Arystoteles

Bio: Pochodził z rodziny lekarzy. Przez 20 lat należał do platońskiej Akademii, po śmierci mistrza i przejęciu szkoły przez Speuzypa, wyjechał. Został nauczycielem Aleksandra Macedońskiego, opuścił go dopiero gdy ten wyprawił się na Azję i sprzeniewierzył ideom Arystotelesa. Powrócił do Aten i tam
w Likeionie
założył szkołę. ?Umarł na przewlekły nieżyt żołądka
Główne pisma: dialogi
Eudemos, Protreptyk, O filozofii, pisma logiczne (Orgnanon, Hermeneutyka, Kategorie), pisma przyrodnicze (Fizyka), pisma praktyczne (Polityka, Etyka eudemejska, Etyka nikomachejska) i wreszcie tzw. pisma metafizyczne, obejmujące pierwszą filozofię. Uczeń Arystotelesa, Andronikos, umieścił je po dziele "Fizyka" i tak do historii przeszła nazwa metafizyka ("meta"
po grecku "po").
Poglądy:
LOGIKA:
1. Byt jest jednostkowy a wiedza ogólna. Pojęcia tworzą hierarchię pojęć mniej ogólnych, definiowanych prze pojęcia ogólniejsze. Przy pojęciach najogólniejszych dochodzi do osiągnięcia kresu definiowania. Podobnie sądy tworzą hierarchię racji i następstw. Najbardziej ogólne sądy osiągają kres dowodzenia.
2. Podstawowa jednostka logiczna to pojęcie. Sąd składa się z 2 pojęć: w podmiocie i w orzeczeniu. Sąd polega na subsumpcji pojęć
pojęcie ogólniejsze podporządkowuje się pojęciu mniej ogólnemu (Arystoteles jest człowiekiem
pojęcie Arystoteles subsumowanie ogólniejszemu pojęciu człowiek). Dowód jest wnioskowaniem na prawdziwych sądach, Arystoteles opracował jeden z rodzajów dowodów
sylogizm, czyli wnioskowanie z sądów posiadających jedno wspólne pojęcie (Arystoteles jest filozofem + filozof jest człowiekiem => Arystoteles jest człowiekiem).
3. Logika poznania versus psychologia poznania. Sylogizm jest strukturą dedukcyjną
właściwą naturze rzeczy (bo z ogólnych pojęć wynika jednostkowy byt)
jest metodą wykładania wiedzy już zdobytej. Metodą właściwej naturze umysłu ludzkiego jest indukcja. Umysł jest niezapisaną tablicą, którą muszą najpierw wypełnić wrażenia zmysłowe, które drogą stopniowej abstrakcji zamienią się w wiedzę ogólną
PODZIAŁ FILOZOFII: teoretyczna (fizyka, matematyka, pierwsza filozofia) , praktyczna (etyka, polityka)
FILOZOFIA TEORETYCZNA
1. Byt samoistny posiadają tylko rzeczy jednostkowe (substancje). Jakości (przeciw Platonowi) mogą istnieć tylko w związku z rzeczami
2. Substancja składa się z formy (własności wspólne dla gatunku) i materii (to co nie jest formą).
3. Szczególny rodzaj monizmu. Zarówno materia jak i forma są składnikiem substancji
hilemorfizm (hyle
materia + morfe
forma)
4. Materia jest niepoznawalna, poznajemy jedynie formę. To co zawarte jest w formie jest wspólne dla całego gatunku, a więc jest stałe i istotne.
5. 4 zasady wyjaśniania: forma, materia, przyczyna i cel. Częścią czynną substancji jest forma. Na tym polega związek przyczynowy, że substancja dąży do spełnienia określonej dlań formy (arystotelesowski finalizm).
6. Istota rzeczy to działanie, dążenie. Forma to energia, materia to potencja, dyspozycja.
7. Przyroda to działanie samorzutnych sił, dążących do zrealizowania celu. (kamień spada nie dlatego, że działa grawitacja, tylko dlatego, że miejsce jego jest na dole).
negatywny wpływ na późniejsze badanie przyrody.
8. Łańcuch przyczyn musi być skończony, istnieć musi byt niezależny.
nieruchomy i niezmienny, niezłożony, niematerialny, duchowy, rozumny, jest celem -?przyciągającym świat, koniecznym, doskonałym
tzw. Bóg. > dowód kosmologiczny. Bóg wprawił w ruch świat i stanowi jego ostateczny cel.
9. Dusza nie może istnieć bez ciała, a ciało bez duszy. Dusza jest formą ciała. Hierarchia dusz: roślinna
odżywianie, zwierzęca
postrzeganie, ludzka
myślenie. Dwa rodzaje rozumu: bierny (wyabstrahowuje pojęcia z danych zmysłowych) i czynny (wprawia w ruch rozum bierny)
rozwiązanie trudności konstruktywności i aprioryzmu. Dusza czynna, podobnie jak Bóg, musi być czystą, samoistną formą, jest wyłomem z ogólnej zasady systemu.
ETYKA (FILOZOFIA PRAKTYCZNA)
1. Etyka empiryczna (osiągalna) w przeciwieństwie do transcendentnej Platona.
2. Niższe i wyższe cele etyczne. Najwyższy cel człowieka: eudajmonia
czyli duchowa i fizyczna doskonałość jednostki (charakterystyczne dla kultury antycznej Grecji)
3. Dwa rodzaje cnót: etyczne (hojność, męstwo) i dianoetyczne (mądrość, rozsądek). Żyć tylko zgodnie z rozumem jest ideałem nieosiągalnym dla człowieka, trzeba stawiać sobie również cele praktyczne. Człowiek rozumny powinien w tych czynnościach praktycznych znaleźć złoty środek (męstwo między tchórzostwem a zuchwalstwem, hojność między skąpstwem a rozrzutnością itd.)
4. Nieosiągalność pełnego szczęścia: realizacja celów praktycznych jest zależna od czynników nie poddających się ludzkiej kontroli, życie ideami teoretycznymi zaś jest nie do zrealizowania.
PAŃSTWO: "Ludzie, z których każdy z osobna niczym się nie wyróżnia, zjednoczeni w wielkiej liczbie, będą lepsi od kilku najlepszych nie jako jednostki, ale jako ogół, bo gdzie jest wielka liczba tam każdy może posiadać pewną cząstkę cnoty i rozumu".
?INNE: Przez wiele wieków przyjmowane było twierdzenie Arystotelesa, że kobiety mają mniej zębów niż mężczyźni

Następcy Arystotelesa nazywani są perypatetykami. Filozofia Arystotelesa bardzo silnie oddziałała w średniowieczu, po tym jak do Europy dotarły jego pisma skomentowane m. in. przez Awerroesa. Na filozofii Arystotelesa opierał się Tomasz z Akwinu. Gdy w średniowieczu pojawiał się sam wyraz "filozof" bez żadnego dopełnienia, rozumiano, że chodzi o Arystotelesa.