PL
1.6.2012 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 142/1
I
(Akty ustawodawcze)
DYREKTYWY
DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2012/13/UE
z dnia 22 maja 2012 r.
w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ, wzmocnienie współpracy miÄ™dzy paÅ„stwami czÅ‚onkow­
skimi, ale także zwiększenie ochrony praw jednostki .
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
w szczególności jego art. 82 ust. 2, (3) Wdrożenie zasady wzajemnego uznawania orzeczeń
w sprawach karnych zakłada, że państwa członkowskie
mają wzajemne zaufanie do swoich systemów wymiaru
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
sprawiedliwoÅ›ci w sprawach karnych. Zakres wzajem­
nego uznawania w znacznym stopniu zależy od szeregu
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom czynników, w tym mechanizmów mających na celu
narodowym, zagwarantowanie praw osób podejrzanych lub oskarżo­
nych oraz wspólnych minimalnych norm niezbędnych
dla uÅ‚atwienia stosowania zasady wzajemnego uznawa­
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-
nia.
Społecznego ( 1 ),
(4) Wzajemne uznawanie orzeczeń w sprawach karnych
po konsultacji z Komitetem Regionów,
może skutecznie funkcjonować jedynie w duchu zaufa­
nia, gdy nie tylko organy sÄ…dowe, ale wszyscy uczestnicy
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą (2 ), procesu karnego traktują decyzje organów sądowych
innego państwa członkowskiego jako równoważne ze
swoimi własnymi, co wymaga nie tylko zaufania do
a także mając na uwadze, co następuje:
tego, że przepisy innego państwa członkowskiego są
odpowiednie, ale także zaufania co do ich prawidłowego
(1) Unia postawiÅ‚a sobie za cel utrzymanie i rozwój prze­ stosowania.
strzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.
Zgodnie z konkluzjami prezydencji z posiedzenia Rady
(5) W art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej
Europejskiej w Tampere w dniach 15 i 16 paz
dziernika
(zwanej dalej  KartÄ… ) oraz w art. 6 europejskiej
1999 r., w szczególnoÅ›ci z ich pkt 33, zasada wzajem­
Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych
nego uznawania wyroków i innych orzeczeń organów
wolności (zwanej dalej  EKPC ) zapisane jest prawo do
sądowych powinna stać się podstawą współpracy
rzetelnego procesu sÄ…dowego. Art. 48 ust. 2 Karty
sÄ…dowej w sprawach cywilnych i karnych w Unii,
gwarantuje poszanowanie prawa do obrony.
ponieważ poprawa wzajemnego uznawania oraz
niezbędne zbliżenie przepisów ułatwiłoby współpracę
(6) W art. 6 Karty oraz w art. 5 EKPC zapisano prawo do
między właściwymi organami oraz sądową ochronę
wolnoÅ›ci i bezpieczeÅ„stwa osobistego. Jakiekolwiek ogra­
praw jednostki.
niczenia tego prawa nie mogą wykraczać poza te, na
które zezwala art. 5 EKPC, oraz te, które wynikają
(2) W dniu 29 listopada 2000 r. Rada, zgodnie z konkluz­
z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
jami z posiedzenia w Tampere, przyjęła program
środków mających na celu wprowadzenie w życie zasady
(7) Chociaż wszystkie państwa członkowskie są stronami
wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach
EKPC, z doświadczenia wynika, iż fakt ten sam w sobie
karnych ( 3 ). We wprowadzeniu do tego programu
nie zawsze jest gwarancjÄ… wystarczajÄ…cego stopnia
stwierdza się, że wzajemne uznawanie  ma na celu
zaufania do systemów wymiaru sprawiedliwoÅ›ci w spra­
wach karnych innych państw członkowskich.
( 1 ) Dz.U. C 54 z 19.2.2011, s. 48.
( 2 ) Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 13 grudnia 2011 r.
(dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) i decyzja
(8) PogÅ‚Ä™bienie wzajemnego zaufania wymaga szczegóło­
Rady z dnia 26 kwietnia 2012 r. (dotychczas nieopublikowana
wych przepisów dotyczących ochrony praw i gwarancji
w Dzienniku Urzędowym).
( 3 ) Dz.U. C 12 z 15.1.2001, s. 10. procesowych wynikajÄ…cych z Karty i z EKPC.
PL
L 142/2 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 1.6.2012
(9) Art. 82 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europej­ w odniesieniu do informowania osób podejrzanych
skiej przewiduje możliwość ustanowienia norm minimal­ i oskarżonych o popeÅ‚nienie przestÄ™pstwa o prawach
nych stosowanych w państwach członkowskich w celu i o zarzutach. Niniejsza dyrektywa opiera się na prawach
ułatwienia wzajemnego uznawania wyroków i orzeczeń określonych w Karcie, a w szczególności jej art. 6, 47
sÄ…dowych, jak również współpracy policyjnej i wymiarów i 48, oraz na art. 5 i 6 EKPC zgodnie z wykÅ‚adniÄ… Euro­
sprawiedliwoÅ›ci w sprawach karnych o wymiarze trans­ pejskiego TrybunaÅ‚u Praw CzÅ‚owieka. W niniejszej dyrek­
granicznym. Artykuł ten odwołuje się do  praw jednostek tywie użyto terminu  oskarżenie w celu opisania tego
w postępowaniu karnym jako jednego z obszarów, samego pojęcia, które opisuje termin  oskarżenie użyty
w którym można ustanowić normy minimalne. w art. 6 ust. 1 EKPC.
(10) Wspólne normy minimalne powinny doprowadzić do
(15) W swoim komunikacie z dnia 20 kwietnia 2010 r. zaty­
zwiÄ™kszonego zaufania do systemów wymiaru sprawied­
tuÅ‚owanym  PrzestrzeÅ„ wolnoÅ›ci, bezpieczeÅ„stwa i spra­
liwoÅ›ci w sprawach karnych wszystkich paÅ„stw czÅ‚on­
wiedliwości dla europejskich obywateli  Plan działań
kowskich, co z kolei powinno doprowadzić do skutecz­
służący realizacji programu sztokholmskiego Komisja
niejszej współpracy sądowej opartej na wzajemnym
zapowiedziaÅ‚a, że w 2010 r. przedstawi wniosek doty­
zaufaniu. Takie wspólne normy minimalne powinny
czÄ…cy prawa do informacji o prawach oraz informacji
zostać ustanowione w dziedzinie informacji w postÄ™po­
o zarzutach.
waniu karnym.
(16) Niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie do osób
(11) W dniu 30 listopada 2009 r. Rada przyjęła rezolucję
podejrzanych i oskarżonych bez względu na ich status
dotyczącą harmonogramu działań mających na celu
prawny, obywatelstwo czy narodowość.
wzmocnienie praw procesowych osób podejrzanych lub
oskarżonych w postępowaniu karnym ( 1 ) (zwanego dalej
 harmonogramem działań ). Harmonogram działań (17) W niektórych państwach członkowskich organ inny niż
zawierał wezwanie do stopniowego przyjmowania sąd właściwy w sprawach karnych jest uprawniony do
środków dotyczących prawa do tłumaczenia pisemnego nakładania kar w odniesieniu do stosunkowo drobnych
i ustnego (Å›rodek A), prawa do informacji o prawach i do przestÄ™pstw. Taki przypadek może mieć miejsce, na przy­
informacji o zarzutach (środek B), prawa do porady kład, w odniesieniu do przestępstw drogowych, które
prawnej i pomocy prawnej (środek C), prawa do popełniane są na szeroką skalę i które mogłyby być
kontaktu z krewnymi, pracodawcami i organami konsu­ wykryte w wyniku kontroli ruchu drogowego. W takich
larnymi (Å›rodek D) oraz specjalnych gwarancji dla osób sytuacjach nieuzasadnione byÅ‚oby wymaganie od wÅ‚aÅ›ci­
podejrzanych lub oskarżonych wymagajÄ…cych szczegól­ wego organu zapewnienia wszystkich praw okreÅ›lonych
nego traktowania (środek E). W harmonogramie działań w niniejszej dyrektywie. W przypadku gdy prawo
podkreślono, że kolejność praw ma charakter jedynie państwa członkowskiego przewiduje nakładanie kar
orientacyjny, co oznacza, że może ona zostać zmieniona w odniesieniu do drobnych przestępstw przez taki organ,
stosownie do priorytetów. Harmonogram działań ma a od nałożenia kary przysługuje prawo do odwołania się
funkcjonować jako jedna całość: płynące z niego korzyści lub możliwość przekazania w inny sposób sprawy do
bÄ™dÄ… w peÅ‚ni odczuwalne dopiero po realizacji wszyst­ sÄ…du wÅ‚aÅ›ciwego w sprawach karnych, niniejsza dyrek­
kich jego części. tywa powinna mieć zastosowanie jedynie do postÄ™po­
wania przed sądem w wyniku takiego odwołania lub
przekazania sprawy.
(12) W dniu 11 grudnia 2009 r. Rada Europejska z zadowo­
leniem przyjęła harmonogram działań i uznała go za
część programu sztokholmskiego  Otwarta i bezpieczna
(18) Niniejsza dyrektywa powinna wyraz
nie ustanawiać prawo
Europa dla dobra i ochrony obywateli ( 2 ) (pkt 2.4). Rada
do informacji o prawach procesowych wynikajÄ…ce
Europejska podkreśliła niewyczerpujący charakter tego
z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
harmonogramu działań i wezwała Komisję do zbadania
dalszych aspektów minimalnych praw proceduralnych
(19) Właściwe organy powinny niezwłocznie poinformować
osób podejrzanych i oskarżonych, jak również do oceny,
osoby podejrzane lub oskarżone o tych prawach, stoso­
czy istnieje potrzeba zajęcia się innymi kwestiami, na
wanych zgodnie z prawem krajowym, które są istotne
przykład domniemaniem niewinności, aby wspierać
dla zagwarantowania rzetelnego postępowania, ustnie
lepszą współpracę w tym obszarze.
albo pisemnie, tak jak przewiduje to niniejsza dyrektywa.
W celu umożliwienia w praktyce skutecznego wykony­
(13) Pierwszym Å›rodkiem przyjÄ™tym zgodnie z harmono­
wania tych praw, informacji należy udzielić niezwłocznie
gramem działań, w ramach środka A, była dyrektywa
w toku postępowania, a najpóz
niej przed pierwszym
Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia
oficjalnym przesÅ‚uchaniem osoby podejrzanej lub oska­
20 paz
dziernika 2010 r. w sprawie prawa do tÅ‚uma­
rżonej przez policję lub przez inny właściwy organ.
czenia ustnego i pisemnego w postępowaniu karnym ( 3 ).
(20) Niniejsza dyrektywa okreÅ›la minimalne zasady w odnie­
(14) Niniejsza dyrektywa dotyczy środka B z harmonogramu
sieniu do informacji o prawach osób podejrzanych lub
dziaÅ‚aÅ„. Ustanawia ona  z myÅ›lÄ… o zwiÄ™kszeniu wzajem­
oskarżonych. Pozostaje to bez uszczerbku dla informacji,
nego zaufania między państwami członkowskimi 
jakiej należy udzielić o innych prawach procesowych
wspólne normy minimalne, które mają być stosowane
wynikajÄ…cych z Karty, EKPC, prawa krajowego oraz majÄ…­
cego zastosowanie prawa Unii, zgodnie z wykładnią
( 1 ) Dz.U. C 295 z 4.12.2009, s. 1.
właściwych sądów i trybunałów. Gdy już udzielono
( 2 ) Dz.U. C 115 z 4.5.2010, s. 1.
( 3 ) Dz.U. L 280 z 26.10.2010, s. 1. informacji o określonym prawie, nie należy wymagać
PL
1.6.2012 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 142/3
od wÅ‚aÅ›ciwego organu jego powtarzania, chyba że wyma­ mogÄ… zrozumieć treÅ›ci lub znaczenia informacji, na przy­
gają tego szczególne okoliczności danej sprawy lub kład ze względu na ich młody wiek lub ich stan
szczególne przepisy prawa krajowego. psychiczny lub fizyczny.
(27) Osobom oskarżonym o popełnienie przestępstwa należy
(21) Zawarte w niniejszej dyrektywie odniesienia do osób
udzielić wszelkich informacji dotyczących oskarżenia
podejrzanych lub oskarżonych, które zostały zatrzymane
niezbędnych do umożliwienia im przygotowania swojej
lub aresztowane, należy rozumieć jako odniesienia do
obrony oraz do zagwarantowania rzetelnoÅ›ci postÄ™powa­
każdej sytuacji, w której w toku postępowania karnego
nia.
osoby podejrzane lub oskarżone zostają pozbawione
wolności w rozumieniu art. 5 ust. 1 lit. c) EKPC, zgodnie
(28) Przekazywane osobom podejrzanym lub oskarżonym
z wykładnią dokonaną w orzecznictwie Europejskiego
informacje na temat czynu zabronionego, o którego
Trybunału Praw Człowieka.
popełnienie są one podejrzane lub oskarżone, należy
podawać niezwłocznie, a najpóz
niej przed ich pierwszym
(22) W przypadku gdy dokonano zatrzymania lub areszto­ oficjalnym przesÅ‚uchaniem przez policjÄ™ lub inny
wania osób podejrzanych lub oskarżonych, informacji właściwy organ, oraz bez uszczerbku dla przebiegu
o mających zastosowanie prawach procesowych należy prowadzonego postępowania przygotowawczego. Opis
udzielić w formie pisemnego pouczenia o prawach faktów, odnoszących się do czynu zabronionego,
sporzÄ…dzonego w zrozumiaÅ‚ym jÄ™zyku, tak aby pomóc o którego popeÅ‚nienie osoby sÄ… podejrzane lub oska­
tym osobom w zrozumieniu przysługujących im praw. rżone, w tym również  jeżeli są znane  czas i miejsce,
Takie pisemne pouczenie o prawach należy przekazać oraz możliwa kwalifikacja prawna zarzucanego przestÄ™p­
każdej zatrzymanej osobie niezwłocznie po pozbawieniu stwa, powinny zostać podane w sposób wystarczająco
jej wolności wskutek interwencji organów ścigania szczegółowy, z uwzględnieniem etapu postępowania
w kontekÅ›cie postÄ™powania karnego. Powinno ono karnego, na którym ten opis jest podawany, aby zagwa­
zawierać podstawowe informacje dotyczące wszelkich rantować rzetelność postępowania i umożliwić skuteczne
możliwości zakwestionowania legalności zatrzymania, wykonywanie prawa do obrony.
możliwości oceny zasadności decyzji o aresztowaniu
lub wystÄ…pienia o tymczasowe zwolnienie, w przypadku
(29) W przypadku gdy w toku postÄ™powania karnego szcze­
gdy i tylko w zakresie, w jakim takie prawo istnieje
góły dotyczące oskarżenia ulegną zmianie w sposób,
w prawie krajowym. Aby pomóc paÅ„stwom czÅ‚onkow­
który ma istotny wpływ na sytuację osób podejrzanych
skim w opracowaniu takiego pouczenia o prawach,
lub oskarżonych, należy je o tym poinformować, w przy­
w załączniku 1 zamieszczono jego wzór. Wzór ten ma
padku gdy jest to konieczne do zagwarantowania rzetel­
charakter orientacyjny i może zostać zmieniony
ności postępowania, oraz w odpowiednim czasie, aby
stosownie do sprawozdania Komisji z wdrożenia niniej­
umożliwić skuteczne wykonywanie prawa do obrony.
szej dyrektywy, a także po wejściu w życie wszystkich
środków z harmonogramu działań. Pouczenie o prawach
(30) Dokumenty oraz, w stosownych przypadkach, zdjęcia,
może zawierać informacje o innych stosownych prawach
nagrania audio i wideo, które sÄ… konieczne do skutecz­
procesowych majÄ…cych zastosowanie w paÅ„stwach czÅ‚on­
nego zakwestionowania legalnoÅ›ci zatrzymania lub aresz­
kowskich.
towania osób podejrzanych lub oskarżonych zgodnie
z prawem krajowym, należy udostÄ™pnić osobom podej­
rzanym lub oskarżonym lub ich obrońcom, najpóz
niej
(23) Szczegółowe warunki i zasady odnoszące się do prawa
przed skierowaniem do właściwego organu sądowego
osób podejrzanych lub oskarżonych do poinformowania
w celu oceny legalności zatrzymania lub aresztowania
osoby trzeciej o ich zatrzymaniu lub aresztowaniu
zgodnie z art. 5 ust. 4 EKPC, oraz w odpowiednim
powinny zostać określone przez państwa członkowskie
czasie, aby umożliwić skuteczne wykonywanie prawa
w ich prawie krajowym. Zgodnie z harmonogramem
do zakwestionowania legalnoÅ›ci zatrzymania lub areszto­
działań wykonywanie tego prawa powinno pozostawać
wania.
bez uszczerbku dla właściwego przebiegu postępowania
karnego.
(31) Na użytek niniejszej dyrektywy dostęp do materiału
dowodowego, zgodnie z prawem krajowym, niezależnie
(24) Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla prze­
od tego, czy jest on na korzyść czy na niekorzyść osoby
pisów prawa krajowego dotyczących bezpieczeństwa
podejrzanej lub oskarżonej, który znajduje siÄ™ w posia­
osób przebywających w miejscach zatrzymania.
daniu właściwych organów w związku z daną sprawą
karną, powinien obejmować dostęp do materiałów
takich, jak dokumenty oraz, w stosownych przypadkach,
(25) PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie powinny zapewnić, aby przy prze­
zdjęcia oraz nagrania audio i wideo. Takie materiały
kazywaniu informacji zgodnie z niniejszÄ… dyrektywÄ…
mogÄ… znajdować siÄ™ w aktach sprawy lub być przecho­
osobom podejrzanym lub oskarżonym zapewniono
wywane przez wÅ‚aÅ›ciwe organy w każdy inny odpo­
w razie konieczności tłumaczenia pisemne i ustne na
wiedni sposób zgodnie z prawem krajowym.
jÄ™zyk dla nich zrozumiaÅ‚y, zgodnie ze standardami okre­
ślonymi w dyrektywie 2010/64/UE.
(32) Przewidzianego w niniejszej dyrektywie dostÄ™pu do mate­
riaÅ‚u dowodowego znajdujÄ…cego siÄ™ w posiadaniu wÅ‚aÅ›ci­
(26) UdzielajÄ…c osobom podejrzanym lub oskarżonym infor­ wych organów, niezależnie od tego, czy jest on na
macji zgodnie z niniejszÄ… dyrektywÄ…, wÅ‚aÅ›ciwe organy korzyść czy na niekorzyść osoby podejrzanej lub oska­
powinny zwrócić szczególną uwagę na osoby, które nie rżonej, można zgodnie z prawem krajowym odmówić
PL
L 142/4 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 1.6.2012
w przypadku, gdy dostÄ™p taki może spowodować dyrektywie powinno być również odpowiednio stoso­
poważne zagrożenie dla życia lub praw podstawowych wane do osób zatrzymanych na potrzeby wykonania
innej osoby, lub w przypadku gdy odmowa takiego europejskiego nakazu aresztowania zgodnie z decyzjÄ…
dostępu jest bezwzględnie konieczna dla ochrony ramową Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca
ważnego interesu publicznego. Każdą taką odmowę 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania
należy wyważyć w Å›wietle prawa do obrony osoby i procedury wydawania osób miÄ™dzy paÅ„stwami czÅ‚on­
podejrzanej lub oskarżonej, uwzględniając różne etapy kowskimi ( 1 ). Aby pomóc państwom członkowskim
postępowania karnego. Ograniczenia takiego dostępu w opracowaniu pouczenia o prawach dla tych osób,
należy interpretować rygorystycznie i zgodnie z prawem w załączniku II zamieszczono jego wzór. Wzór ten ma
do rzetelnego procesu przewidzianym w EKPC i zinter­ charakter orientacyjny i może zostać zmieniony
pretowanym przez orzecznictwo Europejskiego Trybu­ stosownie do sprawozdania Komisji z wdrożenia niniej­
nału Praw Człowieka. szej dyrektywy, a także po wejściu w życie wszystkich
środków z harmonogramu działań.
(33) Prawo dostÄ™pu do materiałów sprawy powinno pozos­
tawać bez uszczerbku dla przepisów prawa krajowego
(40) Niniejsza dyrektywa określa zasady minimalne. Państwa
dotyczÄ…cych ochrony danych osobowych i miejsca
członkowskie mogą rozszerzyć zakres praw określonych
pobytu świadków pozostających pod ochroną.
w niniejszej dyrektywie w celu zapewnienia wyższego
poziomu ochrony także w sytuacjach, których niniejsza
(34) Dostęp do materiałów sprawy, przewidziany w niniejszej
dyrektywa wyraz
nie nie przewiduje. Poziom ochrony
dyrektywie, powinien być zapewniany nieodpłatnie, bez
nigdy nie powinien być niższy od standardów przewi­
uszczerbku dla przepisów prawa krajowego przewidujÄ…­
dzianych w EKPC, zgodnie z wykładnią dokonaną
cych opłaty, jakie należy uiścić za sporządzenie kopii
w orzecznictwie Europejskiego TrybunaÅ‚u Praw CzÅ‚o­
dokumentów z akt sprawy lub za przesłanie materiałów
wieka.
zainteresowanym osobom lub ich obrońcy.
(41) Niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych
(35) W przypadku udzielenia informacji zgodnie z niniejszÄ…
i jest zgodna z zasadami uznanymi w Karcie. W szcze­
dyrektywą powinno to być zarejestrowane przez
gólności niniejsza dyrektywa ma na celu promowanie
wÅ‚aÅ›ciwe organy zgodnie z procedurami rejestracji istnie­
prawa do wolnoÅ›ci, prawa do rzetelnego procesu sÄ…do­
jącymi w prawie krajowym oraz nie powinno podlegać
wego oraz prawa do obrony. Należy jÄ… zatem odpo­
jakiemukolwiek obowiÄ…zkowi wprowadzenia nowych
wiednio wdrożyć.
procedur ani jakimkolwiek dodatkowym obciążeniom
administracyjnym.
(42) Przepisy niniejszej dyrektywy odpowiadajÄ…ce prawom
gwarantowanym przez EKPC powinny być interpreto­
(36) Osoby podejrzane lub oskarżone lub ich obrońcy
wane i wdrażane w sposób spójny z tymi prawami,
powinni mieć prawo do zakwestionowania, zgodnie
zgodnie z wykÅ‚adniÄ… dokonanÄ… w orzecznictwie Europej­
z prawem krajowym, braku lub odmowy udzielenia
skiego Trybunału Praw Człowieka.
informacji lub ujawnienia niektórych materiałów sprawy
przez właściwe organy zgodnie z niniejszą dyrektywą.
(43) Ponieważ cel niniejszej dyrektywy, a mianowicie ustano­
Prawo to nie pociÄ…ga za sobÄ… obowiÄ…zku zapewnienia
wienie wspólnych norm minimalnych dotyczących prawa
przez państwa członkowskie szczególnych procedur
do informacji w postępowaniach karnych, nie może
odwoławczych, odrębnego mechanizmu lub procedury
zostać osiągnięty przez państwa członkowskie działające
wnoszenia skarg, za pomocÄ… których można zakwestio­
jednostronnie, na poziomie krajowym, regionalnym lub
nować taki brak lub odmowę.
lokalnym, natomiast ze względu na jego rozmiary i skutki
możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Unii,
(37) Bez uszczerbku dla niezależności sądów i dla różnic
Unia może przyjąć Å›rodki zgodne z zasadÄ… pomocni­
w organizacji wymiaru sprawiedliwości w Unii, państwa
czości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej.
członkowskie powinny zapewnić swoim urzędnikom
Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym
odpowiednie szkolenia dotyczÄ…ce celów niniejszej dyrek­
artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co
tywy lub zachęcać do zapewniania takich szkoleń.
jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(38) Państwa członkowskie powinny podjąć wszelkie działania
(44) Zgodnie z art. 3 Protokołu (nr 21) w sprawie stanowiska
niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy. Skuteczne
Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do
wprowadzanie w życie niektórych przepisów w praktyce,
przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości,
na przykład obowiązku udzielania osobom podejrzanym
zaÅ‚Ä…czonego do Traktatu o Unii Europejskiej i do Trak­
lub oskarżonym informacji o przysługujących im
tatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, te dwa państwa
prawach w prostym i przystępnym języku, mogłoby
członkowskie powiadomiły o chęci uczestniczenia
zostać osiągnięte w różny sposób, w tym również za
w przyjęciu i stosowaniu niniejszej dyrektywy.
pomocÄ… Å›rodków pozalegislacyjnych, takich jak odpo­
wiednie szkolenia dla właściwych organów lub pouczenia
(45) Zgodnie z art. 1 i 2 ProtokoÅ‚u (nr 22) w sprawie stano­
o prawach sporzÄ…dzonego w prostym i niespecjalis­
wiska Danii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej
tycznym języku, tak aby było ono zrozumiałe dla laika
i do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dania
bez jakiejkolwiek znajomoÅ›ci prawa karnego proceso­
nie uczestniczy w przyjęciu niniejszej dyrektywy i nie jest
wego.
niÄ… zwiÄ…zana, ani jej nie stosuje,
(39) Prawo do pisemnej informacji o prawach przysÅ‚ugujÄ…­
cych w razie zatrzymania przewidziane w niniejszej ( 1 ) Dz.U. L 190 z 18.7.2002, s. 1.
PL
1.6.2012 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 142/5
PRZYJMUJ
NINIEJSZ
DYREKTYW
: liwia siÄ™ im zapoznanie siÄ™ z pouczeniem o prawach oraz
zatrzymanie go w swoim posiadaniu przez cały okres, w którym
pozostają pozbawione wolności.
Artykuł 1
Przedmiot
2. Oprócz informacji, określonych w art. 3, pouczenie
o prawach, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu,
Niniejsza dyrektywa ustanawia przepisy dotyczące prawa osób
zawiera informacje o następujących prawach stosowanych
podejrzanych lub oskarżonych do informacji dotyczących praw
zgodnie z prawem krajowym:
przysługujących im w postępowaniu karnym oraz oskarżenia
przeciwko nim. Niniejsza dyrektywa ustanawia również prze­
a) prawo dostępu do materiałów sprawy;
pisy dotyczÄ…ce prawa osób podlegajÄ…cych europejskiemu naka­
zowi aresztowania do informacji dotyczących przysługujących
im praw. b) prawo do poinformowania władz konsularnych oraz jednej
osoby;
Artykuł 2
c) prawo dostępu do pilnej pomocy medycznej; oraz
Zakres
1. Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie od chwili poinfor­ d) maksymalna liczba godzin lub dni, podczas których osoba
mowania osób przez właściwe organy państwa członkowskiego, podejrzana lub oskarżona może być pozbawiona wolności,
że są one podejrzane lub oskarżone o popełnienie przestępstwa, zanim zostanie postawiona przed organem sądowym.
do czasu zakoÅ„czenia postÄ™powania rozumianego jako osta­
teczne rozstrzygniÄ™cie tego, czy osoba podejrzana lub oska­
3. Pouczenie o prawach zawiera również podstawowe infor­
rżona popełniła przestępstwo, w tym również, w stosownych
macje o wszelkich dostępnych na mocy prawa krajowego
przypadkach, wydania wyroku oraz rozstrzygnięcia wszelkich
możliwoÅ›ciach: zakwestionowania zgodnoÅ›ci z prawem areszto­
środków odwoławczych.
wania, oceny zasadności decyzji o aresztowaniu lub złożenia
wniosku o zwolnienie tymczasowe.
2. W przypadku gdy prawo paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego prze­
widuje nałożenie kary za drobne przestępstwa przez organ inny
4. Pouczenie o prawach sporzÄ…dza siÄ™ w prostym i przy­
niż sąd właściwy w sprawach karnych, a od nałożenia takiej
stępnym języku. Załącznik I zawiera orientacyjny wzór takiego
kary można się odwołać do takiego sądu, niniejsza dyrektywa
pouczenia o prawach.
ma zastosowanie jedynie do postępowania odwoławczego przed
tym sÄ…dem.
5. Państwa członkowskie zapewniają, aby osoby podejrzane
lub oskarżone otrzymały pouczenie o prawach napisane
Artykuł 3
w języku dla nich zrozumiałym. W przypadku gdy pouczenie
o prawach nie jest dostępne w odpowiednim języku, osoby
Prawo do informacji o prawach
podejrzane lub oskarżone są informowane o przysługujących
im prawach ustnie w języku dla nich zrozumiałym. Następnie
1. PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie zapewniajÄ…, aby osobom podej­
przekazuje się im bez nieuzasadnionej zwłoki pouczenie
rzanym lub oskarżonym niezwłocznie udzielano informacji
o prawach w języku dla nich zrozumiałym.
dotyczących przynajmniej poniższych praw procesowych,
stosowanych zgodnie z prawem krajowym, aby umożliwić
skuteczne wykonywanie tych praw: Artykuł 5
Pouczenie o prawach w postępowaniu dotyczącym
a) prawo dostępu do obrońcy;
europejskiego nakazu aresztowania
b) wszelkie uprawnienia do bezpłatnej porady prawnej
1. Państwa członkowskie zapewniają, aby osoby zatrzymane
i warunki jej uzyskania;
w celu wykonania europejskiego nakazu aresztowania otrzy­
maÅ‚y niezwÅ‚ocznie odpowiednie pouczenie o prawach zawiera­
c) prawo do informacji dotyczących oskarżenia, zgodnie jące informacje o przysługujących im prawach zgodnie
z art. 6;
z prawem krajowym wdrażającym decyzję ramową
2002/584/WSiSW w państwie członkowskim wykonującym
d) prawo do tłumaczenia ustnego i pisemnego; nakaz.
e) prawo do odmowy skÅ‚adania wyjaÅ›nieÅ„. 2. Pouczenie o prawach sporzÄ…dza siÄ™ w prostym i przy­
stępnym języku. Załącznik II zawiera orientacyjny wzór
2. PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie zapewniajÄ…, aby informacje okre­ pouczenia o prawach.
ślone w ust. 1 zostały udzielone ustnie lub pisemnie, w prostym
i przystÄ™pnym jÄ™zyku, z uwzglÄ™dnieniem wszelkich szczegól­
Artykuł 6
nych potrzeb osób podejrzanych lub oskarżonych, wymagajÄ…­
Prawo do informacji dotyczących oskarżenia
cych szczególnego traktowania.
1. PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie zapewniajÄ…, aby osobom podej­
Artykuł 4
rzanym lub oskarżonym udzielono informacji o czynie zabro­
nionym, o którego popeÅ‚nienie sÄ… one podejrzane lub oska­
Pouczenie o prawach w przypadku zatrzymania
rżone. Informacje te przekazuje się niezwłocznie i są one na
1. Państwa członkowskie zapewniają, aby osoby podejrzane tyle szczegółowe, na ile jest to konieczne do zagwarantowania
lub oskarżone, które zostały zatrzymane lub aresztowane, rzetelności postępowania oraz skutecznego wykonywania prawa
otrzymaÅ‚y niezwÅ‚ocznie pisemne pouczenie o prawach. Umoż­ do obrony.
PL
L 142/6 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 1.6.2012
2. Państwa członkowskie zapewniają, aby osoby podejrzane Artykuł 8
lub oskarżone, które zostały zatrzymane lub aresztowane,
Weryfikacja i środki ochrony prawnej
otrzymaÅ‚y informacje o powodach ich zatrzymania lub areszto­
wania, w tym o czynie zabronionym, o którego popełnienie są
1. PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie zapewniajÄ…, aby udzielenie infor­
podejrzane lub oskarżone.
macji osobom podejrzanym lub oskarżonym zgodnie z art.
3 6 zostaÅ‚o odnotowane przy użyciu procedur rejestracji okre­
ślonych w prawie danego państwa członkowskiego.
3. Państwa członkowskie zapewniają, aby najpóz
niej w chwili
przekazania podstawy oskarżenia do oceny sądu przedstawiono
2. Państwa członkowskie zapewniają, aby osoby podejrzane
szczegółowe informacje na temat oskarżenia, w tym rodzaju
lub oskarżone lub ich obrońcy mieli prawo zakwestionowania,
przestępstwa i jego kwalifikacji prawnej, jak również charakteru
zgodnie z procedurami przewidzianym w prawie krajowym,
udziału osoby oskarżonej.
braku lub odmowy udzielenia przez właściwe organy informacji
zgodnie z niniejszÄ… dyrektywÄ….
4. Państwa członkowskie zapewniają, aby osoby podejrzane
lub oskarżone były niezwłocznie informowane o wszelkich
Artykuł 9
zmianach w informacjach podanych zgodnie z niniejszym arty­
Szkolenia
kułem, w przypadku gdy jest to konieczne do zagwarantowania
rzetelności postępowania.
Bez uszczerbku dla niezależnoÅ›ci sÄ…dów oraz różnic w organi­
zacji sądownictwa w Unii, państwa członkowskie zwracają się
Artykuł 7
do podmiotów odpowiedzialnych za szkolenie sÄ™dziów, proku­
ratorów, policjantów i pracowników wymiaru sprawiedliwości
Prawo dostępu do materiałów sprawy
uczestniczących w postępowaniach karnych o zapewnienie
odpowiednich szkoleń pod kątem celów niniejszej dyrektywy.
1. W przypadku gdy osoba zostaje zatrzymana i aresztowana
na jakimkolwiek etapie postÄ™powania karnego, paÅ„stwa czÅ‚on­
Artykuł 10
kowskie zapewniają osobom zatrzymanym lub ich obrońcom
dostÄ™p do bÄ™dÄ…cych w posiadaniu wÅ‚aÅ›ciwych organów doku­
Nieobniżanie poziomu ochrony
mentów, które są związane z konkretną sprawą i mają istotne
znaczenie dla skutecznego zakwestionowania, zgodnie z prawem
Å»aden z przepisów niniejszej dyrektywy nie może być rozu­
krajowym, legalności zatrzymania lub aresztowania.
miany jako ograniczajÄ…cy prawa lub gwarancje procesowe,
które sÄ… zapewnione na mocy Karty, EKPC oraz innych stosow­
nych przepisów prawa miÄ™dzynarodowego lub prawa którego­
2. Państwa członkowskie zapewniają udzielanie osobom
kolwiek państwa członkowskiego, które zapewnia wyższy
podejrzanym lub oskarżonym lub ich obroÅ„com dostÄ™pu przy­
poziom ochrony, ani jako stanowiący odstępstwo od tych
najmniej do całego będącego w posiadaniu właściwych organów
praw lub gwarancji procesowych.
materiału dowodowego, niezależnie od tego, czy jest on na
korzyść czy na niekorzyść osób podejrzanych lub oskarżonych,
Artykuł 11
w celu zagwarantowania rzetelnego postępowania i możliwości
przygotowania obrony.
Transpozycja
1. Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy
3. Bez uszczerbku dla ust. 1, dostÄ™p do materiaÅ‚u dowodo­
ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbÄ™dne do wyko­
wego, o którym mowa w ust. 2, jest zapewniany w odpo­
nania niniejszej dyrektywy w terminie do dnia 2 czerwca
wiednim czasie pozwalajÄ…cym na skuteczne wykonywanie
2014 r.
prawa do obrony, a najpóz
niej w chwili przekazania podstawy
oskarżenia do oceny sądu. W przypadku gdy właściwe organy
2. PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie przekazujÄ… Komisji tekst tych prze­
wejdą w posiadanie dalszego materiału dowodowego, zapewnia
pisów.
się dostęp do niego w odpowiednim czasie, aby umożliwić jego
uwzględnienie.
3. Przepisy przyjęte przez państwa członkowskie zawierają
odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towa­
4. Na zasadzie odstępstwa od ust. 2 i 3  o ile nie narusza to rzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonania takiego
prawa do rzetelnego procesu  można odmówić dostępu do odniesienia określane są przez państwa członkowskie.
niektórych materiałów, jeżeli dostęp taki może doprowadzić
do poważnego zagrożenia dla życia lub praw podstawowych Artykuł 12
innej osoby lub jeżeli taka odmowa jest bezwzględnie
Sprawozdanie
konieczna dla ochrony ważnego interesu publicznego  na
przykÅ‚ad w przypadkach, gdy dostÄ™p mógÅ‚by zaszkodzić trwa­
Do dnia 2 czerwca 2015 r. Komisja przedstawi Parlamentowi
jącemu dochodzeniu lub poważnie zaszkodzić bezpieczeństwu
Europejskiemu i Radzie sprawozdanie, w którym oceni, w jakim
narodowemu państwa członkowskiego, w którym toczy się
stopniu państwa członkowskie podjęły środki niezbędne do
postępowanie karne. Państwa członkowskie zapewniają, aby
wykonania niniejszej dyrektywy, do którego załączy, w razie
zgodnie z procedurami określonymi w prawie krajowym
potrzeby, wnioski ustawodawcze.
decyzja o odmowie dostępu do niektórych materiałów zgodnie
z niniejszym ustępem była podejmowana przez organ sądowy
Artykuł 13
lub podlegała przynajmniej kontroli sądowej.
Wejście w życie
5. DostÄ™p, o którym mowa w niniejszym artykule, zapew­ Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej
niany jest nieodpłatnie. opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
PL
1.6.2012 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 142/7
Artykuł 14
Adresaci
Niniejsza dyrektywa jest skierowana do państw członkowskich zgodnie z Traktatami.
SporzÄ…dzono w Strasburgu dnia 22 maja 2012 r.
W imieniu Parlamentu Europejskiego W imieniu Rady
M. SCHULZ N. WAMMEN
PrzewodniczÄ…cy PrzewodniczÄ…cy
PL
L 142/8 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 1.6.2012
ZAA

CZNIK I
Orientacyjny wzór pouczenia o prawach
Jedynym celem niniejszego wzoru jest pomoc organom krajowym w opracowaniu ich pouczenia o prawach na poziomie
krajowym. Państwa członkowskie nie są zobowiązane do stosowania niniejszego wzoru. Przy opracowywaniu swojego
krajowego pouczenia o prawach państwa członkowskie mogą zmienić niniejszy wzór celem dostosowania go do swoich
przepisów krajowych i uzupeÅ‚nienia go o dodatkowe użyteczne informacje. Pouczenie o prawach paÅ„stwa czÅ‚onkow­
skiego musi zostać przekazane w chwili zatrzymania lub aresztowania. Nie stanowi to jednak przeszkody dla państw
członkowskich w udzielaniu osobom podejrzanym lub oskarżonym pisemnej informacji w innych sytuacjach w trakcie
postępowania karnego.
Jako osobie zatrzymanej lub aresztowanej przysługują Ci następujące prawa:
A. POMOC ZE STRONY ADWOKATA/UPRAWNIENIE DO POMOCY PRAWNEJ
Masz prawo do poufnej rozmowy z adwokatem. Adwokat jest niezależny od policji. Poproś policję, jeżeli potrzebujesz
pomocy w skontaktowaniu się z adwokatem; policja udzieli Ci pomocy. W niektórych przypadkach pomoc może być
bezpłatna. Poproś policję o dodatkowe informacje.
B. INFORMACJE DOTYCZ
CE OSKARŻENIA
Masz prawo wiedzieć, dlaczego zostałeś zatrzymany lub aresztowany i o co jesteś podejrzany lub oskarżony.
C. TA
UMACZENIE USTNE I PISEMNE
Jeżeli nie mówisz językiem, którym posługuje się policja lub inne właściwe organy, lub go nie rozumiesz, masz prawo
do bezpłatnej pomocy tłumacza ustnego. Tłumacz ustny może Ci pomóc w rozmowie z adwokatem i musi zachować
poufność tej rozmowy. Masz prawo do tÅ‚umaczenia pisemnego przynajmniej stosownych części istotnych dokumen­
tów, w tym wszelkich decyzji sądowych, na podstawie których Cię zatrzymano lub aresztowano, każdego zarzutu lub
aktu oskarżenia oraz każdego wyroku. W niektórych okolicznościach możesz uzyskać tłumaczenie lub streszczenie
w formie ustnej.
D. PRAWO DO ODMOWY SKA
ADANIA WYJAÅšNIEC

Podczas przesÅ‚uchania przez policjÄ™ lub inne wÅ‚aÅ›ciwe organy nie musisz odpowiadać na pytania dotyczÄ…ce zarzuca­
nego przestępstwa. Twój adwokat pomoże Ci w podjęciu decyzji.
E. DOST
P DO DOKUMENTÓW
Gdy jesteś zatrzymany i aresztowany, Ty (lub Twój adwokat) macie prawo dostępu do istotnych dokumentów, które są
Ci potrzebne, aby zakwestionować zatrzymanie lub aresztowanie. Jeżeli Twoja sprawa zostanie przekazana do sądu, Ty
(lub Twój adwokat) będziecie mieli prawo dostępu do materiału dowodowego na Twoją korzyść lub na Twoją
niekorzyść.
F. POINFORMOWANIE OSÓB TRZECICH O TWOIM ZATRZYMANIU LUB ARESZTOWANIU/POINFORMOWANIE
TWOJEGO KONSULATU LUB AMBASADY
Gdy jesteś zatrzymany lub aresztowany, powinieneś zgłosić policji, jeżeli chcesz, aby ktoś  na przykład członek
rodziny lub Twój pracodawca  został poinformowany o Twoim aresztowaniu. W niektórych przypadkach prawo do
poinformowania osoby trzeciej o Twoim aresztowaniu może być tymczasowo ograniczone. W takich przypadkach
policja poinformuje CiÄ™ o tym.
Jeżeli jesteś cudzoziemcem, zgłoś policji, jeżeli chcesz, aby o Twoim aresztowaniu został poinformowany Twój
konsulat lub ambasada. Zgłoś również policji, jeżeli chcesz skontaktować się z urzędnikiem Twojego konsulatu lub
ambasady.
G. PILNA POMOC MEDYCZNA
Gdy jesteÅ› zatrzymany lub aresztowany, masz prawo do pilnej pomocy medycznej. Poinformuj policjÄ™, jeżeli potrze­
bujesz takiej pomocy.
PL
1.6.2012 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 142/9
H. OKRES POZBAWIENIA WOLNOÅšCI
Po zatrzymaniu możesz być pozbawiony wolności przez maksymalny okres & [wstawić stosowną liczbę godzin/dni].
Po upływie tego okresu musisz zostać zwolniony albo przesłuchany przez sędziego, który podejmie decyzję o dalszym
okresie aresztowania. PoproÅ› adwokata lub sÄ™dziego o informacje dotyczÄ…ce możliwoÅ›ci zakwestionowania zatrzyma­
nia, oceny zasadności decyzji o aresztowaniu lub wystąpienia o zwolnienie tymczasowe.
PL
L 142/10 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 1.6.2012
ZAA

CZNIK II
Orientacyjny wzór pouczenia o prawach dla osób zatrzymanych na podstawie europejskiego nakazu
aresztowania
Jedynym celem niniejszego wzoru jest pomoc organom krajowym w opracowaniu ich pouczenia o prawach na poziomie
krajowym. Państwa członkowskie nie są zobowiązane do stosowania niniejszego wzoru. Przy opracowywaniu swojego
krajowego pouczenia o prawach państwa członkowskie mogą zmienić niniejszy wzór celem dostosowania go do swoich
przepisów krajowych i uzupełnienia go o dodatkowe użyteczne informacje
Zostałeś zatrzymany na podstawie europejskiego nakazu aresztowania. Przysługują Ci następujące prawa:
A. INFORMACJE O EUROPEJSKIM NAKAZIE ARESZTOWANIA
Masz prawo do otrzymania informacji o treści europejskiego nakazu aresztowania, na podstawie którego zostałeś
zatrzymany.
B. POMOC ZE STRONY ADWOKATA
Masz prawo do poufnej rozmowy z adwokatem. Adwokat jest niezależny od policji. Poproś policję, jeżeli potrzebujesz
pomocy w skontaktowaniu się z adwokatem; policja udzieli Ci pomocy. W niektórych przypadkach pomoc może być
nieodpłatna. Poproś policję o dodatkowe informacje.
C. TA
UMACZENIE USTNE I PISEMNE
Jeżeli nie mówisz danym językiem, którym posługuje się policja lub inne właściwe organy, lub go nie rozumiesz, masz
prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza ustnego. Tłumacz ustny może Ci pomóc w rozmowie z adwokatem i musi
zachować poufność tej rozmowy. Masz prawo do tłumaczenia pisemnego europejskiego nakazu aresztowania w języku,
który rozumiesz. W niektórych okolicznościach możesz uzyskać tłumaczenie lub streszczenie w formie ustnej.
D. MOŻLIWOŚĆ WYRAŻENIA ZGODY
Możesz wyrazić zgodę  lub odmówić wyrażenia zgody  na przekazanie państwu, które Cię poszukuje. Twoja zgoda
przyspieszyłaby postępowanie. [Ewentualne uzupełnienie w niektórych państwach członkowskich: Zmiana tej decyzji
na póz
niejszym etapie może być trudna lub nawet niemożliwa]. Poproś organy lub adwokata o dodatkowe informacje.
E. PRZESA
UCHANIE
Jeżeli nie zgadzasz się na wydanie, masz prawo do przesłuchania przez organ sądowy.