Frank Bacon
Filozof końcowych lat odrodzenia podjął program odnowy metodologii naukowej, był jednym z najważniejszych twórców prądu empirystycznego, który rozwinął się już w średniowieczu w Oxfordzie za sprawą jego imiennika Rogera Bacona (nie byli spokrewnieni). Pisał pięknym stylem (niektórzy uważają, że jest rzeczywistym autorem dzieł Szekspira).
Główne pisma: Wielkie ustanowienie nauk, Novum Organon (aluzja do arystotelesowskiego Organonu !), Essays i wydana pośmiertnie utopia "New Atlantis".
Poglądy:
1. Nowa klasyfikacja nauk oparta na kryterium psychologicznym (władze duszy): rzeczy)
->PATRZ: załącznik1 w PIERWSZYM POSCIE<-

2. Charakterystyczne dla Renesansu: wiedza jako potęga, która pozwoli człowiekowi zapanować nad przyrodą
3. Wynalazki najważniejszym celem nauki. Najważniejsze wg Bacona wynalazki: kompas, proch i druk
zmieniły nie do poznania świat
4. Krytyka sylogizmu, jako metody wykładania wiedzy zdobytej (patrz: Arystoteles). (stąd Nowy Organon): metoda indukcyjna najważniejsza w indukcyjnych badaniach. Dotychczasowa nauka (za pomocą sylogizmu) przechodziła od doświadczenia do najogólniejszych praw, przez co antycypowała fakty. Sztuka polega jednak na stopniowym uogólnianiu. -> "Umysłowi ludzkiemu nie skrzydeł potrzeba lecz ołowiu).
5. Przeciwnik sensualizmu: każda władza poznawcza, i umysł i zmysły, wykrzywia poznawaną rzecz, dlatego pierwszym celem metodologii powinno być ujawnienie błędów, a dopiero później budowanie wiedzy
6. Nauka o złudzeniach (idola):
A) plemienne: natura człowieka
B) jaskini (przez aluzje do "Państwa" Platona): wychowanie, otoczenie itd.
złudzenia indywidualne
C) rynku: niedoskonałość języka
D) teatru: błędne teorie filozoficzne
7. Eksperyment i indukcja filarami poznania. Eksperyment zastępuje przypadkowe zbieranie danych, indukcja sylogizm.
8. Analiza indukcji. Zestawienie przypadków, gdzie:
A) właściwość występuje (wykaz obecności)
B) właściwość nie występuje (wykaz braku)
C) właściwość występuje w różnych natężeniach (wykaz stopni)
9. Znalezienie cech, które stałe łączą się z daną własnością, a zatem znalezienie formy przedmiotu (Bacon sam ulega złudzeniu teatru operując arystotelesowską terminologią materii i formy)

John Locke (XVII wiek)
W swojej filozofii przyjął postawę bardziej przyrodnika niż matematyka. Nie interesował się naukami ścisłymi: Newton musiał przesłać mu egzemplarz swojego dzieła pomijający matematyczne wyliczenia.
Dzieła: Essay Concerning Human Understanding
1) skierowanie uwagi na kwestie epistemologiczne
filozofia powinna badać poznanie, jego niezawodność i zakres.
2) Nowa metoda filozofii: psychologiczna
badanie pojęć w umyśle ludzkim; genetyczna
pochodzenie pojęć (badania u dzieci i dzikich); analityczna
badanie prostych składników pojęć
3) Tabula rasa, zwalczanie natywizmu.
4) W swojej teorii pozostawił jednak ślad idei wrodzonych: władze umysłu są aprioryczne
5) Doświadczenie zdobywane na dwóch drogach: przez postrzeżenie (zewnętrzne) i przez refleksję (wewnętrzne). Locke nie był więc sensualistą. Postrzeżenie wyprzedza refleksję, jednak refleksja jest od doświadczenia pewniejsza
6) Podział idei (wszystko z czym ma do czynienia rozum) na pierwotne(obiektywne)
rozciągłość, kształt, ruch
znajdujące się w rzeczach i wtórne(subiektywne)
barwy, dźwięki, smaki
będące efektem działania rzeczy na umysł.
7) Idee złożone budowane są przez umysł z idei prostych
łącząc idee umysł naraża się na błąd
8) Krytyka pojęcia substancji: przez doświadczenie możemy poznać tylko własności, zespolenie własności w jedną substancję to tylko wytwór umysłu, który nie potrafi inaczej sobie radzić z ideami
9) Filozofia Locka nie była jeszcze do końca konsekwentna: jedyne pewny rodzaj poznania był według niego pochodzenia empirycznego, jednak wyżej oceniał poznanie prawd ogólnych
przez intuicję i dowód. Był więc poznawczym pesymistą.

George Berkley (XVII / XVIII wiek)
Anglikański biskup. Pisma: A New Theory of Vision, Principles of Human Knowledge, Three Dialogues between Hylas and Philonus.
1) skrajny nominalizm: idee ogólne nie istnieją nawet w umyśle
nikt nie ma idei trójkąta nie będącego albo ostro- albo prosto- albo rozwartokątnym. Konsekwencja to dalsze zawężenie terminu "idea" (patrz: Locke) do z "przedstawienia" do "wyobrażenia".
2) Skrajny sensualizm: "esse est percipi"
to tylko istnieje czego doświadczamy. Nowy pogląd na matematykę: ogólne idee nie istnieją, więc tak naprawdę przedmiotem badania matematyki nie jest np. abstrakcyjne pojęcie prostej tylko doświadczalna przez zmysły linia składająca się z x punktów.
3) Uradykalnienie teorii Locka: nie tylko własności wtórne są subiektywne, ale także własności pierwotne: ruch czy kształt istnieje tylko wtedy, gdy jest postrzegany.
A) występują zawsze w łączności z własnościami wtórnymi (np. kształt w łączności z barwą)
B) są względne, zależą np. od naszej odległości
C) nie są zawarte w doświadczeniu zmysłowym, powołując się na swoje badania z optyki wykazał, że własności pierwotne powstają po przekształceniu własności wtórnych przez umysł (np. głębie postrzegamy przez połączenie dotyku i wzroku).
4) immaterializm (idealizm subiektywny): materia i ciała nie istnieją, istnieje tylko to co postrzegamy, a więc dane zmysłowe.
5) Konsekwencje nieistnienia substancji: np. rzecz, którą postrzegamy jako stół składa się z dwóch rzeczy: tej którą widzimy i tej którą dotykamy. Dalej: oglądając przez lupę i gołym okiem widzimy dwa różne przedmioty
6) Nawet, jeśli nikt nie patrzy, świat jest cały czas obserwowany przez Boga, dzięki temu właśnie zachowuje swoją trwałość
7) Spirytualizm: Prawdziwą substancją we wszechświecie są duchy (umysły)
nosiciele idei. Wszystkie przemiany na świecie mają charakter duchowy, nie mechaniczny. Nie posiadamy idei duchów, lecz posiadamy ich pojęcie
nie wyobrażamy sobie ich, lecz je rozumiemy. Przedmiotem badań duchów jest metafizyka, danych zmysłowych
nauka.

David Hume
Krytyk empiryzmu, przyczynił się też do upadku ideałów oświecenia. Prywatnie życzliwy i pełen dobroci, ateista. Przyjaciel Diderota, Helvetiusa i Rousseau. Zasłynął swoją "Historią Anglii". Zmarł 2 dni po napisaniu własnej autobiografii.
Główne dzieło: "Traktat o naturze ludzkiej". W jego poglądach można znaleźć wiele analogii do Ockhama.
1) dalszy podział przedstawień (Locka) na wrażenia i pochodzące z nich idee. Sformułował prawo asocjacji idei, dokonującej się nawet w snach na zasadzie podobieństwa, czasowej i przestrzennej styczności i związku przyczynowego
2) odszedł całkowicie od wątków psychologicznych (nie pisał np. o ideach wrodzonych)
3) podział twierdzeń na twierdzenia o stosunkach między ideami (pewne) i między faktami (izosteniczne
patrz: sceptycy). Pierwsze twierdzenia są pewne, ale nie dotyczą rzeczywistości, drugie jej dotyczą, są jednak niepewne
4) rewolucyjny pogląd na doświadczenie: za każdym razem gdy twierdzimy coś o zdarzeniach, które jeszcze nie zaszły (np. że jutro wstanie słońce) to wykraczamy poza doświadczenie. Aby więc takie poglądy były pewne to między faktami przeszłymi a przyszłymi musi zachodzić niezawodny związek. Sprawdzenie czy taki związek rzeczywiście istnieje było głównym celem, jaki Hume postawił przed swoją filozofią.
5) Badanie czy związek przyczynowo-skutkowy na którym zawsze się opieramy jest pewny:
A) nie jest a priori
przez analizę pojęcia nie można nic powiedzieć o skutkach ani o przyczynach. Poza tym a priori, możemy sądzić tylko o rzeczywistości, a jednocześnie tylko sądzenie a priori może wykazać konieczność. Związek przyczynowy nie jest konieczny.
B) Nie poznajemy go także a posteriori
doświadczenie informuje tylko o stałym następstwie zdarzeń.
6) Stosowanie związku przyczynowego nie jest uzasadnione logiczne, jest zaś kwestią przyzwyczajenia (podstawa subiektywna i uczuciowa) i instynktu.
7) Krytyka pojęcia siły: siły nie doświadczamy, ani wewnętrznie ani zewnętrznie, obserwujemy tylko jej efekty. Siła, bazująca na związku przyczynowym, nie jest więc pojęciem koniecznym
8) Krytyka pojęcia substancji: przyjmując istnienie substancji, łączymy fakty jednoczesne (tak jak w związku przyczynowym łączymy fakty następujące po sobie). Tak samo nie mamy pewności co do istnienia jaźni, która jest tylko wiązką wrażeń.
9) Stworzył podstawy pod kierunek pozytywistyczny
10) Nie kwestionował ani nauki o związkach między ideami, ani nauki o związkach między faktami (byleby nie wykraczać w przyszłość).
11) Krytyka religii i metafizyki: jeśli nie można stosować związków przyczynowych do doświadczenia to tym bardziej nie można tego robić do dowodzenia istnienia Boga. Hume jednak nie uważał religii za coś niedorzecznego, lecz za konieczny wytwór ludzkiej psychiki.