ïż




garść kÅ‚osów, by oczyÅ›cić nimi ubrudzone w gnoju dziecko. ZobaczyÅ‚ to Bóg, rozgniewaÅ‚ siÄ™ i pozbawiÅ‚ ludzi w ogóle zboza. Dopiero nie majÄ…ce czym siÄ™ odżywiać ptaki polne ubÅ‚agaÅ‚y Boga, by cofnÄ…Å‚ powziÄ™tÄ… decyzjÄ™. Bóg pozostawiÅ‚ kÅ‚os na koÅ„cu źdźbÅ‚a tylko ze wzglÄ…du na ptaki. â€Å›I dziÄ™ki ptakom my żyjemy" â€" mówili opowiadajÄ…cy legendÄ™ chÅ‚opi. A każdy kÅ‚os zboża podnosili z ziemi zc starannoÅ›ciÄ… i szacunkiem wykraczajÄ…cym daleko poza ekonomiczne uzasadnienie tej czynnoÅ›ci.
ObrzÄ™dami centralnymi byÅ‚o uroczyste zakoÅ„czenie żniw â€" dożynki â€" oraz ich rozpoczÄ™cie â€" zażynek, ale również w trakcie prac żniwnych można wyróżnić pewne elementy rytuaÅ‚u lub obrzÄ™du. Wymienimy je: każdorazowe rozpoczynanie pracy znakiem krzyża lub krótkÄ… modlitwÄ…; w razie pozostawiania niedożętego Å‚anu ukÅ‚adanie na krzyż garÅ›ci zżętego zboża; Å›piewanie pieÅ›ni żniwnych podczas pracy, a szczególnie w czasie powrotu do domu; â€Å›wiÄ…zanie powrósÅ‚em’* Å‚udzi przychodzÄ…cych na żniwny Å‚an; uroczyste pozdrowienia itp. ObowiÄ…zywaÅ‚a też szczególna cstotyka__prÄ…Ä™v: nisko i równo zżęta Å›cierÅ„, zgrabnie, ciasno zwiÄ…zane i równo ustawione snopy, nie pozostawianie źdźbeÅ‚ zboża na ziemi itp.
Prace żniwne dawaÅ‚y też szczególnÄ… okazjÄ™ do manifestowania różnorodnych wiÄ™zi miÄ™dzyludzkich w spoÅ‚ecznoÅ›ci wioskowej. We wsi gÄ™sto poszatkowanej szachownicÄ… gruntów miaÅ‚a ona charakter imprezy sportowej, współzawodnictwa pomiÄ™dzy poszczególnymi sÄ…siadami. Ostrość konkurencji Å‚agodzona byÅ‚a prowadzonymi podczas pracy rozmowami, wymianÄ… plotek wiejskich lub Å›piewaniem pieÅ›ni. Te ostatnie również czÄ™sto traktowane byÅ‚y jako szczególne popisy, czasem â€" jako flirt. Charakter spoÅ‚eczny miaÅ‚a też wspomniana dbaÅ‚ość o estetykÄ™, od której w dużym stopniu należaÅ‚ prestiż gospodarza w spoÅ‚ecznoÅ›ci. Osoby, które wczeÅ›niej zakoÅ„czyÅ‚y pracÄ™ i wracaÅ‚y do domu, obowiÄ…zywaÅ‚a pomoc tym, którzy żniwa akurat koÅ„czyli. Później braÅ‚y one z tego tytuÅ‚u udziaÅ‚ w uroczystoÅ›ci dożynkowej organizowanej przez wspomaganych.
A wszystko to razem stanowiÅ‚o pewnÄ… caÅ‚ość powtarzajÄ…ca siÄ™ co roku w identycznych nastÄ™pstwach czasowych i w niezmiennych realiach krajobrazu. Kolejne żniwa byÅ‚y pewnym powielaniem tego samego aktu, którego prawzór urasta do rangi mitu. Prawda, że urodzaj, liczba osób biorÄ…cych udziaÅ‚ w pracy, stan pogody mogÄ… siÄ™ wahać w poszczególnych latach, ale dopóki nie grozi â€Å›koniec Å›wiata" ani nagÅ‚a interwencja niebiaÅ„skich potÄ™g â€" wszystko ukÅ‚ada siÄ™ w ramach przeciÄ™tnoÅ›ci.
Nic podważa tej â€Å›ponadczasowej" wizji wiara w postÄ™p, ponieważ wiara taka nie istnieje. Realia życia pozbawione elementów zmiany, innowacji potwierdzaÅ‚y realność mitu. Innowacja w tej sytuacji przyjmowanÄ… jest z niepokojem i oporami, ponieważ narusza, odwieczny â€Å›porzÄ…dek Å›wiata", grozi sprowokowaniem groźnych siÅ‚, obrazÄ… â€Å›matki ziemi", hojnie karmiÄ…cej wszelkie Å¼ywe stworzenie.
SumujÄ…c â€" wielofunkcyjny charakter wytworów kultury pierwotnej i ludowej stwarza sytuacjÄ™, iż każdy akt ludzkiej dziaÅ‚alnoÅ›ci może być elementem realizacji mitu. Oznacza to, iż każda czynność może stać siÄ™ powtórzeniem archetypu, którego poczÄ…tek lud identyfikowaÅ‚ z poczÄ…tkiem Å›wiata.
Antropologiczna treść obrzÄ™du jako regulatora stosunku czÅ‚owiekâ€"byt zawarta jest w czynnoÅ›ciach, gestach, sÅ‚owach bez sensu i znajduje tylko minimalny wyraz w formach zwerbalizowanych lub nie znajduje go wcale. Ludowe obrzÄ™dy byÅ‚y ubogie w poezjÄ™ sÅ‚owa, tym uboższe, im bardziej rozbudowana byÅ‚a swoista
91