Spis treści


Wstęp


I. Społeczeństwo i gospodarka Europy od schyłku XV do końca XVII wieku

Sytuacja demograficzna w Europie wczesnonowożytnej
Przemiany struktury gospodarczej: rozwój techniki produkcji
Dualizm gospodarczy w Europie
Nowe formy organizacji życia gospodarczego
Pojęcie akumulacji pierwotnej
Rewolucja cen
Formy aktywności gospodarczej szlachty europejskiej w XVI-XVII wieku


II. Wokół Kolumba
odkrywanie świata. Geneza i znaczenie wielkich wypraw
geograficznych

Uwarunkowania wypraw odkrywczych XV-XVI wieku. Hierarchia ich znaczenia
Pierwsze wielkie wyprawy geograficzne. Faza portugalsko-hiszpańska
Ludy Ameryki prekolumbijskiej
Wyprawa Magellana. Początek żeglugi globalnej
Faza holendersko-angielsko-francuska wypraw geograficznych. Rosyjska penetracja Syberii
Znaczenie wypraw geograficznych


III. Nowa koncepcja człowieka: epoka odrodzenia

Problem renesansu w historiografii
Geneza odrodzenia
Humanizm a renesans
rozróżnienie pojęć
Humanizm renesansowy
Cechy humanizmu renesansowego
Światopogląd człowieka renesansu
Przewrót w sztukach plastycznych
Wielcy humaniści epoki odrodzenia


IV. Oblicze wyznaniowe nowej Europy: reformacja i upadek koncepcji Reipublicae
Christianae

Dyskusje terminologiczne wokół reformacji w historiografii
Sytuacja w Kościele katolickim u progu czasów nowożytnych
Geneza reformacji na tle sytuacji w Niemczech; istota podziałów religijnych w Rzeszy
Radykalny ruch reformacyjny. Nurt plebejski
Kalwinizm
Czy chęć rozwodu Henryka VIII była przyczyną reformacji w Anglii?
Polityczny charakter reformacji we Francji
Fenomen polskiej tolerancji


V. Kościół wobec reformacji. Kontrreformacja czy reforma katolicka?

Zakon jezuitów
Sobór trydencki i jego konsekwencje


VI. Barok jako zwierciadło epoki

Pojęcie baroku
spory terminologiczne
Problem "przejścia" od odrodzenia do baroku. Manieryzm
Barok jako zwierciadło epoki
Barok a kontrreformacja
Barok a absolutyzm
Barok mieszczańsko-protestancki
Teatr i muzyka baroku


VII. Pierwsze rewolucje mieszczańskie w nowożytnej Europie

Sytuacja w Niderlandach. Holendrzy wobec habsburskiej polityki represji
Niderlandzka rewolucja mieszczańska
Rewolucja w Anglii


VIII. Ogólnoeuropejskie znaczenie konfliktu habsbursko-francuskiego (koniec XV-
połowa XVIII wieku)

Państwa zaangażowane w konflikt
Wojny włoskie (1494-1559)
Okres konfliktów religijnych w drugiej połowie XVI wieku
Wojna trzydziestoletnia (1618-1648)
Wojny Ludwika XIV
Zmiana układu sił w pierwszej połowie XVIII wieku. Ku odwróceniu przymierzy


IX. Kształtowanie się absolutyzmu w Europie XVI-XVIII wieku

Od monarchii stanowej do monarchii absolutnej
Uwarunkowania rządów absolutnych w państwie nowożytnym
Proces wzmacniania się władzy monarszej we Francji
Ideologia absolutyzmu w XVI wieku. Jean Bodin
Ars imperandi (sztuka rządzenia) Henryka IV Burbona
Czasy Ludwika XIII. Od regencji do rządów ministerialnych
Model monarchii absolutnej Ludwika XIV
Odmienne podstawy ideologii absolutyzmu
Rządy absolutne w innych uwarunkowaniach (Szwecja, Dania, Brandenburgia)
Absolutyzm jako element "starego porządku"
Antyabsolutystyczny ustrój szlacheckiej Rzeczypospolitej Polskiej
Absolutyzm oświecony XVIII stulecia a absolutyzm "klasyczny"


X. Rywalizacja o dominację nad Bałtykiem w XVI-XVIII wieku

Sytuacja nad Bałtykiem w pierwszej połowie XVI wieku
Pierwsza wojna północna. Status quo nad Bałtykiem na przełomie XVI i XVII stulecia
Zabiegi Szwecji o "wewnętrzne jezioro" w XVII wieku. Okres wojny 30-letniej i "potop"
szwedzki w Polsce
Wielka wojna północna na początku XVIII wieku i zmiana układu sił nad Bałtykiem


XI. W kręgu oddziaływania Turcji Osmańskiej

Ekspansja turecka na trzy kontynenty w XVI wieku
Organizacja Imperium Ottomańskiego
Osłabienie znaczenia państwa osmańskiego w XVII stuleciu
Turcja w stosunkach międzynarodowych w XVIII wieku


XII. Kolonializm europejski i jego skutki. Powstanie Stanów Zjednoczonych

Holenderska aktywność kolonialna
Rywalizacja kolonialna Anglii i Francji
Kolonie angielskie w Ameryce Północnej. Powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki
Konstytucja Stanów Zjednoczonych


XIII. Przeobrażenia cywilizacyjne w XVIII wieku
rewolucja przemysłowa

Rewolucja czy przewrót?
Powszechnodziejowe przesłanki przemian społeczno-gospodarczych
Rewolucja przemysłowo-techniczna w Anglii


XIV. Nowe horyzonty myślowe: wiek Oświecenia

Przesłanki nowej ideologii
racjonalizm oświeceniowy
Twórcy "wieku świateł" i ich dzieła; reakcja na feudalizm, absolutyzm, klerykalizm
"Wiek świateł i rozumu" w swych rozmaitych przejawach


Podsumowanie

Wskazówki bibliograficzne

Indeks nazwisk


Pamięci Ojca