KLASYFIKACJA ORZECZEC
ZE WZGL
DU NA STOSUNEK DO PODMIOTU
ORZECZENIA
NIEBLOKUJ
CE PODMIOTU BLOKUJ
CE PODMIOT
FLEKSYJNIE NIEPROTOTYPOWE UŻYCIE
LEKSYKALNIE
osobowe formy czasownika (pewna forma gramatyczna leksemu KATEGORII OSOBY
(żadna forma gram. leksemu nie łączy się z mianownikiem)
nie łączy się z mianownikiem) ( fleksyjne lub składniowe blokowanie podmiotu)
czasowniki niewłaściwe predykatywy nieosobowe formy czasownika (bezosobniki) formy osobowe użyte nieosobowo
Mdliło mnie mocno Nie sposób tam iść Wybito szybę Należałoby teraz wyjść.
Cały dzień padało Za oknem było widać dom Zrobiono już wiele Ciągle o nim się mówi.
Pora spać Dobrze mi się jez
dzi.
Wczoraj było tak cicho.
Zrobiło mi się niedobrze.
STRUKTURALNA KLASYFIKACJA ORZECZEC

ORZECZENIA (ujęcie najszersze)
PROSTE (jednoleksemowe) ZA
OŻONE (ponadjednoleksemowe)
(forma gramatyczna jednego leksemu) (formy gramatyczne minimum dwóch leksemów)
SYNTETYCZNE ANALITYCZNE
(SA
OWNO-)IMIENNE NIEIMIENNE
(wyrażone formą
czasowniki
czasownik nierozerwalne
(wyrażone formą analityczną czasownika;
niewłaściwe
z łącznikiem z łącznikiem + nie*** + skupienia,
syntetyczną ponadjednoelementowy
modalne fazowe
i predykatywy
werbalnym niewerbalnym nieosobowe czasownik frazeologizm
czasownika; jeden ciąg wyrazów
+ bezokolicznik* się** (zwroty, frazy)
wyraz tekstowy) tekstowych)
Piszę list Boję się nocy. orzecznikiem może być dowolna Muszę Niepodobna Zaczęło padać Mówi się... Nie idę Mam kiełbie we łbie
Będę pisać list. imienna część mowy, przysłówek, wyjść zostać
Przyjechałeś do imiesłów bierny, wyr. przyimkowe
Wrocławia
być, stać się, to, oto
Do Wrocławiaś
stawać się, zostać,
przyjechała.
zostawać,
wydawać się,
okazać się,
okazywać się,
nazywać się
* W niektórych ujęciach struktury typu czas. + bezokolicznik traktowane są jako orzeczenie + dopełnienie
** Status bezosobowego  się jest niejasny. Niektórzy uznają tę cząstkę za morfem fleksyjny, włączając ją do paradygmatu czas.
*** Partykułę  nie czasem traktuje się też jak element obudowy (modyfikator treści całego zdania), zob. np. Jodłowski.