Skutki wpisu nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 3 lipca 2013 r. (sygn. VII SA/Wa 2652/12) uznał,
że wpis nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków, który zbliżony jest w skutkach do wpisu do rejestru
zabytków  podlega kontroli sądowej, w tym także z punktu widzenia spełnienia przez obiekt ustawowej
definicji zabytku. Co oznacza wyrok WSA dla tych, którzy kupili nieruchomość, która zabytkiem nie jest,
ale jest w ewidencji?
Ewidencja zabytków jest zbiorem przeznaczonym dla zabytków, co jednoznacznie wynika z jej nazwy.
Zabytkiem natomiast jest rzecz ruchoma lub nieruchoma, której wartości historyczne, naukowe lub
artystyczne są wyższe niż przeciętne. Do ewidencji powinny być wpisywane jedynie te obiekty, które ze
względu na posiadane wartości historyczne, naukowe lub artystyczne zasługują na zachowanie, przy
czym posiadanie takich walorów powinno być potwierdzone ekspertyzą czy badaniami. Przepisy ustawy
o ochronie zabytków stanowią, że wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję
zabytków nieruchomych z terenu gminy.
W ewidencji tej powinny być ujęte:
1) zabytki nieruchome wpisane do rejestru;
2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków; oraz
3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Niewątpliwie oznacza to działanie organu jednostki samorządu gminnego w porozumieniu
z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Podkreślić należy, że wpisu do rejestru zabytków dokonuje
się na mocy decyzji administracyjnej, doręczanej właścicielowi i podlegającej kontroli sądowej,
natomiast wpis do ewidencji nie wymaga decyzji administracyjnej i właściciel nie jest o nim w ogóle
informowany. Pomimo, że ewidencja jest jawna, bardzo często właściciele nieruchomości nie wiedzą,
nawet po sprzedaży, że ich nieruchomość została do niej wpisana.
Sąd podkreślił, że porozumienie z wojewódzkim konserwatorem zabytków oznacza uzyskanie zgodnego
stanowiska organu prowadzącego ewidencję gminną oraz organu współdziałającego. Stanowisko
organu współdziałającego, powinno być wyrażone w piśmie urzędowym. Oznacza to, że do ewidencji
gminnej nie można włączyć obiektów, których nie zaaprobował i nie zaakceptował wojewódzki
konserwator zabytków.
Skutki wpisu do ewidencji zabytków są podobne jak skutki wpisu do rejestru zabytków. Dotyczy to
np. koniecznością uzgadniania z konserwatorem zabytków decyzji o warunkach zabudowy oraz decyzji
o pozwoleniu na budowę.
Wyrok WSA oznacza, że właściciele nieruchomości nie będących zabytkami, ale wpisanych do ewidencji
mogą na niej przeprowadzić prace budowlane wymagające decyzji o warunkach zabudowy lub
pozwolenia na budowę tylko po uzgodnieniu ich z konserwatorem zabytków. Nieruchomości wpisane
do ewidencji są również w większym stopniu narażone na możliwość wpisu do rejestru zabytków,
z którym wiąże się np. obowiązek dokonywania prac konserwacyjnych. Osoby planujące nabycie
nieruchomości figurującej w ewidencji powinny wystąpić o warunki zabudowy, aby sprawdzić
stanowisko konserwatora wobec planowanych prac. Niestety uzyskanie pozytywnej opinii konserwatora
na tym etapie nie wyklucza, że konserwator nie zmieni zdania w póz
niejszej fazie realizacji projektu, np.
przy uzyskiwaniu pozwolenia na budowę, ale pozwala na uzyskanie wytycznych którymi będzie trzeba
się kierować planując inwestycję.
1
25 lutego 2016
W przypadku wpisu nieruchomości do ewidencji zabytków bez spełnienia ustawowych przesłanek
(z naruszeniem prawa) istniałaby możliwość dochodzenia odszkodowania na drodze sądowej. Wpis
dokonany z naruszeniem prawa musiałby uprzednio zostać uchylony przez wójta (burmistrza,
prezydenta miasta), a w przypadku odmowy należałoby złożyć skargę do WSA.
Dochodzenie odszkodowania od właściwej gminy musiałoby opierać się na udowodnieniu powstania
szkody, którą mogłyby być utracone korzyści, gdyby np. w okresie, w którym nieruchomość figurowała
w ewidencji nie doszło z tego powodu do zawarcia transakcji sprzedaży.
y
ródło: http://www.infor.pl/prawo/gmina/nieruchomosci/696404,Skutki-wpisu-nieruchomosci-do-
gminnej-ewidencji-zabytkow.html
2
25 lutego 2016