głównie wziewnie

• Zaprzestanie palenia tytoniu

• Na przykład przed ekspozycją na zimne powietrze

• W przewlekłym stosowaniu β2-mimetyków może wystąpić niewielkie

• Zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza

osłabienie działania

• Długo działające wziewne lub doustne u chorych, u których objawy

• Szczepienia przeciwko zapaleniu płuc i grypie

występują w nocy lub wcześnie rano

– β2-mimetyk + lek antycholinergiczny - fenoterol/ipratropium

• Leczenie w okresie stabilnym

» Berodual

– Długodziałająca teofilina

• Leczenie zaostrzeń

POChP - leczenie w okresie stabilnym

POChP - leczenie zaostrzeń

• Kortykosteroidy wziewne

• Najczęstszą przyczyną jest infekcja

– Skuteczność kortykosteroidów wziewnych w POChP

• Antybiotyki

jest dyskusyjna

– U młodszych pacjentów z nadreaktywnością oskrzeli

• β-mimetyki

– Formoterol/budezonid, salmeterol/flutikazon

• Leki cholinolityczne

• Antybiotyki – tylko w stanach zakażenia

• Teofilina (2. rzut)

– Amoksycylina (+kwas klawulanowy), tetracykliny

– Antybiotyki II rzutu - cefalosporyny nowych generacji,

• Glikortykosteroidy

makrolidy i chinolony

– dożylnie, doustnie albo wziewnie

10

Leki podawane do rurki

Mukowiscydoza

intubacyjnej

• Choroba genetyczna

• W przypadku utrudnionego dostępu żylnego

• Nieprawidłowa czynność gruczołów wydzielana

zewnętrznego

– Zwiększone wytwarzanie śluzu o większej lepkości

• Dotchawiczno można podać:

– Nieprawidłowy skład elektrolitowy

• Fizjoterapia

– Wazopresynę

• Leki rozszerzające oskrzela

–

Lidokainę

• Leki wykrztuśne

• Antybiotykoterapia w zakażeniach

–

Adrenalinę

• GKS w zaostrzeniach

–

Nalokson

• Dornaza alfa

– Enzym hydrolityczny

–

Atropinę

– Upłynnia wydzielinę

Leki podawane do rurki

Tlenoterapia

intubacyjnej

• Dotchawiczno nie podaje się:

• Wskazaniem do leczenia tlenem jest

niedotlenienie

– Amiodaronu

• Prawidłowe ciśnienie parcjalne tlenu we krwi

– Wodorowęglanu sodu

tętniczej (PaO ) to 100 mmHg podczas

2

oddychania powietrzem

– Soli wapnia

• Jej celem jest zwiększenie stężenia tlenu w

pęcherzykach płucnych

– co ma poprawić wysycenie hemoglobiny tlenem i jego

dowóz do tkanek, aby zapobiec przemianom

beztlenowym oraz innym następstwom niedotlenienia

• Czynna

• Bierna

Zasady leczenia tlenem

Tlenoterapia

• Zastosowanie w przypadku niedotlenienia

•

Kliniczne objawy niedotlenienia (hipoksji)

(hipoksemii), niezależnie od mechanizmu jego

1.Sinica - występuje, gdy stężenie odtlenowanej hemoglobiny wynosi co najmniej 5 g%

powstania

• Odpowiednie stężenie cząstkowe tlenu (Fi0 ),

2. Duszność - wyraz nadmiernej pracy mięśni oddechowych w 2

tak aby uzyskać Pa0 co najmniej 80 mm Hg

celu zwiększenia wentylacji minutowej

2

3. Niepokój, pobudzenie, lęk - świadczą o niedotlenieniu

– W szczególnych sytuacjach (np. zatrucie CO) Pa0

ośrodkowego układu nerwowego

2

powinno być większe

4. Utrata przytomności - występuje w skrajnych stanach

• Do oddychania podaje się tlen medyczny (tzn.

niedotlenienia ośrodkowego układu nerwowego

5. Kwasica metaboliczna - wyraz przemiany beztlenowej w posiadający atest)

tkankach

• Zaleca się monitorowanie saturacji krwi za

•

Uwaga: konieczne jest okresowe powtarzanie badania

pomocą pulsoksymetru lub wykonanie

gazometrycznego

gazometrii

11

Toksyczne działanie tlenu

Toksyczne działanie tlenu

• Przedawkowanie tlenu jest szkodliwe dla

•

Układ oddechowy

– Obrzęk → zwiększenie grubości bariery pęcherzykowo-włośniczkowej organizmu, co ujawnia się w wielu narządach już

→ wydostawanie się płynu i białek z naczyń kapilarnych krążenia płucnego do podścieliska → tworzenie błon szklistych

po 8-24 godzinach oddychania tlenem w

– Zmiany degeneracyjne nabłonka dróg oddechowych i upośledzenie stężeniu 100%

czynności rzęsek - zaleganie śluzu i rozwój zmian obturacyjnych

– Spadek biosyntezy surfaktantu

• Czynnikiem odpowiedzialnym bezpośrednio za

•

Mózg - rozwój kwasicy tkankowej (przesunięcie krzywej dysocjacji uszkodzenia komórek są wolne rodniki,

hemoglobiny i utrudniony transport C02) - drgawki i stan padaczkowy

głównie rodnik nadtlenkowy

•

Układ krążenia - zmniejszenie rzutu systemowego i przepływu mózgowego (skurcz tętnic)

• FiO

równe 60% uważane jest za punkt

2

•

Erytrocyty - dochodzi do utleniania białek błony komórkowej i krytyczny oddzielający bezpieczne stężenie

wystąpienia hemolizy

tlenu od toksycznego

•

Gałki oczne - retinopatia w wyniku uszkodzenia siatkówki - częsta przyczyna ślepoty

Metody tlenoterapii biernej

Ustalanie stężenia tlenu

•

Cewnik donosowy

Zawartość tlenu w mieszaninie tlenu i powietrza – wartości dla przepływu 4L/min

– stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej do 30%

Skład mieszaniny

% zawartość

Przepływ całkowity

•

Maska twarzowa bez regulacji stężenia

oddechowej

– stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej do 50%

tlenu (FiO )

2

powietrza

tlenu

powietrza

tlenu

•

Maska twarzowa z regulacją stężenia

– stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej 25-33%

21

1,0

0

4,0

0

•

Maska twarzowa z workiem oddechowym i zastawką

30

0,88

0,12

3,52

0,48

– stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej do 100%

40

0,76

0,24

3,05

0,95

•

Układy anestezjologiczne - pacjenci zaintubowani lub z tracheostomią

50

0,63

0,37

2,52

1,48

•

Worek samorozprężalny

60

0,51

0,49

2,04

1,96

– Tlen podawany jest przez zastawkę wdechową, jego stężenie regulowane jest długością dołączonej do worka karbowanej rury 70

0,38

0,62

1,52

2,48

(alternatywnie można przyłączyć worek oddechowy)

80

0,25

0,75

1,0

3,0

– W czasie resuscytacji obowiązuje zasada stosowania jak największego stężenia tlenu do oddychania (100%)

90

0,13

0,87

0,52

3,48

100

0

1

0

4

Bezwzględne wskazania do

Tlenoterapia - powikłania

zastosowania tlenoterapii

• Resuscytacja krążeniowo-oddechowa

• Zakażenia

• Duszność

• Niewydolność oddechowa

• Powikłania techniczne

• Podejrzenie zawału mięśnia sercowego

• Wszystkie postacie wstrząsu

• Reakcje uczuleniowe

• Wybuch i zapłon – zamknij źródła ognia!!

• Urazy czaszkowo-mózgowe

• Stan po podtopieniu

• Stan astmatyczny

12