5. Renesansowy charakter fraszek J. Kochanowskiego (w odpowiedzi należy odwołać się do własnych wiadomości o humanizmie i znajomości fraszek).

Humanizm to prąd umysłowy i kulturalny renesansu, przeciwstawiający teocentrycznej kulturze średniowiecznej zainteresowanie człowiekiem, akcentujący możliwości ludzkiego rozumu. Głosił antropocentryzm, według którego człowiek jest ośrodkiem i celem świata, a wszystko w przyrodzie dzieje się ze względu na niego. Humanizm to także postawa intelektualna i moralna, wyrażająca się w uznawaniu człowieka za najwyższą wartość moralną i źródło wszelkich innych wartości. W wieku XVI rozwinęły się studia nad kulturą rzymską i grecką, a tytułem humanistów i uczonych obdarowywano znawców starożytności. Od humanisty renesansowego wymagano gruntownego wykształcenia, znajomości kultury antycznej i biegłego posługiwania się jednym z trzech języków starożytnych (łaciną, greką bądź aramejskim), aby mogli samodzielnie sięgać do źródeł. Postawę humanistów najczęściej znamionował eklektyzm, czyli wiązanie w jedną całość poglądów z różnych systemów filozoficznych. Humanizm budził wiarę w godność człowieka i w potęgę jego rozumu. Za podstawowe zadanie nauki uznawał poznanie praw rządzących przyrodą. Dworskie życie Jana z Czarnolasu obfitowało w rozrywki i zabawy. Był on człowiekiem towarzyskim, wesołym i dowcipnym. Napisał około 300 fraszek (drobnych utworów poetyckich o charakterze żartobliwym, opartych na dowcipnym pomyśle). Np. fraszka "O doktorze Hiszpanie" jest odbiciem doświadczeń zdobytych przez Kochanowskiego w czasie pobytu na dworach. Posługując się humorem i żartem autor ośmieszył narodową wadę Polaków - pijaństwo. Bohaterem fraszki jest doktor Hiszpan, który opuszcza towarzystwo i udaje się na spoczynek. Towarzystwo nie daje za wygraną i udaje się do domu doktora, który nie chce ich wpuścić. Nie poddają się, wyważają drzwi i wchodzą do środka, by nakłonić go do picia. Inna fraszka, "Do gór i lasów", ma charakter autobiograficzny. Prezentuje model życia typowy dla renesansowych humanistów. Biografia poety jest wyrazem różnorodności oraz bogactwa doznań i przeżyć, jakie towarzyszą człowiekowi w życiu. Podmiot liryczny opisuje historię swojego życia, przedstawia siebie jako żaka, rycerza, dworzanina, członka kapituły. Wobec zbliżającej się starości nie czuje lęku, zachowuje umiarkowany optymizm, gdyż posiada receptę na życie - jest nią epikurejskie hasło "carpe diem" (chwytaj dzień, korzystaj z każdej chwili). Fraszka "Na dom w Czarnolesie" to jedna wielka apostrofa, której adresatem jest Bóg. Poeta zwraca się w niej z prośbą do Niego o udzielenie mu błogosławieństwa na całe życie. Nie pragnie bogactwa, bo nie ma ono dla niego aż takiej wartości, żeby warto było o nie zabiegać. Prosi o spokój, zdrowie, czyste sumienie, życzliwość ludzką, pogodną starość i dobre obyczaje. Jest to postawa humanistyczna - poszukiwanie w życiu radości, a nie cierpienia (epikureizm). Renesansowy charakter fraszek J. Kochanowskiego polega na zainteresowaniu człowiekiem, jego problemami, przeżyciami wewnętrznymi, cechami charakteru, osobowością. Stanowią sumę renesansowej mądrości życia, głoszą pochwałę uciech, przeplataną marzeniami o życiu spokojnym, ustabilizowanym. Opierają radość o mądrość i stateczność, wyrażają poczucie humoru, optymizm, wiarę we wszechstronny rozwój człowieka i efekty jego pracy. Nawiązują do filozofii i kultury antycznej, dostrzegają uroki życia zgodnego z rytmem natury. Inspirowane są twórczością Cycerona, Horacego i Petrarki, pisane z dbałością o piękno języka i doskonałość formy.