Proces podejmowania decyzji
Temat 3
Główne pytania do wykładu:
" Na czym polega podejmowanie decyzji
kierowniczych ?
" Jaką rolę w procesie decyzyjnym pełni ryzyko
i niepewność ?
" Jak powinien wyglądać racjonalny model
podejmowania decyzji i jak często występuje
on w praktyce ?
" Co oznacza behawioralny charakter decyzji
kierowniczych i jak wpływa on na proces
zarządzania ?
" Kiedy najlepiej podejmować decyzje grupowe ?
Podejmowanie decyzji ...
" ... Akt wyboru jakiegoś działania, jako sposobu
rozwiązania określonej kwestii.
Proces podejmowania decyzji - rozpoznanie
i zdefiniowanie istoty sytuacji decyzyjnej,
ustalenie alternatywnych możliwości oraz
wybór i wprowadzenie w życie najlepszej
z nich.
Typy decyzji w zarządzaniu
" Decyzje programowane:
 Impuls  typowy problem
 Wiadomo jaka ma być ...
 Wiadomo jak ma być podejmowana ...
" Decyzje nieprogramowane:
 Dotyczą problemów niezwykłych (rzadkich)
 Wymagają większego czasu
 Trzeba ustalić sposób ich podejmowania
Warunki podejmowania decyzji:
" Pewność
 Znamy warianty i ich cechy (warunki)
 Wiemy co stanie się w przyszłości
" Ryzyko
 Możemy oszacować prawdopodobieństwo
wystąpienia wariantów i ich rezultatów
" Niepewność
 Wiemy niewiele o potencjalnych
możliwościach i ich następstwach
y
ródła podejmowania decyzji:
" Wystąpienie problemu
 Zagraża zdolności organizacji do osiągnięcia
celów (wymiar negatywny)
" Wystąpienie okazji
 Stwarza szansę przekroczenia celów (wymiar
pozytywny)
Typy sytuacji problemowych:
" Nie potwierdzają się dotychczasowe
doświadczenia
" Następuje odchylenie od planu
" Decyzje lub zachowania ludzi utrudniają
działanie
" Konkurenci są bardziej skuteczni
i (lub) efektywni
Pułapki przy identyfikacji
problemów
" Wadliwe kojarzenie zdarzeń:
 Błędne przyjmowanie, że
" zdarzenia łączą się ze sobą, bo są do siebie podobne,
" zdarzenia są ważne, bo są w centrum uwagi,
" Fałszywa samoocena:
 Przedkładanie niejednoznacznej informacji ponad
fakty dyskredytujące poprzednie decyzje
 Skupianie uwagi na działaniach, które przyniosły
powodzenie, a pomijanie błędnych decyzji
Pułapki przy identyfikacji
problemów  c.d.
" Błędna przyjmowanie, że zdarzenia:
 Nie wystąpiły ponieważ bo nie mieściły się
w oczekiwanym układzie zdarzeń,
 Wystąpiły (choć w rzeczywistości tak nie
było) ponieważ ich wystąpienie było
oczekiwane
" Nieuwzględnienie dziwnych
(krańcowych) zdarzeń sprzecznych,
z oczekiwaniami
Okazje:
" Są kluczem do rozwijania organizacji
(rozwiązanie problemów przywraca jedynie
stan normalny)
" Pojawiają się często przy rozwiązywaniu
problemów
" Wywoływane są przez pomysł lub pojedyncze
zdarzenie
" Skłonność do ich wykorzystania zależy od
osobowości menedżera
Pytania wobec problemu:
" Czy łatwo można sobie z nim poradzić ?
 Jaki zakres uwagi ?
" Czy problem może się sam rozwiązać ?
 Ustalić priorytety (te na dole rozwiąże ktoś inny lub
rozwiążą się same)
" Czy to ja powinienem podjąć decyzję ?
 Możliwie mało do decyzji swoim przełożonym,
a dużo podwładnym ... (bliżej problemu)
Style podejmowania decyzji
" Autorytarne (czasooszczędne)  gdy decyzje
trzeba podjąć szybko
 Efekt  sprawniejsze decyzje  krótka perspektywa
" Partycypacyjne (czasochłonne)  gdy kierownicy
chcą rozwijać wiedzę
i umiejętności podwładnych
 Efekt  zwiększona skuteczność podwładnych, lepsze
stosunki w pracy  dłuższa perspektywa
Klasyczny model
podejmowania decyzji
" Uzyskać pełną informację
" Wyeliminować niepewność
Ocenić wszystko
racjonalnie i krytycznie
Podjąć najlepszą decyzję
w interesie firmy
Etapy racjonalnego decydowania:
" Rozeznanie i zdefiniowanie sytuacji
decyzyjnej
" Identyfikacja alternatywnych możliwości
" Ocena wariantów
" Wybór najlepszego wariantu
" Wdrożenie wybranego wariantu
" Obserwacja i ocena wyników
Decyzje behawioralne ?
" Menedżerowie w mniej niż 20%
przypadków używają racjonalnych
technik podejmowania decyzji !
Model administracyjny
" Herbert Simon (noblista z ekonomii):
 Podejmujący decyzje:
" Dysponują niepełną i niedoskonałą informacją
" Są ograniczeni w swej racjonalności
" Przy podejmowaniu decyzji mają skłonność do
zadowalania się pierwszym dopuszczalnym
rozwiązaniem
 Decyzja służy interesowi organizacji, albo
nie !
Inne determinanty behawioralne
" Koalicje
 Nieformalny sojusz jednostek lub grup,
powołany do osiągnięcia wspólnego celu
" Intuicja
 Wewnętrzne przekonanie o czymś bez
świadomego rozważania
" Narastanie zaangażowania
 Obstawanie przy podjętej decyzji, mimo że
okazuje się ona fałszywa
Inne determinanty
behawioralne  c.d.
" Skłonność do ryzyka
 Gotowość do ponoszenia ryzyka
" Etyka
 Osobiste przekonanie o słuszności ...
Zalety grupowego decydowania
" Jest więcej informacji
" Może powstać więcej propozycji
rozwiązania problemu lub wykorzystania
okazji
" Prawdopodobny jest wyższy stopień
akceptacji decyzji (wyboru)
" Prawdopodobna jest poprawa
w porozumiewaniu się
Wady grupowego decydowania
" Proces trwa znacznie dłużej
" Części uczestników i tak będzie wszystko
jedno
" Grupa może zostać zdominowana przez
jedną osobę
" Mogą pojawić się konflikty interpersonalne
...
Typy grup  decyzyjnych
" Interaktywne
 Już istnieją, członkowie rozmawiają ze sobą
" Delfickie
 Niezależni eksperci, nie rozmawiają ze sobą
" Nominalne
 Tworzone na użytek decyzji, ograniczona
komunikacja, reżim pracy.
Pytania kontrolne:
" Czym się różni podejmowanie decyzji od procesu decyzyjnego ?
" Czym odznaczają się decyzje programowane i nieprogramowane ? Podać przykłady
takich decyzji.
" Dlaczego stan ryzyka jest lepszy od stanu niepewności ?
" Które z umiejętności menedżerskich są szczególnie cenne
w decydowaniu, w warunkach niepewności ?
" Co uruchamia proces decyzyjny, czy jest to zawsze tylko problem ?
" Jakie są najczęstsze pułapki dla menedżerów przy identyfikacji problemów ?
" Jakie są zalety i wady autorytarnego oraz partycypacyjnego stylu
decydowania ?
" Dlaczego racjonalny model podejmowania decyzji występuje rzadko ?
" Jakie są praktyczne zagrożenia unikania racjonalnego modelu podejmowania decyzji
?
" Jakie są zalety i wady grupowego procesu decyzyjnego ? Do jakiego typu decyzji to
podejście szczególnie się nadaje ?
Literatura:
" Ricky W. Griffin, Podstawy zarządzania
organizacjami, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2002, rozdziały 8 i 9