Pytania z filozofii religii [do egzaminu] --> notatki
Pyt. Czy filozofia religii jest antropologią?
antropologiczny przełom  wiemy więcej o człowieku i jego różnorodności
jesteśmy świadomi tej różnorodności
filozofia religii domaga się zwrotu filozofii w stronę antropologii
otwarcie na inne tradycje  wyraz szacunku
Filozofia religii mówi o człowieku religijnym, a nie o Bogu
-> wniosek: antropologia  wiedza o człowieku
filozofia religii  antropologia człowieka religijnego
Pyt. Trójkąt hermeneutyczny
punkt odniesienia jest warunkowany przez
religijny punkt odniesienia (sacrum)
religia jest to samowiedza, doświadczenie i wysłowienie
warunkowana przez punkt
odniesienia, obraz o nas  tak jak
myślimy o bogach i vice versa
oddziałują na siebie,
ale się nie znoszą
�! słowo
doświadczenie religijne język religijny (wysłowienie)
- dzięki niemu sacrum to sacrum
wysłowienie dośw. religijnego
- skądś musi być wyniesione
- sacrum na miarę języka  jest takie, jaki
- uwarunkowane przez to, jak
jest język
wypowiedziane (wysłowione)
- Bóg się tak objawia, jak się go
- samorozumienie człowieka i
wypowiada w danej wspólnocie
doświadczenie warunkowane przez
sposób, w jaki zostaje wypowiedziane
niby wykroczenie poza słowo
w doświadczeniu mistycznym,
ALE i tak do opisu używa języka!
Pyt. Metafora z
ródła i naczynia
 koncepcja Ricoeura
 z
ródło się przepełnia, naczynie chce je objąć
y
RÓDA
O = Bóg lub Mózg :) NACZYNIE = człowiek
" musi przyjąć pewien kształt " ogranicza z
ródło
" jest obfite " zdolność pojmowania z
ródła jest ograniczona
" jest komunikatem od czegoś skrajnie transcendentnego " nadaje kształt z
ródłu
" doświadczenie z
ródła wspólne dla wszystkich religii " zawartość w pewnych granicach
Pyt. Redukcjonistyczne podejście
1) Redukcja do jednego aspektu
- doświadczenia, ale niereligijnego --> Marks  tworzenie religii to eksploracja
niesprawiedliwości społ./klasowej i nadawanie jej sensu
- Freud  religia jako nerwica, rekompensata, nieradzenie sobie psychicznie
2) Redukcja do pierwotnej intencji sacrum
- pierwotny element sacrum kieruje słowo do człowieka
- odpowiedz
jest uwarunkowana przez sacrum
- słowo człowieka jako odpowiedz
na słowo boże
3) Redukcja do języka/struktur językowych
- język i jego struktury determinują postrzeganie świata i nas samych
- prawda zawarta nie w treści, ale w strukturze języka
- język to samowystarczalny system wewnętrznych relacji
- objawienie leży u podstawy wyrażania
Pyt. o Jakuba  schemat doświadczenia religijnego  analiza
Trzy główne momenty w każdym doświadczeniu religijnym na przykładzie biblijnej postaci Jakuba:
1) ROZPOZNANIE  doświadczenie musi być rozpoznane jako doświadczenie religijne,
sen --> sposób komunikacji z Jahwe
2) MOMENT OSOBISTEGO, WEWN
TRZNEGO PRZEŻYCIA  doświadczenie coś
otwiera, zmienia cały świat, życie (czasem przydarzało się też poetom)
3) MOMENT BIERNOŚCI / BEZPOŚREDNOŚĆ  dośw. religijne spada na człowieka, on
sam go nie wytwarza; religijna świadomość nie ogarnia tego, co jej dane
moment bierności to moment nadzwyczajności  wybija wyłom w normalnym postrzeganiu świata
Następuje zmiana w sensie / znaczeniu / pojmowaniu, a nie porządku naturalnym!
W trzecim etapie pojawia się także  uchylająca się obecność - próbujesz określić, wydaje Ci się, że
już to masz w słowach, ale jednak jest poza zasięgiem. Hierofania tylko chwilowa.
Wymiar szczególnej hiperrealności = wyczuwanie obecności  czegoś więcej , PEWNOŚĆ  nawet
gdy nie widzę, wyczuwanie tej obecności daje mi pewność. OBECNOŚĆ + PEWNOŚĆ -->
obecność wyższa od wiedzy
Doświadczenie religijne  [sfera pomiędzy nimi]  Wysłowienie
Doświadczenie  [następuje rozpoznanie] --> Doświadczenie religijne  [wysłowienie] --> Język
Pyt. o Mojżesza  schemat doświadczenia religijnego  analiza
 doświadczenie a wysłowienie  doświadczenie nie istnieje bez mowy, słowo / symbol daje
doświadczeniu moc przetrwania
 ALE język nie jest tym samym, co doświadczenie, doświadczenie to coś ponad
 język nadaje doświadczeniu nieprzemijalny sens, symbol religijny wyraża doświadczenie
DOŚWIADCZENIE RELIGIJNE  przejście od tego, co przedsłowne do tego, co językowe
(symbolizacja)
Mojżesz widzi krzew:
1) coś dziwnego [sprawdzę sobie co to :P ] - rozpoznanie jako doświadczenia religijnego
2) świadomość obecności  Bóg mówi do Mojżesza, żeby z sandałów wyskoczył, bo ziemia
jest święta
3) realność Boga par excellence  Mojżesz jej nie kwestionuje
działanie (za sprawą krzaka) --> brak działania (rozmowa z sacrum)
To, co zwyczajne, staje się nadzwyczajne (zmiana postrzegania świata).
Pyt. Analityczna filozofia języka [religijnego]
 bada warunki i możliwości posługiwania się językiem jako narzędziem poznania
 zagadnienia klasyfikacji i falsyfikacji
1) BEZSENSOWNY i BEZZASADNY  Ayer, Nielsen, Martin (zdanie ma sens, gdy jest
empirycznie sensowne, zatem j. religijny nie ma sensu; np. jak można empirycznie zbadać
zdanie  Bóg wszystkich kocha ???)
2) SENSOWNY, ale BEZZASADNY  Wittgenstein, D. Z. Phillips, J. Whisdom (język nie
odnosi się do rzeczywistości transcendentnej, tylko do postaw ludzi, rzeczywistości ludzi
religijnych)
3) SENSOWNY i ZASADNY  Hick, Ramsey, Swinburne
(Hick: zdania dosłowne  o doświadczeniu religijnym, faktualne  opisują wielkie
doświadczenie, mitologiczne  doktryny religijne ujmują twierdzenia wpisane w pewien
system)
(Hipoteza pluralistyczna: istnieje jedna rzeczywistość transcendentna, poza pojmowaniem
i doświadczeniem, ale doświadczalna na różny sposób, zależnie od kultury)
(Ramsey: sensowność tkwi w mówieniu o tym, co wymyka się poznaniu zmysłowemu)
(Swinburne: sprowadza je do spójności; sądy analityczne=logicznie konieczne, sądy
syntetyczne = opierają się na doświadczeniu, jakie są warunki spójności)